https://youtu.be/Z5TRgXYhAnQ?si=WDSfCxRgyDlYZyP2

.
زبان فارسی و راه‌های گسترش نوین آن اکنون دهه‌ها است که به پرسشی دارای فعلیت بدل شده و صاحبنگران در این باره تقریبا به‌تفصیل سخن گفته‌اند و استدلال‌های عمده را باز نموده‌اند. از جمله بعضی از دانشمندان، آمیختگی واژه‌های عربی با واژه‌های فارسی را در شمار کاستی‌ها و عیب‌های زبان فارسی می‌دانند و می‌کوشند تا زبان فارسی را به‌خاطر گسترش و غنای هر چه بیشتر آن از این عیب بپالایند و زبانی «پاک» و یکدست بپرورانند. البته، همچنان‌که پیش از این نیز اشاره کردیم، ما نیت پاک و والا و حتا تعصب نیک‌اندیشانه‌ی ایشان را تقدیس می‌کنیم و به خدمت‌های ایشان به زبان پارسی ارج می‌نهیم. لیکن هنگامی که نوبت به دید کلی و داوری در زبان پارسی، -و زبان به‌طور کلی- می‌رسد، باید بگوییم که پاکی نیت تضمینی برای صحت داوری نمی‌باشد: هرچند ما مطرح‌شدن استدلال‌های خالص، چونان اصل‌های تنظیم‌کننده، را از جانب صاحبنگران برای پیشبرد زبان فارسی سخت سودمند می‌دانیم، ولی خود برآن‌ایم که دست‌کم در زبان، محلی برای منزه‌طلبی [= Purismus] و راسیسم یا نژادپرستی [= Rassiamus] و
تعصب [=Schwärmere = Fantaismus] موجود نباید باشد.
هر زبانی برای وظیفه‌ای که در برابر خود دارد، رسا است، و بدینسان همه‌ی زبان‌ها هم‌ارز و هم‌ترازند و هیچ‌گونه برتری و فروتری در کار نیست، و چنین ارزشداوری‌ها هرچند با صداقت صورت گیرند، ممکن است نتوانند در برابر حقیقت‌های سرد برون‌ذهنی پایدار بمانند. با این‌همه، هر گلی بوی خودش را دارد، و هر زبانی ویژگی‌های خویش را دارا است. برای نمونه: یونانی و آلمانی ذاتاً و عملاً زبان‌های فلسفی‌اند؛ و لاتین و عربی، که ضمناً چونان زبان‌های حقوقی مقوله‌بندی می‌شوند، در شمار دقیق‌ترین زبان‌های روزگارند [از سوی دیگر، یونانی و عربی از نگرگاه واژگان، در شمار غنی‌ترین زبان‌ها محسوب می‌شوند]؛ انگلیسی در توصیف، سخت قوی است؛ و فرانسه، روشن‌ترین زبان؛ فارسی زبانی است بسیار هنری و شعر او چنانکه همگان می‌دانند، مطلق، و در جهان بی‌نظیر. و این زبان‌ها چنان‌اند که هستند، نه چنان که یک سخنگوی واحد در پندار خود بپندارد که در آینده چگونه باید بشوند.
سپس، همچنان‌که پیش از این نیز طرح کردیم، رساندن آگاهی‌ها و اندیشه‌ها به دیگران و دریافتن آگاهی‌ها و اندیشه‌ها از دیگران، اگر تنها وظیفه‌ی زبان نباشد، از وظیفه‌های «اصلی»، یا بهتر بگوییم، «گوهرین» زبان است. وسیله‌های این عمل، یعنی ریشه و نژاد واژه‌ها، یا قالب واژه‌ها، البته اهمیت دارند، اما این اهمیت ثانوی است: آیا واژه‌ی فارسی «گل» را که از ریشه‌ی ایرانی نیست (و عربی و سامی هم نیست)، نباید به‌کار برد؟
آیا «مهندس» را که از ریشه‌ی فارسی و ایرانی است [از «اندازه» / «هَنداچک»]، چون دارای قالب عربی است، باید به دور افکند؟ آیا باید «سوابق نژادی مشکوک» را در ساحت زبان نیز مطرح ساخت؟ اندیشه کنید!

#میرشمس‌الدین_ادیب‌سلطانی
پیشگفتار مترجم
بر ویراست نخست ترجمه‌ی فارسیِ #سنجش_خرد_ناب
نوشته‌ی #ایمانوئل_کانت
#مؤسسه‌ی_انتشارات_امیرکبیر
فروردین و اردیبهشت‌ماهِ ۱۳۸۱

@ketabfanoospub

بیانیهٔ گروهی از مترجمان ایران [گاما] در همراهی با جنبش «زن، زندگی، آزادی» با فهرست ۲۵۰ امضاکننده || به ده زبان: فارسی، کُردی، انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، آلمانی، ایتالیایی، سوئدی، ارمنی، روسی@GAMAper