🔴 شما همیشه باید ذخیره‌ای از لذّات داشته باشید؛ یعنی وقتی لذّت‌بخشی لذّات گذشته ته کشید و شما را به ملال کشاند، بروید سراغ یک افق جدید

✍️مصطفی ملکیان

🔹 بسیارند لذاتی که ما از آن‌ها ملول می‌شویم و کم‌اند لذائذی که آدم را ملول نمی‌کنند. بنابراین باید همیشه گونه‌ای انطباق را در زندگی بپذیریم. همانطور که می‌دانید شوپنهاور از بزرگ‌ترین حکمای تاریخ است. او می‌گفت زندگی انسان بین «درد و رنج» و «ملال» در نوسان است. به این دلیل که تا وقتی چیزی را می‌خواهیم و نداریم، درد و رنج داریم. وقتی به دست می‌اوریم، ملالت برایمان ایجاد می‌شود. من اگر سخن او را که "همهٔ لذت‌ها بالاخره ملال‌انگیزند" نپذیرم، ولی می‌توانم بپذیرم که اکثریت قریب‌به‌اتفاق لذّت‌ها ملال آورند. مخصوصا اگر انسان، تند‌عاطفه باشد (در تشبیه با تند‌ذهن و کند‌ذهن) خیلی زود به این می‌رسد که این لذت هم آن چیزی نیست که می‌خواست و خیلی زود این ملال‌ها برایش حاصل می‌شود. ما باید یک مقدار انطباق پیدا کنیم. به این معنا که شما همیشه باید ذخیره‌ای از لذّات داشته باشید. یعنی وقتی لذّت‌بخشی این لذّات ته کشید و شما را به ملال کشاند، بروید سراغ یک افق جدید و یک امر لذّت‌بخش نو. مگر اینکه لذّاتی باشند که واقعاً ملال‌آور نباشند و آدم بتواند همیشه از آن‌ها لذّت ببرد که البته من بعید نمی‌دانم چنین لذّاتی وجود داشته باشند. در مورد خودم و با سنخ روانی خودم به یکی دو لذت با این ویژگی رسیده‌ام.(1) ولی برای بقیه لذّات باید جایگزین‌هایی پیش‌بینی کنیم تا لااقل به یک خلا مضاعف در زندگیمان نرسیم.

———————
🔹1. من راجع به خودم به این دو لذّت رسیده‌ام: یکی کاستن از درد و رنج دیگران. این عمل لذّتی به من می‌دهد که هیچ‌وقت از آن ملول نمی‌شوم. البته عرض کنم که همیشه به آنی که «می‌توانم» کمک می‌کنم و نه بیش از آن.
و دیگری حقیقت‌طلبی در دو حوزه همیشه برای من لذّت‌بخش است: یکی حوزهٔ روان‌شناسی و یکی حوزهٔ اخلاق. خیلی علاقه دارم بدانم این روان‌شناس جدید چه چیز می‌گوید و آن عالم اخلاق جدید چه گفته است. البته این حقیقت‌طلبی‌ام در بقیهٔ حوزه‌ها اینطور نیست. این دو حوزه دارند نوبه‌نو به من طراوت و تازگی می‌دهند و خسته و ملولم نمی‌کنند.

➖گفت‌و‌گوی محمود مقدسی با مصطفی ملکیان با عنوان زندگی من

@mostafamalekian

“آیا ما می‌توانیم جهان را آنطور که هست بشناسیم؟”

ایمانوئل کانت، چنانکه سابق‌ بر این در سلسله لایوهای شبانه گفتیم یکی از مهم‌ترین، پر نفوذترین و تاثیرگذارترین فیلسوفان تاریخ فلسفه غرب است که ایده‌های فراوانی پیرامون خود فلسفه، دین، اخلاق و از همه مهمتر آزادی و صلح از خود برای بشریت به ارث گذاشته است.

اما اگر بخواهیم به عنوان یک یادداشت کوتاه تنها به بخشی از کار اصلی کانت اشاره کنیم می‌بایست به فلسفه‌ورزی او پیرامون مساله‌ی معرفت و حدود و ثغور آن بپردازیم.

کانت با موی‌بینی خاصی به مسأله‌ی «شناخت» پرداخت و این پرسش را پیش کشید که:

آیا اساسا ما (به عنوان موجودات انسانی) می‌توانیم واقعیت را به طور مستقیم یعنی آن‌طور که هست، بشناسیم؟ یا نه همیشه آن را از «فیلتر» ذهن خود عبور می‌دهیم؟

کانت در نقد عقل محض (Critique of Pure Reason) به این نتیجه رسید که شناخت ما از جهان نه به معنای درک بی‌واسطه‌ی حقیقت بیرونی، بلکه محدود به ساختارهای ذهنی ماست. او در این سیاق دو نظریه‌ی مهم مطرح کرد:

الف): تمایز میان “پدیدار” یا فنومن و “شیء فی‌نفسه یا نومن”

کانت معتقد بود که ما نمی‌توانیم به “شیء فی‌نفسه یا نومن و ذاتِ چیزها” (noumenon)، یعنی واقعیت بیرونی در شکل خالص و بدون پردازش ذهنی دست پیدا کنیم.

آنچه ما می‌شناسیم، پدیدارها (phenomena) هستند که توسط ساختارهای ذهنی‌مان مانند فضا، زمان و مفاهیم دسته‌بندی می‌شوند.

به عبارت دیگر، ذهن ما به صورت فعال واقعیت را همراه با تعاملی که با تجربه دارد «ساخته» و به چیزی قابل فهم تبدیل می‌کند.

ب): قوانین عقل و ساختارهای شناختی

کانت بر این باور بود که ذهن انسان برخلاف تصور فلاسفه‌ی مدرسی و کلاسیک فعال است و خودانگیختکی دارد (اینجا کانت از رئالیسم خام و تمامی ایسم‌های دیگر از امپریسیسم تا راسیونالیسم و ایده‌آلیسم مرسوم و … فراتر می‌رود و این دقیقا همان سپهر ایده‌آلیزم استعلایی کانت است که با اسده‌آلیسم سنتی کاملا متفاوت است) و به همین دلیل از مفاهیم و قواعدی برای درک جهان استفاده می‌کند.

او از اصطلاحاتی چون «صور شهود حسی» یا “عناصر محض فاهمه” برای اشاره به ساختارهای ذهنی استفاده کرد که قبل از تجربه، فهم ما از دنیای بیرون را شکل می‌دهند.

این مفاهیم همچون “علت” یا “وجود” به ما این امکان را می‌دهند که فهم و معرفت دنیا را سامان دهیم، اما از سوی دیگر آنچه می‌شناسیم، به شدت تحت تأثیر همین ساختارهای ذهنی (صور شهود حسی: مکان و زمان) قرار دارد.

یک مثال برای روشن شدن بحث: از بین میلیون‌ها بیت اطلاعاتی که ما با آن مواجه می‌شویم به‌طور مشخص از چهارصد میلیون بیت دیتایی که وارد سنسورینگ مغزمان وارد می‌شود، آگاهی ما تنها از میان صدها میلیون بیت اطلاعات، فقط دو هزار بیت را پردازش می‌کند!

یعنی ما صرفا یک بیست و پنج‌ هزارم را پردازش و فهم و درک می‌کنیم!

این یعنی مغز ما بواسطه‌ی سنسورینگی که دارد حقیقتِ جهان خارج و حقیقتِ ذاتی و ذات امور و ماهیت ‌پدیده‌های عالم را بیست و پنج هزار بار تقلیل می‌دهد (مثال بارزش حس بویایی سگ‌ها است که چندصد برابر بویایی ما است چراکه سلول‌های بویایی سگ‌ها سیصد میلیون است درحالی که سلول‌های بویایی انسان تنها پنج میلیون است و این یعنی ما بوی واقعی موجود در اطرافمان را آن‌طور که حقیقتا هست و وجود دارد، اساسا از بیخ و بن نمی‌فهمیم به همین شکل چیزهای واقعی اطرافمان را به شکل بسیار کم‌رنگ و تقلیل یافته فهم می‌کنیم! از رنگ‌ها بگیرید تا درک و فهم امور عادی و غیر عادی)

باتوجه به مقدمه‌ی فوق:

آیا به نظر شما ممکن است با توجه به ورودی حسیِ (Sensory Input
سنسوری اینپوت) خاصی که داریم، همیشه از “نومن یا ذات” (واقعیت مستقل از ذهن) بی‌خبر و محروم بمانیم؟

و اگر چنین باشد و شناخت ما محدود به پدیدارها بشود، آیا این بدان معنا نیست که انسان هرگز جهان را فهم نخواهد کرد؟

#کانت #نومن و #فنومن #ابوذر_شریعتی
کانال تخصصی تاریخ فلسفه

https://youtu.be/rIBLY7i5XNA?si=UqBBaN9ess55pbjW
پیج اینستا
http://instagram.com/ghazanfar.alijani
کانال تلگرام
https://t.me/Tanz_ghazanfar
دوستان فرهیخته درصورت امکان در یوتیوب این اثر را ببینید?

https://youtu.be/rIBLY7i5XNA?si=UqBBaN9ess55pbjW
درود بیکران لطفا این اثر را منتشر فرمایید??????????

https://www.instagram.com/reel/DBaAJMCyfK4/?igsh=MTUwb3ZpaHljN2d1bQ==