📄 ترجمه فارسی متن گفت‌وگوی لکس فریدمن با خاویر میلی

◽️@utfinance◽️

#خاویر_میلی
#لکس_فریدمن

📄 مقاله

چگونه ترامپ همه را غافلگیر کرد؟

👤 نیل فرگوسن

◽️@utfinance◽️

📄 یادداشت

پیرامون تصمیم ستاد اقتصادی

👤 محمد طبیبیان

اخیراً یک کلیپ صحبت از شخصی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که به نظر می‌رسد آقای همتی وزیر اقتصاد هستند (اینجا ببینید).
صحبت‌هایی که مطرح می‌شود باور کردنی نیست. برای همین هم این فدوی شک کردم شاید کلیپ ساختگی باشد، اما به هر حال من‌باب تمرین اقتصاد و بلکه تمرین حساب بد نیست مرور کنیم:
مطلبی به این مضمون مطرح است در مورد تصمیم ستاد اقتصادی دولت. سال ۱۳۹۶ ارزش دلاری نقدینگی کشور ۳۶۰ میلیارد دلار بوده (حجم نقدینگی سال ۱۳۹۶ را تقسیم بر ۳۰۰۰ تومان قیمت دلار همان سال کرده اند) حالا اگر حجم نقدینگی را تقسیم بر نرخ دلار فعلی کنیم، لابد حدود ۶۹۰۰۰ تومان، محاسبه ایشان رقم  ۱۴۰ میلیارد دلار را بدست داده. پس ۲۲۰ میلیارد دلار ریال کم داریم !!!  دلیل متقن این کمبود هم این که هر کجا مسئولین می‌روند بخش خصوصی ( والبته بخش دولتی هم) می‌گویند کمبود ریال داریم. پس بنابراین ۲۵۰-۳۰۰  هزار میلیارد تومان علاوه بر نقدینگی موجود لازم است و خبر خوب این که در ستاد اقتصادی دولت تمهیداتی اندیشیده شده تا این رقم تامین گردد. یک چنین استدلالی باور کردنی نیست!

یکم، اینکه اگر از سال ۱۳۹۶ عقب‌تر می‌رفتند که نرخ دلار ارزان‌تر و مثلاً صد تومان بود احیاناً ارزش دلاری بیشتری برای حجم نقدینگی پیدا می‌شد و اکنون نقدینگی بیشتری لازم می‌گردید. چرا سال ۱۳۹۶ را انتخاب کرده‌اند؟

دوم، از سال مزبور تا کنون یعنی طی هفت سال قیمت دلار به طور متوسط هر ساله ۱.۶ برابر شده با همین دست فرمان جلو برویم سال ۱۴۰۹ قیمت دلار از مرز ۱۰۰۰۰۰۰ تومان هم خواهد گذاشت. برای جبران آن چه میزان نقدینگی جدید لازم خواهید داشت؟ کاهش ارزش واقعی نقدینگی، مثلا از طریق سنجش نسبت نقدینگی به شاخص عمومی قیمت طی زمان، نشان از افت اقتصاد کشور و نشان از کاهش در ارزش نه تنها دارایی نقدی جامعه بلکه کل دارایی‌های جامعه است. نشان از فقیرتر شدن است. این پدیده را نمی‌توان با افزایش یک کمیت اسمی مثل حجم پول و نقدینگی جبران کرد.

سوم، این استدلال جناب وزیر از ابعاد مختلف ایراد دارد. اصل مطلب این است که طی سال‌ها بی‌پروا نقدینگی ایجاد شده اما نرخ افزایش ارز خارجی از آن هم سریع‌تر رشد کرده و از تقسیم کردن نقدینگی به نرخ ارز پیوسته رقم کوچکتری بدست آمده است. چرا نرخ ارز با این سرعت اضافی رشد کرده؟ چند دلیل دارد یکی شرایط نابسامان تولید و تجارت بین‌المللی کشور، شرایط نابسامان صادرات نفت که حقیقتاً برای عموم معلوم نیست با چه نرخی توسط چه تشکیلاتی صادر می‌شود و حقیقتاً چه میزان درآمد آن به اقتصاد کشور تزریق می‌گردد. دیگر وجود سوراخ‌های پنهانی که از آن منابع واقعی از جمله کالا و ارز از کشور خارج می‌شود بدون این که در مقابل منابع واقعی وارد شود. گرچه ناپیدا اما این را اقتصاد کشور در افزایش غیر قابل توجیه نرخ ارز و نرخ بهره حقیقی غیر قابل توجیه به ما نشان می‌دهد.

چهارم، شاید به دلیل گرفتاری عظیم در ناترازی بودجه می‌خواهند نقدینگی ایجاد کنند. به هر حال تفاوتی نمی‌کند افزایش نقدینگی به هر منظور تورم‌زا است و آتش تورم را شعله‌ورتر می‌کند.

طرح‌های پیشرو و عناوین از این دست هم کمکی نمی‌کند و اصل خطر را دور نمی‌کند. تحت سناریو فرضی افزایش تورم و بحرانی شدن احتمالی شرایط بین‌المللی و جنگ چند سال دیگر می‌توان فکر کرد که همین محاسبه، ارزش دلاری نقدینگی را چه میزان نشان خواهد داد. بد نیست تجربه آلمان بعد از جنگ اول مرور شود.

پنجم، کمبود سرمایه در گردش بنگاه‌ها و کمبود اعتبارات در دسترس عموم و فعالان اقتصادی یک مشکل اساسی است (نباید تصور شود که با افزایش نقدینگی کلان این مشکل حل می‌شود چنانکه طی بیش از چهل سال، علیرغم افزایش شدید و مداوم در حجم پول و نقدینگی، این مشکل همچنان باقی بوده است). البته یک بافه‌ای از مشکلات است که به صورت یک پدیده خودش را نشان می‌دهد. این نیز مجموعه‌ای از راه حل‌ها را طلب می‌کند که خارج از بحث حاضر است. از جمله بخشی از مشکل نبود سیستم بانکی است، تعجب نکنید.

ششم، این فدوی کمی خرافاتی هم هستم در کلیپ بالا آمدن گربه و نشستن آن زیر پرچم بانک مرکزی را علامت خوبی نمی‌دانم. البته این بند را جدی نگیرید.

◽️@utfinance◽️

? کتاب

بحران سیاه
/تأملی در تاریخ تحو لات نفتی ایران و تأثیر آن بر اوضاع کنونی/

? شیدوَش سپهرداد

نفت در جایگاه یک عامل مهم در پهنه‌ی رویدادها و تحولات اقتصادی و سیاسی جهان، به سبب کاربردهای صنعتی آن، نقش ویژه‌ای در تاریخ معاصر جهان ایفا کرده و همچنان می‌کند. ایران نیز، در جایگاه یک کشور نفت خیز، افزون بر جنبه‌های دیگر اثر گذار بر تاریخ آن، از پیامدهای نفتی در امان نبوده است. به همین روی لازم می‌آید که ایرانیان با تاریخ نفت خود و تاثیرهای رویداد نفتی بر تاریخ و جنبه‌های گوناگون زندگی آگاهی بیابند.

◽️@utfinance◽️

? مقاله

چند ساعت مانده به ۲۸ امرداد

? ساسان آقایی

لحظه‌ی سقوط کشور است؛ شاه کشور را ترک کرده، وزیرخارجه دستور داده که هیچ سفیر یا دیپلماتی حق استقبال از او را ندارد، در کنفرانس مطبوعاتی می‌گوید که کشورهای خارجی شاه مملکت را باید تحویل دهند تا به جرم "خیانت" محاکمه شود، اشرار کمونیست و اوباش شوروی در خیابان‌ها رژه می‌روند و و مجسمه‌های شاه و پدرش را از میدان‌های شهر انداخته‌اند.

از نخست‌وزیر خبری نیست، وزیرخارجه‌اش جای او حرف می‌زند، بحث الغای پادشاهی هزاران ساله‌ی ایران و اعلام جمهوری‌ست، حزب توده آماده است تا با گسیل اوباش به خیابان و حرکت سازمان نظامی مخفی‌اش در دل ارتش، قدرت را به دست بگیرد،‌ شوروی تنها چند ساعت و چند متر تا رسیدن به آرزوی دیرینش برای چنگ انداختن بر ایران فاصله دارد، همان شوروی که ۵ سال پیش‌ترش، سال‌ها برنامه و سرمایه‌گذاری‌اش جهت تجزیه‌ی ایران با تحقیر تمام به دستان شاه، قوام و ارتش شاهنشاهی شکست خورد ...

و اما حالا او دیگر نیست؛ سقوط کشور حتمی‌ست، استقلال ایران در خطر است، نخست‌وزیر می‌داند که به زودی به دست مزدوران شوروی سرنگون و اعدام می‌شود، او باید انتخاب کند: تسلیم شدن به فرمان شاه یا سرنگونی به دست شوروی.

لحظه‌ی انتخابِ تنها اوست نیست، لحظه انتخاب برای تمام ایران و بر سر تمام ایران است؛ ارتش باید انتخاب کند، ارکان نظام باید انتخاب کنند، ملت باید انتخاب کند؛ یا حفظ اساس ایران یا سقوط و فروپاشی قطعی مملکت.

هیچ راه سومی وجود ندارد، همه این را می‌دانند.‌ جای درنگ نیست، لحظه‌ی تردید نیست، وقت بی‌طرفی نیست، ساعت‌شمار در حرکت است و ممکن فردا برای نجات کشور دیر باشد، جنگ ثانیه‌هاست: یا همه چیز یا هیچ چیز.

امشب، موعود آن انتخاب نجات‌بخش و تاریخی‌ست: "ایران نباید از دست برود"، "ایران باید ایران بماند"؛ یا امشب یا هیچ‌وقت، و این را همه می‌دانند. در دل ارتش، مردانی به بیم و امید، انتظار سپیده‌دم را می‌کشند تا به میدان زنند که یا ناجی شوند یا یاغی، مردان و زنانی در خانه‌هاشان، پر هراس از آینده، تصمیم آخر را می‌گیرند که فردا به خیابان بزنند و در سنگر ایران، یک صف شوند، و نخست‌وزیر ... او تصمیمش را گرفته، می‌خواهد به قسمش نزد شاه در هنگام دریافت فرمان نخست‌وزیری وفادار بماند.

چند ساعت دیگر لحظه‌ی اقدام است، هنگامه‌ی عمل کردن بی‌هراسیدن، وقت به دریا زدن بدون ساحل دیدن: ایران قرار نیست ببازد!

◽️@utfinance◽️

? یادداشت

باید اسطوره مصدق را شکست? مرتضی مردیها

◽️@utfinance◽️

Telegraph

باید اسطوره مصدق را شکست

در محضر یکی از دوستان بودم گفتند که قرار است یکی از پژوهشگران حوزه مسائل سیاسی ایران (قبل از انقلاب) که کتابی هم در مورد شورشیان آرمانخواه چپ نوشته است بیاید. خواستم عذر بخواهم و برخیزم گفتند ایشان خیلی هم چپ نیست و خودش منتقد چریک‌های چپ بوده است. نشستم.…

? یادداشت

فروتنی در کنش؛ توصیه اخلاقی یا یک روش شناسی؟

? شاهین کارخانه

جلسه نقد و بررسی کتاب «گذشته یک توهم» زیر سایه تنش و درگیری فیزیکی اواخر جلسه قرار گرفت. اما در این جلسه صحبت‌های بسیار عمیق و موشکافانه‌ای از سوی سخنرانان درباره تاریخ قرن بیستم و جریان‌های فکری و سیاسی در غرب مطرح شد و همچنین درباره کارنامه نیروهای چپ در ایران صحبت‌هایی به میان آمد، که به نظر می‌رسد نقد سخنرانان نسبت به نیروهای چپ ایرانی یکی از عوامل عصبانیت و خشونت برخی از حاضران در جلسه شد.

مایه تأسف است که اقلیتی خشونت‌ورز توانست مباحث این جلسه را به حاشیه بکشاند. از این رو، در این یادداشت سعی دارم به یک نکته مطرح شده در جلسه بپردازم.

در بخشی از جلسه یکی از سخنرانان با ارجاع به نویسنده، فرانسوا فوره، و نقد او به اندیشه مارکسیستی، این ایده را مطرح کرد که ایدئولوژی‌های تام‌گرا که مدعی هستند برای تمامی حوزه‌های زندگی بشر نسخه و برنامه دارند در «توهم» به سر می‌برند و در عمل میراثی جز خشونت و تباهی مردمان نداشته‌اند. در نتیجه، سخنران جلسه در اهمیت «فروتنی در کنش»، به عنوان یک موضع فکری و نه یک توصیه اخلاقی، صحبت کرد. استدلال او درباره فروتنی نیز این بود که یک فرد یا جمعی از افراد توان شناخت و برنامه ریزی برای تمامی حوزه‌‌های زندگی انسان ندارند. یکی از نقاط مورد چالش در جلسه همین جا بود. جایی که منتقدین -بخوانید چپ‌ها- معتقد بودند اساساً خشونت‌های رخ داده در قرن بیستم ریشه در واقعیت‌های مادی داشته و نه اندیشه‌ها و ایدئولوژی‌هایی که نیروها و کشورهای درگیر منازعات و جنگ‌های جهانی به آن‌ها متصف بوده‌اند. این منتقدین سخنران را متهم کردند که مشغول به توصیه اخلاقی است و به همین خاطر صحبت‌های او چیزی جز «انشاء» نیست و فاقد روش شناسی علمی است.

اما، علم شناخت کنش انسانی، پشتوانه روش شناختی و معرفت شناختی صحبت‌های سخنران است. علمی که به ما می‌آموزد نهادهای اجتماعی در نتیجه کنش‌های انسان‌ها ایجاد شده‌اند اما نتیجه قصد عامدانه آن‌ها نبوده‌اند.

این علم رویکرد سنتی از بالا به پایین به سازمان اجتماعی را به چالش می‌کشد و در عوض بر ظهور نظم از پایین به بالا از طریق مبادلات و تعاملات داوطلبانه تأکید انسان‌ها می‌کند. در هسته اصلی آن، این شناخت نهفته است که هیچ برنامه‌ریز مرکزی دانش یا توانایی هماهنگ کردن فعالیت‌های بی‌شمار افراد در جامعه را ندارد. نهادهای اجتماعی مانند خانواده، بازار، زبان و... همگی در طول چندین نسل بشر ایجاد شده‌اند.

این نظم اجتماعی را نظم خودجوش یا خودانگیخته (Spontaneous order) نامیده‌اند. دیگرانی نیز فرآیندهای مشابه را تحت نام‌هایی مانند دست نامرئی، تکامل و نهادهای ارگانیک تشخیص داده‌اند.

تحت همین شناخت است که متفکرین این حوزه معتقد به آزادی مبادله در بازار هستند. نظم خودانگیخته منجر به شکوفایی اقتصادی، رفاه و همکاری در سراسر جهان می‌شود. بنابراین در طول تاریخ، نهادها و سنت‌های اجتماعی به طور ارگانیک ظهور کرده‌اند و یک بافت اجتماعی و جامعه مدنی سالم را ساخته‌اند.

در نتیجه فروتنی در کنش، اگر به معنی آگاهی از محدودیت شناخت و دانش بشر باشد، یک رویکرد روش شناختی خواهد بود. رویکردی که به صورت منطقی به ما نسبت به عواقب ناگوار جمع‌گرایی هشدار می‌دهد و ما را به فردگرایی روش شناختی سوق می‌دهد.

از این رو، تغییرات بنیادین و تلاش برای برساخت نهاد‌های اجتماعی جدید چون از شناخت تمامی انگیزه‌ها و ترجیحات انسان‌ها ناتوان است نمی‌تواند به نتایجی مثبت برسد. برنامه ریزی یک فرد یا یک حزب برای اقتصاد یک کشور محکوم به شکست است، چرا که نمی‌تواند نسبت به تمامی اطلاعات موجود نزد افراد آگاهی یابد. به همین سبب نیز تمامی اقتصادهای سوسیالیستی محکوم به شکست هستند و همچنین به همین سبب اقتصاد شوروی -قبله آمال چپ‌گرایان قرن بیستم- فروپاشید.

◽️@utfinance◽️

Telegraph

فروتنی در کنش؛ توصیه اخلاقی یا یک روش شناسی

جلسه نقد و بررسی کتاب «گذشته یک توهم» زیر سایه تنش و درگیری فیزیکی اواخر جلسه قرار گرفت. اما در این جلسه صحبت‌های بسیار عمیق و موشکافانه‌ای از سوی سخنرانان درباره تاریخ قرن بیستم و جریان‌های فکری و سیاسی در غرب مطرح شد و همچنین درباره کارنامه نیروهای چپ در…