اینم برای اون‌ها که بیدارن و دلشکسته..

سیزده دی باید روز بزرگی شده‌باشد، اما نشده. استوری‌ها را ورق می‌زنی چند تمپلیت از پیش طراحی شده می‌بینی و یکی دو چند افسوس از نبودن او. بزرگداشت‌ها همگی تقلیل‌یافته به رویدادهای از سر بازکنی. پویش و جایزه و فلان هم که تماما الگوهای کار دولتی.

این‌که کلماتمان درباره قهرمان بزرگی مثل حاج‌قاسم به #سوگ محدود شود خیلی تاسف‌بار است. ما یک اتفاق حماسی را که می‌توانست پیشرو و سرمشق باشد با یک حرکت انزواجویانه و در خود فرورفته به وضعیت غم و افسوس بدل کردیم. کلید‌روایت‌هایش هم شده ۱:۲۰، شب‌جمعه،آهنگ بادیگارد و چندصحنه اسلوموشن از حاجی. چیزهایی که در لایه‌های زیرین خود به آینده امیدی ندارند و گذشته را تقدیس می‌کنند. این راهی که در شیوه بزرگداشت در پیش گرفته‌ایم افقی ندارد. بن‌بست است و کلمه‌ای بر شخصیت قهرمان اضافه نکرده، که از او می‌کاهد. کاش بدانند آن‌ها که در صدر تصمیمات راهبردی مکتب شهیدند که می‌توانستیم از مفهوم شهادت و جهاد، موقعیتی سلحشورانه بسازیم. و این که بعد از گذشت پنج‌سال هنوز مانند سال اول در سوگ مانده‌ایم شاید نشان از این باشد که سازوکار سازمانی و کارمندی هیچ‌گاه نمی‌تواند کلمه بسازد!

در فرهنگ عامه گویی شهادت تقدیر غمبار و سوزناک آدم‌های پاک است. اما روایتی که می‌تواند ما را از وضعیت صرفا سوگ خارج کند این است که باور کنیم شهادت سرانجام آدم‌هایی است که زیاد کار می‌کنند و کار را درست انجام می‌دهند. این روایت می‌تواند مفهوم عام‌تری از شهادت بیان کند و هم جریانی از عملگرایی خوش‌سرانجام را در مقابل ناامیدی و سوگواری بی‌سرانجام قرار دهد.

#قهرمان_ما
#روایت_سلحشوری
@derakhte_tafakor

پیراستگی

۱- دیشب در جمعی حرف از فیلم #کیک_محبوب_من شد. گفتم فیلم می‌توانست یک شاهکار باشد اما حیف که فیلمساز عقده‌هایش از قاب بیرون زده. عقده‌ دشمنی با ج.ا، نرسیدن به مفهوم آزادی و مجموعه‌ای از سبک زندگی غیرایرانی که آرزو داشته. با این‌که کار سختی است اما تا نتوانیم عقده‌هایمان را پیش از خلق اثر، حل کنیم، هنر نمی‌سازیم. حالا شما به جای اثر بگذار فیلم، بگذار قصه، بگذار بچه! ما در فرآیند خلق هر چیزی باید بتوانیم پیراسته شویم وگرنه خالق نیستیم و تنها سرهم‌کننده چند ایده ازپیش ساخته‌شده‌ایم.

۲-دوستی تعریف می‌کرد که همسرش در مراسم خواستگاری چندین بار راه و بیراه گفته‌بود که دست‌ودلباز است و خوش‌خرج. اما نهایتا چیزی که از زندگی واقعی نصیبش شده‌بود خانواده‌ای مقتصد و حسابگر بود(البته خسیس نه). بعد از شنیدن این خاطره، چیزی که ذهنم را به خودش مشغول کرد این بود که انسان پیراسته نشده، ایده‌ای را به مرحله ابراز می‌رساند که در وجودش حل نشده. چیزی که با آن درگیر است، عقده است و نمی‌تواند به طور نسبی در صفات خود پیدایش کند. معنای حدی‌اش را شاید بشود در بلاگرها هم دید. وضعیت نمایشی به صفتی که ندارند و یا دوست دارند داشته‌باشندش.

۳-درس مشترک سینما و زندگی برای من این شد که باید همیشه به ابرازهایی که از قاب بیرون می‌زند شک کنم. شما هم شک کنید.

@derakhte_tafakor

من هر زنی نیستم! در نقد فراموش شدن زن معمولی چند وقت پیش تلویزیون از مادری تقدیر می‌کرد که با وجود چهار بچه، دو مدرک دکتری گرفته‌بود. چند وقت قبل‌ترش هم در چند برنامه یک برند اختصاصی ساخته بودند از مادری با ۹بچه. من و شما ممکن است در ظاهر به این مادرهای…

من هر زنی نیستم!
در نقد فراموش شدن زن معمولی

چند وقت پیش تلویزیون از مادری تقدیر می‌کرد که با وجود چهار بچه، دو مدرک دکتری گرفته‌بود. چند وقت قبل‌ترش هم در چند برنامه یک برند اختصاصی ساخته بودند از مادری با ۹بچه. من و شما ممکن است در ظاهر به این مادرهای برتر(!) وقعی ننهیم و یا حتی با پوزخندی شبکه را عوض کنیم، اما رسانه کار خودش را می‌کند. همین الان اگر یک میکروفن دستتان بگیرید و اتفاقی از چند نفر در خیابان بپرسید که به نظرشان بهترین مادر چه ویژگی‌هایی دارد جوابشان چیست؟ احتمالا چند نفرشان می‌گویند باید مجموعه‌ای از گذشت‌ها باشد، عده‌ای عقیده دارند مادر برتر هم در خانه کامل‌است و هم کار بیرون از خانه دارد. تحصیلات بالا، دستپخت عالی و مهربانی بی‌حصر هم که جزو ابتدایی‌ترین خصلت‌هاست. همه این‌ها نشان می‌دهد مادر نمونه در ذهن ما باید مشمول "خاص بودگی" شود تا به چشم بیاید. گویی یک رقابت بی‌پایان بین نقش مادری برپاست و برنده آن است که به خاطر استثنایی بودن توجه رسانه را به خود جلب کرده. انگار در یک "عصرجدید" بزرگ گیر افتاده‌ایم که نهایتا در معنای حدی و مبتذل مادری آن‌که بیشتر بچه به دنیا آورده و یا آن‌که توانسته با یک دست بچه شیر بدهد و با دست دیگر تست بزند برنده مسابقه شده. بگذریم از این‌که عاملیت رسانه در برجسته‌کردن ویژگی‌های خاص‌بودگی، چطور نقش مادری را به حاشیه می‌کشاند و چه معانی غیرواقعی و نامتوازنی را به جای نقش اصیل زن به خورد مخاطب می‌دهد. اما بیاییم فکر کنیم چرا تصویر ما از نقش مادری دچار اختلال شده؟ کجای کار رسانه اشتباه بوده و باید چه کنیم؟

مهم‌ترین اقدامی که باید در ترمیم تصویر مادری برداشت، تبیین "معمولی بودن" است. این راهبرد برای ما امروز یک راهبرد اجتنابی و سلبی است. ما در انتهای راه رقابتی شدن همه چیز، از جمله مادری، تن به دیده شدن استثناها دادیم و این به معنی نادیده‌گرفتن آن‌هایی است که به طور اصیل نقش مادری را انجام می‌دهند. نقشی که به اندازه یک غذا پختن، تمیز کردن خانه، پرستاری کردن و همدرد بودن معمولی و عمیق است. این معمولی بودن به غایت در فیلم "دره من چه سرسبز بود" قابل مشاهده است. مادر این فیلم به حد ضرورت مادری می‌کند و اصلا علاقه ندارد که با خاص‌بودگی برجسته شود. یک مادر معمولی که خوب غذا می‌پزد، خوب خانواده را رهبری می‌کند، خوب از شوهرش دفاع می‌کند و در زمان شکست و غم هم خوب در خود می‌شکند. گویی مادر خانواده مورگان از سال ۱۹۴۱ آمده تا بگوید مادر قرار نیست ممتاز باشد، همین‌که در چارچوب خانه‌اش قد بکشد، عروس بگیرد، پسر کوچکش را تیمار کند و دخترش را برای خانه بخت آماده کند مادر است. مادر در این فیلم با این‌که از حدود معمول و هنجارمند خانواده آمریکایی خارج نمی‌شود، اما ویژگی‌هایی دارد که به خوبی او را به کاراکتر تبدیل می‌کند. یک جایی از فیلم از پسرش هیو می‌خواهد تا او را به مجمع کارگران شهر ببرد تا از شوهرش دفاع کند، هیو می‌گوید آن‌جا جای زن نیست. مادر با لحنی پرصلابت می‌گوید: بله، ولی من هر زنی نیستم!
چه خوب است این هر زنی نبودن، اما از قید معمولی بودن جدا نشدن.
@derakhte_tafakor

شب‌های تردید و گم‌گشتگی
شبیه این قطعه آهنگ
@derakhte_tafakor