*📜*🕯️🖋️جغرافیای سیاسی قلمرو سامانیان

✅سامانیان در پهنه ای گسترده از مرزهای غربی خراسان تا حدود ترکستان فرمان می راندند بر سراسر این قلمرو که در گذشته ای دور تحت دو حکومت اداره میشد با ظهور ،سامانیان وحدت سیاسی حکمفرما شد. بر این اساس مقدسی به رغم گوناگونی آداب و رسوم و گاه زبان مردم این سرزمین - مثلاً در خوارزم ـــ به پیروی از پیشگامان دانش جغرافیا یعنی ابن خردادبه این فقیه و ابوعبدالله جیهانی و هم بنا به شیوه متعارف در اطلاق خراسان به محدودۀ میان مرزهای قومس تا طراز از این واحد سیاسی مستقل به «مشرق» یاد کرده و سامانیان را شاهان خراسان خوانده است.

✅ از این رو وی برخلاف ابوزید بلخی خراسان را در تعریفی فراگستر شامل خراسان و ماوراءالنهر ( هيطل) و حتی سیستان و خوارزم دانسته و جیحون را مرز تفکیک لحاظ نکرده است مقدسی ماوراءالنهر را شامل ۶ کوره ، از قرار فرغانه (شرقی ترین کوره در مرز ترکستان) ،اسپیجاب ،چاچ ،آشروسنه، صغد (سند) و بخارا؛ و چهار ناحیه ،ایلاق ،کش،نسف و صفانیان (چغانیان) دانسته است.

✅او خراسان را نیز به مفهوم محدود به ۹ کوره و ۸ ناحیه تقسیم کرده است؛ کوره ها عبارتند از بلخ نزدیک ترین کوره به جیحون ،غزنین ،بست، سجستان، هرات،جوزجان،مروشاهجان، نیشابور (بزرگترین کوره) و قوهستان (قهستان). ناحیه ها نیز عبارتند از
،پوشنگ، بادغیس، غرچستان ،مرورود, تخارستان بامیان ,گنج ،رستاق ,اسفزار.

✅ ابن حوقل با یاکرد جداگانه از برخی ،شهرها مجموع کوره ها و نواحی خراسان و ماوراءالنهر را به بیش از ۳۰ «عمل» رسانده است که از نظر یکپارچگی در حکم یک عمل به شمار می آمد. چه به گفته وی حاکمان این اعمال، از طرف امیرسامانی تعیین میشدند و در فرمان او بودند.

✅بنا به گفته مقدسی، اگرچه این ولایات از لحاظ سیاسی همه فرمانبردار سامانیان بودند و در آنجا نام آنان را به خطبه یاد میکردند اما برخی ولایات به لحاظ مالی وضع خاص داشتند از این میان امیران سیستان خوارزم غرجستان جوزجان، بست، غزنه و ختل تنها هدیه میفرستادند و خراج را خود مصرف می کردند. حاکمان محلی این ولایات که از آنها به ملوک اطراف ، ولاة اطراف یا زعماء بلاد یاد میشد هنگام لشکر کشیهای گسترده دولت سامانیان از متحدان این دولت بودند.

✅بارتولد چغانیان و اسپیجاب را بر فهرست جاهایی که به گفته مقدسی تحت
حکومت دودمانهای محلی اداره میشد افزوده است

🆔@conference_iranvich🔥**

#بخش_سوم *📜*🕯️🖋️فرمانروایان سامانیان#اسماعیل_سامانی#اولین_فرمانروا ✅اسماعیل از اینکه عمرو وی را با امیران زیر دستش یکی کرده بود، برآشفت و با رد خواسته عمرو به وی اعلان جنگ کرد از این رو عمرو سرداران خود را از نیشابور برای مصاف با اسماعیل به آمل (ماوراءالنهر) فرستاد. اسماعیل با گذر از جیحون پیش دستی کرد و بر لشکریان عمرو شبیخون زد و آنان را شکست داد در این حمله غافلگیر کننده که در دوشنبه ۱۸ شوال ۲۸۶ میان نسا و ابیورد روی داد گروهی از یاران عمرو اسیر و شماری بسیار کشته شدند و اسماعیل با غنائم بسیار به بخارا بازگشت سال بعد عمرو به انتقام این شکست جنگی دیگر تدارک دید و این بار خود از نیشابور لشکر کشید اسماعیل نیز با لشکریان خود به سوی جنوب جیحون راند.

✅عمرو که در بلخ اردو زده بود به محاصره درآمد و پس از نبردی کوتاه در نزدیک بلخ، مجبور به فرار شد اما در ۱۵ ربیع الثانی ۲۸۷ به گونه ای شگفت به دست لشکریان اسماعیل اسیر و با احترام به سمرقند فرستاده شد. امیر اسماعیل عمرو را به دستور خلیفه معتضد به بغداد روانه کرد.اسماعیل بن احمد در اواخر ۲۸۷ق گرگان و طبرستان را به قلمرو خویش افزود دو سال بعد نیز در اواخر ۲۸۹ق ری را به تصرف درآورد.

✅خلیفه معتضد در جمادی الثانی ۲۸۸ فرمان حکومت ،خراسان و نیز طبرستان و گرگان را با هدایایی برای اسماعیل فرستاد و از این تاریخ خراسان نیز نزدیک به یک سده تحت حکومت سامانیان درآمد با مرگ خلیفه معتضد (۲۸۹ق)، پسر و جانشین او المکتفی حکومت ۲۸۹-۲۹۵ق فرمان حکومت اسماعیل را بر خراسان تجدید کرد و علاوه براین، حکومت ری و قزوین و زنجان (زنگان) را نیز بدو سپرد. ابو ابراهیم اسماعیل بن احمد سامانی در ۱۵ صفر ۲۹۵ پس از بیماری در ده رزماز (رزمان) بخارا در گذشت و بعد از مرگ لقب امیر ماضی (درگذشته) یافت او را به خردمندی دادگری ،بردباری و نیک رفتاری با مردم ستوده اند. در منابع حکایاتی از داد ،انصاف کرامت و دستگیری او از ضعفا آمده است.

🆔@conference_iranvich🔥**

#بخش_دوم *📜*🕯️🖋️فرمانروایان سامانیان#اسماعیل_سامانی#اولین_فرمانروا ✅نصر بن احمد در ذیحجه ۲۷۸ اسماعیل را به جانشینی خود در حکومت ماوراءالنهر برگمارد و در ۲۷۹ق در گذشت نصر حدود ۱۹ سال پس از دریافت فرمان خلیفۀ عباسی (۲۶۱ق) حکومت کرد او را به دانش و دینداری ستوده اند. امیر اسماعیل برای ضبط امور به سمرقند رفت و احمد پسر نصر را به حکومت آنجا گمارد.

✅اسماعیل در محرم ۲۸۰ فرمان حکومت ماوراءالنهر را از خلیفه معتضد عباسی حکومت (۲۷۹-۲۸۹ق دریافت کرد و در همان سال وی برای دفع خطر ترکان به طراز شهر مرزی ،ترکستان لشکر کشید و آنجا را فتح کرد. به دنبال این پیروزی امیر طراز و دهقانان بسیاری اسلام آوردند کلیسای بزرگ شهر به مسجد
تبدیل شد و اسماعیل با غنائم فراوان به بخارا بازگشت به روایت مسعودی پادشاه آنان طنکس نام داشت و از نژاد خراج بود مسلمانان او و همسرش و نیز پانزده هزارتن از لشکریانش را اسیر کرده و ده هزار تن را کشتند. همچنین در این سال (۲۸۰ق) دودمان امیران محلی اشروسنه که افشین لقب داشتند سرنگون شد و ناحیه مزبور به متصرفات سامانیان ملحق گشت و به نام امیر اسماعیل سامانی سکه زدند. امیر اسماعیل با این حمله که نخستین لشکرکشی برون مرزی او بود شهرتی در جهان اسلام به دست آورد و بعدها روایتهایی درباره نیروی افسانه ای ترکان و پیروزی معجزه آسای اسماعیل در این نبرد شکل گرفت.

✅ اسماعیل در ۲۹۱ق حمله ترکان را دفع کرد و در ۲۹۳ق نیز در سرزمین ترکان و دیلمان پیشروی کرد.
در این میان قدرت تهدید آمیز صفاریان در جنوب قلمرو سامانیان در حال تکوین بود. عمرو بن لیث صفار در ۲۸۳ و ۲۸۴ق خراسان و ری را به قلمرو خود افزود. در پی آن در ۲۳ محرم ۲۸۵ فرمان معتضد دایر بر عزل اسماعیل بن احمد سامانی از حکومت ماوراءالنهر و جانشینی عمرو بن لیث صفار در میان جمعی از حجاج خراسانی در بغداد خوانده شد اما به نظر میرسد این فرمان جنبه تشریفاتی و ظاهرسازی داشته و احتمالاً با فشار عمرو صورت گرفته است. چه گفته می شود اسماعیل بن احمد نیز از سوی معتضد چنین فرمانی دریافت کرد و مأموریت یافت عمرو را دستگیر کند به ویژه آنکه معتضد پس از پیروزی اسماعیل او را ستود و عمرو را نکوهش کرد به هر روی عمرو بن لیث که امرای بلخ و گوزگانان را به اطاعت خویش خوانده بود از امیر اسماعیل بن احمد نیز خواست که به فرمان او گردن نهد.

🆔@conference_iranvich🔥**

#بخش_دوم *?*?️?️برامدن سامانیان

✅در روزگار خلیفه المعتصم عباسی نوح بن اسد در ۲۲۴ق کاسان و اورشت (اورست) از توابع فرغانه در ماوراءالنهر که پیمان صلح را نقض کرده بودند بازگشود و اسپیجاب را فتح کرد همچنین در ۲۲۵ق عبدالله بن طاهر، امیر خراسان (۲۱۳-۲۳۰ق) را در دستگیری حسن(حسین)، بن افشین امیرزاده اشروسنه یاری کرد. او در ۲۲۷ق درگذشت.

✅سامانیان در چند دهۀ نخستین فعالیت سیاسی خود همواره در کنار طاهریان و وفادار به خلفای عباسی ماندند ابوالفضل الياس بن اسد والی هرات مدتی کوتاه از سوی طلحة بن طاهر امیر ،خراسان (۲۰۷-۲۱۳ق) به ولایت سیستان منصوب شد سپس در ۲۱۲ ق عبدالله بن طاهر را که به امر مأمون به مصر لشکر کشید، همراهی کرد و دوباره به محل حکومتش هرات بازگشت.

✅ در سالهای بعد نیز وی در دفع خوارج سیستان عبدالله بن طاهر را یاری داد الیاس بن اسد در هرات اعقاب و آثار بسیار برجای گذاشت و در ۲۴۲ق درگذشت پس از او عبدالله بن طاهر ولایت هرات را به پسر او ابواسحاق محمد بن ،الیاس داد. در ۲۵۳ق در زمان محمد بن طاهر واپسین امیر طاهری خراسان (۲۴۸-۲۵۹ق) ،ابراهیم دیگر پسر الیاس بن اسد سپهسالار خراسان بود. در پی مرگ نوح بن اسد در ۲۲۷ق برادرش احمد بن ،اسد حاکم ،فرغانه قلمرو او سمرقند را با تنفیذ طاهریان به دست گرفت احمد مردی عالم پارسا و نیک سیرت بود و در ۲۵۰ ق در سمرقند یا فرغانه درگذشت.

✅پس از مرگ احمد بن اسد پسرش نصر جانشین وی شد و امارت خویش را به نام طاهریان تا انقراض این سلسله و مدتی پس از آن ادامه داد . مورخان جدید از وی به عنوان نصر اول در تاریخ دودمان سامانیان یاد می.کنند چندی پس از استیلای يعقوب بن لیث صفار بر قلمرو محمد بن طاهر در ۲۶۱ق خليفه المعتمد عباسی (۲۷۹-۲۵۶ق) فرمان حکومت ماوراءالنهر را برای نصر بن احمد بن اسد فرستاد.

✅در این هنگام حکومت مستقل سامانیان با فرمان خلیفه و نه با وابستگی به طاهریان آغاز می شود. در واقع خلیفه بغداد با این فرمان میخواست سامانیان را به جای صفاریان که از دیدگاه خلافت شورشگر خارجی قلمداد میشدند، به رسمیت بشناسد. نصر با دشواریها و احیاناً تمایلات استقلال طلبانه برادران خود روبه رو بود برای مثال هنگامی که ابویوسف یعقوب بن احمد به حکومت چاچ رسید به نام خود سکه زد برادر دیگرش ابوالاشعث اسد بن احمد نیز وقتی که در آخسیکت پایتخت فرغانه حکم میداند سکه های مسینی به نام خود ضرب کرد.

?@conference_iranvich?**

#بخش_اول *?*?️?️برآمدن سامانیان

✅حمدالله مستوفی درباره آغاز کار سامانیان آورده است که پدر سامان را چون روزگار سخت شد به ساربانی و شتربانی پرداخت ولی با شنیدن دو بیت شعر از حنظله بادغیسی پای در وادی عیاری نهاد و پس از اندک مدتی بر شهر آشناس مستولی شد این حکایت در هیچ یک از منابع متقدم نیامده و به نظر میرسد حمدالله مستوفی و به تبع او خواندمیر ، آنرا با آنچه درباره احمد ابن عبدالله خجستانی نقل شده، خلط کرده اند.

✅ گویا سامان خدا بر بلخ حکومت داشته و در پی کشمکش با دشمنان خویش آنرا از دست داده بود او به آسد بن عبدالله قسری والی خراسان (۱۰۵-۱۰۹ و ۱۱۷ ۱۲۰ق) پناه جست و با کمک وی حکومت بلخ را از دشمنان خود بازگرفت. سامان خدا که گویا تا آن هنگام بر آیین زردشتی و به قول گردیزی «مغ بود»، به دست اسد اسلام آورد و به جهت دوستی او پسر خویش را اسد نامید.

✅به هنگام قیام ابومسلم در ،خراسان سامان به او پیوست و هنگامی که علی بن عیسی بن ماهان از جانب هارون الرشید حکومت خراسان یافت (۱۸۰-۱۹۱ق) وارد دستگاه وی شد و در زمان حکومت او از دنیا رفت. بعدها ،نوح احمد یحیی و الیاس، فرزندان اسد بن سامان در حمایت از کیان خلافت کوشیدند پس از قیام رافع بن ليث بن نصر بن سیار در ماوراءالنهر و استیلای او بر سمرقند در ۱۹۰ ق، هرثمه بن اعین که به جای ابن ماهان از سوی هارون الرشید والی خراسان شده بود در ۱۹۲ق سمرقند را سخت محاصره کرد.

✅ فرزندان اسد به دستور مأمون به یاری هرثمه برخاستند، و سرانجام خطر گسترش فتنه رافع و تسلط وی بر همۀ خراسان مرتفع شد. مأمون فرزندان رافع را به پاس این خدمت نواخت.
در ۲۰۴ق غسان بن عباد والی خراسان (۲۰۲-۲۰۵ق) به سفارش مأمون هر یک از فرزندان اسد بن سامان خدا را بر شهری امارت داد سمرقند را به نوح فرغانه را به احمد چاچ و آشروشنه  را به یحیی (وفات: ۲۵ ربیع الثانی ۲۴۱) و هرات را به الیاس سپرد چون طاهر بن حسین ذوالیمینین، سرسلسله طاهریان در ۲۰۵ق به جای غسان والی خراسان گردید فرزندان اسد به عنوان دست نشاندگان طاهریان در مقام خود ابقا شدند.

✅ بررسی سکه ها نشان میدهد که فرزندان اسد در آغاز خود را به همچون حاکمانی جداگانه بلکه مانند اعضای یک خاندان میشمردند که در رأس آن نوح بن اسد قرار داشت چنان که نخستین سکه مسی سامانی را به نام او ضرب کرده اند در یکی از این سکه ها که در بنکت ، قلمرو یحیی ضرب شده، نام نوح نقش شده است.

?@conference_iranvich?**

*?جشن_مهرگان شاد باد ?*

روز مهر(16) از ماه مهر تقویم باستانی معادل با ده مهر ماه تقویم جلالی، زمانی است که نام روز و ماه با هم یکی می‌شود و بنابراین زمان برپایی جشنی به نام مهرگان(-OIr. miθrakāna)، که به مهر/میترا، (ر.ک. #مهر *(ايزد پیمان) اختصاص دارد.

?مهرگان همانند نوروز و با اهمیتی هم سنگ نوروز، روز جشن اعتدال پاییزی، برداشت خرمن و جمع آوری خراج، از دیدگاه دینی روز آفرینش خورشید و بزرگداشت بغ مهر/میترا. از دیدگاه اساطیری، قیام کاوه و پیروزی فریدون بر ضحاک و بر تخت نشستن فریدون بر تخت در این روز است:

?به روز خجسته سرِ مهر ماه
به سر بر نهاد آن کیانی کلاه

?زمانه بی اندوه گشت از بدی
گرفتند هر کس ره بخردی

?دل از داوری‌ها بپرداختند
به آیین یکی جشن نو ساختند

?نشستند فرزانگان شادکام
گرفتند هر یک ز یاقوت جام

?میِ روشن و چهره شاه نو
جهان نو ز داد از سرِ ماه نو

?بفرمود تا آتش افروختند
همه عنبر و زعفران سوختند

?پرستیدن مهرگان دین اوست
تن‌آسانی و خوردن آیین اوست

?اگر یادگارست ازو ماه و مهر
بکوش و به رنج ایچ منمای چهر

?در دوره هخامنشی پیروزی داریوش بر گئومات مغ به این روز نسبت داده شده است. شاه هخامنشی در چنين روزي جامه ارغواني می‌کرد و به پايکوبي و شادماني مي پرداخت.

?به همین ترتیب در دوره‌های بعدی، حوادث مهم دینی را به این روز نسبت دادند، ابن بلخی: "روز سرکوب مزدکیان توسط خسرو انوشیروان". این رویه در دوران پس از اسلام هم تکرار شده است.

?پس از اسلام، از زمان خلیفکان عباسی مهرگان (عر. مهرجان) به عنوان جشنی غیر مذهبی و با شکوه، همچون نوروز (عر. نَیریز)، در تقویم حکومتی جای گرفت و در سراسر قلمرو انیرانی عباسیان از یمن و مصر تا اندلس، برگزار می‌شد.
روزی که به گفته جاحظ، شاه "کارها و شغل‌ها" را تعیین میكرد.

مسعود سعد سلمان:
?روز مهر و ماه مهر و جشن فرخ مهرگان
مهر بفزا ای نگار ماه چهر مهربان

?مهربانی کن به جشن مهرگان و روز مهر 
مهربانی کن به روز مهر و جشن مهرگان

?جام را چون لاله گردان از نبید باده رنگ 
وندر آن منگر که لاله نیست اندر بوستان

?@conference_iranvich?**

*?*?️?️خاستگاه سامانیان

✅نسب سامانیان به نیای بزرگ آنان سامان خداة میرسد سامان خداة عنوانی عام برای حکمرانان دیه سامان بود که همچون بخارا خداة شاه یا فرمانروای محلی بخارا از میان دهقانان توانگر و زمیندار به این منصب میرسیدند. اما منابع در تعیین محل دیه سامان اختلاف دارند برخی آنرا از توابع بلخ دسته ای دیگر از نواحی سمرقند و پاره ای روایات متأخر سامان را دهی نزدیک ترمذ ذکر کرده اند. به هر حال بعضی منابع سامان خدا را جد سامانیان خوانده اند.

✅بیشتر منابع همروزگار سامانیان نسب این سامان را به بهرام چوبین (سده ۶م) سردار بزرگ ساسانیان رسانده اند. اصطخری آنها را از نسل بهرام چوبین دانسته که در خارج مرزهای ایران حکومت میکردند البته ضبط نام ها در سلسله نسب سامانیان آشفته و گوناگون است و یوستی در نامنامه ایرانی چنین آورده است: سامان خداة بن جثمان بن طغاث بن نوشرد بن بهرام چوبین با وجود این، برخی مورخان نسب سامانیان را به بهرام گور رسانده اند.

?@conference_iranvich?**

*?*?️?️خطر دوگانه ای در داخل و در خارج منافع ایران را تهدید می کنند

✅یادداشتی کوتاه منتشر نشده از استاد #سید_جواد_طباطبایی ✅دقیقا به خاطر ندارم که یادداشت زیر را پیرو چه گفتگویی ارسال کرده بود و قرار بود چه استفاده ای از آن صورت بگیرد، آیا یادداشت خصوصی بود و به دنبال گفتگوی تلفنی یا امری دیگر، نمیدانم. اما از آنجا شرایط مملکت هر روز در حال تغییر است و برخی هولناک ترین پیش بینی او گاهی جامه حقیقت می پوشد، انتشار آن را بی فایده ندیدم. متن یادداشت حاوی موضوع جدیدی نیست، در یادداشت های دیگر نیز درباره محورهای اصلی آن هشدار داده و به نظر میرسد همین ایده اولیه را در یک مقاله طولانی تر در سالهای آتی توسعه داد. با اینحال شاید انتشار آن بهتر از ماندنش در بایگانی انبوه ایمیلها باشد. زیرا ممکن است در سالهای آتی پژوهشگران دانشگاهی که به دنبال تحقیق پیرامون تحولات فکری و زاویه های مختلف طباطبایی هستند، از نکات این یاددداشت، استفاده هایی ببرند.

✅«ملاحظاتی که به صورت تزهایی دربارۀ ایران عرضه می شود، کوششی برای توضیح برخی ویژگی های ایران است که به لحاظ تاریخی به صورت ایرانشهر – ایران بزرگ فرهنگی، که مرزهای آن بسی گسترده تر از مرزهای سیاسی کنونی است – تحقق پیدا کرده است. اصطلاح ایرانشهر، که نزدیک به دو هزار سال سابقۀ استعمال دارد، به همین تحقق فرهنگ ایران از کهن ترین ایام تا زمان ما اشاره دارد و کوشش مخالفان ایران – در صورت های گوناگون –برای فروکاستن آن به «ملی گرایی ایرانی» رخنه ای موذیانه در صف همۀ ایرانیانی است که دغدغۀ کیان از عالی ترین مصالح ملی را دارند.

✅ایران کنونی، با مرزهای سیاسی آن، تنها بخشی از این واقعیت تاریخی است، وظیفۀ همه ایرانیان و همه مسئولان آن دفاع و حفاظت از این واقعیت سیاسی به هر قیمتی است، در حالی‌که ایران بزرگ فرهنگی میراثی بزرگ تر واقعیت سیاسی کنونی است که وظیفۀ دفاع از آن بر عهده ایرانیان و نیز همه اقوامی است بهره ای از این میراث دارند. ایران سیاسی رهبری فرهنگی این میراث مشترک را بر عهده دارد و در مدیریت کلان نمی تواند مصالح ایران فرهنگی بزرگ را لحاظ نکند. آینده ایران سیاسی در گرو چنین فهمی از تاریخ ایران و میراث مشترکی است که ایرانیان ایجاد کرده اند. در شرایطی که ائتلاف ها در منطقه در حال تجدید آرایشی بی سابقه هستند تصمیم گیران ایرانی نمی توانند مانند گذشته و با مقولات منسوخ منافع ملی ایران را اداره و از آن‌ها حفاظت کنند.

✅با سرعتی که تحولات در منطقه در حال انجام است باید چاره ای متفاوت اندیشید و تصور استرانژیکی متفاوت و جامع تری را تدوین کرد. بیم آن می رود که اگر به موقع نتوان مسائل مبرم را فهمید ضررهایی غیر قابل جبران بر مصالح کشور وارد شود. اینک باید دو وجه داخلی و خارجی سیاست گذاری های کلان را مورد توجه جدی قرار داد. تزهایی که من عرضه کرده ام با توجه به چنین درکی از تاریخ ایران و جایگاه آن در منطقه و جهان بوده است. وضع از زمان نوشته شدن این تزها بحرانی تر و وخیم تر شده است. این تزها به عنوان طرح بحث عرضه می شود. اگر عزمی جدی برای اصلاح امور و تغییر سیاست ها وجود داشته باشد باید چیزی مانند اتاق فکر فراهم آید تا بتوان تدبیرهای سنجیده ای اتخاذ کرد. خطر دوگانه ای در داخل و در خارج منافع ایران را تهدید می کنند، مسئولان باید بتوانند در دو سطح و از دو دیدگاه چاره ای برای بحران های داخلی و خارجی بیندیشند».
(پایان)

?@conference_iranvich?**

*?*?️?️ایران بزرگ فرهنگی

✅ایران زمین در معنای دقیق ،آن ایران بزرگ فرهنگی است. ایران جغرافیای سیاسی کنونی تنها ناحیه هایی از این ایران زمین فرهنگی است ایران بزرگ فرهنگی تنها از آن ایرانیان محدوده جغرافیای سیاسی امروز ایران ،نیست میراث همه اقوامی است که سهمی در آفریدن آن میراث مشترک داشته اند، اگرچه بسیاری از آن ،اقوام به لحاظ سیاسی، به ملتهای مستقل تبدیل شده و سرنوشت سیاسی جدای خود را رقم زده اند.

??️?️به عنوان مثال ملتهایی که در آسیای مرکزی و نیز در قفقاز کشورهایی مستقل ایجاد کردهاند در معنای سیاسی کلمه ایرانی نیستند اما در میراثی که در ایران بزرگ آفریده شده، درجات متفاوت سهیم بودهاند و هستند. امروزه این اقوام به زبانهای «ملی» خود سخن میگویند اما بخش بزرگی از آن چه در این زبانهای ملی ناحیهای بیان میشود ایرانی است.

✅حتی ترکیه که از سده ها پیش هویت قومی متمایز از هویت قومی ایرانی یا به تعبیر ،من ایرانشهری داشته، اما تا گسستی که بنیادگذار ترکیه نوین ایجاد ،کرد بخش مهمی از ادب ترکی عثمانی ایرانی و از شاخه های فرهنگ ایرانی بوده است. این بخش از ادب و فرهنگ عثمانی ناحیه ای در ادب و فرهنگ ایرانی است که به زبان ترکی عثمانی بیان شده است.

منبع:#تاملی_درباره_ایران_دیباچه_ای_ب_نظریه_انحطاط_ایران#سید_جواد_طباطبایی ?@conference_iranvich?**