بر مدار مدارا
آیا می توان از "حق" عدم مدارا دفاع کرد؟

✍حسین دباغ

? مبانی فلسفی مدارا بر چه استوار است؟ چگونه می‌توان جامعه‌ای عادلانه و دموکراتیک بر مدارِ مدارا دایر کرد؟ چه باید کرد اگر مدارا بدل به ضد خود شود؟ آیا با دشمنانِ مدارا باید مدارا کرد؟ آیا خلاف مداراست که قانون‌گذاری یا سیاست‌گذاری بر اساس مدارا را بر همگان تحمیل کنیم؟ چه تعادل ظریفی میان مدارا، آزادی، عدالت و دموکراسی وجود دارد؟

? در این مقاله تلاش می‌کنم به سوالات بالا در حد وسع پاسخ دهم و پیچیدگی‌های مدارا‌ورزی را نشان دهم.

? استدلال اصلی من به نفع این ادعاست که می‌توان از حق عدم مدارا دست کم در برخی مواقع دفاع کرد. بدون این حق، مدارا محفوظ نخواهد ماند.

? با این حال، معضل فلسفی پر‌مناقشه‌ای باقی می‌ماند که مربوط به توجیه حق دشمنان مدارا برای ابراز باورهایشان است. آیا می‌توان حق دشمنان مدارا را به رسمیت بشناسیم در‌حالی‌که به مبارزه با باورها و رفتار آنان می‌پردازیم؟ در پایان مقاله، به طرح این معضل فلسفی می‌پردازم.
ـــــــــــــــــــــــ
برای مطالعه متن کامل کلیک کنید یا Instant View را در پایین پست لمس کنید.

? @hossein_dabbagh

?پادکست #زندگی_مصنوعی_من ۱۰

?هوش مصنوعی و دین: انقلاب در اعتقادات مذهبی و ظهور ادیان جدید

?به اعتقاد شماری از پژوهشگران هوش مصنوعی و علوم فلسفه، بزودی در جوامع انسانی شاهد تولدِ نوع جدیدی از ادیان یا طریقت‌های مذهبیِ مبتنی بر هوش مصنوعی خواهیم بود.

برخی تحقیقات نشان داده که هوش مصنوعی ممکن است تأثیرات پیچیده‌ای رویِ باورهای مذهبیِ سنتی مردم داشته باشد،‌ و به طور بالقوه در برخی زمینه‌های نظری و اعتقادی ادیانِ ابراهیمی را به چالش بکشد.

در دهمین قسمت از پادکست «زندگی مصنوعی من»، رضا جمالی به همراه حسین دباغ و علی سوفسطایی نگاهی کرده به پیامدهای ورود هوش مصنوعی به حوزه دین و فرضیه‌های مربوط به ظهور دین‌های مبتنی هوش مصنوعی در آینده.

?#پادکست «زندگی مصنوعی من» را با کیفیت صدای بهتر می‌توانید در کست‌باکس و همه پادگیرها هم گوش کنید و اگر از شنیدنش لذت می‌برید آن را با دوستانتان هم به اشتراک بگذارید.

?شما می‌توانید نظرات و پیشنهادهای خود را در مورد این پادکست برای ما به آدرس: [email protected] بفرستید یا از طریق @contactfardamusic به ما پیام دهید.
فردا پادکست ?

انتخابات و استقرار استبداد:
آیا رای ندادن یک رفتار سیاسی معقول است؟

✍️ حسین دباغ

در این مقاله تلاش می کنم گفتگویی میان حامیان رای دادن و رای ندادن شکل دهم. نشان خواهم داد که رای ندادن در سایه یک نظام سیاسی استبدادی می‌تواند معقول باشد.

در ابتدا استدلالم را به نفع این ادعا طرح می‌کنم، سپس به اعتراضات احتمالی که عموما به این رفتار سیاسی وارد می‌شود پاسخ می‌دهم. مفروض من در استدلالی که در زیر اقامه می کنم این است که نظام حاکم بر ایران یک نظام اقتدارگرای متکی بر رای گیری است و اقتدارگرایی در آن بنا بر تجربه تاریخی پس از انقلاب رو به صعود است. درست است که تجلی دموکراسی (یعنی صندوق رای) هدفی آرمانی برای بسیاری از جوامع از جمله جامعه ایران محسوب می‌شود، اما در نظام‌های سیاسی اقتدارگرا، رای‌گیری می‌تواند به یک ابزار فریبکارانه برای استقرار استبداد تبدیل شود.

در نگاه نخست، دموکراسی صندوق محور و استبداد به‌عنوان دو قطب متضاد به‌نظر می‌رسند، اما در عمل این دو می‌توانند در یک ساختار سیاسی اقتدارگرا همزیستی کنند. انتخابات در نظام‌های اقتدارگرا، به‌جای این‌که وسیله‌ای برای تغییر و اصلاح باشد، به ابزاری برای بازتولید قدرت حاکم تبدیل می‌شود. در حقیقت، این نظام‌ها با ظاهری دموکراتیک، خود را مشروع و مردمی جلوه می‌دهند، در حالی که در باطن، تغییر واقعی در ساختارهای قدرت رخ نمی‌دهد.

این مقاله نگاه پارتیزانی را تشویق نمی‌کند. کسانی که هنوز به صندوق باور دارند شهروندان این جامعه هستند و تنها با گفتگوست که می‌توانیم یکدیگر را قانع کنیم. قابل فهم است که رای دهنده‌گان به تأثیر انکارناپذیر هر کدام از نامزدها بر زندگی خود اشاره می‌کنند و یا اینکه می گویند تا جای ممکن باید جلوی بعضی تصمیمات برگشت ناپذیر را گرفت. اما مسئله بنیادین پیش روی ما اینجاست که کدام یک اهمیت اخلاقی بیشتری دارد: طولانی‌تر شدن استبداد در دراز مدت یا بهبود اندک اوضاع در کوتاه مدت؟

برای مطالعه مقاله کلیک کنید یا Instant View را در پایین فرسته لمس کنید.

? @hossein_dabbagh

Telegraph

انتخابات و استقرار استبداد: آیا رای ندادن یک رفتار سیاسی معقول است؟

در این مقاله تلاش می کنم گفتگویی میان حامیان رای دادن و رای ندادن شکل دهم. نشان خواهم داد که رای ندادن در سایه یک نظام سیاسی استبدادی می‌تواند معقول باشد. در ابتدا استدلالم را به نفع این ادعا طرح می‌کنم، سپس به اعتراضات احتمالی که عموما به این رفتار سیاسی…

?پادکست پرگار
?اخلاق انتخاباتی در انتخابات غیر اخلاقی

این هفته در پرگار؛ اخلاق انتخاباتی چیست و چه تفاوتی با اخلاق فردی دارد؟ عقل و احساس در این میان چه نقشی دارند؟

میهمان‌ها:

حسین دباغ، مدرس فلسفه اخلاق
پیمان عارف، تحلیلگر سیاسی
@BBCPersian

✍️ آیا هوش مصنوعی دموکراسی را تخریب می‌کند؟

مقاله اخیر من در پاسخ به فراخوان تحقیقی پارلمان بریتانیا در مورد "دفاع از دموکراسی".

? در این مقاله با عنوان "پژواک‌های الگوریتمی: رسانه‌های اجتماعی، قطبی شدن، و موج افراط گرایی در دموکراسی بریتانیا"، نشان داده‌ام که چگونه الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند برای نهادهای دموکراتیک آسیب‌رسان باشند. 

?تلاش من در این مقاله مطالعه چالشهای ناشی از عصر هوش مصنوعی برای حکمرانی دموکراتیک و اطمینان از حفظ اصول اساسی دموکراسی در مواجهه با چشم‌اندازهای تکنولوژیکِ در حال تحول است. همچنین توصیه‌هایی در قالب سیاستگذاری در رویارویی با چالش‌های ایجاد شده توسط پلتفرم‌های دیجیتال برای برای حفاظت از فرآیندها و نهادهای دموکراتیک ارائه می‌دهم.

?استدلال اصلی من این است که الگوریتم های مبتنی بر هوش مصنوعی که در رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌شوند یک چالش جدی برای موسسات و جوامع دموکراتیک به وجود آورده‌اند؛ این الگوریتم‌ها به شکل مخربی منجر به قطبی شدن جامعه و شیوع افراط گرایی "پارتیزانی" شده است.

?با توجه به اتکای فزاینده جوامع گوناگون به پلتفرم‌های دیجیتال (مثل شبکه‌های اجتماعی) برای گفتمان سیاسی و پتانسیل این پلتفرم‌ها برای دستکاری افکار عمومی و فرآیندهای دموکراتیک، به نظر می‌رسد ما محتاج به یک نگاه مسئولانه برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی هستیم.

?هدف از این مقاله روشن کردن مکانیسم‌هایی است که از طریق آن الگوریتم‌های رسانه‌های اجتماعی به ایجاد اتاقهای پژواک (echo chambers)، گسترش محتوای افراطی و اطلاعات جعلی کمک میکنند، در نتیجه ساختارهای دموکراتیک را تضعیف میکنند.

?در پایان این مقاله، مجموعه‌ای از توصیه‌های هدفمند با هدف کاهش این اثرات مخرب، با تاکید بر تقویت تفکر انتقادی، نیاز به شفافیت، پاسخگویی، و تنظیم فرآیندهای تصمیم گیری الگوریتمی در رسانه‌های اجتماعی شرح داده شده است.

?شناخت و فرزانگی و فضیلتِ حقیقی را تنها می‌توان به روشی که سقراط آن را مامایی(Midwifery) می‌نامد، تعلیم داد. مشتاقانِ فراگیری را ممکن است یاری داد تا گریبانِ خویش را از پیش‌داوری‌ها رها سازند؛ ایشان[شاگردان] بدین‌سان[از معلّمان] یاد می‌گیرند تا از خود انتقاد کنند و می‌آموزند که حقیقت به‌آسانی قابل حصول نیست و شاید هم فرا بگیرند که چگونه باید خودشان تصمیم بگیرند و، پس از نقد و سنجش، بر تصميم‌ها و بینش‌های خویش متّکی گردند.

?آمادگی برای یادگرفتن فی‌نفسه دلیل برخورداری از فرزانگی است. در واقع فرزانگی و حکمت، جز این چیزی نیست زیرا آن‌کس که آماده برای یادگرفتن است، می‌داند که چقدر آنچه می‌داند اندک است. کسانی که به حدّ کافی تعلیم ندیده‌اند و بنابراین دارای این فرزانگی نیستند که به نقایص خویش آگاه باشند، درست همان کسانی هستند که از همه بیشتر به تعلیم نیازمند اند.

?وجه امتیاز معلّمِ راستین این است که همان نقّادی از خویش را که شخص آموزش‌ندیده فاقد آن است، به‌ظهور می‌رساند. مرجعیّتِ معلّم صرفاً بر پایه‌ی آگاهی وی به نقایص خود استوار است.

?کارل پوپر
? کتاب «جامعه‌ی باز و دشمنان آن»، فصل هفتم: اصل رهبری، ترجمه‌ی عزت‌الله فولادوند، انتشارات خوارزمی.

@hossein_dabbagh

? پارادوکسِ دموکراسی

▫️باطل‌نمای دموکراسی، یا به عبارت دقیق‌تر باطل‌نمای حکومتِ اکثریّت، یعنی امکان اینکه اکثریت تصمیم بگیرد كه يك حاكم جبّار فرمان براند[استبدادِ اکثریّت، یا استبدادِ جبّار به رأی اکثریّت].

▫️گرچه نهادِ انتخابات عمومی حائز بالاترین اهمّیّت است[به عنوان ابزار ضروری دموکراسی]، ویژگی دموکراسی منحصر به حکومتِ اکثریّت نیست زیرا اکثریّت ممکن است با جبر و زورگویی حکومت کند[یعنی حکومتِ اکثریّت، به سرکوبیِ اقلّیّت‌ها فتوا دهد]. مثلاً اکثریّت کسانی که قدشان کوتاه‌تر از یک متر و ۸۰ سانتی‌متر است ممکن است تصمیم بگیرند همه مالیات‌ها را باید اقلیّتی بپردازند که قدشان بلندتر از یک متر و ۸۰ سانتی‌متر است[یا اکثریّتِ مسلمان، تصمیم بگیرند که علیه اقلّیّتِ نامسلمان، تبعیض روا دارند].

▫️ در دموکراسی، قدرت و اختیارات حکمرانان باید محدود باشد[اصلِ مهارِ قدرت]. ملاکِ دموکراسی این است که در چنین نظامی حکمرانان - یعنی حکومت - را مردمِ تحتِ حکومت باید بتوانند بدون خونریزی برکنار کنند[امکان و توانِ عزلِ مسالمت‌آميزِ حکمرانان، به دست مردم بدون انقلاب و خشونت]. پس اگر مصادر قدرت، از تضمینِ نهادهایی خودداری ورزند که آن نهادها امکانِ فعالیّتِ اقلّیّت را برای حصولِ تغییراتِ مسالمت‌آمیز تأمین می‌کنند، حكومت‌شان جابرانه است[یعنی حکومتِ اکثریّت، حتّی به پشتوانه و حمایتِ اکثریّت، اگر توان عزلِ مسالمت‌آمیز را از اقلّیّت بگیرند، جبّارانه و ستمگرانه است].

▫️کافی است حکومت‌ها را فقط به دو نوع تقسیم کنیم: اوّل حکومت‌های دارای این‌گونه نهادها[نهادهای عزل‌پذیر]؛ یعنی دموکراسی و دوّم تمام حکومت‌های دیگر[دارای نهادهای عزل‌ناپذیر؛ یعنی حکومت‌های جبّار[اعمّ از حکومتِ یک شخص، حکومتِ یک گروه، حکومتِ اقلّیّت و حکومتِ اکثریّت‌]. برای اینکه ساختِ قانونی يک حكومت دموکراتیک از تضادّ برکنار بماند، بايد فقط یک نوع تغییر را در نظام حقوقی منع کند و آن تغییری است که کیفیّت و خصلتِ دموكراتیک آن را به خطر بیندازد.

?کارل پوپر
? کتاب «جامعه‌ی باز و دشمنان آن»، بخش دوّم: فصل بیستم، ترجمه‌ی عزت الله فولادوند، انتشارات خوارزمی.

@hossein_dabbagh