**شمّه‌ای از انحطاط تاریخ‌نویسی و تاریخ‌خوانی در ایران ماقبلِ تجدد و تداوم آن؛

گزارشی از کتاب «وقایعُ السنین و الاَعوام» نوشته‌ی عبدالحسین خاتون‌آبادی**(یک از دو)

رحیم محمدی
۱۲ بهمن ۱۴۰۳

من به تناسب پژوهش‌های خود همواره با مورخان و کتب تاریخی دوره‌های مختلف ایران محشور هستم و کم و بیش در مورد تاریخ‌نویسی و تاریخ‌خوانی ایرانیان در ادوارِ مختلفِ گذشته و حال تأمل می‌کنم تا بفهمم تاریخ‌نویسی و تاریخ‌خوانی در ایران چه وضعیت‌هایی داشته است؟ و «آگاهیِ تاریخیِ ایرانیان» و به تناسب آن «تاریخ‌اندیشی و تفکر تاریخی در ایران» چه سرنوشتی داشته است؟ زمانی که درسِ «جامعه‌شناسیِ تاریخیِ ایران» را تدریس می‌کردم، مطالعات و مراجعات مستمر و مکرری به آنها داشتم، پس از آن نیز این کار را کم و بیش به تناسب پژوهش‌ها و تأملاتم ادامه داده‌ام.
در اینجا مایلم گزارشی بسیار فشرده از یک تاریخ‌نویس دوره‌ی صفویه ارايه کنم. در این دوره مورخی هست به نام «سید عبدالحسین خاتون‌آبادی» که یک کتاب تاریخ نوشته به اسم «وقایع السّنین و الاَعوام». او مدرس و عالم دینی در یکی از حوزه‌های علمیه اصفهان بود و غیر از این هم، کتاب‌های دیگری در فنون و علوم دیگر نوشته است. این شخص ضمناً سیّاح هم بوده است و علاوه از سفر به شهر مشهد و حجاز (مکه) به عراق عرب و اسلامبول و مصر هم سفر کرده بود، یعنی آدم نسبتاً جهان‌دیده‌تری بود و باید مورخ مطلع و واقع‌بین‌تری می‌شد. این کتاب در دوره معاصر همراه با مقدمه‌ها‌ی پر از تمجیدات و القاب خوش برای نویسنده‌اش توسط دو تن از اساتید حوزه‌ی علمیه قم آقایان شهاب‌الدین نجفی مرعشی و ابوالحسن شعرانی، در سال ۱۳۵۲ خورشیدی توسط کتابفروشی اسلامیه به چاپ رسیده است.
کتاب خاتون‌آبادی، تاریخ پیامبران و پادشاهان را از زمان خلقت آدم ابوالبشر تا زمان پیامبر خاتم را، چنانکه مرسوم همه‌ی تاریخ‌نویسان مسلمان ایرانی و عرب بود، نقل کرده و در ادامه سال به سال وقایع و حوادث مهم هر سال را از زمان هجرت پیامبر اسلام تا زمان خودش را نیز نوشته است. خاتون‌آبادی در وقایع سال ۸۶۳ قمری که با سال ۱۴۸۳ میلادی و تولّد مارتین لوتر و به قول خودش «لوترن» مصادف است، گزارشی به صورت زیر از کارها و مخالفت‌های او و کالون با پاپ و کلیسای کاتولیک نوشته است که من تمام آن را عیناً در اینجا می‌آورم:
((هزار و چهار صد و هشتاد و سه میلاد عیسی (ع) موافق است با هشتصد و شصت و سه هجری و در این سال مردی متولّد شد در میان فرنگان، مسمّی به لوترن و اِفساد مذهب فرنگان کرد و به اَقصی الغایه عبادات و نمازها و روزه‌ها را همه بر هم زد و در روز تولد او خون از آسمان ببارید و اکثر قرارداد حوّاریان را به هم زد و این همه اِفساد بنا بر این بود که پاپ که به جای شمعون الصّفا می‌نشیند و مُطاع پادشاهان قاتولیقی [کاتولیکی] فرنگ است و از گفته و کرده او تخلّف جایز نمی‌دانند.
در این وقت پاپ مذکور، مقرر کرده بود که مالی جمع کنند از برای مدد جمعی که به جهاد بروند و این خدمت را به مردی دانی نیکان رجوع نمود و لوترن متوقع این بود که این خدمت به او رجوع شود و چون نشد، او را لجاج و عناد دامنگیر شد و اعتقادات و اعمال مقرر حواریان را بر هم زد و هر چه پاپ گفت، لوترن نقیض صریح او را گفت، حتی آنکه پاپ گفته بود عیسی جسم است موجود، لوترن در مقابل گفت عیسی جسم است خیالی، و این مراتب در تاریخ پادری‌کونی به کاف عجمی مذکور است [این کتاب تاکنون ناشناخته است و احتمالاً وجود خارجی ندارد] و فقیر از اول تا آخر این تاریخ را دیدم از برای ضبط مذاهب مختلفه‌ی فرنگان و از آخر تا اوّل که ملاحظه نمودم، هشتصد فرقه شمردم و در هزار و پانصد و نود و نه میلاد کَلوَنی [همان کالون ـ سال تولد کالون نیز ۱۵۰۹ میلادی درست است] به هم رسید.)) (وقایع السنین ... ص: ۴۱۹ و ۴۲۰)
ادامه در پست بعدی ....
👇🏾👇🏾👇🏾

فایل صوتی سخنرانی دکتر رحیم محمدی
دبیر علمی همایش
نقد آثار و بزرگداشت استاد احسان نراقی
با عنوان: گفتاری در تمایز روشنفکری و جامعه‌شناسی
28 آذر، تالار ابن خلدون

@jameeiraniir

@kavosh_garan

مرگ چونان آگاهی؛
برای ابراهیم نبوی
کیومرث پوراحمد
و صادق هدایت

رحیم محمدی
۲۷ دی ۱۴۰۳

‏گاهی به این فکر می‌کنم، برای یک انسان دانا و روشنفکر و مبارز، مرگ منطقه‌ای از آگاهی است که در پایان همه چیز فعّال می‌شود.
این پایانِ همه چیز، به یک معنا همان "شکست" است که فقط در پایان می‌تواند ظهور کند و به هیچ عنوان از اول پیدا نیست.
پس منظورم از شکست یک مقداری متفاوت از کاربرد روزمره آن است. شکست برای آدم دانا و زمان‌شناس و روشن یک "آگاهیِ تازه" است، اما این چه نوع آگاهی است که دیگر هیچ مسأله‌ای در درون آن حل نمی‌شود و هیچ راه‌حلی در فضای آن پیدا نیست جز مرگ و جز فقدان آنکه آگاه شده است؟

یادشان گرامی ...
‎#ابراهیم_نبوی
‎#کیومرث_پوراحمد
‎#صادق_هدایت

سخنی با قضاوت‌کنندگان؛
خودکشی را قضاوت نکنید،
شجاعت ویرانی داشته باشید!

رحیم محمدی
۲۴ آبان ۱۴۰۳

همین اول بگویم من موافق خودکشی نیستم و راضی نمی‌شوم انسانی یک سوزن هم به انگشت خود فرو کند و از خودکشی آقای کیانوش سنجری و اشخاصی مثل او که هر روز در گوشه و کنار این کشور دست به خودکشی می‌زنند و کمتر روزی هست خبری از این دست نشنویم، بسیار غمگین و متأثرم.

اما در ساعات گذشته شاهد بودیم کسانی در شبکه‌های اجتماعی حس خوددانشمند پنداری برداشتند و خودکشی کیانوش سنجری را قضاوت کردند یا حتی او را سرزنش نمودند. من و شما می‌دانیم بخشی از این بیچاره‌ها مستخدم این شغل‌اند و اگر در دل خود هم راضی نباشند، باید این حرف‌ها را بزنند تا سر ماه حقوق خود را از سازمان متبوع‌شان دریافت نمایند. پس من در اینجا روی سخنم فقط با اشخاص آزاد و مستقل است.

اما عزیزان حقیقت این است فرد خودکشی کننده نیز راضی به کشتن خود نیست، بلکه زمانی فرا می‌رسد که او برای «دفاع از خود» یا «دیگری» دست به خودکشی می‌زند. بگذارید یک داستان تاریخی برای‌تان تعریف کنم؛ یادم هست وقتی کودک بودم خانمی که با مادرم نشسته بود و صحبت می‌کردند، از زبان یکی از شاهدان ماجرا به مادرم تعریف کرد، زمانی که فلان گروه مهاجم (در اینجا نامی از این گروه نمی‌برم، ولی برای اشخاص پژوهشگر قابل جستجو است) به «میاندوآب» حمله کردند، گروهی از دختران و زنان شهر خود را به رودخانه‌ی زرینه‌رود (جغاتو در زبان محلی) انداختند و از بین رفتند. شما فکر می‌کنید این دختران و زنان همشهری ما راضی به این کار بودند یا مثلاً یک بیماری روانی داشتند؟

واقعیت این است که خودکشی یک اتفاقِ اجتماعی است، نه یک امر روانشناختی و فردی صرف. یعنی در عمر هر فردی زمان‌های معدودی فرا می‌رسد که شرائطِ سیاسی و امنیتی و اقتصادی و اعتقادی و فرهنگی و گفتمانی از شش جهت چنان بر او فشار و عذاب وارد می‌کنند و چنان او را شکنجه می‌دهند که چاره‌ای برای این فرد باقی نمی‌گذارند و او برای دفاع از خود و نجات دادن خود از «عذابِ‌ بزرگتر» به «عذابِ کوچکتر» راضی می‌شود و جان خود را به دست خود می‌ستاند. مثل همان شرایطی که آقای احمد زیدآبادی در مصاحبه‌ی خود از تجربه‌ی زندانش با آن مصاحبه‌گر توصیف کرد. (لطفاً خودتان آن مصاحبه را پیدا کنید و گوش دهید)

بنابراین بارها مشاهده شده یا خود اشخاص نقل کرده‌اند، وقتی فردی که تصمیم به خودکشی داشت همینکه موقعیت و شرایط او را عوض کردند و او را از آن موقعیت و شرایط جهنمی نجات دادند، تصمیم او هم فوری تغییر کرده و به زندگی برگشته است.

پس عرض می‌کنم اگر جنابتان هم دلیری و شجاعتی در خود احساس می‌کنید، این موقعیت و شرائط را قضاوت و سرزنش کنید و اگر توانی بالاتر دارید این شرائطِ سیاسی و امنیتی و اقتصادی و اعتقادی و فرهنگی و گفتمانی را تغییر دهید تا این مشکل اجتماعی هم درمان شود و دیگر تکرار نشود و جنابتان نیز از زحمت سرزنش افراد راحت شوید.

#خودکشی
#کیانوش_سنجری
#احمد_زیدآبادی

تلگرام جامعه ایرانی:
https://t.me/RahimMohamadi

واتساپ جامعه ایرانی:
https://chat.whatsapp.com/IxZpaituwxd9KpX9d8trxi

گزارش روزنامه اعتماد از نشست علمی ۹ آبان ۱۴۰۳ انجمن جامعه‌شناسی ایران.

نشست نقد و بررسی آثار و افکار دکتر مرتضی فرهادی

سخنرانان: رحیم محمدی/ داریوش رحمانیان/ جبار رحمانی

سخنرانی دکتر مرتضی فرهادی - نهم آبان 1403 (نشست اول - نقد آثار دکتر مرتضی فرهادی)
https://yek.link/kavehfarhadi
@mardomnameh
@ir_sociology

اشاره:

‏"باید مطلقاً مدرن بود."

انسانِ معاصر باید مطلقاً مدرن باشد.

مدتی فکر می‌کردم این سخن ‎آرتور رمبو شاعر فرانسوی خیلی ساختارشکن و آوانگارد است، ولی تازه متوجه شده‌ام وی سخن عادی عصر ما را گفته است.

شما فکر کن چرا؟

#آرتور_رمبو
#انسان_مدرن

رحیم محمدی
۲۱ مرداد ۱۴۰۳

?فایل صوتی

⭕️ سمپوزیوم ملی «علیه خشونت»
بررسی ابعاد خشونت در ایران امروز

▫️گروه جامعه شناسی حقوق انجمن جامعه‌شناسی ایران | خرداد ۱۴۰۳

➖عنوان سخنرانی:
تجدد و خشونت

➖سخنران:
رحیم محمدی
مدیرگروه جامعه شناسی ایران

?کانال رسمی گروه جامعه‌شناسی حقوق انجمن جامعه‌شناسی ایران

.
? @sokhanranihaa? @sociologyoflaw
? #کانال‌سخنرانی‌ها
?