پیوست ۲:
حضور کودکان فلسطینی در مراسم امروز عید معراج در بیت‌المقدس
به گزارش خبرگزاری العاصمة
alasimanews

@mohsenhesammazaheri

🔸تجربه‌ی جغرافیای مقدس در آیین🔸

در بین مناسک جمعی اسلامی، "حج" و "عمره" تجاربی خاص و منحصر به فردند. حصار فقهی به‌اقتضای "اولیه"بودنِ این مناسک تا حد زیادی مانع از آن شده که تحولات معاصر ازجمله تحولات رسانه‌ای این مناسک را متأثر ساخته و مشابه بسیاری از دیگر آیین‌های مذهبی فرم آن‌ها را تغییر دهد.
با وجود همه‌ی تصرفات و تخریب‌های سعودی‌ها به اسم توسعه‌ در فضا و مکان مقدس، هنوز این مناسک واجد تجربه‌ی معنوی غنی و عمیقی هستند که طعم خوش آن تا مدت‌ها در کام زائر باقی می‌ماند.

قرارگرفتن در جغرافیای مقدس تأسیس دین و حضور پررنگ نمادها و المان‌های اسلامی، عمره و به‌مراتب بیش از آن حج تمتع را واجد سطح بالای ازجاکندگی و تعلیق ساخته و برای زائر فرصت سفر در تاریخ مقدس به دوره‌ی طلیعه‌ی دین و عصر مؤسس(پیامبر) را فراهم کرده است. به سطحی درونی از مسلما‌ن‌بودن تنها با تجربه‌ی این آیین و حضور در جغرافیای بعثت و هجرت می‌توان دست یافت؛ همچنان‌که دست‌یافتن به سطحی از شیعه‌بودن در گرو زیارت کربلا و حضور در جغرافیای عاشورا است.

توفیق داشته‌ام که تاکنون دو بار آیین عمره را تجربه کنم. نخستین‌بار بیست‌سال پیش، در ماه رجب و شعبان سال ۱۳۸۳ که این ساعات را با دوستان در غار حرا می‌گذراندیم و شب مبعث را آنجا صبح کردیم. و بار دوم باز در ماه رجب سال ۱۳۹۱.

امیدوارم روزی بتوانم منسک پررمزوراز حج تمتع را هم تجربه کنم؛ آیینی که به گمان من غنی‌ترین فرم مناسکی در اسلام است.

تصویر

@mohsenhesammazaheri

🔸در ستایش جبار عزیز
محققی که مطالعات آیین‌ در ایران مرهون اوست

امروز جدیدترین کتاب دوست فاضل و عزیزم جبار رحمانی منتشر شد: کتاب «خیمه‌های عزا» که به کوشش وی گردآوری و تدوین شده و مجموعه‌ی مفصلی از مقالات محققان ایرانی و غیرایرانی در تحلیل هیئت‌های مذهبی و آیین عزاداری است.

این هفتمین کتابی است که در مجموعه‌ی کتاب‌های سرو از دکتر رحمانی منتشر می‌شود و دوازدهمین کتاب وی در موضوع مناسک و آیین.
کارنامه‌ای پربار که در آن شش مجموعه مقالات فردی («آیین و اسطوره در ایران شیعی»، «هیئت‌های عزاداری در جامعه‌ی ایران»، «تغییرات مناسک عزاداری محرم»، «دین مردمی»، «در سرزمین امامباره‌ها» و «آیین و هنر در فرهنگ ایرانی»)، چهار مجموعه مقالات جمعی که با برنامه و طراحی مشخص تدوین‌ شده‌ («اجتماعات شیعی در گستره جهانی»، «خیمه‌های عزا»، «مطالعات انسان‌شناختی و جامعه‌شناختی مناسک عزاداری محرم» و «عزاداری، زیارت و تشیع فراملی») و دو ترجمه («انسان‌شناسی دین و آیین» و «رویکرد شناختی به مناسک») حضور دارند.
به این فهرست «فرهنگ سوگ شیعی» (که دکتر رحمانی عضو شورای علمی و دبیر گروه انسان‌شناسی و از نویسندگان اصلی آن بوده) و کتاب «پیاده‌روی اربعین: تأملات جامعه‌شناختی» (که مقاله‌ی نخست آن متعلق به وی است) را هم باید افزود. و این تازه تنها کارنامه‌ی قلمی وی است و سخنرانی‌ها و کلاس‌های درسی و دوره‌های آموزشی را هم نباید از نظر دور داشت.

ماحصل این تلاش علمی مستمر که بیش از دو دهه ادامه داشته، مفهوم‌پردازی (ازجمله «جامعه‌ی هیئتی») و تدوین چهارچوب‌های نظری و روشی در حوزه‌ی مطالعات آیین و گشودن روزنه‌هایی به مطالعات تطبیقی این پدیده (ازجمله مقایسه‌ی تطبیقی تشیع ایرانی و تشیع هندی) بوده است.
خوشبختانه دوست عزیز ما همچنان پرتلاش و مصمم به امر پژوهش و تألیف مشغول است و به این کارنامه‌ی پروپیمان در آینده هم آثاری افزوده خواهد شد. اما تا همین‌جا هم دکتر رحمانی نقشی بی‌بدیل در تقویت و غنابخشی و هدایت مطالعات آیین در ایران ایفا کرده و این حوزه‌ی مطالعاتی را بدون او و آثارش نمی‌توان تصور کرد.

به‌عنوان یک علاقه‌مند به این حوزه که با هم دغدغه‌ها و علایق پژوهشی مشترک فراوانی داریم و عمر رفاقت‌مان هم‌اندازه‌‌ی حضورمان در این حوزه است، در این سال‌ها بسیار از وی و کتاب‌هایش آموخته‌ام و به نوبه‌ی خود قدردان او هستم و برایش آرزوی توفیقات بیشتر در این مسیر دارم.
عمرش دراز باد!

✍️ محسن‌حسام مظاهری

@mohsenhesammazaheri

? عقل دریابد تو را یا عشق یا جانِ صفا؟

Schellenberg, J. L., "Reason and Religious Commitment", The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta & Uri Nodelman (eds.).

? آیا می‌توان همزمان دین‌ْورز و خردْورز بود؟*? *آیا تعهد به دین با تفکر نقادانه سازگار است؟
? آیا عقلانیت و دین‌داری تضاد بنیادین دارند؟

?دین‌ورزی یا دین‌داری -به معنای باور به دین و مشارکت باورمندانه در سنت‌ها و آیین‌های دینی- بخشی اساسی از تجربهٔ تاریخی بشر است که در فرهنگ‌های مختلف و در طول تاریخ نمود یافته است. از سوی دیگر، در عصر مدرن، که شاخصه‌اش پیشرفت علمی و تفکر نقاد و پرسشگری شکاکانه است، بسیاری از خود می‌پرسند آیا هنوز تعهد به دین می‌تواند توجیه عقلانی داشته باشد؟ این چالش به‌ویژه از آن رو جالب توجه است که دین معمولاً مشتمل بر ادعاهایی درباره امور غیبی، فراطبیعی یا متعالی است که به نظر می‌رسد فراتر از افق دسترسی علم و خرد است.

?این پرسشی است که قرن‌هاست ذهن فیلسوفان و الهی‌دانان را به چالش کشیده و شاید امروز، در زمانهٔ ما که عقلانیت و خردورزی سکهٔ رایجش است، اهمیتی بیشتر پیدا کرده است. جان لـ. شلنبرگ، فیلسوف دین برجستهٔ استرالیایی که به سبب آراء و آثارش پیرامون دلیل اختفای الهی شهرت دارد، در یکی از جدید‌ترین مداخل منتشر شدهٔ دایرة المعارف فلسفهٔ استنفورد (SEP) با عنوان «خرد و تعهد دینی Reason and Religious Commitment» به این پرسش پرداخته و نقشه‌ای کلان از رویکردها و نظریه‌های مختلف در باب نسبت میان دین‌ورزی و خردورزی ارائه داده است.

?شلنبرگ در این مدخل شش رویکرد متفاوت را، که فیلسوفان دین برای تبیین چگونگی سازگاری دین‌ورزی با خردورزی پیشنهاد کرده‌اند، بررسی می‌کند. شلنبرگ به جای تمرکز بر اثبات درستی یا نادرستی باورهای دینی خاص، به این مسأله عام‌تر پرداخته که انسان‌ها چگونه می‌توانند در عین تحفظ بر دین‌‌ورزی خود، به الزامات خردورزی نیز پایبند بمانند.

?شش رویکرد معرفی شده در این مدخل عبارت است از:
?طریقهٔ برهان (استفاده از استدلال منطقی در توجیه باورهای دینی)؛
?طریقهٔ تجربه (استفاده از تجربه‌های دینی و عرفانی)؛
?طریقهٔ گواهی (استفاده از گواهی به عنوان منبع معرفت)؛
?طریقهٔ تنزیه (رویکرد سلبی و تأکید بر وصف‌ناپذیری و فراعقلی بودن امر متعالی)؛
?طریقهٔ کثرت‌گروانه (پذیرش تکثر و تنوع در امر دینی)؛
?طریقهٔ تکامل‌گروانه (پذیرش نگرش تکاملی در معرفت و تجربه دینی).

?شلنبرگ تلاش کرده است به بررسی نظام‌مند هر یک از رویکردهای پیشنهادی فوق برای آشتی میان دین و خرد بپردازد و هم دیدگاه‌های دینی سنتی و هم رویکردهای جدید و نه‌چندان‌متعارف را در نظر بگیرد. این مدخل تنها در مقام معرفی کلی همه این رویکردهای مختلف است و نه ارائه یک پاسخ قطعی به مسأله رابطهٔ میان دین و خرد، اما شلنبرگ در پایان پیشنهاداتی عمل‌گرایانه و رو به آینده ارائه داده و معتقد است که اگرچه ما امروز شاید نتوانیم به طور کامل میان دین‌ورزی و خردورزی آشتی برقرار کنیم، اما می‌توانیم راه‌هایی بیابیم که ضمن تداوم رشد و تعمیق فهم‌مان در گذر زمان، دین‌ورزی‌مان را نیز حفظ کنیم. در واقع این مدخل به جای ارائهٔ پاسخی قطعی، چارچوبی برای اندیشیدن فراهم می‌آورد؛ چارچوبی برای اندیشیدن به این سوال که چگونه می‌توان در عصر مدرن، به شکلی عقلانی دین‌ورز باقی ماند.

?متن این مدخل از این لینک دستیاب است.

#معرفی_مقاله

@AlBasatin

.
?پوشه‌ی شنیداری
نشست آغازبه‌کار میز مطالعات مدارس اسلامی

0:04:34 | جبار رحمانی | ابعاد و موضوعات مغفول در مطالعات مدارس اسلامی

0:40:47 | محسن‌حسام مظاهری | ملاحظات روش‌شناسانه و اخلاقی در مطالعه‌ی مدارس اسلامی

1:14:48 | سیدعلی باروتیان | ضرورت و مسیر پیش‌روی میز مطالعات مدارس اسلامی

1:53:00 | گفت‌وگوی ارائه‌دهندگان

2:11:17 | پرسش‌وپاسخ شرکت‌کنندگان

?یکشنبه ۱۳ آبان ۱۴۰۳

▪️به میزبانی مؤسسهٔ زیتون با همکاری انجمن انسان‌شناسی ایران و حلقهٔ شیعه‌پژوهی سرو

@SSISDesk

?آیا «آن لحظه‌ی موعود» فرارسیده است؟? افزایش تنش ایران و اسراییل: مصاف دو الاهیات سیاسی آخرالزمان‌گرا ✍ محسن‌حسام مظاهری ۱ یکی از ابعاد بسیار مهمی که در فهم و تحلیل رفتارهای اسراییل و خصوصا جنگ این روزها کمتر بدان پرداخته شده، بعد ایدئولوژیک (قومی ـ مذهبی)…

#چهره‌ها ?گولن و میراثش? محمد فتح‌الله گولن (۱۹۴۱-۲۰۲۴)، که امروز رسانه‌ها خبر درگذشتش را مخابره کردند، یکی از شخصیت‌های رده‌اول اسلام معاصر بود. سخنران و نویسنده‌ی نامدار ترکیه‌ای که از نمایندگان اصلی جریان «اسلام اجتماعی (مدنی)» (مهم‌ترین بدیل اسلام…