باید به تداوم انقلاب، همچون خودِ انقلاب نیز اندیشید و بر آن استوار بود.

علامه محمدرضا حکیمی

@mohamadrezahakimi

انقلاب چیست و انقلابی کیست؟

این دو سوال، بسیار بسیار، اهمیت دارد، بلکه برای یک انقلاب دارای اهمیتی حیاتی است که به پیشرفت یا افول انقلاب برای هر کشوری و ملتی که انقلاب کرده‌اند، مربوط و منجر می‌شود. زیرا اگر جامعه انقلابی، پاسخ این دو سوال را نداند، چه بسا غیرانقلاب و انقلابی، و حتی ضدانقلاب و ضدانقلابی را، به نام انقلاب و انقلابی معرفی کنند و جا بزنند... و معلوم است که این خود، فاجعه‌ای بزرگ است به بزرگی خود انقلاب، و در حکم افول و سقوط انقلاب، و حتی بازگشت وضعیت انقلابی به وضعیت ضدانقلابی خواهد بود. هو المجرب المشهود!!

علامه محمدرضا حکیمی

@mohamadrezahakimi

*❕هيچ گونه مالى در دنيا نيست مگر اينكه خداوند متعال تكليف آن را تعيين كرده و حكم آن را از راه دين به انسانها رسانيده است...*

الإمام الكاظم «عليه السّلام»:

إنّ اللّٰه لم يترك شيئا من صنوف الأموال إلاّ و قد قسمه و أعطى كلّ ذي حقّ حقّه، الخاصّة و العامّة و الفقراء و المساكين، و كلّ صنف من صنوف النّاس. فقال: لو عدل في النّاس لاستغنوا. ثمّ قال: إنّ العدل أحلى من العسل، و لا يعدل إلاّ من يحسن العدل . امام كاظم «عليه السّلام»:

خداوند هيچ نوع از انواع مال را به حال خود رها نكرده است، بلكه همه را تقسيم كرده و به هر صاحب حقى، چه اشخاص، چه عموم مردم و فقيران و مسكينان، و چه بقيّۀ طبقات مردم، حقّشان را داده (و معيّن كرده) است. آنگاه فرمود: «اگر در ميان مردم عدالت اجرا شود، همه بى‌نياز خواهند شد (و فقر و فقيرى نخواهد ماند)». سپس فرمود: «طعم عدل شيرين‌تر از عسل است. و تنها كسى مى‌تواند عدالت را اجرا كند كه عدل (و ابعاد آن و طريق اجراى آن در ميان همۀ مردم) را خوب بداند (يا خوب عملى كند).

بنگريد! هدف تعاليم دين جامع و كامل (دنيوى - اخروى) اسلام - همه و همه - در مرتبۀ نخست، تصحيح زندگى و حيات اين جهانى انسانهاست، تا زندگى آن جهانى - كه روييده‌اى از اين كشت و حاصلى از اين مزرعه است - نيز تصحيح شود. كسى كه اندك آگاهى از دين اسلام داشته باشد، و حتى مسلمانى ابتدايى باشد، اين را مى‌داند و نيازى به استدلال ندارد. استدلال بر اين مطلب مانند استدلال بر اين است كه خورشيد روشنى و گرمى دارد و روشنى و گرمى خود را به موجودات ديگر مى‌رساند. در همين يك حديث كه در مأخذى معتبر از حضرت امام موساى كاظم «عليه السّلام» نقل شده است (و خود مضمون آن شاهد صدق و صدور آن است، و به تعبير محدّث محقّق و بزرگ، ملا محسن فيض كاشانى، قرينۀ خارج سند نيز دارد)، بژرفى بنگريد: سخن از اموال (مادّى‌ترين امر دنيوى و معاشى) رفته است، آنهم با اين فراگيرى و كلّيّت، كه هيچ گونه مالى در دنيا نيست مگر اينكه خداوند متعال تكليف آن را تعيين كرده و حكم آن را از راه دين به انسانها رسانيده است. پس دين در واقع، برنامۀ زندگى و حيات است (الحياة)، تا به انسان بياموزد كه درست زندگى كند؛ و تا انسان با درست زندگى كردن در اين جهان به سعادت آن جهانى (يعنى: محصول زندگى كردن درست اين جهانى)، دست يابد، و به فلاح و رستگارى جاودان برسد. نمى‌توان گفت، دين امرى تنها اخروى است، زيرا آخرتى بدون دنيا - و گذر از راه دنيا و زندگى دنيا - وجود ندارد... انسان در واقع يك زندگى بيش ندارد، زندگيى مستمر و - با خواست و ارادۀ خداوند آفريدگار - تا جاودان، منتهى اين زندگى، سه مرحله‌اى است، يعنى سه مرحلۀ بهم پيوسته و از هم مايه گرفته دارد:
۱ - زندگى دنيوى
۲ - زندگى برزخى (عالم ميان دنيا و آخرت)
۳ - و زندگى اخروى (ابدى).

و به تعبير احاديث: «دار ممرّ إلى دار مقرّ». اين جهان گذرگاهى است به سوى جايگاهى هميشگى. و كوشش دين حق اين است كه افكار و اعمال و آثار انسان در اين زندگى - كه شكل دهندۀ وضعيّت انسان است در دو زندگى بعدى (در عالم برزخ و عالم آخرت) - به گونه‌اى باشد كه هم موجب آرامش برزخى انسان باشد و هم سعادت اخروى. مهمترين احتياج انسان در عالم برزخ، آرامش است و در عالم آخرت آسايش. و اين هر دو در گرو منطبق بودن افكار و اعمال و آثار انسان است با موازين «دين حق» و «صراط مستقيم». و «صراط مستقيم» - به حكم عقل و نقل (قرآن و حديث) و تجربه - يكى است.

ترجمه الحیاة، جلد: ۵، صفحه: ۳۲۵

@mohamadrezahakimi

? انسانگرایی دین

اسلام کاستن حق هیچ انسانی را روا نمی‌دارد، و تحقیر شخص یا طائفه‌ای را جایز نمی‌شمارد. مردمان در نظر اسلام یا "برادران دینیند" یا "برابران نوعی"... پس اسلام برای زندگی با مردم و رفتار با آنان و دفاع از مردم و حقوق مردم دو ملاک در اختیار ما قرار می‌دهد:
یکی ملاک مسلمان بودن است و دیگری ملاک انسانیت نوعی؛ و امتیازهای معنوی اشخاص را، تا چه رسد به امتیازهای موهومی که اسلام آنها را پایمال کرده است، برای جهان دیگر باقی می‌گذارد و برای آنها تاثیری در بهره‌مند شدن از مواهب این زندگی قائل نمی‌شود...

الحیات: جلد۴، ص۱۲۹

@mohamadrezahakimi

?عالم در عینیت جامعه

?سکوت عالمان در برابر فقر و ظلم باعث بی حیثیت شدن دین خدا و قربانی شدن مردم می‌شود

?یکی از مطالبی که علامه حکیمی در عرصه اجتماع مهم می‌دانستند و بسیار بر آن تاکید داشتند رابطه عالمان در جامعه با سیاستمداران و سیاستگذاران بود؛ یعنی به‌تعبیری ایشان عالمان را به‌عنوان نخبگان جامعه، مسئول اصلاح جامعه و نظارت بر اعمال حاکمان می‌دانستند.

این تعبیر را ما در خطبه منای امام‌حسین(ع) که یک سال قبل از عاشورا قرائت کردند هم داریم. امام در آنجا علما و نخبگان جامعه را خطاب می‌کنند که شما به وظایف خود عمل نمی‌کنید و این مداهنه شما و این زدوبند شما با حکام و سیاستمداران باعث شده جامعه به این اوضاع برسد و فقرا و محرومان بسیار تحت فشار و ظلم باشند و فضای اجتماعی و سیاسی منحصربه قدرت یزیدیان باشد که به‌صورت علنی برخلاف سنت و رویه پیامبر سیاست‌ورزی کنند.

آقای حکیمی این وظیفه را بر عالمان واجب می‌دانستند، طبق فرمایش امیرالمومنین، خدا از عالمان در این‌باره پیمان گرفته است. حضرت می‌فرمایند «لَولا... ما اَخَذَ اللهُ عَلَى الْعُلَماءِ اَلاّ یقارّوا عَلى کِظَّةِ ظالِمٍ وَ لا سَغَبِ مَظْلومٍ لاَلْقَیتُ حَبْلَها عَلى غارِبـِها» اگر خداوند از علما پیمان نگرفته بود که با پرخورى ظالم و گرسنگى مظلوم آرام نگیرند، زمام خلافت را به حال خود رها مى‌کردم. یعنی اگر علما در جایی فقر می‌بینند نباید سکوت کنند، چون فقر یعنی ظلم وجود دارد. وجود فقر در جامعه مساوی با وجود ظلم است. هر مقدار در جامعه فقر وجود دارد به همان مقدار بی‌عدالتی و ظلم در جامعه هست.

ایشان یکی از بزرگ‌ترین وظایف عالمان را امر به معروف حاکمان می‌دانستند و بزرگ‌ترین مصداق امر به‌معروف حاکمان هم امر به عدل بوده، کما اینکه در قرآن هم داریم: «لیقوم الناس بالقسط». بزرگ‌ترین هدف جامعه‌سازی هم این است که جامعه به قسط و عدل برسد و وظیفه عالمان نظارت بر این سیاستگذاری‌هاست.

عالمان نباید دربرابر انحرافات و مفاسد سکوت کنند، چون سکوت عالمان و نخبگان باعث قربانی شدن مردم می‌شود. وقتی اینها دربرابر ظلم حاکمان و رویه‌های ظالمانه و ناعادلانه سکوت می‌کنند، درحقیقت حیثیت دین خدا را در میان مردم می‌برند و باعث تشدید ظلم بر مردم و جری شدن ظالمان در جامعه می‌شوند.

علامه حکیمی در الحیات، چندین فصل را به بحث وظایف عالمان خوب و ویژگی‌های عالمان بد اختصاص دادند و آن را بسط داده و تعریف کرده‌اند. تعبیری که ایشان به‌کار می‌برند این است که «عالم در عینیت جامعه» باید چگونه باشد.

@mohamadrezahakimi

?خطبه‌ای فراتر از «فدک»

علامه حکیمی در آثارش با رد نامگذاری رایج «خطبه فدکیه» برای سخنرانی تاریخی حضرت فاطمه سلام الله علیها، آن را فراتر از یک مطالبه شخصی برای ارث دانسته و بر ابعاد عمیق‌تر و فرازمانی آن تاکید کرده است. ایشان معتقدند این خطبه، منشوری جامع برای ارزش‌های انسانی و اسلامی است.

• تجلی ثانی پیامبر: حکیمی خطبه فاطمیه را تجلی ثانی پیامبر اکرم(ص) دانسته و معتقد است که در هر کلمه و جمله این خطبه، پیامبر(ص) به صورت دیگری تجلی یافته است.

• قیامی قرآنی: ایشان خطبه فاطمیه را یک قیام قرآنی دانسته‌ که باعث شد امیرالمومنین علی(ع) از حذف مطلق مصون بماند و پس از آن بتواند حکومت اسلامی را بنا کند.

• مبنای تشیع: استاد حکیمی معتقد است که تشیع، حفظ سرمایه‌های ارزشمند خود را در طول تاریخ مدیون خطبه‌ها و مواضع حضرت زهرا(س) است.

• مهم‌ترین سخنرانی تاریخ: ایشان خطبه فاطمیه را هم‌شأن حدیث غدیر و شروع دعوت پیامبر(ص) دانسته و آن را یکی از مهم‌ترین سخنرانی‌های تاریخ اسلام می‌داند.

پیام‌های خطبه فاطمیه :

• عدالت و برابری: یکی از مهم‌ترین پیام‌های خطبه فاطمیه، تاکید بر عدالت و برابری است. حضرت زهرا (س) در این خطبه به شدت به تبعیض و بی‌عدالتی اعتراض کرده و بر لزوم ایجاد جامعه‌ای #عادل و #برابر تاکید کرده‌اند.

• حکومت اسلامی: خطبه فاطمیه، مبانی حکومت اسلامی واقعی را ترسیم کرده و الگویی برای حکومت‌داری اسلامی ارائه داده است. ایشان بر لزوم وجود یک #حکومت_عادل و مردم‌سالار تاکید کرده و به نقش مردم در انتخاب حاکمان اشاره نموده‌اند.

• اهمیت قرآن: حضرت زهرا (س) در خطبه خود به اهمیت قرآن به عنوان کتاب هدایت و راه روشن انسان‌ها اشاره کرده و بر لزوم عمل به دستورات قرآن تاکید نموده‌اند.

• مبارزه با ظلم و فساد: ایشان در خطبه فاطمیه به شدت با ظلم و فساد مبارزه کرده و بر لزوم مبارزه با ظالمان و ستمکاران تاکید نموده‌اند.

• حفظ وحدت مسلمانان: حضرت زهرا (س) در این خطبه بر حفظ وحدت و همبستگی مسلمانان تاکید کرده و از تفرقه و اختلاف بین مسلمانان به شدت انتقاد نموده‌اند.

@mohamadrezahakimi

انسانگرایی دین

اسلام کاستن حق هیچ انسانی را روا نمی‌دارد، و تحقیر شخص یا طائفه‌ای را جایز نمی‌شمارد. مردمان در نظر اسلام یا "برادران دینیند" یا "برابران نوعی"... پس اسلام برای زندگی با مردم و رفتار با آنان و دفاع از مردم و حقوق مردم دو ملاک در اختیار ما قرار می‌دهد:
یکی ملاک مسلمان بودن است و دیگری ملاک انسانیت نوعی؛ و امتیازهای معنوی اشخاص را، تا چه رسد به امتیازهای موهومی که اسلام آنها را پایمال کرده است، برای جهان دیگر باقی می‌گذارد و برای آنها تاثیری در بهره‌مند شدن از مواهب این زندگی قائل نمی‌شود...

الحیات/جلد۴،ص۱۲۹

@mohamadrezahakimi

اوج ایثار

استاد محمدرضا حکیمی در وصف مرحوم حاج شیخ مجتبی قزوینی چنین می‌نویسد:
او زندگی بسیار ساده‌ای داشت و گاه از نیازهای خود چشم می‌پوشید و آنچه که می‌توانست به طلاب تنگدست کمک می‌کرد.
شیخ بزرگوار نمونه‌ای مجسم از تقوا و نفس‌کشی و اعراض از مال و منال و جاه و شهرت و نعمت دنیا بود... روزی یکی از طلاب در حضور استاد سخن از نیاز شدیدش به تامین مخارج معالجه و درمان خانواده‌اش به میان آورد.
مرحوم شیخ به دلیل نداشتن وجه نقد به آن طلبه گفت:
این فرش را جمع کن ببر و بفروش و هزینه درمان کن، فعلا جای آن کیسه گونی پهن می‌کنم...

سیمرغ قاف عشق: ص۳۹۰

@mohamadrezahakimi