🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹

✳️ مجموعه های کانال های زیر مجموعه ی گروه سیری در آثار و افکار حضرت مولانا

============
ابر گروه سیری در آثار و افکار مولانا و آثار دیگر بزرگان ادب عرفانی در این باره

گروهی در جهت معرفی آثار و افکار حضرت جلال الدین محمدبلخی ( مولانا )

@molavi_asar_o_afkar

===================
نکات ناب تربیتی

کانالی پر از مطالب تربیتی و اخلاقی و مناجات های عاشقانه و عارفانه

@nokatetarbiyati

==================
مخزن نکات نگارشی ؛ ویرایشی و دستوری

کانالی برای بیان نکات نگارشی ؛ ویرایشی و دستوری؛ کانالی برای نیاز امروز افراد جامعه ی ایرانی برای درست نویسی متون فارسی

@makhzanenokatenegarshi_virayashi

==============
فردوس سخن

کانالی برای بیان نکات و مطالب درسی ؛ نمونه سوال امتحانی ؛ نکات درسی مقطع یک و دو دبیرستان و مطالب ادبی و اطلاعات عمومی

@ferdosesokhan

=================
عاشقانه های نزار قبانی

نزار قبانی دیپلمات، شاعر و ناشر سوری بود. نزار قبانی با شعرهای عاشقانه‌اش مشهور است؛ زن و عشق موضوع اصلی شعر اوست

@nezar_asheghaneha

====================
نجواهای عاشقانه ی یک زن ( غاده السمان )

غادة السمان (متولد  ۱۹۴۲ -دمشق) نویسنده و ادیب زن اهل سوریه است. وی یکی از بنیان‌گذاران شعر نو در ادبیات عرب به‌شمار می رود.

@ghadat_asheghaneha

====================

موزيك كانال 
محلي براي عرضه آهنگ هاي پاپ از خوانندگان محبوب كشور و مداحي ها و ويس هاي برگزيده مذهبي ؛ به ما بپيونديد و كانال ما را تبليغ كنيد

@muzic_canal

==================
مثل آباد( داستان ها و ریشه های ضرب المثل های زبان فارسی)

کانالی برای داستان ها و کاربرد ضرب المثل های رایج در زبان فارسی که از گروه ها و کانال های مختلف جمع آوری شده است .

@zarbolmaslhaefarsi

==================
مخزن کتاب های pdf ادبی

مخزنی برای نسخه های الکترونیکی کتب ادبی

@pdf_kotob_e_adabi

==================
مخزن گروه سیری در آثار و افکار مولانا

با عضویت در کانال مخزن گروه سیری در آثار و افکار مولانا؛ از آرشیو مطالب گروه بهره ببرید .

@mazhzan_molana

=================
فارسی و نگارش فنی و حرفه ای و کار و دانش

فارسی و نگارش۱و۲و۳ رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش ؛ مباحث درسی ؛ نمونه سوالات امتحانی و جزوه های درسی

@farsionegaresh_fanni

===============
گروه فارسی و نگارش فنی و حرفه ای و کار و دانش

فارسی و نگارش۱و۲و۳ رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش ؛ مباحث درسی ؛ نمونه سوالات امتحانی و جزوه های درسی

@farsionegaresh_fanni_gr

=================
مخزن سوالات زبان فارسی و نگارش و فنون ادبی

مخزنی از سوالات به صورت ورد(word) ؛ pdf؛ مجموعه سوالات نهایی ؛ بخش به بخش و آزمون آنلاین ، از دروس زبان فارسی و نگارش و فارسی و نگارش فنی و حرفه ای و کار ودانش و فنون ادبی از همه گروه ها و کانال ها

سری به این کانال بزنید:

@makhzanesoalatedoroseadabi

======================
گروه نوای چکاوک ( شعر و نثر و متون ادبي و نثر آهنگين )

گروهی برای ارسال شعرها و نثرهای زیبای فارسی  و متون های زیبای ادبی و نثرهای آهنگین فارسی
@nava_e_chakavak

===================
حافظ شیرین سخن

حافظ حافظه ماست ، ز هر دری سخن در باره حافظ و غزلیاتش

@hafez_e_shirin_sokhan

====================
ابر گروه مجمع دبیران ادبیات دوره متوسطه اول

گروهی به جهت بررسی و هماهنگی در دروس ادبیات فارسی متوسطه دوره اول

@majmaedabiraneadabiatdoreaval

======================
مخزن گروه دبیران ادبیات متوسطه اول

محلی برای ذخیره مطالب درسی درس های نگارش و ادبیات فارسی متوسطه اول

@makhzan_e_doroseadabiatedoreaval

================
اصلاحِ اشعارِ جعلیِ شاعران

این کانال با هدف معرفی و درحد امکان اصلاح اشعار
جعلی تشکیل شده است

تراوش کی کند از طبع موزون، شعر ناموزون
کسی نشنیده از سنجیدگان حرف نسنجیده

#مخلص‌کاشاشانی

@molavi_asar_o_afkar
@eslah_e_ashaar_e_jaali_e_shaeran

=============

راه ارتباطی اعضای کانال ها با آدمین ها :
Admin :
@mollasadeghi

🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹
عزیزان همراه
مجموعه این گروه‌ها و کانال‌ها تحت حمایت و هدایت گروه سیری در آثار و افکار مولانا شکل گرفته و اداره می‌شود.
لطفا از برداشت و ارسال هرگونه مطلب و فایلی از این کانال‌ها بدون لینک اختصاصی آن خودداری بفرمایید.

#معنا_شناسی_واژه
#کاغذین_جامه

✳️ کاغذین جامه در شعر فارسی

1. منظومهٔ علی‌نامه نخستین متن فارسی است که در آن به پوشیدن جامهٔ کاغذین اشاره شده است. در این منظومه در ماجرای اسیر شدن یکی از هواداران حضرت علی در جنگ صفین، فرمانده سپاه معاویه چنین می‌کند:
   بفرمود تا جامهٔ کاغذین
   بدوزند، آن دشمن داد و دین
   بکردند همیدون ز کاغذ کلاه
   سیه همچو قطران، آن دل سیاه
   در آن پاک‌دین مردِ روشن‌روان
   بپوشاندْشْ آن جامه را بد نشان
   ببستش اَبَر اُشتری زان سپس
   به گردنْش بربست ملعون جرس
   از این ابیات می‌توان احتمال داد که «جامهٔ کاغذین» بر کسی پوشاندن، مانند کلاه کاغذی سیاه بر سر کسی گذاشتن، او را بر شتر بستن، از کارهایی بوده است که در صدر اسلام برای «تحقیر و خوار داشتِ مخالفان و مجرمان» انجام می‌گرفته است.

2. از سخن بعضی از گویندگان دیگر چنین بر می‌آید که گویی در تمرین یا مسابقهٔ تیراندازی، چیزی شبیه به آدمک را با پوشش و جامهٔ کاغذین در جایی قرار می‌داده‌اند و آن را «هدف» خود می‌کرده‌اند، همان چیزی که معنی لغوی هدف و کاغذ (=قرطاس) آن را تأیید می‌کند. ارباب لغت یکی از معانی هدف را «هر چیز بلند و افراشته» و کاغذ را «نشانهٔ تیر، چیزی که بر روی هدف می‌گذارند و به آن تیر می‌زنند» گفته‌اند.
   در شعر جمال اصفهانی رابطهٔ هدف و کاغذین جامه مطرح شده است:
   بس که در من کشد این چرخْ کمان
   کاغذین جامه از او چون هدفم
   صائب گوید:
   تا شوی در گردن افرازی نمایان چون هدف
   با لباس کاغذین از تیرباران سر مپیچ
   خاقانی نیز گوید:
   حاسدانم چون هدف بین کاغذین جامه که من
   تیر شحنه از پی امن شبان آورده‌ام
   لازم به ذکر است که تیر شحنه، همانند تیر امان بوده که دارنده آن می‌توانسته همهٔ شب در شهر رفت و آمد کند و از حوادث در امان باشد. در مقابل حاسدان خاقانی مانند هدف، کاغذین جامه هستند. همچنین در کنار این معنی برای دشمنان شاعر، کاغذین جامه بودن معنی «گرفتار محنت و مصیبت بودن» دارد. پس یکی از معانی کاغذین جامه مصیبت و محنت زدگی است.
   خود خاقانی در بیت دیگری گفته است:
   کاغذین جامه هدف‌وار علی الله زنیم
   تا به تیر سحری دست قدر بربندیم
   در این بیت علاوه بر ارتباط بین کاغذین جامه و هدف، معنی «لابه و تضرع و پای‌فشاری در عرض نیاز» دارد.

3. کاغذین جامه = آمادگی مرگ و خود را در بلا افکندن
   کمال اسماعیل:
   کاغذین باد جامهٔ خصمت
   بس که از غم بر او ستم باشد
   خاقانی:
   از جور یار پیرهن کاغذین کنم
   کو کاغذ و سر قلم از من دریغ داشت
   عطار:
   سزد که پیرهن کاغذین کند عطار
   که شد ز نفس بدآموز پیرهن کفنم.

4. کاغذین جامه و تظلم خواهی:
   جمال اصفهانی:
   آخر از بهر خدا چند کنم بر در او
   هر سحرگاه چو مظلوم ز کاغذ سربال[پیراهن]
   کمال اسماعیل:
   کاغذین جامه بپوشید و به درگاه آمد
   زادهٔ خاطر من تا بدهی داد مرا
   برگرفته از مقالهٔ «کاغذین جامه، پیراهن کاغذین از آیین تا کلمه» نوشتهٔ استاد محمود عابدی که در کتاب چون من در این دیار (جشن‌نامهٔ استاد انزابی نژاد به کوشش استاد راشد محصل، دکتر یاحقی و دکتر ساکت) چاپ شده است.

#لغت

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#اتیمولوژی_ریشه_شناسی
#کمبوجیه

✳️ واژه‌ی امروزی: کمبوجیه
زبان امروزی: فارسی (نامی تاریخی برای پادشاه هخامنشی، مانند کمبوجیه دوم، پسر کوروش بزرگ).

◀️ املای فارسی: کمبوجیه یا کامبوزیا در برخی متون.

◀️ معنی: نامی خاص برای اشاره به شاهان هخامنشی، به ویژه کمبوجیه دوم (حکومت: ۵۳۰ تا ۵۲۲ پیش از میلاد).

◀️ ریشه‌شناسی:

✅ ۱. زبان فارسی میانه (پهلوی ساسانی):
- املاء: Kambūzī یا Kambūjīk (صورت‌های نزدیک به فارسی میانه).
- منشأ: این نام از فارسی باستان به فارسی میانه رسیده است.

✅ ۲. زبان فارسی باستان (هخامنشی):
(الف) - املاء: 𐎣𐎲𐎢𐎪𐎡𐎹 (نوشته شده به خط میخی فارسی باستان: Kambūjiya).
(ب) - معنی: در فارسی باستان، این نام احتمالا ترکیبی از دو بخش است:
(پ) - Kambū + jiya (یا ujiya).
(ت) - Kambū: ممکن است مرتبط با ریشهٔ کَم/کام (خواستن، میل) یا اشاره به یک نام خاص باشد.
(ث) - jiya/ujiya: به معنای «پادشاه»، «حاکم»، یا «فرمانروا» (مشابه پسوند -شاه در فارسی).

- تفسیر: برخی پژوهشگران معتقدند معنای آن نزدیک به «دارای میل پادشاهی» یا «خواستار حکومت» است.

✅ ۳. زبان ایلامی:
- املاء: در متون ایلامی (زبان مردم باستانی جنوب غرب ایران)، این نام به صورت Kanbuziya یا Kambuziya ثبت شده است.
- منشأ: احتمالا نام از زبان ایلامی به فارسی باستان وارد شده، چرا که ایلامی‌ها پیش از هخامنشیان در منطقه حکومت می‌کردند.

✅ ۴. ریشه‌ی هندواروپایی:
- فرضیه: برخی پژوهشگران بخش Kambū را به ریشهٔ هندواروپایی *kamp- (خم شدن، چرخیدن) مرتبط می‌دانند که می‌تواند به معنای «حفاظت‌کننده» یا «کسی که از خانواده/قومش دفاع می‌کند» باشد.

- پیوند با فرهنگ: این ریشه ممکن است به نقش پادشاه به عنوان «محافظ» مردم اشاره داشته باشد.

◀️ نام کمبوجیه در زبان‌های دیگر:
- یونانی: Καμβύσης (Kambysēs)
- لاتین: Cambyses
- اکدی (بابلی): Kambuziya.
- کمبوجیه دوم مشهورترین فرد با این نام است که مصر را فتح کرد، اما در منابع یونانی (مثل هرودوت) به عنوان پادشاهی مستبد توصیف شده است.

- برخی نظریه‌ها نیز این نام را با قوم کامبوجا (Kamboja)، یکی از اقوام هندوآریایی، مرتبط می‌دانند که در متون سانسکریت و اوستا ذکر شده‌اند.

❇️ منبع : هوش مصنوعی

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#گره
#لغتی_فارسی_در_استعمال_هندی

?بخشی از سخنرانی موسوی طبری در مراسم رونمایی کتاب منّ و سلوی در سفارت هند

اینکه در تصحیح متن، مأخذ اشارات قرآنی شاعر را مشخص کنیم ضروری و مفید است اما ضروری‌تر از آن پرداختن به اختصاصات متن و ایضاح کلمات و اصطلاحات هندی در چنین کتابی است. آیه را امروز خواننده با جستجوی یک کلمه در گوشی به دست می‌آورد اما وقتی می‌خواند:

غنچه‌سان دلتنگ گردی و خجل
در گره چیزی نه غیر خون دل

این نیازمند تشریح و توضیح مصحّح است. همین نعمت‌خان جای دیگر در غزلی می‌گوید:

ز عیش رفت به باد آنچه بود در گرهم
چو گل شکفتگی دل خراب کرد مرا

گره البته فارسی است امّا استعمال خاص هندی یافته است. به این معنی که از آن چیزی غیر از بستن فهم می‌شود که ما اکنون می‌فهمیم. در متون شبه قاره مکرّر به معنی کیسه دیده شده است. اینجا هم به معنی کیسه است که البته گره جزئی از کیسه است و اتفاقاً همین جزء، به کلّ اطلاق شده است. اطلاقِ جزء به کل یک قاعدۀ زبانی است. به فرهنگ‌های اردو-فارسی یا هندی-فارسی نگاه کنید گره را جیب نوشته‌اند. در فرهنگ‌های ما این معانی نیست. مگر در شکل ترکیبی؛ مثلا گره‌بُر به معنی جیب‌بُر. حتی در لغتنامۀ دهخدا که به واسطۀ فرهنگ‌های فارسی نوشته‌شده در هند شواهد خوبی در این خصوص گرد آمده این معنی را به صورت مستقل ذکر نکرده‌اند بلکه ذیل ترکیبات و امثال آورده‌اند که البته در جای خود مفید است اما روشنگر ابهام بیتی که نقل کردیم نیست. گره در فارسیِ هندی‌شده اولا به معنی کیسه است. به این بیت از امیرخسرو دقت کنید:

او می‌رود به ناز و گره می‌زند به زلف
مردن مراست، از گره او چه می رود؟

یعنی این منم که خسارت می‌بینم، از کیسۀ او که چیزی کم نمی‌شود. صائب هم که سال‌ها در هند بوده می‌گوید:

خون می‌چکد ز غنچۀ منقار بلبلان
زین نقد تازه کز گره روزگار رفت

عجیب اینکه در فرهنگ اشعار صائب تا جایی که به خاطرم می‌آید علی رغم ذکر معانی مختلف، به این معنی از گره اشاره‌ای نشده است.
پس گره را اولا به معنی کیسه در ذهن داشته باشیم. ثانیاً و توسّعاً به معنی بساط آمده است. مثلا در متنی می‌خوانیم: "جز این چیزی در گره ندارد" که معادل آه در بساط نداشتن است. ثالثاً و تضیّقاً هم به معنی جیب است.

❇️ ۲۴ آبان‌ماه ۱۴۰۳/ مرکز فرهنگی سفارت هند/ مرکز پژوهشی میراث مکتوب

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#واژگان_ناشناخته:
#کهرنی

✳️ کهرنی: درختی هندی که ..../.‌متناسب  است بامعنی در مخزن الادویه توضیح کامل داده است

کیهه تر✅:
نه کیهه گر❌

کیهه درختی که مثل عشقه می پیچد
که بی تناسب با  با عشق با هندوکی نیست.

◀️ سنایی با هوشمندی از زبان هندوک  واژگان هندی استفاده می کند

چون مرا دید ز بر ساختگی از دو لغت
گویدم کو تو یکی کهرنی و کیهه تری

◀️ هندوک. وقتی عشق مرا می بیند
او می گوید:
تو در این عشق مثل
کهرنی و کیهه تر هستی

◀️ عشقت مانند کهرنی  میل تو را نسبت به من زیاد کرده و همچون کیهه تر و تازه  (عشقه)  به من پیچیده و جدا نشدنی هستی
هردو واژه در مخزن الادویه موجود است.

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#ریشه‌_شناسی_واژه
#ایران

✳️ واژه «ایران»
❇️ ریشه‌یابی و بررسی
? از زبان جناب استاد پروفسور عبدالمجید ارفعی

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#نماد_های_ادبی
#جغد

✳️ جغد در بسیاری از فرهنگ‌ها و باورها نمادهای مختلفی دارد.

❇️ در بسیاری از فرهنگ‌ها، جغد به عنوان نماد حکمت، آگاهی، و دانش شناخته می‌شود.

◀️ در فرهنگ یونان باستان و خیلی از کشورهای دیگه جغد نماد خرد و بینش درونی بوده است.

◀️ اما در برخی از فرهنگ‌ها جغد به‌عنوان نماد مرگ و دنیای بعد از مرگ شناخته می‌شود ، این باورها به دلیل شب‌زی بودن جغد و صدای خاص آن که در شب ایجاد می‌کند، شکل گرفته‌است .

◀️ در برخی از فرهنگ‌ها، جغد نماد وحشت، بدشانسی، یا پیش‌گویی بوده است. در حالی که در دیگر فرهنگ‌ها، جغد به‌عنوان نماد محافظت یا نگهبانی از اسرار تلقی می‌شده و می شود.

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

????????????

✳️ مجموعه های کانال های زیر مجموعه ی گروه سیری در آثار و افکار حضرت مولانا

============
ابر گروه سیری در آثار و افکار مولانا و آثار دیگر بزرگان ادب عرفانی در این باره

گروهی در جهت معرفی آثار و افکار حضرت جلال الدین محمدبلخی ( مولانا )

@molavi_asar_o_afkar

===================
نکات ناب تربیتی

کانالی پر از مطالب تربیتی و اخلاقی و مناجات های عاشقانه و عارفانه

@nokatetarbiyati

==================
مخزن نکات نگارشی ؛ ویرایشی و دستوری

کانالی برای بیان نکات نگارشی ؛ ویرایشی و دستوری؛ کانالی برای نیاز امروز افراد جامعه ی ایرانی برای درست نویسی متون فارسی

@makhzanenokatenegarshi_virayashi

==============
فردوس سخن

کانالی برای بیان نکات و مطالب درسی ؛ نمونه سوال امتحانی ؛ نکات درسی مقطع یک و دو دبیرستان و مطالب ادبی و اطلاعات عمومی

@ferdosesokhan

=================
عاشقانه های نزار قبانی

نزار قبانی دیپلمات، شاعر و ناشر سوری بود. نزار قبانی با شعرهای عاشقانه‌اش مشهور است؛ زن و عشق موضوع اصلی شعر اوست

@nezar_asheghaneha

====================
نجواهای عاشقانه ی یک زن ( غاده السمان )

غادة السمان (متولد  ۱۹۴۲ -دمشق) نویسنده و ادیب زن اهل سوریه است. وی یکی از بنیان‌گذاران شعر نو در ادبیات عرب به‌شمار می رود.

@ghadat_asheghaneha

====================

موزيك كانال 
محلي براي عرضه آهنگ هاي پاپ از خوانندگان محبوب كشور و مداحي ها و ويس هاي برگزيده مذهبي ؛ به ما بپيونديد و كانال ما را تبليغ كنيد

@muzic_canal

==================
مثل آباد( داستان ها و ریشه های ضرب المثل های زبان فارسی)

کانالی برای داستان ها و کاربرد ضرب المثل های رایج در زبان فارسی که از گروه ها و کانال های مختلف جمع آوری شده است .

@zarbolmaslhaefarsi

==================
مخزن کتاب های pdf ادبی

مخزنی برای نسخه های الکترونیکی کتب ادبی

@pdf_kotob_e_adabi

==================
مخزن گروه سیری در آثار و افکار مولانا

با عضویت در کانال مخزن گروه سیری در آثار و افکار مولانا؛ از آرشیو مطالب گروه بهره ببرید .

@mazhzan_molana

=================
فارسی و نگارش فنی و حرفه ای و کار و دانش

فارسی و نگارش۱و۲و۳ رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش ؛ مباحث درسی ؛ نمونه سوالات امتحانی و جزوه های درسی

@farsionegaresh_fanni

===============
گروه فارسی و نگارش فنی و حرفه ای و کار و دانش

فارسی و نگارش۱و۲و۳ رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش ؛ مباحث درسی ؛ نمونه سوالات امتحانی و جزوه های درسی

@farsionegaresh_fanni_gr

=================
مخزن سوالات زبان فارسی و نگارش و فنون ادبی

مخزنی از سوالات به صورت ورد(word) ؛ pdf؛ مجموعه سوالات نهایی ؛ بخش به بخش و آزمون آنلاین ، از دروس زبان فارسی و نگارش و فارسی و نگارش فنی و حرفه ای و کار ودانش و فنون ادبی از همه گروه ها و کانال ها

سری به این کانال بزنید:

@makhzanesoalatedoroseadabi

======================
گروه نوای چکاوک ( شعر و نثر و متون ادبي و نثر آهنگين )

گروهی برای ارسال شعرها و نثرهای زیبای فارسی  و متون های زیبای ادبی و نثرهای آهنگین فارسی
@nava_e_chakavak

===================
حافظ شیرین سخن

حافظ حافظه ماست ، ز هر دری سخن در باره حافظ و غزلیاتش

@hafez_e_shirin_sokhan

====================
ابر گروه مجمع دبیران ادبیات دوره متوسطه اول

گروهی به جهت بررسی و هماهنگی در دروس ادبیات فارسی متوسطه دوره اول

@majmaedabiraneadabiatdoreaval

======================
مخزن گروه دبیران ادبیات متوسطه اول

محلی برای ذخیره مطالب درسی درس های نگارش و ادبیات فارسی متوسطه اول

@makhzan_e_doroseadabiatedoreaval

================
اصلاحِ اشعارِ جعلیِ شاعران

این کانال با هدف معرفی و درحد امکان اصلاح اشعار
جعلی تشکیل شده است

تراوش کی کند از طبع موزون، شعر ناموزون
کسی نشنیده از سنجیدگان حرف نسنجیده

#مخلص‌کاشاشانی

@molavi_asar_o_afkar
@eslah_e_ashaar_e_jaali_e_shaeran

=============

راه ارتباطی اعضای کانال ها با آدمین ها :
Admin :
@mollasadeghi

????????????
عزیزان همراه
مجموعه این گروه‌ها و کانال‌ها تحت حمایت و هدایت گروه سیری در آثار و افکار مولانا شکل گرفته و اداره می‌شود.
لطفا از برداشت و ارسال هرگونه مطلب و فایلی از این کانال‌ها بدون لینک اختصاصی آن خودداری بفرمایید.

#نکته‌_های_آرایه_ی_ی
#سجع

#سجع در کلمه به معنای آواز قمری و آنچه به آن مانند باشد است.

?نثر و شعری که در آن آرایه سجع به کار رود، #مُسَجَّع یا آهنگین نامیده می‌شوند. در این گونه نثر، جمله‌های مشابه را قرینه می‌گویند و واژه‌های آخر قرینه‌ها در وزن یا حرف یا هر دو هم‌خوانی دارند.

?نثر مسجع ، نثری است آهنگین و شعرگونه . هر چند فاقد وزن است، همانند شعر، از موسیقی قافیه و زیبایی‌های ترفندهای ادبی و ظرایف بلاغی بهره دارد. زبان در نثر مسجع معمولاً عاطفی است نه خبری؛ زیرا سجع با مضامین خبری صرف تناسبی ندارد.

?نمونه‌ای از این‌گونه نثر از ابوالفتوح رازی: «سهل بن عبد اللّه گفت: تقوی آن باشد که بپرهیزی به دل از غَفَلات، و به نفس از شهوات و به حقّ از لذّات و به جوارح از سیّآت. آن وقت که این کرده باشی، امید باشد تو را به وصول دَرَجات و نجات از دَرَکات.»

? #سَجع یک‌سانی دو واژه در یک عبارت؛ از نظر واج یا واج‌های پایانی، وزن یا هر دوی آن‌هاست. آرایه سجع در کلامی دیده می‌شود که حداقل دو جمله باشد و بیشتر در نثر بکار می‌رود؛ زیرا سجع‌ها باید در پایان دو جمله بیایند و آهنگ دو جمله را به یک‌دیگر نزدیک سازند تا آرایه سجع نامیده شوند؛ از این جهت سجع مانند قافیه است که در پایان مصراع‌ها یا بیت‌های شعر آورده می‌شود. اگر سجع‌ها در یک جمله در کنار یک‌دیگر به کار برده شوند، «تضمین مزدوج» نامیده می‌شود.

*✅ سجع در شعر پارسی :*

سجعی که در شعر به کار رود، قافیه میانی یا قافیه درونی نامیده می‌شود، در قافیه میانی شاعر هر بیت را به چهار بخش تقسیم کرده و در پایان سه بخش از آن واژه‌هایی را آورده‌است که باهم سجع متوازی یا مطرف دارند؛ این روش رایج‌ترین شیوه کاربرد سجع در شعر است.

?هر گاه هر مصراع به دو جمله بخش شده باشد، در هر مصراع، کلمه‌های جمله اول با قرینه خود در جمله دوم هم‌وزن باشند، و سجع متوازن ایجاد کنند، رویارویی سجع‌های متوازن، آرایه موازنه را پدیدمی‌آورد که می‌تواند موسیقی لفظی ایجاد کند. موازنه‌ای که تمام سجع‌های آن متوازی باشد، «ترصیع» نامیده می‌شود. این آرایه‌ها در شعر شاعرانی چون مسعود سعد، جمال‌الدین عبدالرزاق، سعدی، مولوی، حافظ و سنایی وجود دارد.

*✅ سجع در ادبیات فارسی :*

در ادب پارسی، نثر مسجع با آثار خواجه عبدالله انصاری آغاز شد. در طبقات‌الصوفیه، نثر کتاب در برخی بخش‌ها، مسجع است. سجع‌های خواجه عبدالله را تقلیدی از ترانه‌های هشت‌هجایی و قافیه‌دار دوره ساسانی دانسته‌اند.

در ادب فارسی، نثر مسجع با تصنیف کتاب گلستان سعدی به اوج خود رسید. پس از آن نثرهای مسجع به تقلید از سعدی ایجاد شدند. از آن جمله جامی در تصنیف بهارستان از سعدی تقلید کرد، با این تفاوت که سخن جامی متمایل به سادگی و روانی بود. قائم مقام فراهانی در منشأت، نامه‌ها و مکتوبات خود را گرد آورد و سبک جدیدی در نویسندگی نثر مسجع پدیدآورد. مقامات حمیدی و کتاب پریشان از دیگر آثار نثر مسجع فارسی است.

?مانند : محبت را غایت نیست ؛ از بهر آن که محبوب را نهایت نیست .

*✅ انواع سجع از لحاظ واج :*

#متوازی:هر گاه کلمات هم‌وزنی آورده شوند که واجِ پایانی آن‌ها نیز یکی است «سجع متوازی» وجود دارد. مانند (دست، شست) و (خامه، نامه)

#مطرف : هرگاه پایه‌های سجع در واج‌های آخر یک‌سان باشند ولی هم‌وزن نباشند، این نوع سجع را «سجع مطرف» گویند. مانند (دست، شکست) و (راز، نواز)

#متوازن:در جایی که دو کلمه سجع فقط هم‌وزن باشند اما در روی اختلاف داشته باشند، «سجع متوازن» نامیده می‌شود. مانند (کام، کار) و (نهال، نهار)

?ارزشِ موسیقایی سجع متوازی از همه بیشتر و ارزش موسیقاییِ سجعِ متوازن از همه کم‌تر است.

✅ منابع :

همایی، جلال الدین، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران، هما، ۱۳۸۴.
شمیسا، سیروس، نگاهی تازه به بدیع، تهران، فردوس، ۱۳۶۸.

وحیدیان کامیار، تقی: نثر مسجع فارسی را بشناسیم. در: نامه فرهنگستان ۱۳۷۹ شماره ۱۵.

#نکته_های_آرایه_ی_ی
#تلمیح

✳️ تلمیح (به‌معنی به گوشهٔ چشم به چیزی نگریستن) آن است که شاعر یا نویسنده درضمنِ کلام خود به داستان یا حدیث یا مَثَلی معروف اشاره کند، به‌طوری‌که با ندانستن آن‌ها فهم دقیق معنا مشکل باشد. لفظ «اشاره» بسیار مهم است، زیرا اگر تمام آن آیه یا حدیث یا داستان ذکر شده باشد، از دایرهٔ تلمیح خارج است.

مثلاً: حال منْ بنده در ممالک هست/ مَثَل یخ‌فروشِ نیشابور؛ که گفته‌اند: یخ‌فروش نیشابور گدایی بوده که هرچه حاصل می‌کرده یخ می‌خریده و آنقدر در کوچه و بازار می‌گردیده تا یخ‌ها آب می‌شده، و فردا باز کار بیهودهٔ خود را از سر می‌گرفته‌‌است. این مَثَلی است برای کسی که بیهوده خود را به کاری مشغول می‌کند و از آن کار، طرفی نمی‌بندد.

یا: یارب این آتش که در جان من است/ سرد کن زآن‌سان‌که کردی بر خلیل؛ که اشاره می‌کند به داستان حضرت ابراهیم، که او را در آتش افکندند و آتش بر وی بَرد و سلام گردید و گزندی بدو نرسید.

❇️ برگرفته از: دکتر #محمدحسین_محمدی، فرهنگ تلمیحات شعر معاصر، تهران: نشر میترا، ۱۳۷۴، ص ۷ و ۸.

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi