🔍 ریشه‌های تاریخی یک بحث اصولی

📖 در بحث «اجتماع امر و نهی» در دانش اصول، به این پرسش پرداخته می‌شود که اگر مأموربه و منهی‌عنه در یک مورد جمع شده باشد، وظیفهٔ مکلف چیست؟

📝به نظر می‌رسد عمار ساباطی، از فقیهان متقدم، به امتناع اجتماع امر و نهی باور داشت. این باور او در روایتی از امام صادق (ع) دیده می‌شود، که در آن دربارهٔ نجس بودن ابزار آهنی و لزوم مسح با آب پیش از نماز سخن به میان آمده است.

🖋 شیخ طوسی این روایت را نقل کرده، اما آن را به عنوان یک نظر شاذ (نادر) دانسته و به جای نجاست و وجوب طهارت، آن را به استحباب تفسیر کرده است. همچنین احتمال داده شده که بخشی از روایت، نظر شخصی عمار باشد، نه سخن مستقیم امام.

📜 در هر حال، این بحث نشان می‌دهد که احتمالاً ریشه‌های امتناع اجتماع امر و نهی به قرن دوم هجری بازمی‌گردد.

📚 بحث بیشتر در این رابطه را در این مقاله بخوانید:
سوسوهای امتناع اجتماع امر و نهی در قرن دوم
https://B2n.ir/f36840

#فقه #اجتماع_امر_ونهی #شیخ_طوسی #عمار_ساباطی #امام_صادق #یادداشت_محقق

____
🌐مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام
🌐https://m-feqhi.ir/
🆔@mfeqhi

🌟 علّامه سید محمدمهدی بحرالعلوم 🌟

آیت‌الله سید محمدمهدی بحرالعلوم از شاگردان برجسته علامه وحید بهبهانی، متولد ۱۱۵۵ق در کربلا، از بزرگان شیعه است. او از کودکی به تحصیل علوم دینی پرداخت و در جوانی به درجه اجتهاد رسید.

📚 آثار ماندگار:
المصابیح فی الفقه (۳ جلد)
الفوائد في الأصول
کتاب الرجال
دیوان شعر
مشکاة الهدایة
الدُّرة النجفیة

علامه بحرالعلوم در ۵۷ سالگی، در ۲۴ رجب ۱۲۱۲ قمری دار فانی را وداع گفت و در نجف اشرف، کنار مرقد شیخ طوسی به خاک سپرده شد.

🔹 آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی دربارۀ ایشان می‌گوید:
سید بحرالعلوم از میرزای قمی کوچکتر بود و زودتر از او در ۵۷ سالگی از دنیا رفت، ولی همۀ معاصرینش، از جمله میرزای قمی، به وی احترام می‌گذاشتند. او نه تنها عالمی درجه یک، بلکه از خانواده‌ای محترم بود. معاصرینش به صاحب کرامت بودن او معتقد بودند و کرامت‌های زیادی از وی نقل کرده‌اند. حتی سید مهدی شهرستانی، که حدود ۲۵ سال از او بزرگ‌تر بود و سید بحرالعلوم در حکم فرزند او محسوب می‌شد، از وی اجازه روایت گرفته است.

📖 جرعه‌ای از دریا، ج ۳، ص ۲۶۱

#بحرالعلوم #تاریخ_اسلام #علمای_شیعه #نجف_اشرف #کرامات #آیت_الله_شبیری_زنجانی

____
🌐مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام
🌐https://m-feqhi.ir/
🆔@mfeqhi

📖 چرا در آیۀ ۲۲ سورهٔ نساء قید «من النساء» آمده است؟

آیهٔ «وَلاَ تَنْكِحُوا مَا نَكَحَ آبَاؤُكُمْ مِنَ النِّسَاءِ» (نساء: 22) به ما می‌گوید: ازدواج با زنانی که پدرانتان با آنها ازدواج کرده‌اند، حرام است. اما چرا قید «من النساء» در این آیه ذکر شده؟

🔍 نکات کلیدی:
1️⃣ این قید جنبه احترازی ندارد، بلکه برای تعمیم حکم است.
2️⃣ تحریم شامل همه زنان می‌شود، چه نزدیک باشند و چه دور، حتی اگر پدر با دختری خردسال ازدواج کرده باشد.
3️⃣ ازدواج با کنیزانی که پدر با آنها ازدواج کرده است نیز حرام است، حتی اگر این ازدواج نادر باشد.
4️⃣ این قید شبهات را برطرف می‌کند و نشان می‌دهد که تحریم فقط محدود به مادران یا زنان بسیار نزدیک نیست.

💡 نکته مهم:
تعبیر «نکح من» به عقد نکاح اشاره دارد، نه به رابطۀ جنسی بدون عقد. بنابراین، حرمت ازدواج با کنیزانی که پدر بدون عقد با آنها رابطه داشته است، از این آیه ثابت نمی‌شود.

👈دقت در معنای این آیه نشان‌دهندۀ دقت و ظرافت شرع مقدس در بیان احکام است.

📌برای آگاهی بیشتر از این بحث پیشنهاد می‌کنیم بحث زیر را که برگرفته از جلسات عصر آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی است بخوانید:
وجه ذکر قید «من النساء» در آیه 22 سورۀ نساء
🔗https://B2n.ir/p97978

#یادداشت_محقق
#تفسیر_قرآن #سوره_نساء
#فقه

____
🌐مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام
🌐https://m-feqhi.ir/
🆔@mfeqhi

?نقد و نظر
✅ دو تفاوت در شرایط نماز نافله و واجب

? تمام شرایط نماز فریضه، اعم از طهارت، پوشش، صفات لباس نمازگزار و غیر آن، در نافله هم شرط است؛ چراکه ادله‌ای که موجب اعتبار آن می‌شود در هر نمازی آن شرایط را لازم می‌کند؛ چه نافله باشد و چه فریضه. بنابراین همۀ شرایط نمازهای واجب، در نمازهای نافله نیز شرط هستند. اما این حکم دو استثنا دارد:

? الف) استقبال قبله
? ب) استقرار

◀️ تفصیل و دلایل این دو استثنا را اینجا بخوانید:
https://B2n.ir/u33870

#نقد_نظر
#فقه
#صلوة
#ابطال_نماز

---
?مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام
?https://m-feqhi.ir/
?@mfeqhi

? حل معضل فهم معنای لغات دیگر زبان‌ها

? یکی از معضلات فرارو در دست‌یابی به ادراکات وجدانی مرتبط با زبان عربی، آن است که خودمان عرب‌زبان نیستیم.

? عرب نبودن سبب می‌شود به شکل دقیق نتوانیم وجدانیات خود را بر واژگان عربی تطبیق دهیم.

? ولی با توجه به دو نکته می‌توان به تحقیق مطلب پرداخت:

1️⃣ نخست آن‌که با نظرداشتِ مرادفات واژگان عربی در زبان فارسی، خود را به واقعیّت نزدیک کنیم.

2️⃣ نکتۀ دیگر آن‌که، بسیاری از نکات بحث، نکاتی هستند که برخاسته از طبیعت انسان هستند بی‌آن‌که عرب‌زبان بودن یا فارس‌زبان بودن در آن نقشی داشته باشد. علّت آن‌که ما ادراکات وجدانی مرتبط با واژگان فارسی را به زبان عربی سرایت می‌دهیم، همین نکته است که برخی نکات، از ویژگی‌های طبیعی زبان هستند نه از ویژگی‌های یک زبان خاص.

? تقریرات درس ۲۸ خارج اصول استاد حاج سید محمد جواد شبیری

#بازخوانی
#اصول
#امر
#جمله_خبری
#داعی_بعث
———
?مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام
@mfeqhi

?یادداشت محقق
✅ وثاقت ابراهیم بن اسحاق احمری نهاوندی

?`«ابراهیم بن اسحاق احمری نهاوندی» یکی از راویانی است که نام وی در سند روایات متعدد به خصوص در کتاب کافی شریف قرار گرفته است. از این رو اثبات وثاقت وی دارای اهمیت است.

? وی در فهرست نجاشی، فهرست و رجال شیخ طوسی و رجال منسوب به ابن‌غضائری تضعیف شده است؛ ولی از تعابیری مثل «في مذهبه ارتفاع» استفاده می‌شود که این تضعیفات، به گونه‌ای از غلو اشاره دارد و از این‌رو، چندان اعتبار ندارد. افزون بر این، می‌توان گفت ایشان ثقه است و تضعیف وی در برخی کتب، به جهت عدم وثاقت نیست؛ زیرا:

? اشخاصی کتاب او را نقل کرده‌اند که از اجلّاء بسیار والامقام هستند.

? همچنین با وجود اینکه «محمد بن احمد بن یحیی» از ابراهیم بن قاسم مکرّر حدیث نقل کرده است، شیخ صدوق و استاد ایشان ابن‌ولید، وی را در مستثنیات کتاب نوادر الحکمه ذکر نکرده‌اند.

? ابن‌غضائری هم گرچه نسبت غلو و تخلیط به او داده، اما تعبیرِ «یروي الصحیح و السقیم» را نیز دربارۀ او به کار برده که از آن استفاده می‌شود که سایر روایات وی که دارای مضامین غلوآمیز نیست، مورد پذیرش او است.

? متن کامل این نوشتار را اینجا بخوانید:
https://B2n.ir/y35023

#یادداشت_محقق
#رجال
#ابراهیم_بن_اسحاق

---
?مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام
?https://m-feqhi.ir/
?@mfeqhi

?نقد و نظر
✅ یک استثنا از پرداخت زکات به مؤمنان

? در پرداخت زکات، شرط آن است که کسی که به او زکات را پرداخت می‌شود، مؤمن (شیعه) باشد. بنابراین به کافر زکات داده نمی‌شود. این حکم در میان عامۀ مسلمانان و شیعیان هیچ مخالفی ندارد. به باور فقیهان شیعه، همچنین است حکم زکات دادن به مخالف، و باورمندان به غیر حق از دیگر فرقه‌های مسلمانان. دلیل این حکم عبارت است از اجماع فقیهان، و نصوص متواتر.

? از جمله در روایتی که زراه و بکیر و فضیل و محمد بن مسلم و برید، همگی از امام باقر و امام صادق علیهما السلام نقل نموده‌اند، که ایشان تصریح دارند: محل خرج نمودن زکات، اهل ولایت(شیعیان) است. حتی در برخی از روایات به تصریح، از پرداخت زکات به زیدیه منع شده است. همچنین در پاره‌ای دیگر از روایات تأکید شده که محل خرج شدن زکات، جز در بین شیعیان نیست.

بنابراین اجمالاً ایمان شرط در پرداخت تمام اصناف زکات است؛ اما در عین حال این حکم نیز یک استثنا دارد:

?استثنای حکم: مؤلفة قلوبهم

استثنای پرداخت زکات به غیر شیعیان، مربوط به «مؤلفة قلوبهم» است. یعنی کسانی که برای نزدیک‌شدن و متمایل شدن قلب ایشان به حق، به آنها پول پرداخت می‌شود. مانند کافرانی که در جنگ برای گرایش پیدا کردن به سمت مسلمانان به آنها توجه می‌شود و یا برای مسلمان شدن‌شان چنین کمک‌های مالی به ایشان پرداخت می‌شود. و یا ممکن است اعم از کفار و یا مسلمانان سست عقیده باشد.

ادامه این مقاله را اینجا بخوانید:
https://B2n.ir/a06116

#نقد_نظر
#فقه
---
?مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام
@mfeqhi

m-feqhi.ir

یک استثنا از پرداخت زکات به مؤمنان

?تقویم شیعه؛

☑️ ۲۸ صفر سالروز وفات مرحوم شیخ جعفر شوشتری "رحمة‌الله‌علیه"

? حکایتی شنیدنی از تاثیر بیان و تحوّل در تهران و مجلس باشکوه ماه رمضان

? استاد معظّم حاج سیدمحمدجواد شبیری
? برگرفته از جلسه درس اخلاق؛ چهارشنبه ۳ آبان ۱۴۰۲

#اخلاقیات
#احوالات
#الگوهای_طلبگی
@madras_emb

?نقد و نظر
✅ نماز اول وقت حاضران در عرفه

افضل آن است که هر نمازی در اول وقت خودش به جا آورده شود. دلیل این حکم، اخبار مستفیضه‌ای است که به آن دستور می‌دهند. در برخی از این روایات، فضیلت نماز اول وقت نسبت به آخر وقت، مانند فضیلت آخرت به دنیا دانسته شده است.

? اما دست کم دو استثنای از این حکم مربوط به نماز حاجیان است.

? استثنای نخست حکم

دربارۀ نماز مغرب و عشای کسی که از عرفات بیرون آمده است، به واسطۀ دلیل خاص، تأخیرشان تا رسیدن به مزدلفه افضل است؛ حتی اگر به ثلث شب برسد. در صحیحۀ محمد بن مسلم بدین حکم تصریح شده است:

? «تا زمانی‌که به به «جمع» نرسیده‌ای نماز مغرب را نخوان؛ حتی اگر ثلث شب هم گذشته باشد.»

? علامه مجلسی دربارۀ معنای «جمع» می‌گوید، به مشعر الحرام «جمع» می‌گویند؛ ازآن‌رو که مردم در آن گرد هم می‌آیند؛ یا به این دلیل که در آنجا بین نماز مغرب و عشا در یک اذان و دو اقامه جمع می‌شود؛ و یا به دلیل استحباب تأخیر انداختن نماز به «جمع»؛ که این حکم اجماعی بین فقیهان است.

? اگرچه در لسان این روایت از خواندن نماز مغرب در آغاز وقت، نهی شده است؛ اما این نهی به معنای حرمت نیست تا نماز در اول وقت و در عرفه باطل باشد؛ چراکه از نهی در مقام توهم امر، حرمت استفاده نمی‌شود. خصوصاً که نقل فعل پیامبر(ص) نیز مؤید این برداشت است که ایشان نماز مغرب را در شعب خواندند و همچنین امام باقر(ع) نیز نمز مغرب را بین عرفه و مزدلفه به جا آوردند.

? استثنای دوم حکم

همچنین از این حکم، نماز عشا به صورت کلی نیز استثنا شده است؛ چراکه تأخیر آن تا زمانی که شفق احمر از بین برود، افضل است.

? متن این یادداشت را اینجا بخوانید:
B2n.ir/p12696

#فقه
#صلاة
#حج

---
?مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام
@mfeqh

m-feqhi.ir

نماز اول وقت حاضران در عرفه