بحثی درباره پان ترکیسم، به مناسبت غوغای حق تحصیل به زبان مادری!
اخیرا و باشروع سال تحصیلی موجی هماهنگ و هدایت شده شکل گرفت مبنی بر خاطره‌گویی از اینکه به واسطه عدم‌تحصیل به زبان مادری مشکلاتی برای آموزش افراد شکل گرفته است. اتاق فکر این موج آشکارا جریانات پان ترک بود. فقط به ذکرچند نکته مهم درباره پان ترکیسم میپردازم. جریانات پان ترکیسم از دوران خلافت عثمانی و با رهبری انورپاشا، طلعت پاشا و جمال پاشا نضج گرفت. پس از فروپاشی خلافت این جریانات ادامه یافت و حتی سازمان ترک اجاقی به رهبری دوشنی بیک آذربایجان ایران رابخشی ازجهان ترک دانست که درهمان زمان روشنفکران ایران جواب محکمی به آنها دادند. براساس اسناد محرمانه آلمان نازی، نوری پاشا، درجریان ملاقاتی با نمایندگان‌نازی در ۱۹۴۱، ایجاد جمهوری های ترک درآذربایجان ایران و شمال عراق را به نازیها پیشنهاد داد.(احمدی، ۲۴۰). ولی مهمترین ضربه‌ای که زدند چیز دیگری بود. محافل پان ترک بخشی ازتلاش خود را بر روی سرمایه‌گذاری برروی دانشجویان ایرانی در ترکیه متمرکز کردند که نتیجه مطلوبی گرفتند. درجریان سفر رضاشاه به ترکیه توافقی مبنی بر دادن بورسیه به دانشجویان ایرانی در ترکیه صورت گرفت که این امر به دلیل حساسیت نخبگان درزمان رضاشاه انجام نپذیرفت ولی پس ازسقوط رضاشاه، از سال ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۳ حدود ۱۲۰ دانشجو برای تحصیل به ترکیه رفتند. که مهمترین پان ترکهای چند دهه اخیر، محصول همان طرح هستند. جواد هیئت و حمید نطقی که نشریه پان ترکی وارلیق را به زبان ترکی و فارسی منتشر کردند‌ و همچنین نظام الدین تبریزی، پان ترک معروف از زمره دانشجویان آن طرح کذایی بودند. درهمان زمان کسی مثل تقی زاده به اعتراض شدید به این طرح پرداخت ودرنامه ای شدیدالحن به دولت وقت میگوید: در صورتی که دولت محض رودرواسی صد نفر محصل آن هم غالباً ترکی زبانان را مجاناً به خرج خود ترکها به ترکیه فرستاد میتوان به جرات قسم خورد که ضرر هریکی ازآنهابه ایران صدبرابر بیشتر از طبع و نشر هزاران مقاله موهوم ترکی علیه ایران است! او درادامه میگوید: به جای رودرواسی باید به ترکها جواب میدادند ما محصلین خود را به همان ممالکی میفرستیم که شما هم طلاب خود را به آن جا می فرستید! شوربختانه پیش بینی تقی زاده درست از آب درآمد و دکتر جلال متینی هم در ویژه نامه ایرانشناسی که به مناسبت آذربایجان انتشار داد به این مسئله اشاره میکند. غرض از اینکه بعضی اوقات با تصمیمات نابخردانه و سیاستهای نادرست، تیشه به ریشه خودمان میزنیم!
احمدی، حمید. گرایشهای سیاسی درخاورمیانه و امنیت ملی ایران، ۱۴۰۳
#بهروز_حسینی
@ayarenaghd

روحانیِ خلاف آمد جامعه روحانیت.
امروز سالروز ناپدید شدن قهری امام موسی صدر است. موسی صدر جوان رعنا و با معلوماتی بود که توسط ساواک‌و تیموربختیار برای انجام‌ماموریت‌های به لبنان فرستاده شد. به دلیل جنم ذاتیش خودی نشان داد و فراتر از یک مامور ظاهر شد و با خوشرویی و سخنان شیوا و جذاب، دل از شیعه و سنی ربود. به قول شیرازی ها خَرمَردِرند بود. در عین زرنگی و فراستش، ساده دلی های عجیبی داشت. هم حمایت شاه و ساواک را میخواست و هم با مخالفین سیاسی شاه چون گروه‌های چریکی مسلح نرد عشق می‌باخت و هم با دول مخالف ایران چون لیبیِ قذافی همکاری داشت! سادگی او در اینجا بود که گمان میکرد می‌تواند همه این دولت‌ها را با آن دستگاه های عریض و طویل امنیتیشان به بازی گیرد! سه عنصر اساسی پاشنه آشیل موسی صدر شدند: پول، قدرت و زن. شرح عشق‌بازی های موسی صدر در لبنان نقل محافل عام و خاص بود حتی شهره شد که با سفیر ایران در لبنان (سرلشکر منصور قدر) بر سر بانویی متاهل وارد دوئل عشقی شده و کار از رختخواب به سیاست کشیده شده است. وقتی که شاه زیگزاگ های صدر را دید دیگر روی خوشی به وی نشان نداد وصدر دوباره به سراغ قذافی رفت. قذافی چند ملیون دلار در اختیار صدر قرار داد برای مقاصد خاص. ولی صدر این پول را خرج مقاصد دیگری کرد و هیچگاه به لیبی جواب روشنی درباره هزینه کرد آن نداد. اواخر نه تنها شاه و ساواک و قذافی، بلکه حتی انقلابیون‌مسلمان هم از در دشمنی با وی درآمدند. پس از فوت آیت الله حکیم، صدر پیام تسلیتی خطاب به آیت الله خویی و نه آقای خمینی فرستاد که خشم انقلابیون را برانگیخت.(تسلیت گفتن به مرجع، یعنی پذیرش مرجعیت وی در عالم شیعه) از سوی دیگر مصطفی چمران را دست راست خویش قرار داد. چمرانی که نه تنها انقلابی نبود، بلکه انقلاب ایران را کاری عبث می‌پنداشت و اصولا روی خوشی به مرجعیت آقای خمینی نداشت. در جبهه‌ای دیگر با ساف و یاسر عرفات به مشکل خورد چرا که معتقد بود این گروه باعث کشتار مردم لبنان می‌شوند. بالاخره قذافی برنامه‌ای برای وی چید. وی را به لیبی دعوت و سپس وی را به قتل رساند. البته قذافی در این راه تنها نبود. کسانی چون فخرالدین حجازی و محمد منتظری هم که دشمن صدر بودند به عنوان شریک قذافی در ناپدیدسازی قهری صدر در این سالها معرفی شدند. صدر آخوندی متجدد بود. پیانو می‌نواخت، به چند زبان مسلط و دارای تساهل مذهبی بود.با تمام طوایف و رهبران مذهبی لبنان از در دوستی درآمد. روابط اجتماعی فوق العاده‌ای داشت و دارای کاریزمایی قابل ستایش بود. ولی حد خویش ندانست و وارد بازی شد که در اندازه و قدوقامت وی نبود!
#بهروز_حسینی
@ayarenaghd

به مجرد روی کار آمدن دولت انقلابی شوقمان دو چندان شد؛ ما دسته جمعی برای تبریک به وزیر بهداری وبهزیستی انقلاب که روانپزشک بود ،رفتیم. پس از عرض تبریک دکتر محمود بهفر درباره نتیجه کار مرکز ۴ آبان، دکتر شمعی و رازانی درباره تحول در درمان‌معتادان و دیگران دربارۀ برنامه های نوین و جالب خود گفتند و گزارشی ازتکمیل برنامه‌ها در آینده نزدیک همه‌گیرشناسی سراسری داده شد و من ازهمکارانی که آخر هفته به استانها میرفتند رسماً تشکر کردم همگی
منتظر اظهار رضایت کامل جناب وزیر بودیم که ناگهان جناب وزیر براق شدند و فرمودند: این برنامه‌های غربی و غرب زده به درد دولت اسلامی ومردم مسلمان ایران نمی خورد ما پول مفت نداریم که آقایان را برای تفریح
به شهرستانها بفرستیم همۀ برنامه‌ها باید عوض شود. من برای روانپزشکی کشور برنامه دارم حیرت و تعجب ما وصف ناپذیر بود همه در حالت بهت و ناباوری غوطه ور شدیم من نتوانستم خودداری کنم و گفتم مثل این است که هر که را در این کشور مقام دهند گویا دیپلم تخصصی هم با مقام تقدیم میشود وزیر عصبانی شد و بادی به غبغب انداخت که "من قوی ترین وزیر بهداری تاریخ ایران هستم چون منتخب طاغوت نیستم منتخب مردمم" جلسه منقلب شد و او رفت پس از این ملاقات تمام برنامه ها تعطیل و پژوهشگرانی که در شرف تمام کردن برنامه پژوهش همه گیر شناسی بودند همگی اخراج شدند به تدریج در همۀ ما حیرت و ناباوری با پاشیده شدن فعالیتها به درد و رنج و افسوس وافسردگی تبدیل شد و کم کم تمام آنهایی که‌میتوانستند باچشمی اشکبار کشور را ترک کردند.
خاطرات دکتر ایرج سیاسی.
پ.ن: لازم به ذکر است دکتر سیاسی در مدت ۴ سال چنان تحول شگرفی در نظام درمان و روانپزشکی کشور به وجود آوردند که سازمان بهداشت جهانی طرح دکتر سیاسی را به عنوان مدلی برای آسیای میانه و آمریکای جنوبی در نظر گرفت و از ایشان و تیمش خواست تا مشاوره اصلی را برای این کشورها بر عهده بگیرند. همینطور بیمارستان روانی رازی را از یک مخروبه به بهترین بیمارستان روانی خاورمیانه تبدیل کردند. ولی جناب وزیر انقلابی، کاظم سامی، که از رفقای جناب بازرگان بود چنین با عتاب و خطاب با دکتر سیاسی و تیمش سخن گفت. طنز تلخ روزگار اینجاست چند سال بعد همین وزیر انقلابی که باد به غبغب می‌انداخت توسط عده‌ای دیگر از بخش‌های حاکمیت، بنا بر روایاتی، ترور شد!
@ayarenaghd

در روزهای اخیر با توجه به فضای انتخاباتی سلبریتی های عرصه‌های مختلف به میدان آمدند و با آوردن استدلال هایی تمام قد از نامزد مورد وثوق خود حمایت کردند. کسانی که هر چهارسال یکبار همین سخنان و استدلال ها را تکرار کرده و میکنند. یکی از این سلبریتی ها که در چند سال اخیر اکثر رسانه‌ها به تبلیغ و برکشیدن وی مشغول بودند، #محمد_درویش است. فعال حوزه محیط زیستی که دیگر شهرتش صرفا منحصر به این حوزه نیست و با حضور در نشست ها و گردهمایی ها و سمینارهای متعدد برای مخاطب عموم هم شناخته شده است. ایشان به دفاع از پزشکیان پرداخته است. دکتر مومنی، یکی از فعالین و متخصصین حوزه محیط زیست,، درنوشتاری به نقد دیدگاه جناب درویش پرداخته است. و اما مقاله ایشان:???

ایدئولوگ انقلاب
علی شریعتی مزینانی نوجوان مذهبی بود که وارد دانشکده ادبیات مشهد شد. لیسانس ادبیات گرفت و با اندکی تقلب و زدوبند با اساتید، توانست بورس دانشگاها را دریافت و برای ادامه تحصیل به فرانسه برود. برخلاف تصور همگان، وی درفرانسه جامعه شناسی نخواند بلکه Hagiology یا علم مطالعه زندگی قدیسان را فراگرفت آنهم با کسب نمرات پایین. ازرساله‌اش که ترجمه بخشی از فضائل البلخ بود دفاع کرد و با زحمت مدرکی گرفت بی‌ارزش(چرا که دکتری وی، دکتری آزادبود ونه دولتی) پس ازتحصیل به ایران بازگشت و به توصیه ساواک خراسان به استخدام هئیت علمی دانشگاه فردوسی درآمد. استادی بود کم فروش و بی‌انضباط. دکترمتینی، رئیس وقت دانشگاه تعریف میکند اگر جغرافیای هلند را به وی برای تدریس میدادیم پنج دقیقه درباره آن سخن میگفت و پس از آن سر ازسقیفه‌ی بنی ساعده درمی‌آورد و انتخاب خلیفه پس ازفوت پیامبر. پس ازمدتی به تهران منتقل شد و سخنران اصلی حسینیه ارشاد شد. هرشب سخنرانی‌های پرشور وبی‌محتوایی میکرد که جوانان فسون زده بسیاری راجذب می‌نمود. خیلی ازنفرات سازمان مجاهدین پامنبری های وی بودند. خوانشی ایدئولوژیک از تاریخ داشت واهل علم به رطب ویابس‌هایش توجهی نمی‌کرد. ابوذر و بوعلی سینا وحلاج را باهم قیاس میکرد و ابوذر را برآن دانشمند بزرگ و آن عارف دوران ساز برتری می‌داد چرا که ابوذر بی‌سواد و بدوی بر ظلم شوریده بود و با استخوان شتر بر سر حاکم کوبیده بود! دکترآجودانی میگوید از استادم دکترزرین کوب خواستم به سخنان شریعتی جواب دهد که ایشان گفته بود: سخنان و دست نوشته‌های بچه‌گانه ایشان ارزش جواب دادن ندارد. بندباز ماهری بود. اگرچه استخدامش به توصیه ساواک بود ولی سعی کرد با مخالفین وتروریستها هم نرد عشق ببازد که همین مسئله ازچشم ساواک دور نماند و وی را بازداشت کردند. اهل بخیه بود وبخاطر همین استعمال دودش، در زندان تن به همکاری تمام وکمال با ساواک داد و به توصیه آنها مقالاتی علیه مارکسیسم نگاشت. پس ازچندی آزاد و راهی اروپا و درآنجا بر اثر سکته قلبی فوت شد. ابراهیم یزدی به سراغ آ.خمینی رفت تا وی را شهید بنامند ولی ایشان زیربار چنین چیزی نرفت.جنازه‌اش را به دمشق منتقل کردند و موسی صدر بر پیکرش نماز خواند و درمراسم ترحیمش، یاسر عرفات سخنرانی کرد! اندیشه‌هایش چون زهرهلاهلی بود که در کام جامعه ریخته شد و جوانان غوره نشده مویزشده آن زمان، چون وحی منزل تلقی کردند ومصیبتهای بسیاری به بارآوردند!
عاقبت به خیر شد. عمری را در راه رشد و ترویج اندیشه‌های متحجرانه گذراند و درآخر یکی از تروریستهای بنام درمجلس یادبوش سخن راند!
#بهروز_حسینی
@ayarenaghd

به یاد مردی با اصول.
نهم اردیبهشت ماه سالروز درگذشت زنده یاد دکتر غلامحسین صدیقی است. صدیقی از نسل اول دانشجویانی بود که رضاشاه به فرنگ فرستاد برای تحصیل علم. از سوربن دکترای خویش را در روانشناسی و جامعه شناسی با نمره برتر اخذ نمود. پس ازبازگشت به ایران به تدریس مکاتب جامعه شناسی در دانشگاه تهران پرداخت. وی را پدر علم جامعه شناسی ایران دانسته‌اند. با روی کار آمدن مصدق به وزارت کشور رسید. اگرچه از یاران نزدیک مصدق بود ولی استقلال شخصیتش را هماره حفظ نمود. از مخالفان طرح غیرقانونی رفراندوم مصدق بود. یکی از معدود افراد جبهه ملی بود که با شورش های سال ٤٢ مخالفت نمود و معتقد به این بود که مش و مرام ما لائیسیته است و این حرکت مخالف باورهای ماست. به هنگام فوت آیت‌الله بروجردی درسال ١٣٤٠ عزت الله سحابی از طرف انجمن‌های اسلامی به نزد صدیقی رفت تا بلکه بتواند پیام تسلیتی از طرف وی بگیرد. ولی صدیقی معتقد به این بود مذهب و سیاست را بایست ازهم جدا نگه داشت و با استناد به مسائل انقلاب مشروطه بایست نهضت ملی را از روحانیون مستقل نگه داریم. به دلیل تندروی ها و عوام‌زدگی جبهه ملی، از میانه دهه چهل از سیاست کناره گرفت و به ریاست مدرسه تحقیقات و علوم اجتماعی رسید که شاگردان بسیاری تربیت نمود. به هنگامه‌ی قضایای سال ٥٧ شاه فقید به سراغ وی رفت برای نخست وزیری. صدیقی شروطی را تعیین کرد که مهمترینش ماندن شاه درکشور بود چرا که معتقد بود با خروج شاه شیرازه ارتش و کشور از هم پاشیده خواهد شد. شاه با شرط وی موافقت نکرد. به هنگام مذاکرات با شاه، ناصر تکمیل همایون به همراه داریوش فروهر نامه‌ای را از طرف سنجابی برای صدیقی می‌برند که وی را منصرف کنند از پذیرفتن نخست وزیری. صدیقی نامه را می‌خواند و می‌گوید به آقایان بفرمایید(دارودسته سنجابی) شما درحدی نیستید به من نامه بنویسید. من خودم می‌دانم چکارکنم! در روایتی دیگر داریوش و پروانه فروهر درصد منصرف کردن وی برمی‌آیند و میگویند آبرویتان رابا قبول پیشنهاد شاه فدا میکنید! که صدیقی درجواب میگوید آبرویم را برای سنگ مزارم نمیخواهم اگر آبرویی است خرج وطن بایست شود. صدیقی با انقلاب مخالف بود و پس ازانقلاب هم پیشنهادهای بازرگان برای همکاری را نپذیرفت. فردی منصف وبا اخلاق وقضاوتهایش به دور ازحب و بغض‌های مرسوم بود. سیرجانی نقل میکندچندماه پس ازانقلاب به اتفاق دوستی به منزل صدیقی رفته بود. آن دوست شروع به بدگویی از شاه کرد. صدیقی دستهایش به رعشه افتاد و باعتاب به آن شخص گفت: من خودم درزندان شاه بوده‌ام و سختی‌های فراوان کشیده‌ام ولی بالکل نمیتوان خدمات آنها رانادیده گرفت.
دوست و دشمن بر سلامت اخلاقی و شرافتش تاکید میکردند. شاه احترام عمیقی برای وی داشت. تیمسار علوی کیا از جوانمردی های وی سخن گفته است. پرویز ثابتی به نیکی از وی یاد میکند و دکتر هوشنگ نهادندی هم وی را ستوده است.
یادش گرامی.
#بهروز_حسینی
@ayarenaghd

به یاد مردی که اعتبار ایران بود.
٢٢ فروردین ماه سالروز اعدام یکی از شریف ترین ولایق‌ترین افسران نظامی ایران است. تیمسار حسن پاکروان، افسری که تحصیلات عالیه را ابتدا در مصر و سپس در فرانسه در مدرسه نظامی پوآتیه و فونتن بلو پی گرفت و پس از رجعت به وطن به خدمت ارتش درآمد. چندصباحی به عنوان مربی دانشکده‌‌ی افسری وفرماندهی پادگان بوشهر خدمت کرد و درسالهای پرالتهاب ٣٠ تا ٣٣ ریاست رکن دو ارتش را برعهده گرفت. وی را بایست بنیان گذار ساواک دانست. سرهنگ عیسی پژمان ازجلسه مخفیانه خود با تیمسارپاکروان می‌گوید که برای اولین بار پاکروان به وی امر میکند چارت سازمانی ساواک را ترسیم کند. درزمان ریاستش برساواک،حتی به گفته مخالفین، هیچ شکنجه‌ای وجود نداشت. ایشان با افسری که چکیده‌ای به گوش متهم خوابانده بود برخورد شدید میکند و آن افسر را تبعید. درجلسه‌ای که با شاه برای قبول مسئولیت ساواک برگزار شد دکترین امنیتی خویش را چنین بیان میکند: بارعب و وحشت امنیت را نمیتوان برقرارکرد.برای ایجاد امنیتی پایدار، کاهش فاصله طبقاتی و ایجاد امنیت برای اقشار ضعیف بایست دردستور کار ما باشد. در زمان ریاستش بر ساواک کتابخانه مجهزی ساخت و مصر بود تمام کارمندان از آن استفاده کنند. همچنین همه آنها را ملزم کرد درموضوعاتی چون تاریخ، فلسفه و امنیت آموزش ببینند. پاکروان پس ازچندی از ریاست ساواک برکنار و تا زمان انقلاب به سفارت و وزارت مشغول شد. با وجودی که وی در خلاصی یافتن آ.خمینی از اعدام نقش مهمی داشت ولی پس از انقلاب توسط انقلابیان دستگیر و در ٢٢ فروردین ٥٨ اعدام شد. خلخالی بعدها گفت دو مرد در بین رجال سابق دیدم. یکی ربیعی و دیگری تیمسار پاکروان. پاکروان درمحاکمه فرمایشیش با صلابت و اقتدار گفت هرآنچه در دوران خدمتم کردم مسیولیتش متوجه من است و ارتباطی با شخص شاه ندارد و هرآنچه کردم از سر ایمان به مملکتم بود! به گفته داریوش همایون اگر کسی پاکروان را نمیشناخت ممکن بود وی را با یک استاد دانشگاه اشتباه بگیرد.دکترعالیخانی در مورد او می‌گوید:از هر نظر آبرومند بود و واقعاً در اشل جهانی، این هیچ بحث ندارد؛ یعنی من با یکی از دیپلماتهای آمریکا آشنا شدم که به من گفت که یکی از دو سه نفر درخشانترین آدمی که در تمام زندگیش دیده پاکروان بود.به گفته هوشنگ نهاوندی تمام نظامیها به هنگام شرفیابی بایست ایستاده می‌بودند و تنها یک اسثتنا وجود داشت و آن پاکروان بود که ناشی ازاحترام شخص شاه برای وی بود. پس ازترک ساواک به همسرش گفته بود: در سه هزارسال گذشته-درقاره آسیا-من تقریبا تنها احمقی بودم که کسی راشکنجه نکردم!
یادش گرامی.
#بهروز_حسینی
@ayarenaghd