《بررسی تئونیمهای تورکان ساکایی》 (قسمت پانزدهم): آرگیمپاسا/آرتیمپاسا، بخش اول ساکاها یا همان تورکان باستان رب النوعی به اسم Artimpasa/Argimpasa داشتند که هرودوت وی را با آفرودیت یونانی ها معادل می داند. ایرانشناسان برای ایجاد تثلیث آفرودیت-آرتیمپاسا-آرتی،…

**《بررسی تئونیمهای تورکان ساکایی》

(قسمت پانزدهم): آرگیمپاسا/آرتیمپاسا، بخش اول**

ساکاها یا همان تورکان باستان رب النوعی به اسم Artimpasa/Argimpasa داشتند که هرودوت وی را با آفرودیت یونانی ها معادل می داند. ایرانشناسان برای ایجاد تثلیث آفرودیت-آرتیمپاسا-آرتی، واریانت آرتیمپاسا را انتخاب می کنند و بیان می کنند که گویا واریانت آرگیم-پاسا اشتباه تحریری می باشد.!!
📚Ustinova 1999, p. 67-128

اول از همه باید دانست که آرتی ایرانی در علم با خدای "توخه" یونانیان و "فورتونا" در بین رومیان معادل دانسته شده و خارج از اسکیت شناسی مقایسه ای بین آرتی-آفرودیت و ونوس در عالم علم وجود ندارد.
📚Z.Həsənov, bakı-2005, 349

قبل از هر چیز باید گفت که رب النوعی به اسم آفرودیت حداقل تا قرن چهارم در پانتئون هونها وجود داشته است.
📚Moysey Kagankatvatsi. Istoriya agvan,193.

باید ذکر کنیم که Argimpasa حامی پیشگویان بوده است.
*📚Herodotus, IV, 67*

قسما pas در تورکی همان باش هست. باش در تورکی به معنی "رهبر، لیدر، رئیس" نیز هست. که فرم pas هنوز هم در تورکی خاکاسی حفظ شده است. واریانت argimpasa را بصورتهای زیر تحلیل می کنیم:

واریانت اول تورکیک (ar-kam-başı):

در تورکی ar به معنی قهرمان و دلاور و جوانمرد هست و همچنین kam معنی "شامان، کاهن و ...را دارد. کاشغری نیز بیان کرده بود که واژه قام در ترکی به معنای "شامان" بوده و مفهوم "کاهن" را دارد. در کتاب "کودکس کومانیکوس" برای شامانِ خانم اصطلاح کام کاتون بکار رفته است. ترکان کارائیم امروزه نیز به شامان، کامچی می گویند. بطورکلی
واژه qam//kam و باور qamçı//kamçı خصوصیت مهم Türk Törəsi بوده است.
این لغت در نام چندین شخصیت تاریخی تکرار میشود:
نام خان نوقای( قرن ۱۷) و
شاهزاده ی کاباردا kam bulut بوده است. در امپراطوری هونهای اروپا Ata Kam از بیگهای معروف بوده است. احتمالا نام وی نیز همانند اسم Qam ata در بین مادها نشانگر لقب می باشد. پدر زن آتیلا هم Eş-kam نام داشته است. رب النوع گله در برخی از اقوام ترک بصورت Kambar-ata حفظ شده است. اتنوتوپونیمهای فراوانی در ارتباط با نام طایفه Qamər// kimer ( qam-ər, kam-ər) در مناطق زیادی حفظ شده است. در آزربایجان قام-قان پیری و کامو پیری به عنوان زیارتگاه وجود دارد. همچنین نام برخی از آلات موسیقی مانند کامان و کامانچا نیز در ارتباط با لغت کام//قام می باشند.
یکی از قهرمانان دده قورقود kam bürə ( گرگ مقدس) نام داشت. هرچند بایاندر خان که در حوادث به طور مستقیم اشتراک نداشته اما نام وی در داستانها بسیار مورد احترام بوده است. وی از نسل اولو قام (شامان) بوده است:
پسر Qam-Qan(Qam xan) می باشد. سرداران اغوز طبق مصلحت وی حرکت می کنند. در تصمیمات دولتی اقدامات بر اساس توصیه های وی جهت گیری میشود و از این منظر QamAta نیز در بین بیگهای مادی میتواند Qam-Xan ( qamata) محسوب شود.

یکی از وظایف اصلی کامها، پیشگویی بود.
📚KAM VE KAMIN İŞLEVLERİNİN TÜRK-İSLAM DÖNEMİ İLK METİNLERİNDEKİ KARŞILIKLARI, Arş. Gör. Dr. Banu GÜZELDEREN-
Prof. Dr. Zekeriya KARADAVUT

پس یک معنی argimpasa در تورکی "رب النوع کام های جوانمرد" می باشد.

واریانت دوم تورکیک (arı-kam-başı):

قبل گفته بودیم که arı در تورکی به معنی "پاک" می باشد.

📚Clauson, Gerard (1972) “arı:-”, in An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish, Oxford: Clarendon Press, page 198
*📚Starostin, Sergei, Dybo, Anna, Mudrak, Oleg (2003) “ạrɨ-”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill**
و معنی دیگر argimpasa در تورکی می شود "رب النوع کام های پاک"

ادامه در قسمت دوم...

#ترکان_سکایی#ساکاها_ایرانی_نبودند ϜϓſϞ
‍ ☪‍ @AZ_SESI

**《بررسی تئونیمهای تورکان ساکایی》

(قسمت چهاردهم): گویتوسیر، بخش سوم

واریانت پنجم تورکیک (goy-tosir²):**

آپولو را با "گوسفند" و گرگ خاکستری مطابقت می دهند.
📚Z.Həsənov, 2005, 320

و در واقع وی رب النوع گله و رمه می باشد. و از طرف دیگر رب النوع شبانی نیز هست
در تورکی goy را به معنی گوسفند داریم:
Crimean Tatar: qoy
Kumyk: къой (qoy)
Karachay-Balkar: къой (qoy)
Karakalpak: qoy
Kazakh: қой (qoi)
Nogai: кой (koy)
Southern Altai: кой (koy)
Kyrgyz: кой (koy)
Tuvan: хой (xoy)
Khakas: хой (xoy)
Shor: қой (qoy)
Karakhanid: قُوىْ (kōy, “sheep”)
Uyghur: قوي (qoy)
Uzbek: qo’y
Bashkir: ҡуй (quy)
Tatar: куй (quy)

یعنی در تورکی goy-tosir به معنی "رب النوع گوسفند(رب النوع گله و رب النوع شبانی)" می باشد.

واریانت ششم تورکیک (oy-tosir):

در تورکی قدیم oy به معنی تفکر و اندیشیدن است.

📚Budagov L. Comparative dictionary of Turkish-Tatar dialects. T. I. St. Petersburg, 1869, p. 162;

📚Malov S. E. Monumental
Old Turkic writing. Texts and studies. M.-L., 1951, p. 403; R., 1, 96

📚Qəhrəmanov C. Nəsimi divanının leksikası. Bakı, 1970, s. 109.

و به همین ترتیب آپولون خدای علم و دانش می باشد.

واریانت هفتم تورکیک (küy-tosir):

در تورکی آزربایجانی səs-küy به معنی صدا را داریم و همین kuy در اغلب زبانهای تورکی در ارتباط با صدا و نغمه و موسیقی می باشد.
📚**Dizdaroğlu, H., (1969), Halk Şiirinde Türler, TDK yay., Ankara, s.43;

📚Gazimihâl, Mahmut Ragıp, (1961), Musiki Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, s.144
مثلا در ازبکی kuy به معنی موسیقی هست. نظر بعضی ها درباره اینکه این واژه از چینی وارد تورکی شده است نمی تواند درست باشد زیرا واژگان با منشا gu که در ارتباط با صدا هستند در خانواده های زبانی بسیاری مثل تونگوزی، تورکی، فین-اوقوری، هند-اروپایی، دراوید، سامی(اکدی)، آفروآسیاتیک( سیدوما)، کارتولی و ... دیده می شود و انحصار آن به یک زبان نادرست می باشد. در این رابطه مراجعه کنید به مقاله زیر
📚F. Ağasıoğlu- ahmet turan türk, Gu kökenli sözler*
اما فقط در تورکی هست که ترکیب kuy-tosir به معنی "رب النوع آهنگ" دقیقا با آپولون تطابق دارد زیرا آپولون رب النوع موسیقی نیز هست. در هیچ زبان دیگری ترکیب kuy-tosir چنین تطابقی را با نقش آپولون ندارد.

واریانت هشتم تورکیک (qayıt-sır):
می دانیم که آپولون خدای راه ها و زنده شدن مجدد می باشد. در تورکی qayıt-sır به معنی "رب النوع بازگشت" می باشد که هم در ارتباط با راه و هم در ارتباط با رستاخیز می باشد.

واریانت نهم تورکیک (οyat-sır):

که در تورکی به معنی "رب النوع بیداری" هست و این باز با نقش آپولو که سمبل بهار و زنده شدن مجدد هست تطابق دارد.

واریانت دهم تورکیک (ov-tosir):

با توجه به امکان تغییر
ovtosir>>oitosir
می دانیم که نام این روح در تورکی "رب النوع شکار" نیز می شود و این در تورکی معادل نقش آپولون نیز هست زیرا وی در نقش شکارچی و خدای تیراندازی نیز هست.
شکار در بعضی از لهجه های تورکی بصورت زیر می باشد:
Gyrgyz: uu
Southern Altai: uu
Kazakh: au
*📚Starostin, Sergei, Dybo, Anna, Mudrak, Oleg (2003) “Āb”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill

📚al-Kashgarî, Mahmud (1072–1074) Besim Atalay, transl., Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi [Translation of the “Compendium of the languages of the Turks”] (Türk Dil Kurumu Yayınları; 521) (in Turkish), 1985 edition, volume I, Ankara: Türk Tarih Kurmu Basımevi, published 1939–1943, page 81**

که قسمت uu, au در زبانهای تورکی فوق الذکر با قسمت oi در اسم oitosir تطابق دارد.

▪︎نیازی به توضیح نیست که در مقابل این تطابق چندگانه و شگفت انگیز تحلیلهای تورکی، تفسیر ایرانی حرفی برای گفتن ندارد و همانند اغلب موارد دیگر "لنگ" می باشد.

#ترکان_سکایی#ساکاها_ایرانی_نبودند ϜϓſϞ
‍ ☪‍ @AZ_SESI