☀️چهار مفهوم مهم در روان شناسی شناختی و آسیب شناسی روانی:
۱. فکرهای ناسازگار (Maladaptive thoughts
به آن دسته از الگوهای فکری گفته می شود که فاقد منطق لازم است و به جای کمک به فرد برای حل مسایل یا دستیابی به اهداف، به احساسات منفی و رفتارهای آسیب زننده منجر می‌شوند. مانند «من باید همه را راضی کنم». در افراد با و بدون سلامت روانی دیده می شود و می تواند موجب مشکلاتی همچون اضطراب، مشکلات بین فردی و عزت نفس شود.
2.  تحریف های شناختی (Cognitive Distortions)
به الگوهای فکری تحریف‌شده یا غیرمنطقی و ناهشیار اشاره دارد که باعث می‌شوند افراد موقعیت‌ها را به شکل منفی و نادرست ببینند. در افراد با و بدون سلامت روانی دیده می شود. برای نمونه، ذهن خوانی، همه یا هیچ، و تمرکز بر منفی ها برخی از تحریف های شناختی هستند و اغلب مشکلات خلقی، اجتماعی، خانوادگی و فردی  ایجاد کنند.

۳. ایده‌های بیش‌ارزش‌گذاری‌شده (Overvalued Ideas)
به باور یا فکری منفرد (و نه مجموعه ای ازمشکلات شناختی و هیجانی) گفته می‌شود که ذهن فرد را اشغال می کند و فرد به شدت به آن باور دارد و آنها را بیش از حد باارزش، منطقی یا مهم می داند. ممکن است تنها بخش کوچکی از آن منطقی باشد و سایر اعضای جامعه نیز آن را بپذیرند، البته خود فرد ممکن است در آن شک کند. این ایده ها بر اساس فرض های بسیار شخصی و درونی شکل می گیرند و می توانند به شدت بر زندگی عاطفی فرد تأثیر منفی بگذارند و باعث شوند فرد دست به رفتارهایی بزند که برای او به لحاظ فردی، خانوادگی و اجتماعی مشکل‌ساز شوند. مانند، «من باید لاغر باشم تا جذاب باشم». این ایده ها در شرایط وسواس، پارانوییا، اختلال بی اشتهایی عصبی، و افسردگی دیده می شود.
4.  هذیان (Delusion)
به باورهای نادرستی که با واقعیت همخوانی ندارند و فرد با وجود شواهد مخالف، به‌طور قاطع به آن‌ها اعتقاد دارد. این باورها معمولاً نتیجه مشکلات روانی مانند اسکیزوفرنی یا اختلال های روان‌پریشی هستند و فرد را از درک صحیح واقعیت بازمی‌دارند. مانند، «همه مردم حسودی مرا می کنند»

☀️تحلیل آدلری

در رویکرد آدلری، انواع فکرهای ناسازگار ناشی از احساس کهتری یا ضعف در حل مساله است که ممکن است موجب دلسردی فرد شده و به جای علاقه اجتماعی (همکاری و عقل سلیم) با منطق خصوصی (private logic) که برای منطق اجتماعی قابل فهم نیست به سمت جبران ناکارساز یا منافع شخصی حرکت کند. درمان آدلری بر دلگرمی به تغییر این باورها، به چالش کشیدن منطق خصوصی، و ایجاد حس ارتباط با دیگران تاکید دارد تا فرد به‌جای تعامل ناسالم و خودبینی، به رشد احساس اجتماعی، همکاری سازنده و تنظیم هیجانی بپردازد.

✍️ دکتر حمید علیزاده
استاد روان شناسی
دانشگاه علامه طباطبایی

@AdlerPsychology

اثر پرنده دودو
The Dodo Bird Effect

درمان های اثر بخش مبتنی بر شواهد کدامند؟

مفهوم "اثر پرنده دودو" در روان درمانی به این موضوع اشاره دارد که تمامی رویکردهای روان درمانی با وجود تفاوت هایی که در برخی اصول و تکنیک ها دارند به واسطه برخی مولفه ها و عوامل مشترک مهم، دارای اثرگذاری هستند.

نام این اثر از داستان آلیس در سرزمین عجایب گرفته شده که در جایی پرنده دودو اعلام‌می کند:

"همه برنده شده اند و همه باید جایزه بگیرند."

این عوامل مشترک‌ مهم عبارتند از:

1. میزان امیدواری و انتظار تغییر مثبت در مراجع
2. اتحاد درمانی
3. همدلی و حمایت هیجانی
4. نگرش مثبت و پذیرش درمانگر
5. توانمندی ها و منابع شخصی مراجع
6. همکاری، احترام و ایجاد توافق میان مراجع و درمانگر

با انکه اثر پرنده دودو مورد تایید برخی پژوهشگران است اما از سوی دیگر باید به یاد داشت که برخی از شیوه های درمانی برای انواع خاصی از مشکلات روان شناختی موثرتر عمل می کنند. برای مثال،

- روش های رفتاری: درمان ترس و هراس ها (فوبیا)،

- روش های شناختی-رفتاری: اختلال های وسواس- اجباری، اضطراب، افسردگی، اختلال های خوردن، تجربه های ضربه روانی (تروما)، اختلال های شخصیت

- مصاحبه انگیزشی: درمان اعتیاد و ترک مصرف مواد

- درمان بین فردی (IPT): افسردگی

- درمان شخص محور راجرز: بهبود عزت نفس، رشد شخصی،

- بیوفیدبک: سردردهای میگرنی و سردردهای تنشی

- طرحواره درمانی: اختلال‌های شخصیت

- رفتاردرمانی دیالکتیک (DBT): اختلال شخصیت مرزی، آسیب به خود، ترک مصرف مواد، ضربه روانی، تنظیم هیجانی، اختلال خوردن

- واقعیت درمانی: مشکلات رفتاری، آموزش، مسئولیت پذیری، نوجوانان بزهکار، مصرف مواد، خلق و اضطراب (نیازمند پژوهش های بیشتر)

- درمان راه حل مدار کوتاه مدت (SFBT): اضطراب، افسردگی، مصرف مواد، مسایل خانواده، استرس

- روان شناسی آدلری: فرزند پروری (کودک و نوجوان)، آموزش، اضطراب، افسردگی، خانواده درمانی، بهبود رابطه، شناخت توانمندی ها و بهبود عزت نفس، مسئولیت پذیری، رشد شخصی و اصلاح سبک زندگی،

✍️ دکتر حمید علیزاده
استاد روان شناسی
دانشگاه علامه طباطبایی
@AdlerPsychology

رودولف درایکورس:

«من اهمیتی نمی دهم که مراجعم از من انتقاد کند و بگوید که تو اشتباه کرده ای. من خیلی موقع ها اشتباه می‌کنم. ما نباید از اشتباه کردن واهمه داشته باشیم، انسان بودن مهمتر است. متاسفم که امروزه در رواندرمانی "انسان" بودن متعارف نیست... ترجیح می دهم مثل یک "انسان" عمل کنم و در نظر مراجع یک آدم‌معمولی باشم.»

دکتر حمید علیزاده
استاد روان شناسی
دانشگاه علامه طباطبایی

@adlerpsychology

☀️ افسانه سیزیف

یکی از افسانه های یونان باستان در مورد پادشاهی به نام سیزیف است که برای حیله گری ها و فریبکاری هایش معروف بود. او دوبار مرگ را فریب داد، اما خدایان او را به خاطر این فریبکاری مجازات کردند. حالا، او باید تکلیفی بیهوده را تا ابد انجام بدهد. او باید سنگی بزرگ را از کوهی بالا می برد، اما هربار که به قله می رسید، آن سنگ به پایین می غلتید و او نمی توانست تکلیف خود را به پایان برساند.

افسانه سیزیف همواره به شکل های مختلفی تفسیر شده است.‌ در دوران معاصر، آن را استعاره ای برای زندگی انسان می دانند، نمادی از چالش های بی پایان و البته بیهوده انسان در زندگی روزمره.

آلبر کامو این افسانه را در کتاب خود مورد استفاده قرار داد تا با آن‌ ‌ماهیت ظاهرا پوچ زندگی انسان را نشان بدهد. کامو سیزیف را "قهرمان پوچی" می نامد زیرا هنگامی که سنگ به پایین می غلتد او لحظه ای درنگ می کند و سپس بازمی‌گردد. سیزیف به پوچ بودن کار خود آگاه است و این آگاهی لذت بخش است.

درس هایی که می توان از این افسانه گرفت:

1. سیزیف نماد انسان است و زندگی معنایی ندارد، بلکه ما به آن معنا می دهیم.‌ تنها با آگاهی است که می توان تاب آور و باپشتکار بود.
2. نکته مهم آن است که باید "زندگی" را خوب زندگی کرد.
3. لذت های زندگی همان چالش های زندگی هستند.
4. رنج های انسان‌ همیشگی هستند.
5. در واقع، این سیزیف نبود که طلسم شده بود، بلکه سنگ طلسم شده بود تا به پایین بغلتد.
   ۶ حرکت و بالا رفتن انگیزه بزرگ زندگی است.
6. سیزیف سرنوشت خود را شناخت، آن را پذیرفت ولی تسلیم نشد. اراده او بر سرنوشت چیره شد.

دکتر حميد علیزاده
استاد روان شناسی
دانشگاه علامه طباطبایی

@AdlerPsychology

تصویرسازی منفی: تکنیک روان درمانی
Negative Visualization

تصویرسازی منفی یکی از تکنیک هایی است که ریشه در فلسفه رواقی دارد. تصویرسازی منفی در بردارنده تجسم پیامدهای منفی و ناخوشایند بالقوه شرایط خاصی است که موجب ترس یا اضطراب مراجع می شود و به مراجع کمک می کند تا با مواجه شدن و دیدن پیامدهای منفی که از آنها هراس دارد به لحاظ هیجانی آمادگی پیدا کند. و همچنین بتواند حس قدردانی را در خود ارتقا بدهد. استفاده مناسب از این تکنیک می تواند در ارتقا سلامت روان، کاهش اضطراب و نیز افزایش میزان رضایت از زندگی مراجع مفید باشد.
در این تکنیک از مراجع خواسته می شود تا شرایط اضطراب آور یا ترس خود را در نظر بگیرد و بدترین و ناگوارترین حالت ممکن را با جزییات زیاد تصویرسازی کند (و بیان کند) و اثر آن را بر روی تن، هیجان و فکر خود حس کند. سپس، از مراجع خواسته می شود که این شرایط را با آنکه نامطلوب هستند پذیرش کند. این فرصتی است برای تمرین پذیرش. از او سوال می شود که چگونه با این شرایط کنار می آید. در مرحله بعد، از او خواسته می شود تا به شرایط حاضر زندگی خود برگردد. اینک، می تواند قدردان و شگرگزار شرایط موجود خود باشد. چه چیزهایی برای شگرگزاری و بهره مندی داری؟ در این میان به او کمک می شود تا دیدگاه خود را تغییر دهد و بتواند درک کند که پیامدهای ناگوار ممکن، اما ناقطعی هستند و او در حال حاضر آنها را ندارد.
در اجرای این تکنیک مهم است تا آمادگی مراجع به لحاظ پزشکی، شدت هراس، و امنیت موقعیت مورد توجه باشد. برای مثال، ممکن است برخی از تصویرسازی ها ماشه چگان ضربه روانی یا تروما باشند. ضروری است تا درمانگر این گونه احتیاط ها را با مراجع بحث کند و به او اطلاع بدهد. مراجع می تواند هر زمان که خواست آن را متوقف کند. همچنین، بسیار ضروری است تا میان بخش منفی سازی و نیز توجه بر مثبت ها تعادل و توازن برقرار باشد.

✍️ دکتر حمید علیزاده
استاد روان شناسی
دانشگاه علامه طباطبایی

@AdlerPsychology