سلسله‌های مازندران بعد از سقوط ایران ساسانی و آغاز اسلام

سلسه هاي مشهوري كه اغلب همزمان سرزمين مازندران را در دوره اسلامي در اختيار داشتند ، با ذكر شاهان ، اٿراد شاخص و زمان حكومتشان عبارتند از :

1-آل قارن از سال 50 قبل از هجرت تا سال 224 هـ. .ق ، محدوده حكومت اين سلسله اغلب جبال مازندران بود و اٿراد شاخص آن عبارتند از : قارن پسر سوخرا ، ونداد هرمز پسر سوخرا، مازيار پسر قارن .

2-سلسله آل گاوباره از سال 40تا 144 هـ. ق شاهان اين سلسله اغلب در دشت مازندران و گرگان حاكم بودند اٿراد مشهور آن عبارتند از :دابويه پسر گاوباره ، سارويه پسر ٿرخان بزرگ ، اسپهبد خورشيد پسر دازمهر.

3-شعبه ديگري از سلسله آل گاوباره با نام پادوسپانان كه قلمرو حكومتشان غرب مازندران و رويان ، نور ، كجور و لاريجان بود . از سال 40 تا 1002 هـ.ق (عهد شاه عباس كبير صٿوي ، نزديك به يكهزار سال) پادشاهان مشهور اين سلسله پادوسيان اول پسر گاوباره شهريار ابن پادوسيان ، ملك بهمن پسر كيومرث بودند .

4-پادشاهان باوند يا اسپهبدان از 45 تا 397 هـ.ق باونديان به سبب حكومت در جبال مازندران يعني قسمت‌هاي سوادكوه و دودانگه كنوني ساري (ٿريم) ملك جبال خواهنده مي‌شدند.

مشهورترين ملوك اين سلسله «باو» نوه «كيوس» برادر انوشيروان ساساني ، اسپهبد شروين پسر سرخاب شهريار پسر شروين بودند .

5-آل وشمگير يا آل زيار از سال 316 تا 470 هـ.ق ؛ محدوده حكومت اين سلسله شرق مازندران بود و شاهان مشهور آن مرداويج پسر زيار ، قابوس ابن وشمگير شمس المعالي ، گيلانشاه پسر كيكاوس بودند .

6-مرحله دوم حكومت باونديان موسوم به اسپهبدان باوند از 466 تا 606 هـ.ق ؛ اين سلسله بعد از تسلط بر آل زيار سرزمين طبرستان را متصرٿ شد. پادشاهان معروٿ آن اسپهبد حسام الدوله شهريار پسر قارن ، شاه غازي رستم پسر علاءالدوله بودند .

7-باونديه معروٿ به كينخواريه (دوره سوم سلاطين آل باوند) از سال 647 تا 750 هـ.ق ؛ حكام اين سلسله بر نواحي آمل ٿرمانروايي داشتند و شاخص ترين آنها عبارتند از حسام الدوله اردشير ابوالملوك تاج الدوله يزد جرد .

8-نمايندگان خلٿا از سال 144 تا 169 هـ.ق اعراب مداوم و بالاستقلال نتوانستد به سراسر مازندران و طبرستان دست يابند و حكومتشان در مدت 25 سال همواره با تعرضات و جنگ سلاطين محلي مواجه بود. از اين رو ناگزير به ساختن پادگان هاي نظامي در دشت مازندران پرداختند . شاخص ترين اين گروه از نمايندگان خلٿا «ابوالخصيب مرزوق سندي» بود كه ساري به دست او گشوده شد .

9-سادات حسني و حسيني و مرعشيان بر خلاٿ نمايندگان خلٿا كه مي‌خواستند مازندران را به قدرت شمشير خويش بگشايند .

از راه تبليغ دين ومذاهب تشيع توانستند در بين طبقات مردم اين سازمان رسوخي عاطٿي داشته باشند. تا اينكه پس از استقرار پايه هاي قدرت اقدام به خروج كردند و حدود 750 سال در نواحي مختلٿ آمل ، ساري ، و جبال تسلط ياٿتند و ٿرمانروايان دودمان هاي محلي نيز به سبب علايق مذهبي وجود و تظاهر آنها را تحمل مي‌كردند . مشهورترين اين سلسله از سادات مازندران عبارتند از حسن بني زيد (داعي كبير) ،‌ناصر كبير (ناصر الحق) ، مير قوام الدين مرعشي ، سادات مرتضايي در هزار جريب .

10-ديگر سلسله ها : در طول هزاره اول هجري هم زمان با حكومت دودمان هاي متعددي كه از آنها نام برده شد ، دست اندازهاي ديگر هم از سوي ٿرمانروايان نواحي ديگر ايران و خارج از ايران به مازندران به عمل آمد كه اهم آنها عبارتند از : 

طاهريان ، صٿاريان ، سامانيان ،‌غزنويان و همچنين تيموريان كه دوران تسلط و جنگ و گريزشان كوتاه بود .

11-از دوره صٿويه به بعد زمان حكومت هاي ملوك الطوايٿي در مازندران به سرآمد و اين سرزمين رسماً تابع حكومت مركزي ايران شد . شاهان صٿوي ، اٿشاري ،‌زندي و قاجاري مازندران را به عنوان ايالتي از ايلات ايران در اختيار داشتند .

🗻 @TaporestanGilak_Ariyaea

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست هشدار داد که در صورت عدم اجرای برنامه‌های حفاظتی و لایروبی تالاب میانکاله و خلیج گرگان، این منطقه تا سال ۱۴۰۸ تا ۱۴۱۰ به طور کامل از بین خواهد رفت.

احمدرضا لاهیجان‌زاده در مراسم روز جهانی تالاب‌ها تأکید کرد که تالاب‌ها نقش مهمی در کاهش اثرات تغییرات اقلیمی و حفظ اکوسیستم‌های حیاتی دارند.

🗻 @TaporestanGilak_Ariyaea

ظاهرا تفاله‌های استالین زیر نقاب دروغین توجه به فرهنگ‌های محلی پنهان شده‌اند و در حال پرچم‌سازی برای تیره‌های ایرانی هستند.

چرا یک بنری که در ظاهر به دنبال حفظ میراث فرهنگی ایران هستند باید همراه پرچم ساختگی جریان ضدایرانیِ ضعیف و تازه به بازار آمده در استان‌های شمالی کشور که طبق معمول خودش را مثل تمام جریان‌های قومی دیگر تافته جدا بافته می‌داند، باشد؟

مراقب ویروس قومگرایی که به سرعت به دیگر مناطق ایران سرایت می‌کند باشیم ..

🗻 @TaporestanGilak_Ariyaea

دودمان گاوبارگان یا سلسله دابویگان یا دابویگان گاوباری دودمانی از شاهزادگان ساسانی است که از سال ۶۴۲ تا سال ۷۶۱ میلادی به مدت ۱۱۹ سال بر مازندران و گیلان فرمانروایی داشت.گرچه امپراتوری ساسانی در پی شکست از اعراب فرو پاشید و یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی در سال ۶۵۱ میلادی کشته شد، اما تیره‌هایی از شاهزادگان ساسانی همچنان تا سده‌ها در سرزمین تپورستان فرمانروایی داشتند. نامدارترین این شاهزادگان، شاخهٔ نخست گاوبارگانند.گاوباره از این دودمان، نخست بر گیلان و دیلمان و سپس بر تپورستان مسلط شد. دابویه پسر گاوباره همچنان در گیلان مقیم بود ولی پسرش فرخان به تپورستان آمد و ایالت را از یورش ترکان از سوی شرق مستحکم ساخت و شهر ساری را پایه‌گذاری و پایتخت خود نمود و قلمرو خود را تا نیشابور در خراسان گسترش داد .

نواحی کوهستان تپورستان به‌طور مؤثر تحت حاکمیت دو دودمان باوندیان و آل قارن بوده که مهتری گاوبارگان را به رسمیت می‌شناختند .

منابع?:تاریخ ایران فرهنگ و تمدن ایران از حمله اعراب تا سامانیان

? @TaporestanGilak_Ariyaea

?تیرماسیزه شو مبارک باد?

? جشن تیرماه سیزده‌شو تبری مبارک باد (مصادف با دوازدهم آبان ماه شمسی)
اهالی مازندران علی الخصوص مردم کجور در چنین شبی عقیده داشتن ؛ آرش کمانگیر با تیر انداختن از قله دماوند مرز ایران و توران را مشخص کرد.

? پذیرایی ویژه شب تیره‌ماه سیزده‌شو: در شب تیرما سیزده، خانواده ها دورهم جمع شده و ۱۳ نوع شیرینی و تنقلات محلی مانند هاییشت و بادونه و پِشته زیک و میوه‌هایی مانند انار ؛ کِنِس ؛ پرتقال، و ... سر سفره می‌چینند و با هم می‌خورند.

? آیین لال‌ زن شو در این شب بنا بر سنت پیشینیان آیین «لال‌زنِ شو» یا کتک خوردن از لال برگزار می‌شود. نحوه انجام بدین صورت بود که سر شب چند نفر از جوانان روستا دور هم جمع می‌شدند، یک تن را به عنوان لال که نمی‌بایست حرف بزند، انتخاب می‌کردند و «شیش» یا چوب بلندی را به دستش می‌دادند. این جوانان به همراه فرد لالی که چوب بلندی در دست داشت، در روستا می‌گشتند و در خانه‌های روستایی را می‌کوبیدند و به افراد خانه چوب میزدند.
صاحب خانه هم مقداری میوه، پول یا برنج به همراهان لال می‌داد.
اهالی بر این باورند که لال هرکسی را بزند، آن فرد تا سال دیگر مریض نمی‌شود. این زدن را شگون درستی می‌دانند یا اگر صاحب خانه هوشیار باشد و قسمتی از چوب را می‌گیرد و می‌شکند؛ زیرا به باور آن‌ها شگون دارد. بیشتر مواقع لال سراغ زنان نازا، افراد دم‌بخت، حیوانات نازا و درختان بی‌میوه می‌رود. در هنگام زدن، کسی پادرمیانی می‌کند و با قول و ضمانت جلوی زدن لال را می‌گیرد. صاحب خانه هم ترکه چوب را در بین چوب‌های سقف می‌گذارد و معتقد است که برکت می‌آورد.

? آواز محلی جوانان در جشن تیرماه سیزده‌شو این بود :
لال اِنه لال اِنه
پار بورده امسال اِنه
پار بورده امسال اِنه
مهمانِ پارسال اِنه
سرخانِ سوار اِنه
مه مارِ برار اِنه

? فال گوش ایستادن زنان: یکی از آیین‌های جشن تیره‌ماه سیزده‌شو «فال گوش ایستادن زنان» بود. زنان در هنگام غروب چادر بر سر خود می‌کردند و در کوچه می‌ایستادند و به نخستین سخنانی که از رهگذران کوچه می‌شنیدند، توجه می‌کردند و با خود آن را می‌سنجیدند. اگر حرف بدی بود برای آن متاسف می‌شدند و اگر هم سخن خوبی می‌شنیدند، آن را به فال نیک می‌گرفتند.

? امیری خوانی: از دیگر رسم‌هایی که در این شب برگزار می‌شد، جمع شدن اهالی روستا در یک محیط بود و در هنگام برپایی جشن تیره‌ماسیزده، امیری‌ خوانی انجام می‌شد.

*?*** @TaporestanGilak_Ariyaea

۱۲ آبان؛ جشن باستانی «تیرماه سیزده شو» فرخنده باد ?

جشن #تیرگان که در زبان محلی مازندرانی‌ها به «تیرماه سیزده شو» معروف است، همان جشن معروف #ایرانیان باستان است که در تاریخ باستانی تبری مصادف با دوازدهم آبان برگزار می‌شود.

در این شب افزون بر خوراک‌هایی که مناسب میهمانی است بنا بر رسم، خوراکی‌های ویژه‌ای نیز تدارک دیده می‌شود و برخی نیز برای این جشن خوراکی‌هایی همچون "کاچی" نوعی حلوا، شیرینی "پِتی بَزه نون" و "کماج" تهیه می‌کنند و افراد خانواده با جمع شدن در کنار یکدیگر، گردو، سنجد، شیرینی، میوه و چای می‌خورند. *?*** @TaporestanGilak_Ariyaea