مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۳۷ ـ ورودی موزه بخت النصر در حیاط متصل به دروازه ورودی
@MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۳۶ ـ حیاط متصل به دروازه ورودی با دیوارنگاره‌های مختلف
@MohsenAlviri

🔸 یادداشت‌های سفر عراق پنج‌شنبه ۲۰ دی تا سه‌شنبه ۲۵ دی ۱۴۰۳ ش. ـ ۸ تا ۱۳ رجب ۱۴۴۶ ق. (بخش سوم)

ادامه شنبه ۲۲ دی ۱۴۰۳ ش./ ۱۰ رجب ۱۴۴۶ ق.
در مسیر بازگشت به مکان اسکان، از حی الاعظمیه و از کنار آرامگاه ابوحنیفه که در سالهای اخیر تابلوی آن را به حضرة الحنیفیة المبارکة (گویی برای نوعی همسان‌سازی با حرم مطهر کاظمین علیهما السلام) تغییر داده‌اند؛ عبور کردیم (تصویر شماره ۳۱) که متأسفانه باز هم فرصت ورود به داخل مجموعه و بازدید از آن دست نداد. روی پل شهدا که روی دجله نصب شده و رابط بین بغداد و کاظمیه است (همان پلی که چند سال گذشته ریزش کرد و تعداد زیادی از زائران جان خود را از دست دادند) انبوهی پارچه های گره زده شده به نرده‌های پل وجود داشت. این پارچه‌ها از سوی مردم به نیت گره‌گشایی از مشکلاتشان و توسل به امامین کاظمین علیهما السلام به شبکه‌ها و میله‌های نرده‌های دو طرف پل گره زده می‌شود.
امشب پس از صرف شام، یک مباحثه علمی سودمند در جمع همسفران در باره مفهوم "السلام علیکما یا من بدا لله فی شأنکما" در زیارت‌نامه عسکریین علیهما السلام داشتیم.

یکشنبه ۲۳ دی ۱۴۰۳ ش./ ۱۱ رجب ۱۴۴۶ ق.
صبح امروز با ترک کاظمیه به سوی کربلا فرصتی فراهم شد که از شهر باستانی بابل در نزدیکی شهر حله در استان بابل و در نود کیلومتری جنوب بغداد بازدید داشته باشیم. نام بابل که جایگاهی بلند در منابع مربوط به تمدن‌های کهن بین‌النهرین دارد، در آیات متعددی از تورات و انجیل آمده و به رویدادهای مختلفی در این شهر اشاره شده است. در قرآن نیز در بخشی از آیه شریفه ۱۰۲ سوره مبارکه بقره نام این شهر و ماجرای حضور دو فرشته به نام‌های هاروت و ماروت در آن آورده شده است: "وَاتَّبَعُوا مَا تَتْلُو الشَّيَاطِينُ عَلَى مُلْكِ سُلَيْمَانَ وَمَا كَفَرَ سُلَيْمَانُ وَلَكِنَّ الشَّيَاطِينَ كَفَرُوا يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ وَمَا أُنْزِلَ عَلَى الْمَلَكَيْنِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَمَارُوتَ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّى يَقُولَا إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلَا تَكْفُرْ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَزَوْجِه ...) مرحوم علامه طباطبایی اختلاف آرای مفسران در این آیه را در مقایسه با تمامی آیات قرآن بی‌مانند می‌داند.

خرابه‌های این شهر باستانی که در مساحت تقریبی ده کیلومتر مربع قرار دارد، مربوط به امپراتوری بابل جدید (کلدانیان) (۶۲۶ ـ ۵۳۹ ق. م.) است. تمدن بابلی ـ أکدی قدیم که با سیطره آشوری‌ها رونق خود را از دست داده بود پس از برچیده شدن آشوریان از سال ۶۲۶ ق. م. دوباره به استقلال رسید و حدود یک قرن ادامه حیات داد تا این که با شکست در برابر کورش در سال ۵۳۹ ق. م. به قلمرو پادشاهی هخامنشیان پیوست.

این منطقه مهم باستانی (تصویر شماره ۳۲) در حال حاضر زیر نظر اداره بازرسی آثار باستانی و میراث استان بابل وابسته به اداره کل آثار باستانی و میراث وزارت فرهنگ، گردشگری و آثار باستانی عراق (وزارة الثقافة و السیاحة و الآثار ـ الهیئة العامة للآثار و التراث ـ مفتشیة آثار و تراث محافظة بابل) اداره می‌شود.
مهمترین آثار تاریخی این شهر باستانی که اکنون در معرض بازدید است، متعلق به دوران حکمرانی پرآوازه نبوکدنصّر یا نبوخدنصَّر یا بخت النَصَّر (حک. ۶۰۵ ـ ۵۶۲) در سده ششم پیش از میلاد است. رونق شگفت شهر بابل، ساخت معابد گوناگون، ساخت خیابان‌های متعدد و ساختن باغ‌های معلق در این شهر در شمار مهمترین اقدامات عمرانی اوست. ظاهرا ویران کردن کامل اورشلیم و هیکل سلیمان و به اسارت گرفتن قوم یهود نیز از سوی او صورت گرفته است. مهمترین بناهای باقی‌مانده عبارت است از: برج بابل، دو دیوار دفاعی، هشت دروازه ورودی شهر که مهمترین آنها دروازه عشتار است، بیست و چهار خیابان که مهمترین آن خیابان موکب (راهپیمایی Procession) است، ۱۵۳ معبد که چهار معبد معروف آن عبارتند از معبد ایساکیلا، معبد ننماخ، معبد عشتار و معبد نابوشخاری و ننورتا. سه کاخ پادشاهی نبوخدنصر دوم و یک تالار نمایش. یک نمونک (ماکت) از بقایای شهر در موزه نبوکدنصر دوم قرار دارد که در آن پس از نام فرات، نام ۲۲ قسمت از فضاهای شهری برده شده است. (تصویر شماره ۳۳) این موزه پس از عبور از دروازه اصلی فیروزه‌ای رنگ شهر (تصاویر شماره ۳۴ و ۳۵) در سمت راست یک حیاط نسبتا بزرگ با دیوارنگاره‌های مختلف (تازه رسم شده) (تصویر شماره ۳۶ ) قرار دارد.(تصویر شماره ۳۷) در این موزه افزون بر فهرست پادشاهان سلسله‌های حکومتی حاکم بر بابل در ادوار مختلف، نمونک ‌(ماکت) برخی بناهای مهم و نیز نمونه‌هایی از اشیای باقی‌مانده از آن دوران نگهداری می‌شود.

۶ بهمن ۱۴۰۳
@MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۱۹ ـ عکس یادگاری تعدادی از اعضای نشست‌های تخصصی اول و دوم همایش ائمه ابناء الرضا علیهم السلام
@MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۱۸ ـ نشست تخصصی دوم همایش ائمه ابناء الرضا علیهم السلام
@MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۱۷ ـ دیدار با آقای دکتر محسن‌زاده رئیس نمایندگی جامعه المصطفی العالمیه در بغداد
@MohsenAlviri

? **یادداشت‌های سفر ازبکستان ـ بخش بیست و چهارم

ادامه یکشنبه ۲۵ شهریور ۱۴۰۳ ش. - ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴ م.**
بخارا سومین و آخرین شهر مقصد گردشگری ما در این سفر بود. اصطخری (حدود ۳۴۰ ق.) بر این باور بود که شهری بهتر از بخارا در دوره اسلامی وجود نداشته است:
"فانّى لم ار و لا بلغنى فى الاسلام بلد احسن خارجا من بخارا لانّك اذا علوت قلعتها لم يقع بصرك من جميع النواحى الّا على خضرة تتّصل خضرتها بلون السماء... و ليس بما وراء النهر و خراسان بلد احسن قياما بالعمارة على ضياعهم من اهل بخارا و لا اكثر عددا على قدرها فى المساحة منهم‏" (مسالک الممالک، ص ۲۹۳)

بخارا در جنوب غربی ازبکستان کنونی قرار دارد و از شکوه و زیبایی‌های آن و خوبی مردمانش به فراوانی در منابع مختلف دوره اسلامی سخن گفته شده و شاید به همین دلیل به بخارای شریف شهرت یافته است.

بیشترین آوازه و پیشرفت بخارا به عهد سامانیان در قرن‌های سوم و چهارم هجری برمی‌گردد که این شهر پایتخت زمستانی دودمان سامانی بود. جوی مولیان نام رود و باغی نزدیک قلعه بخارا متعلق به نصر بن احمد سامانی بود که اغلب ما ایرانیان نام آن را در شعر رودکی شنیده‌ایم. وقتی امیرنصر سامانی به مدت چهار سال بخارا را ترک کرد و در هرات سکنی گزید و در تابستان نیز به جای سمرقند به بادغیس می‌رفت، لشگریان و بزرگان که از طولانی شدن دور ماندن از بخارا اندوهگین بودند، از رودکی خواستند که به ازای دریافت پنج هزار درهم پادشاه را راضی به بازگشت به بخارا کند. بخش‌هایی از گزارش خواندنی عروضی سمرقندی در حکایت دوم از مقاله دوم (شعر) کتاب چهار مقاله در این باره چنین است:

"پس سرانِ لشکر و مِهترانِ مُلک به نزدیکِ استاد ابوعبدالله الرّودکی رفتند ـ و از نُدماءِ پادشاه هیچ کس محتشم‌تر و مقبول‌القول‌تر از او نبود ـ گفتند: "پنج هزار دینار تو را خدمت کنیم، اگر صنعتی بکنی که پادشاه از این خاک حرکت کند که دل‌های ما آرزوی فرزند همی‌بَرَد و جانِ ما از اشتیاقِ بخارا همی برآید."رودکی قبول کرد که نبضِ امیر بگرفته بود و مزاجِ او بشناخته. دانست که به نثر با او در نگیرد، روی به نظم آورد و قصیده‌ای بگفت و به وقتی که امیر صَبوح کرده بود درآمد و به جای خویش بنشست و چون مطربان فرو داشتند او چنگ برگرفت و در پرده عُشاق این قصیده آغاز کرد:
بوی جوی مولیان آید همی  ـ  یاد یارِ مهربان آید همی

پس فروتر شود و گوید:
ریگ آموی و درشتی راه او  ـ  زیر پایم پرنیان آید همی
آبِ جیحون از نشاطِ روی دوست ـ خِنگِ ما را تا میان آید همی
ای بخارا! شاد باش و دیر زی ـ  میر زی تو شادمان آید همی
میر ماه است و بخارا آسمان ـ ماه سوی آسمان آید همی
میر سرو است و بخارا بوستان ـ سرو سوی بوستان آید همی
چون رودکی بدین بیت رسید امیر چنان منفعِل گشت که از تخت فرود آمد و بی‌موزه پای در رکابِ خِنگِ نوبتی آورد و روی به بخارا نهاد چنان که رانِین و موزه تا دو فرسنگ در پی امیر بردند به بُرونه و آنجا در پای کرد و عِنان تا بخارا هیچ جای بازنگرفت." (صص ۵۲ ـ ۵۳)

در دیوان رودکی به تصحیح و تشریح قادر رستم که با ترجمه شاه منصور شاه میرزا از سوی مؤسسه فرهنگی اکو منتشر شده، این سروده با اندکی تفاوت آمده است. (ص ۴۳).

استقرار بهاءالدین نقشبندی (۷۹۱ ق.) در شهر بخارا و تبدیل شدن این شهر به کانون اصلی فعالیت‌‌های او رونق تازه‌ای به حیات فکری و فرهنگی این شهر پس از حمله مغولان بخشید. نام بخارا و زبان پارسی به هم گره خورده است. به گفته نرشخی مردم بخارا نماز را در ابتدا به زبان فارسی می‌خواندند:
قتیبه بن مسلم مسجد جامع بنا کرد اندر حصار بخارا بسال نود و چهار و آن موضع بتخانه بود مر اهل بخارا را، فرمود تا هر آدینه در آنجا جمع شدندی، چنان که هر آدینه منادی فرمودی هر که بنماز آدینه حاضر شود دو درم بدهم و مردمان بخارا باوّل اسلام در نماز قرآن بپارسی خواندندی و عربی نتوانستندی آموختن ../(تاریخ بخارای نرشخی، ص ۵۷)

آرمینیوس وامبری (۱۹۱۳ م.) مجاری جاسوس انگلیسی مجاری‌تبار که به گردآوری اطلاعاتی علیه روسیه مشغول بود در سفرنامه خود به نام "سیاحت درویشی دروغین در خانات آسیای میانه"، پیوند فرهنگی ایرانیان و مردم بخارا را این‌گونه بیان کرده است: "خون ایرانی در عروق مردم بخارا جریان دارد." (صص ۲۵۱).

اقدامات شایسته تقدیر و بی‌مانند استاد علی دهباشی برای زنده نگاه داشتن پیوندهای فرهنگی مردم بخارا و دیگر ساکنان آن منطقه با ایرانیان در چند دهه اخیر بحمدالله بسیار اثربخش بوده و نظر خیلی از ایرانیان را به این دیار جلب کرده است.

۱۴ آبان ۱۴۰۳

@MohsenAlviri

? **موفقیت نمایه شدن نشریه تاریخ اسلام در پایگاه بین‌المللی DOAJ

? نشریه تاریخ اسلام گامی بلند در عرصه بین‌المللی برداشت**

با افتخار اعلام می‌داریم که نشریه علمی-پژوهشی تاریخ اسلام، منتشر شده از سوی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام، موفق به نمایه شدن در پایگاه داده بین‌المللی DOAJ (Directory of Open Access Journals) شده است. این دستاورد بزرگ، گامی بلند در جهت ارتقای جایگاه علمی نشریه در سطح بین‌المللی و دسترسی آسان‌تر پژوهشگران و علاقه‌مندان به مقالات منتشر شده در این نشریه می‌باشد.

تمامی مقالات منتشر شده در نشریه تاریخ اسلام تا شماره سوم سال 2024 بر روی پایگاه DOAJ بارگذاری شده است تا محققان و پژوهشگران از سراسر جهان بتوانند به صورت آزاد و رایگان به آن‌ها دسترسی داشته باشند.

? درباره نشریه تاریخ اسلام

نشریه تاریخ اسلام که آقای دکتر سیداحسان رفیعی علوی مدیر مسؤول و آقای دکتر محسن الویری سردبیر آن است، با رویکردی خاص به مباحث معرفتی و روش‌شناختی تاریخ پژوهی در چارچوب اندیشه اسلامی، به دنبال انتشار مقالاتی با ویژگی‌های زیر می‌باشد:

نوآوری در تحلیل تاریخ اسلام و تاریخ اهل بیت علیهم السلام و تاریخ تشیع: با هدف زدودن شبهات نوپدید و ارائه تحلیل‌های نوین از رویدادهای تاریخی.

فلسفه تاریخ و علم تاریخ:  پرداختن به مباحث مختلف فلسفه تاریخ و روش‌شناسی مطالعات و پژوهش‌های تاریخی.

تاریخ مضاف: بررسی ابعاد مختلف تاریخ اسلام از منظرهای نوپدید مانند تاریخ اجتماعی، تاریخ فرهنگی، تاریخ اقتصادی و تاریخ ارتباطی.

اندیشه تاریخی دانشمندان مسلمان: واکاوی دیدگاه‌های دانشمندان مسلمان درباره تاریخ و روش‌های تاریخ‌نگاری.

بررسی انتقادی دیدگاه‌های مستشرقان: نقد و بررسی دیدگاه‌های مستشرقان درباره تاریخ اسلام.

? اهمیت نمایه شدن در پایگاه DOAJ

نمایه شدن در پایگاه DOAJ به نشریه تاریخ اسلام مزایای بسیاری را به ارمغان می‌آورد، از جمله:

افزایش اعتبار علمی: نمایه شدن در یک پایگاه داده معتبر بین‌المللی، اعتبار علمی نشریه را به شدت افزایش می‌دهد.

دسترسی جهانی: مقالات منتشر شده در نشریه به راحتی توسط پژوهشگران و علاقه‌مندان از سراسر جهان قابل دسترسی خواهند بود.

افزایش تعداد ارجاعات: با افزایش دیده‌ شدن مقالات، تعداد ارجاعات به آن‌ها نیز افزایش خواهد یافت.

ارتقای رتبه علمی دانشگاه: نمایه شدن نشریه در پایگاه‌های بین‌المللی، به ارتقای رتبه علمی دانشگاه نیز کمک شایانی می‌کند.

? اطلاعات بیشتر:

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره نشریه تاریخ اسلام و نحوه ارسال مقاله، به وب‌سایت نشریه مراجعه فرمایید.

?#حکمت_برای_زندگی
—•—•—•—•—•—•—•—•—•—
? @BouNews
? http://www.bou.ac.ir
—•—•—•—•—•—•—•—•—•—

۱۳ آبان ۱۴۰۳

@MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۳۷۱ ـ دروازه ورودی شهر بخارا
@MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۳۳۶ ـ داخل میهمانسرا، از راست: آقای دکتر بابائی، استاد ادش استد، آقای دکتر خانمحمدی (تصویر داخل آینه)، بنده، آقای دکتر جمعه همراه
@MohsenAlviri