خۆزگە دەمانتوانی چاومان بەچاویان نەکەوێت…

بۆ عمومیە چەپەڵەکان

أدرکت الناس بکة والمدينة والكوفة والبصرة وبمصر وخراسان فادركتهم مجتمعين على السنة والجماعة :

من شهد أن لا إلە إلا اللە وأن محمدا عبدە و رسولە ، وفوض الأمر إلی اللە .

“عبداللە بن المبارك “
? الحجة على تارك المحجة

#سودێك
تەشریع لە دیندا سێ جۆرە :

١_ تەشریعی کوفری

٢_ تەشریعی حەرام

٣_تەشریعی موباح

یەکەم : تەشریعی کوفری کە بریتیە لە تەبدیل ، ئەویش خۆی دەبینێتەوە لە  حەلاڵ کردنی حەرام حەرام کردنی حەڵاڵ ، یان دانەپاڵی شتیک بۆ لای شارع کە خیلافی ئەوە لە شەرعا جێگیرە ، نمونە حاڵی ئەو کۆمەڵەی کە لە شام عەرەقیان حەلاڵ کرد و هاوەلان تکفیریان کردن و استتابەیان کردن یان وەک حاڵی یەهود کە وتیان حوکمی اللە لەسەر زانی موحصەن رەجم نیە بەڵکو رەشکردن و لؽدان و گەڕاندنێتی

دووەم : تەشریعی حەرام ، داهێنانی هەر شتێکە لە دیندا کە کوفر نیە و تاوانە ، ئەم جۆرە لە تەشریع هەموو ئەو بیدعانە دەگرێتەوە کە داهێنراون و کوفر نین وەک : وتنی ئیمان تەنها قەولە یان کەم و زیاد ناکات  ، یان وەک قەوەلی قەدەریەکان اللە شەڕی  دروست نەکردوە ،
کەواتە : هەموو بیدعەیەک تەشریعە لە دیندا ، ئەگەر بیدعەکە کوفری بوو ئەوە تەشریعەکە کوفریە ، ئەگەر کوفری نەبوو ئەوە تەشریعەکە حەرامە ،
وەک لە پێشتر قسەی شاطبیمان لە الإعتصام هێنا  لە ردەی مارقەکان  کە وتی وەرگرتنی باج و سەرانە ( المکس ) بیدعەیەو تەشریعە لەدین

سێیەم : تەشریعی موباح ئەو تەشریعەیە سەر ناکێشێت بۆ مخالەفە کردنی شەرع بەهیج جۆرێک ، وەک دانانی یاسای هاتو چۆ یان دەرکردنی ناسنامە ..هتد وە هەر شتیکی تر کە بە هیج جۆریک مخالەفەی شەرعی تیا نیە.

وەرگیراو

تقبل اللە منا ومنکم

جەژنی قوربان لەهەموو موسڵمانان پیرۆزبێت.

ٳبراهیم ـی النخعي دەڵێت : لە ڕۆژی قیامەتدا چاکە و خراپەی عەبد دەکێشرێت، چاکەکانی کەم و سوکن لە بەرامبەر خراپەکانیدا لەو کاتەدا شتێکی سپی دێنن هاوشێوەی هەورە، دەیخەنە سەر میزان و کردەوە چاکەکانی قورس دەکات پێی دەڵێن : دەزانیت ئەوە چییە؟
ئەویش دەڵێت : نەخێر نازانم
پێی دەوترێت : ئەوە ئەو خەیر و چاکەیە کە فێری خەڵکیت کرد، خەڵك ـیش لەدوای تۆ کاریان پێی کرد.

[الجامع لابن وهب].

٤- زاذان دەڵێت : من گەنجێ بووم ، دەنگم خۆش بوو ، زۆر چاک لە ئامێرەکانی مۆسیقام دەزانی ، ڕۆژێک من و هاڕێکانم لەباخێکی بچوک بوین ، لەپێشمان جامی ئارەق دانرابوو ، پیاوێک هاتەلامان و جامە ئارەقەکانی ڕژاند و فڕێی دان و بەقاچی ئامێرەکەی شکاند و پاشان وتی : ئەی گەنج : گەر بەو دەنگە خۆشەت گوێم لەقورئان خوێندنت بوایە  ئەوا تۆ تۆدەبویت (واتە بەڕاستی ڕێت دەگرت)

پاشان ڕۆشت ، وتم بە هاوڕێکانم : ئەوە کێیە؟ وتیان : ئەو پیاوە ناناسی؟
وتم نا ، وتیان ئەوە عبداللەی کوڕی مەسعودە هاوەڵی رسول اللە ، زاذان دەڵێت : ئیتر اللە تەوبەی خستە دڵم
شوێنی کەوتم پێش ئەوەی بچێتەوە ماڵەکەی
قسەم لەگەڵی کرد ، وتی تۆ کێی؟ وتم من خاوەنی ئامێرە مۆسیقیەکەم
وتی سڵاو لەو کەسەی اللە و ڕەسولەکەی خۆشەوێت
پاشان وتی دانیشە ، دانیشتم و هەندێ خورمای بۆ هێنام ، فەرمووی : بخۆ
گەر جگە لەمەمان هەبوایە بۆم دەردەهێنایت و پێمەدای.

[الفوائد والزهد والرقائق والمراثي لجعفر بن محمد بن نُصير البغدادي المعروف  بالخلدي (۳٤۰ه‍)] .

ـــــــــــــ
زاذان یەکێکە لە گەورە پیاوانی ئەم ئومەتە
مسلم و نسائی و أبو داود و ترمذی حەدیسیان لێوە گێڕاوەتەوە.

سلام علیکم ورحمە اللە وبرکاتە.

تقبل اللە منا ومنکم، جەژن لە هەموو اهلی سوننە پیرۆزبێت.

**ئیمامی عومەر ـ‌ رضی الله عنه ـ دەفەرموێت : بەشی خۆتان دەست بخەن لە جیابونەوە.

اسحاق دەڵێت : پرسیارم کرد لە ابن راهویە دەربارەی ئەو وتەی ئیمام عومەر مانای چیە؟

ئەویش ووتی : کات بەدەست بهێنن بۆ عیبادەت، چونکە تەنهایی هۆکارە بۆ کات دان بە عیبادەت**.

[أحمد بن حنبل، الجامع لعلوم الإمام أحمد - شرح الأحاديث والآثار (٣٨٥)]

هلال ـی کوڕی علاء الرقي - رحمه الله - دەڵێت :

اللە تعالی منەتی بەسەر ئەم ئوممەتەدا کردووە بە چوار کەس، یەکەم بە الشافعي بە تێگەیشتنی لە فەرموودەکانی پێغەمبەر ـی اللە ﷺ، وە دووەم بە أبي عبيد کە ڕاڤەو تەفسیری فەرموودە نامۆکانی پێغەمبەری کرد ﷺ، وە سێیەم بە يحيى کوڕی معين کە درۆی نەهێشت لەناو فەرموودەکانی پێغەمبەر ـی اللە ﷺ ، وە چوارەم بە احمدی کوڕی حنبل کە بە فەرمانی پێغەمبەر ـی اللە ﷺ جێگیرو دامەزراو بوو لەکاتی بەڵاو تاقیکردنەوەکەدا .

[معرفة علوم الحديث]

?ارحنا بالصلاة ٲیا بلال

قال رسول الله صلی الله علیە وسلم:
يا بلالُ أقمِ الصلاةَ، أرِحْنا بها.

صحيح أبي داود