بازی و اهمیت آن در زندگی کودک
(بخش چهارم)

بازی و رشد ذهنی:
ذهن يا عقل عبارت است از توانايی افراد برای شناخت خودشان و محيط اطرافشان. اين شناخت توسط اعمالی از قبيل احساس، ادراك، حافظه، تخيل، استدلال، ايجاد ارتباط و طبقه‌بندی و نتيجه‌گيری به وجود می‌آيد.
در بسيار‌ی از بازی‌ها دقت، حافظه، تخيل و ساير جنبه‌های عالی ذهنی كودك فعال و تقويت می‌شود.
بيشتر بازی‌های امروزی در خدمت رشد ذهنی قرار می‌گیرند، به شرط ایجاد تعادل بین بازی‌های جسمی و ذهنی، برای مثال پازل‌ها و مازها (نقاشی‌ها يا اسباب بازی‌هایی‌كه به شكل مارپیچ هستند و در آن‌ها بايد جسم يا قاصدی را از راه‌های خاصی به مقصد رساند.) برای تقويت تمركز مناسب هستند. تصويرها يا كارت‌هايی كه بايد تفاوت‌های بين آن‌ها را پيدا كرد برای تقويت دقت مناسب هستند و بازی‌هایی مانند هوپ يا هر كسی كار خودش، بار خودش و يا تصويرهای جفت (دومينو) و يه مرغ دارم برای تقويت حافظه كاربرد دارند.
مفاهيمی مثل كميت، مسافت، اندازه، عدد، فضا و نيز روابط بين اشيا مانند مقايسه و طبقه‌بندی توسط تجربه‌های مستقيم كودك از طريق بازی در سال‌های ابتدايی رشد او كسب می‌شود. خمير بازی، كارت بازی، چيدن و نخ كردن مهره‌ها، لگو و خانه سازی ، شن بازی و آب بازی ، برای تقويت مفاهيم بالا مناسب هستند. عامل محيط در رشد ذهنی نقش تعيين كننده‌ای دارد و همان‌طوری كه بهداشت و تغذيه و محيط مناسب برای فعاليت‌های بدنی، می‌تواند تامين‌كننده‌ی رشد جسمانی مناسب باشد، بهبود وضع و موقعيت محيطی در فراهم آوردن امكانات رشد هوشی نيز تاثير بسيار دارد.

منبع:
جزوه‌ی "نکته هایی در باره‌ی بازی و اسباب‌بازی" تهیه و تنطیم: گروه بازی موسسه مادران امروز، سال ۱۳۸۶

#موسسه_مادران_امروز
#بازی
#اهمیت_بازی
#زندگی_کودک
#رشد_جسمی

بازی و اهمیت آن در زندگی کودک
(بخش سوم)

بازی و رشد جسمی:
رشد جسمی عبارت است از تغييرات كمی و كيفی بدن از لحاظ قد و وزن، تناسب تدريجی اندام‌های بدن و حواس پنج‌گانه. بازی بر چگونگی فعاليت دستگاه عصبی و مغز، گردش خون و قلب، تنفس، گوارش و غدد بدن، اثر می‌گذارد.
كودك در جريان بازی‌های گوناگون، همه‌ی اعضای بدنش را به كار می‌گيرد و مهارت‌های حركتی‌اش افزايش می‌يابد. با قوی شدن اندام‌ها و اعضای بدن، هماهنگی بين اين اعضا نيز تقويت می‌شود. در جريان بازی، دستگاه گردش خون و تنفس با شدت بيش‌تری كار می‌كنند و سلول‌های بدن به تغذيه‌ی بيش‌تری نياز پیدا می‌کنند، بازی‌های جسمی سبب افزايش فعاليت‌ دستگاه تنفس شده، بر حجم شش‌ها می‌افزاید و بدن به تنفس عميق خو می‌گيرد. اندام‌های داخلی بدن نيز با فعاليت بيش‌تر تقويت می‌شوند.
در ضمن بازی، عضله‌های كوچك و بزرگ به فعاليت در می‌آيند و بين حركات اين عضله‌ها نيز هماهنگی ايجاد می‌شود. در اثر تقويت عضله‌ها كوچك و نرمش عضله‌های بزرگ، زيبایی و ظرافت در حركات بدن به‌وجود می‌آيد. بازی‌هایی مانند يه‌قل‌دو‌قل، كلاغ‌پر، آتيش داری بالا تَرَك، خمير بازی، كار با قيچی و ساختن كار دستی برای تقويت عضلات كوچك دست مفيد هستند. اين بازی‌ها هماهنگی بين دست و چشم را نيز تقويت می‌کنند. برای تقويت عضله‌های بزرگ و ايجاد هماهنگی بين آن‌ها بازی‌هایی مانند گانيه، زو، گرگم به هوا، تعقيب يكديگر، سرسره بازی، دوچرخه سواری و … می‌توانند مفيد باشند.

#موسسه_مادران_امروز
#بازی
#اهمیت_بازی
#زندگی_کودک
#رشد_جسمی

بازی و اهمیت آن در زندگی کودک
(بخش نخست)

برخی از مطالبی كه در تعريف بازی و اهميت آن در زندگی كودك گفته ‌شده است، عبارت است از:
- بازی تمرينی برای بچه‌هاست تا برای آينده آماده شوند.
- بازی انرژی از دست‌رفته در جريان كار را جبران می‌كند.
- بازی انرژی زايد يا اضافی را در آدمی از بين می‌برد.
- بازی موجب تخليه‌ی روانی و پاك شدن روح و روان آدمی از احساسات زيان‌بار می‌شود.
- بازی در رشد هوش كودك نقشی مهم و اساسی دارد.
- بازی به بچه‌ها امكان می‌دهد تا نظرها، احساسات و نگرانی‌های خود را نشان دهند.
- بازی موجب افزايش مهارت‌های يادگيری در كودك می‌شود.
- بازي به رشد انديشه‌ی كودك كمك می‌كند.
- بازی يك فعاليت اختياری است. كودكان به خاطر انتظارها و توقعات ما يا ساير افراد اجتماع بازی نمی‌كنند. انگيزه‌‌ی كودك از بازی كردن خودِ فعاليت باز‌ی است.
- بازی ‌يك فعاليت خوشايند است، كودك به‌طور طبيعی به بازی علاقه‌مند است، بازی را هدف می‌داند و بيش‌تر وقت خود را صرف بازی، یعنی فعاليتی می‌كند كه رضايت خاطرش را فراهم می‌آورد.
- بازی مهم‌ترين عامل موثر در رشد همه جانبه‌ی كودك است. بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های مناسب بهترين ياور و تسهيل‌كننده‌ی رشد كودكان هستند.

#موسسه_مادران_امروز
#بازی
#اهمیت_بازی
#زندگی_کودک
#رشد_جسمی

ارتباط با فرزندان وقتی بزرگ می‌شوند

زمان به سرعت می‌گذرد و فرزندان خردسال ما تبدیل به افراد بزرگ‌سالی می‌شوند که تا حد بسیار درموارد مختلف با ما تفاوت دارند. آن‌ها شخصیت مستقل خود را دارند. نیازها، تمایلات، افکار و روش‌های‌شان برای مواجهه با موضوع‌های زندگی، با ما تفاوت‌های فراوان دارد. گاهی والدین به این موضوع به‌اندازه‌ی لازم اهمیت نمی‌دهند و رفتارهایی از آن‌ها سرمی‌زند که متناسب با شرایط و سن فرزندان‌شان نیست‌، رفتارهایی که استقلال و شخصیت فرزند بزرگ‌سال را نادیده می‌گیرد و نوعی مداخله‌ در امور مربوط به زندگی فرزند محسوب می‌شود.
این نوع رفتارهای والدین، می‌تواند بر رابطه‌ی والد-فرزندی اثر منفی بگذارد و فرزندان را از والدین دور کند.
توجه به نکته‌های زیر می‌تواند به‌ ما در داشتن ارتباط بهتر با فرزندان بزرگ‌سال کمک کند:
- سعی‌کنیم تغییر شرایط فرزندان را درک کنیم و خود را با آن تطبیق دهیم، یعنی موقعیت آن‌ها را مانند آن‌چه پیش‌تر بودند، نبینیم، برای مثال گفتن این که: "تو قبلا هر روز به من زنگ می‌زدی، چرا حالا این کار را نمی‌کنی؟" نشانه‌‌ی درک‌نکردن موقعیت فعلی آن‌ها است.
- بهتر است نخواهیم آن‌ها به کسی تبدیل شوند که ما دوست داریم باشند. بدانیم آن‌ها اولویت‌ها، دغدغه‌ها و مشغله‌های زندگی خودشان را دارند.
- روی این که کدام کار درست یا غلط است پافشاری نکنیم و  بگذاریم فرزندان بزرگ‌سال ما، خودشان تصمیم بگیرند.
- تشویق‌شان کنیم خودشان مسایل را همه‌جانبه بررسی و تحلیل کنند. ما می‌توانیم نظرمان را بدون تحمیل کردن، به آن‌ها بگوییم و در پذیرش از طرف آنان اصرار نداشته باشیم.
- در مواقعی که لازم است نظرمان را به آن‌ها بگوییم، بهتر است از آن‌ها بپرسیم که: "آیا می‌خواهی در این مورد نظر من را بدانی؟" اگر پاسخ‌شان مثبت بود، نظرمان را بگوییم یا در یافتن راه حل به آن‌ها کمک کنیم.
- بهتر است درک کنیم که امکان دسترسی نامحدود و در هر لحظه به فرزندان بزرگ‌سال خود را نداریم.
- ازدواج یا زندگی شغلی و اجتماعی آنان، باعث تغییر روابط بین والدین و فرزندان می‌شود. در این مواقع لازم است اطلاعات و مهارت‌های جدید ‌و متناسب با شرایط موجود فرزندان را کسب کنیم.
- ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که اساس رابطه‌ی سالم بین دو نفر، احترام متقابل، درک شرایط و تفاوت‌ها و ایجاد فضایی امن و مناسب برای ارتباط رضایت بخش است.

یادداشتی از ماریا ساسان‌نژاد-‌گروه مطالعه‌ی روانشناسی

#موسسه_مادران_امروز #ارتباط_با_فرزندان#نیازها #شخصیت_فرزند #رابطه_والد_فرزندی

کودک و محیط زندگی

محیط زندگی، یعنی همه‌ی آن چیزهایی که انسان را در بر گرفته و او را احاطه کرده‌است. چه در دوره‌ی جنینی در رحم مادر، چه در دوره‌ی کودکی و بزرگسالی. انسان در محیط است که زاده می‌شود، رشد می‌کند، شکل می‌گیرد و می‌بالد. 
خانواده، دوستان، کوچه، محله، مدرسه، وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، آموزشی و به‌طور کلی جامعه و فرهنگی که کودک به آن تعلق دارد، بر او، زندگی و رشدش اثرگذار است. همه‌ی این‌ها بخشی از محیط زندگی او محسوب می‌شود. بر این اساس:
-تنها یک‌علت و عامل سبب عملکردی خاص در کودک نمی‌شود، بلکه مجموعه‌ای از علت‌ها در شکل گیری رفتارها و عمل‌کرد او باید شناخته و بررسی شود.
-کودکان را مقایسه نکنیم. این مقایسه از نظام آموزشی شروع می‌شود و به خانواده‌ها هم سرایت می‌کند. وقتی کودکان را با هم مقایسه می‌کنیم، این انتظار در ما ایجاد می‌شود که همه‌ی کودکان باید مانند هم رفتار و عمل کنند، درحالی‌که یکی از وظایف نظام آموزشی دیدن تفاوت‌های کودکان با یکدیگر است.
-ما بزرگترها باید بکوشیم محیطی مناسب برای رشد و پیشرفت کودکان به‌وجود آوریم که در آن امنیت، فرصت‌هایی برای بازی، حرکت، جست‌وجو، به‌کار‌گیری حواس، کار با اشیا، فرصت تجربه‌ی یادگیری‌های مطلوب اجتماعی و عاطفی در اختیار کودک قرار گیرد.
-همه‌ی کسانی که به‌نوعی با کودکان سر و کار دارند و یا برای آنان برنامه‌ریزی می‌کنند، از جمله: مسئولان، مربیان و سیاست‌گزارانِ امور کودکان، باید از عواملی که بر رشد(تحول) کودکان اثر می‌گذارد آگاه باشند تا همگی به کمک هم، برای رشد، پیشرفت و پرورش بهتر کودکان اقدام کنند.

#موسسه_مادران_امروز #هفته_ملی_کودک#کودک_و_محیط_زیست #کودکی_و_بزرگسالی

کودک و نیازهای عاطفی

وقتی در خانواده به نیازهای عاطفی و هیجانی کودک پاسخ مناسبی داده نمی‌شود، امکان وقوع مشکلات رفتاری مانند: پرخاشگری، لجبازی و ... در او بیش‌تر می‌شود یا هیجان‌هایی مانند: ترس، نگرانی، اضطراب و ... در کودک افزایش می‌یابد. در این موقعیت والدین ممکن است انگشت اتهام به طرف فرزندشان بگیرند و او را مقصر اصلی بدانند، در صورتی‌که لازم است آن‌ها رفتار خود و رابطه‌ی خود را با فرزند مورد تحلیل و بررسی قرار دهند، رابطه‌ی خود با فرزندشان را مرور کنند و ببینند آیا در زمان مناسب، وقت کافی برای فرزندشان می‌گذارند؟ آیا فرصتی که آن‌ها برای فرزند در نظر می‌گیرند، کیفیت لازم را دارد؟ آیا برای نیازهای عاطفی_هیجانی فرزندشان، از جمله نیاز به محبت، نیاز به احترام و پذیرفته شدن، نیاز به دیده شدن، نیاز به دوست داشته شدن، بدون توجه به رفتار‌های کودک، خوراک‌های مناسبی را فراهم کرده‌اند؟
شایسته است به خود فرصت دهند و نقش و سهم خود را به عنوان پدر و مادر در رابطه با فرزند بدانند و اگر نمی‌دانند، با استفاده از منابع معتبر، خود را مجهز کنند.

یادداشتی از نگین نابت - گروه‌ مطالعه‌ی روانشناسی
#موسسه_مادران_امروز #هفته_ملی_کودک #کودک_و_بحران #زندکی_کودک#کودک_و_نیازهای_عاطفی

کودک، بازی و آموزش زبان نوشتاری

اهمیتِ بازی کودکان و اثر آن در رشدِ همه‌جانبه‌ی کودک، برکسی پوشیده نیست؛ اما شاید لازم باشد به اهمیت و نقش بازی در نوشتن و کارهای مدرسه‌ای نیز توجه کنیم.
یکی از مهم‌ترین هدف‌های آموزشی در مدرسه یاددادن زبان نوشتاری به کودکان است. زبان نوشتاری به شکلی از زبان گفته می‌شود که پیام به‌جای «گفتن» از طریق «نوشتن» منتقل می‌شود. این نوع زبان برخلاف زبان گفتاری که از آواها شکل‌گرفته، از نمادهای مکتوب (حروف، کلمات، نشانه‌ها و علامت‌های نگارشی) استفاده می‌کند تا پیام یا مفهوم را منتقل کند.
هنگام ورود به مدرسه در سن شش یا هفت سالگی، قرار است کودک و نونهال خردسال ما بیاموزد تا نمادها، کلمات و مفاهیم پیچیده‌ را جایگزین افراد، اشیا و پدیده‌های پیرامون خود کند. ازاین‌رو هرچقدر کودک با نماد، نمادسازی، نمادگذاری و مفاهیمی ازاین‌دست آشنا باشد، در یادگیری نوشتن و خواندن موفق‌تر خواهد بود.
بازی‌های نمادی یکی از بهترین راه‌های بسترسازی برای این منظور است. بازی درعین‌حال که موجب لذت و شعفِ کودکان می‌شود، به رشد و پرورش جسم، روان و تفکر کودک نیز یاری می‌رساند. در بازی‌های نمادین اشیا و موقعیت‌هایی موجود به صورت نمادین جایگزین اشیاء و موقعیت‌‌های دیگری می‌شوتد؛ برای مثال یک‌تکه چوب به اسب یا یک بشقاب به فرمان اتومبیل تبدیل می‌شود. از دیگر شکل‌های بازی‌های نمادین می‌توان به خاله‌بازی، دکتر بازی، مغازه بازی، مزرعه بازی، خلبانی، نمایش و ... اشاره کرد.
بازی هایی که عضلات کف دست کودک را تقویت می‌کند، می‌تواند در نوشتن به کودک یاری دهد؛ برای مثال خمیربازی، اریگامی، نخ‌بازی و نقاشی می‌توانند نوشتن را برای کودک ساده تر کرده از خستگی زودهنگام‌ِ دست موقع نوشتن جلوگیری کنند.
ایجاد فرصت مناسب برای بازی در بدو ورود کودک به دبستان، نه تنها مانعی برای درس‌خواندن او نیست، بلکه با انتخاب بازی‌های مناسب می‌توان به فرایند یادگیری کودک در مدرسه یاری رساند.

یادداشتی از سهیلا طاهری - کارشناس موسسه مادران امروز

#موسسه_مادران_امروز
#هفته_ملی_کودک
#آموزش_زبان_نوشتاری
#اهمیت_بازی_کودکان