وقتی انشا و نویسندگی پوست می‌اندازد

با مجلۀ انشا و نویسندگی و صاحب‌امتیاز و مدیرمسئولش، آقای حسین محمدی حسینی‌نژاد، از سال ۱۳۹۰ آشنا شدم و از سال ۱۳۹۵، به‌طور جَسته‌گریخته هم‌کاری کرده‌ام. ۱۷ سال است که چاپ و منتشر و در کتاب‌خانه‌های عمومی سراسر ایران توزیع می‌شود. بااین‌حال، نه انشا و نویسندگی مجلۀ مشهوری است، نه مدیرمسئولش اهل هیاهوست؛ اما هم مجله باسابقه و بااعتبار است، هم صاحب‌امتیازش خوش‌سبقه و آبرودار است.

همان سال ۱۳۹۵، مدتی ادمین کانال تلگرام مجله بودم و طی همان مدت هزار جهد کردم که دست‌کم اولیات نگارش و ویرایش را جا بیندازم؛ اما نشد که نشد! در یک شماره هم سردبیر مهمان بودم و کوشیدم نگاهی نو درونش بتراوم. اسفند ۱۳۹۸ و در آستانۀ مواجهه با کرونا بود که شمارۀ ۱۱۴ را آماده کردیم و دیگر جا زدیم. آن روزها، نه فرصت و فراغت این روزها را داشتم، نه عِده و عُدۀ این روزها را. گذشت و گذشت تا بالأخره شد آن‌چه بایستی می‌شد.

اکنون که دارم این یادبود را می‌نگارم، دومین شمارۀ انشا و نویسندگی با سردبیری من در شُرف چاپ است و یک شماره هم چاپ و منتشر و توزیع شده است. این شماره‌ها و شماره‌های آینده را با نگاهی نوجویانه و نوجوان‌مدارانه پیش بُرده و می‌بَریم. ۸۰ درصد تمرکزمان روی جوانان و نوجوانان است و ۲۰ درصدش روی میان‌سالان و کهن‌سالان. چنان که در یادداشت یادمان ۱۷سالگی مجله هم نوشتم، نوجوانان این دوره‌وزمان خواهان دو چیزند: درآمد و هیجان.

همیشه از این‌که نوشتن و نویسندگی با داستان و داستان‌نویسی مترادف بوده ناخشنود بوده‌ام؛ برای همین همواره تلاش کرده‌ام زمینه‌های متنوع و متعدد دیگر مغفول‌مانده را به میدان نوشتن بیاورم. در سلسله‌مطالب این دوره از انشا و نویسندگی که افتخار سردبیری آن را دارم، تاکنون به حوزه‌های کم‌نمود و نووُجودی مانند مرورنویسی، کتاب‌نویسی، تبلیغ‌نویسی، جنایی‌نویسی، خاطره‌نویسی و تفکر سنجشگر پرداخته‌ایم.

البته حوزه‌های جاافتاده‌تری مثل داستان‌نویسی و فیلم‌نامه‌نویسی را هم جا نینداخته‌ایم. افزون بر آن، به میان‌سالان هم نظر داشته‌ایم و برایشان مطلب نوشته‌ایم. خودم هم «خلاقیت زبانی» را نشان کرده‌ام. خلاقیت زبانی جز با خوش‌خرامیدن در مسیر شاه‌راه زبان‌شناسی و زبان‌آگاهی میسر نیست و با حیران‌پَرسه‌زدن و شلنگ‌تخته‌انداختن در کوره‌راه‌های غیرعلمی، ثمری جز عِرض خود بردن و زحمت دیگران داشتن ندارد.

باری، پیش از هر چیز، لازم می‌دانم از آقای حسین حسینی‌نژاد و نیز صفحه‌آرا و نمونه‌خوان مجله، آقای حمیدرضا احمدی و خانم فریبا سلیمانی، بابت هم‌کاری‌ و هم‌یاری‌شان قدردانی کنم. هم‌چنین مشتاقم از همراهان این دو شماره که هم‌دلانه دعوتم را پذیرفتند و کریمانه زمان گذاشتند، سپاس‌گزاری کنم. تمام این بزرگواران دُردانه‌های حوزۀ خودشان‌اند و من با وسواس و دقت بسیار و طی تعامل و گفت‌وگو انتخاب و دعوتشان کرده‌ام.

پیش‌نهاد و توصیه و خواهش می‌کنم کانال تلگرام و صفحۀ اینستاگرام انشا و نویسندگی و کانال و صفحه و سایت نویسندگان خوش‌نگارش را پی بگیرید:

سمیرا خدیوی: تلگرام و اینستاگرام
داوود قدسی: اینستاگرام
زهرا بیت‌سیاح: تلگرام و اینستاگرام و سایت
مهدیس گوشه: تلگرام و اینستاگرام
راضیه بهرامی: تلگرام و اینستاگرام و لینکدین
نجمه نیلی‌پور: تلگرام
افلیا فصیحی: تلگرام و اینستاگرام و سایت
وجیهه صفوی‌فر: تلگرام و اینستاگرام
منصور سجاد: تلگرام و اینستاگرام و سایت و سایت
مرجان سلیمی

اگر خواستید مجله را تهیه کنید یا بازخوردی بدهید، لطفاً از طریق این شناسه، برای آقای حسینی‌نژاد پیام بفرستید:

https://t.me/enshavanevisandegy

معین پایدار، ۲۷ بهمن ۱۴۰۳

دیروز فرصتی دست داد در نشست بزرگداشت رودکی در کتابخانۀ ملی شرکت کنم. یکی از سخنرانان نظام‌الدین زاهدی سفیر تاجیکستان در ایران بود و بیش از یک ساعت با لهجۀ نغز و غلیظ تاجیکی سخن راند. نکته‌های جالبی از منظر زبانی در صحبت‌هایش بود که بیش از محتوای سخنانش توجهم را جلب کرد. در فارسی تاجیکی انبوهی از واژه‌ها و ترکیبات و معانی گرده‌برداشته از روسی وجود دارد. برای نمونه زاهدی بارها «تا» را به‌شکل پیشوند و در معنای «پیش از»، مثلاً «تااسلامی» به‌کار برد و منظورش «پیشااسلامی» بود که دقیقاً ترجمۀ حرف اضافۀ روسی -до در ترکیب با اسم و صفت است.

اگر کسی روسی بداند، به‌راحتی انبوه عبارات و ساختارها و معانی گرده‌برداشته از روسی در تاجیکی را تشخیص می‌دهد و متوجه می‌شود تاجیکی تا چه اندازه تحت تأثیر روسی بوده و هست (بدبختانه) و برخلاف دیدگاه عده‌ای که گمان می‌کنند برخی تعابیر نغز و نازک در فارسی تاجیکی، از ذهن تاجیکان بر زبانشان جاری شده، آن‌قدرها آن واژه و تعابیر «ناب و نژاده» و «خلاقانه» نیستند. چند نمونه:

برنده: مجری (گرده‌برداری از ведущий)
نمی‌ارزد: قابلی ندارد (گرده‌برداری از не стоит)
تا.... : پیشا... پیش از.... (گرده‌برداری از -до)
وظیفهٔ خانگی: مشق، تکلیف خانه (گرده‌برداری از домашнее задание)
باغچۀ کودک: مهدکودک (گرده‌برداری از детский сад)
خیر: خداحافظ (احتمالاً گرده‌برداری از всего хорошего)
موشک: ماهیچه (گرده‌برداری از мышцы)
محاکمه: بررسی (احتمالاً گرده‌برداری از обсудить)
خرما: خرمالو (گرده‌برداری از хурма)
حجت: مدرک، سند (گرده‌برداری از свидетельство)
حاضر: الان (گرده‌برداری از настоящий)
بها: نمره (احتمالاً گرده‌برداری از оценка)
برآمد: سخنرانی (گرده‌برداری از выступление)
همشیرهٔ طبی:پرستار زن (گرده‌برداری از медсестра)

— محمدمهدی یزدانی

⭐️@filofarsi

رویداد

سی‌امین شمارۀ فصل‌نامۀ ادبی ـ فرهنگی قلم منتشر شد.

▫️دریافت از وبگاه پارسی‌شناسی

▫️دریافت از کانال تلگرامی فصل‌نامۀ قلم

🌐 پارسی‌شناسی: دانشنامۀ برخط زبان و ادبیات 🌐

@parsishenasi

دربارۀ فرهنگ برخطی به نام «فرهنگ معین»
در بسیاری از وبگاه‌هایی که فرهنگ‌های فارسی را بارگذاری کرده‌اند فرهنگی به نام «فرهنگ معین» وجود دارد. استفاده از این فرهنگ در میان ایرانیان رواج گسترده‌ای یافته و حتی در سال‌های اخیر برخی مصححان و شارحان متن‌های کهن فارسی، به گمان اینکه این فرهنگ همان فرهنگ فارسی (محمد معین، امیرکبیر، ۶ جلد) است، در کتاب خود معنی واژه‌ها را از آن نقل می‌کنند.
در سال ۱۳۸۰ و با گذشت سی سال از درگذشت دکتر محمد معین، ناشران بسیاری دست‌به‌کار شدند و کتاب‌هایی یک‌جلدی یا چندجلدی به نام فرهنگ فارسی (معین) چاپ کردند. این ناشران تخصصی در فشرده کردن فرهنگ و تبدیل فرهنگی شش‌جلدی به یک‌جلدی یا دوجلدی نداشته‌اند، ولی توانستند با این کار بسیاری را گمراه و با مبلغی کمتر صاحب «فرهنگ معین» کنند. برخی اهل قلم نیز، که بیشتر با ناشران موجه و آبرومند سروکار داشته‌اند و از رفتارهای نکوهیدۀ برخی ناشران دیگر چندان باخبر نیستند، با چشم پاک خود به موضوع نگریسته‌اند و ساده‌دلانه نوشته‌اند: «در ۱۳۸۰ ش. تلخیصی از فرهنگ فارسی متوسط زیر نظر "گروه تحقیق انتشارات سرایش" در یک جلد انتشار یافت که قاعدتاً باید همان "فرهنگ کوچک فارسی" باشد که در طرح جامع معین برای دانش‌آموزان و دانشجویان پیش‌بینی شده بود» (مجدالدین کیوانی، «فرهنگ معین»، در: دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۹۷)!
باور آن دشوار است، ولی برخی ناشران نیز فرهنگ‌های جدیدی منتشر کردند که هیچ ارتباطی با فرهنگ‌های پیشین نداشت، ولی برای آنکه فروش آن افزایش یابد، نام آن را فرهنگ فارسی معین گذاشتند! انتشارات معین یکی از این ناشران بود. مؤلفی که نام ایشان را نمی‌دانیم فرهنگی یک‌جلدی تألیف کرده بود که هیچ ربطی به فرهنگ فارسی (محمد معین، امیرکبیر) نداشت، ولی انتشارات معین روی جلد این فرهنگ نام و تصویر دکتر محمد معین را آورد و در مقدمه نوشت اگر دکتر محمد معین زنده بود و می‌خواست فرهنگ خود را ویرایش کند، آن فرهنگ شبیه این فرهنگ می‌شد! (نقل به مضمون) انتشارات معین برای فرهنگ خود نرم‌افزاری در قالب لوح فشرده تهیه کرده بود و آن را به‌همراه کتاب عرضه می‌کرد. بعدها یکی از وبگاه‌ها قفل این نرم‌افزار را شکست و آن را در فضای مجازی منتشر کرد و دیگران هم این وبگاه را هک کردند و از روی پایگاه داده‌های آن نسخه‌ای تهیه کردند و در وبگاه‌های خود منتشر کردند (و این همان بلایی است که بر سرِ فرهنگ فارسی عمید ویراستۀ من و همکارانم هم آمد).
تشخیص فرهنگ انتشارات معین از فرهنگ فارسی (محمد معین، امیرکبیر) بسیار ساده است. کافی است بدانیم دکتر محمد معین در فرهنگ خود تلفظ واژه‌ها را با حروف لاتین آوانویسی کرده‌اند و در فرهنگ انتشارات معین تلفظ واژه‌ها با زیر و زِبَر و پیش (کسره و فتحه و ضمه) نشان داده شده‌است.
در اینجا عکس یک صفحه از فرهنگ فارسی (محمد معین، امیرکبیر) و سه مدخل از فرهنگ انتشارات معین را هم‌رسانی کرده‌ایم تا خواننده این دو فرهنگ را مقایسه کند و سَره را از ناسَره بازبشناسد (در فرهنگ انتشارات معین واژهٔ نهادگی مدخل نشده‌است).
نگارنده چندی پیش این نکته را به مسئولان وبگاه واژه‌یاب تذکر داد و خوشبختانه نام کتاب در این وبگاه به «فرهنگ انتشارات معین» اصلاح شده‌است.
کوتاه اینکه فرهنگی که با نام «فرهنگ معین» در وبگاه‌ها دیده می‌شود هیچ ربطی به فرهنگ فارسی (محمد معین، امیرکبیر، شش جلد) ندارد و فرهنگ فارسیِ انتشارات معین است، نه فرهنگ فارسی دکتر محمد معین. اعتبار علمی این فرهنگ آن‌قدر نیست که بتوان به آن استناد کرد.

۱۴۰۳/۰۸/۱۴
▫️فرهاد قربان‌زاده
@azvirayesh

رویداد

بیست‌ونهمین شمارۀ فصل‌نامۀ ادبی ـ فرهنگی قلم منتشر شد.

▫️دریافت از وبگاه پارسی‌شناسی

▫️دریافت از کانال تلگرامی فصل‌نامۀ قلم

? پارسی‌شناسی: دانشنامۀ برخط زبان و ادبیات ?

@parsishenasi

رویداد

بیست‌وهشتمین شمارۀ فصل‌نامۀ ادبی ـ فرهنگی قلم منتشر شد.

▫️دریافت از وبگاه پارسی‌شناسی

▫️دریافت از کانال تلگرامی فصل‌نامۀ قلم

? پارسی‌شناسی: دانشنامۀ برخط زبان و ادبیات ?

@parsishenasi

بخش خدمات زبانی ـ ادبی پارسی‌شناسی راه‌اندازی شداز امروز در پارسی‌شناسی* به یاری متخصّصان زبان و ادبیات و حوزه‌های وابسته خدمات زیر را انجام خواهیم داد:
◽️ حروف‌نگاری (تایپ) متن‌های دارای نویسه‌های خاص (خطوط باستانی، آوانگاری، واج‌نگاری، حرف‌نویسی و ...)
◽️ ویرایش زبانی و فنی همۀ متن‌ها
◽️ ویرایش تخصصی و محتوایی ـ ساختاری مقالات و متن‌های مربوط به زبان‌شناسی، ادبیات فارسی، زبان‌های باستانی، ایران‌شناسی و حوزه‌های وابسته
◽️ ترجمۀ متن‌های مربوط به زبان‌شناسی، زبان‌های باستانی، ادبیات فارسی و ایران‌شناسی
◽️تهیۀ متن رقمی (دیجیتال/ الکترونیکی) *برخی کتاب‌ها و مقالات فارسی و غیرفارسی مربوط به زبان، ادبیات و ایران‌شناسی (با رعایت حق نشر)
◽️ برگزاری کلاس و دورۀ آموزشی خصوصی برخط در حوزۀ زبان و ادبیات (کلیۀ مقاطع و سطوح)
◽️ و مشاوره دربارۀ دیگر فعالیت‌های زبانی و ادبی

❌ درصورتی‌که درخواست انجام دادن فعالیت‌های مغایر اخلاق پژوهش (مانند نگارش مقاله، پایان‌نامه و مانند آن) فرمایید، بلافاصله مسدود (بلاک) و گزارش (ریپورت) خواهید شد. ❌

✅ زیر نظر منوچهر فروزنده فرد [مشاهدۀ کارنامک (رزومه)]

برای اطّلاع از شرایط و هزینه‌ها به شناسۀ @parsi_shenasi پیام دهید.

رویداد

بیست‌وهفتمین شمارۀ فصل‌نامۀ ادبی ـ فرهنگی قلم منتشر شد.

▫️دریافت از وبگاه پارسی‌شناسی

▫️دریافت از کانال تلگرامی فصل‌نامۀ قلم

? پارسی‌شناسی: دانشنامۀ برخط زبان و ادبیات ?

@parsishenasi