💠 ۳.شعر بلخیان💠****

✨این هم یکی از اشعار کهن است که  نتيجه يك واقعه تاریخی است. توضیح این سخن آنست که اسد بن عبدالله حاکم خراسان در سال ۱۰۸ برای جنگ با امیر ختلان و خاقان ترك بدان سامان رفت و شکست خورده به بلخ بازگشت. بلخیان او را هجو کردند و کودکان بلخ آن هجو را میخواندند:

**از ختلان آمذیه
برو تباه آمذیه

آوار باز آمذیه
بیدل فراز آمذیه**

💥چنانکه دیده میشود این شهر هشت هجایی دارای قافیه ناقص است و قرابت وزنی آن با اشعار دری در قرنهای بعد آشکار میباشد.

📚منبع

📘تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، ۱۳۹۱، ص ۱۴۸و۱۴۹

🌹@HistoriumClub🌹

*💠۲ - شعر پهلوی یزید بن مفرغ*💠

🔴يزيد بن مفرغ شاعری تازی نژادست که در آغاز عهداموی در ایران میزیسته و در خوزستان به دختری تعلق خاطر داشته است. وی بر اثر هجو عباد بن زیاد برادر عبیدالله بن زیاد مورد خشم عبیدالله قرار گرفت و مدتی در بصره محبوس بود. روزی عبیدالله فرمان داد او را نبیدشیرین و شبرم نوشانیدند و خوك و گربه ای را با وى به يك ريسمان بستند و در شهر بصره گرداندند و او پلید و مست میرفت و چند کودک فارسی زبان دنبال او براه افتادند و میگفتند : این چیست ! ... این چیست ! ... و یزید در پاسخ آنان میگفت :

آ بست و نبیذ است
عصارات زبیب است
سميه رو سپیذ است

🟠این سه مصراع شعر هفت هجایی و دارای قافیه ناقص است و مسلماً یزید که بر اثر زیستن در ایران و معاشرت با ایرانیان بصره و خوزستان و خراسان با زبان آن سامان و اشعارشان آشنایی یافته بود ، از آن بابت که کودکان فارسی زبان شهر بصره او را مورد مخاطبه قرار داده بودند ، در جواب آنان به شعر پارسی مترنم شده و چنین گفته بوده است.

📚منابع

📘تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، ۱۳۹۱، ص ۱۴۸

🌹@HistoriumClub🌹

*💠اشعار پهلوی بعد از اسلام💠***

✨این اشعار همه با وزن هجایی و بعضی
دارای قافیه و یا کلماتی نزديك به قافيه و برخی فاقد آنست و همه آنها نشان میدهد که چگونه شعر در ایران از اوزان هجایی قدیم به اوزان هجایی جدید که نزديك به اوزان عروضی است تحول می یافته و به صورتی در میآمده است که در آثار شعرای فارسی زبان نیمه دوم قرن سوم دیده میشود. از جمله آن اشعار زیر است :

📚منابع

📘تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، ۱۳۹۱، ص ۱۴۷

🌹@HistoriumClub🌹

?نفوذ زبان فارسی در میان اعراب حجاز?

?روابط بازرگانی و مناسبات فرهنگی ایرانیان با تازیان پیش از ظهور اسلام و نیز مهاجرت گروهی از ایرانیان به بخشهایی از سرزمینهای عربی باعث رواج و انتشار زبان فارسی در برخی نواحی شبه جزیره عربستان شده بود. در لابه لای متون و منابع کهن عربی گاه واژگان فارسی و قطعاتی از سروده ها و ترانه های عامیانه فارسی را میتوان یافت به نحوی بیانگر قدمت پیوندهای لغوی و زبانی میان ایرانیان و عربهاست و برای آگاهی از تاریخ و پیشینه زبان فارسی حائز اهمیت است.

? برخی محققان معاصر همچون علی اشرف صادقی در کتاب تکوین زبان فارسی آذرتاش آذرنوش در راههای نفوذ فرهنگ فارسی در عربی و صادق سجادی در دو مقالۀ پیاپی در مجلۀ معارف فهرست نسبتاً جامعی از این واژگان گرد آورده اند.با تتبع در منابع کهن عربی همچون آثار جاحظ، ابن قتیبه، ابن عبدربه و الاغانی ابوالفرج اصفهانی علاوه بر یافتن واژگان فارسی تا حدودی می توان مناطقی را که زبان فارسی در آنها نفوذ داشته است شناسایی کرد. به گفته جاحظ در البیان و التبیین به سبب مهاجرت گروهی از ایرانیان به شهر مدینه مردمان این شهر برخی واژگان فارسی را فرا گرفتند و با زبان خویش در آمیختند.

?از این واژگان همچون خربز (خربزه) روذق (روده) و اشطرنج (شطرنج) را به عنوان نمونه آورده است. از گفته جاحظ چنین پیداست که این واژگان از دیرباز و احتمالاً پیش از اسلام یا دست کم اندکی پس از ظهور اسلام در مدینه رواج داشته است. یکی از عوامل انتشار زبان فارسی در مکه و مدینه روابط بازرگانی ایرانیان با عربها و حضور آنان در بازارهای حجاز به ویژه سوق عكاظ بوده است. چنان که از برخی روایات بر می آید گروهی از بازرگانان عرب به سبب ارتباط با ایرانیان زبان فارسی را فرا گرفته بودند. به روایتی چون سلمان فارسی برای نخستین بار با پیامبر(ص) دیدار کرد تاجری یهودی که فارسی میدانست سخنان وی را برای آن حضرت ترجمه کرد.

?منبع

?تاریخ جامع ایران، جلد ششم، عنایت الله فاتحی نژاد، ۱۳۹۳، ص ۴۳ و ۴۴

?@HistoriumClub?

?مقاله نگاهی نو به نقش برجسته ساسانی رگ بی بی در بغلان افغانستان?

?@Historiumclub?

*?نقش برجسته ساسانی رگ بی بی( شاپور و شکار کرگدن نماد هند باستان) در روستای شمرق، ولایت بغلان، افغانستان*?

?این نقش برجسته ساسانی منسوب به شاپور یکم ساسانی در روستای شمرق ولایت بغلان افغانستان در شمال این کشور قرار دارد‌. علت کشف دیر هنگام این اثر آن بود که مردم این روستا از ترس آنچه در گذشته ای دور یا نزدیک بر سر این اثر منحصر به فرد آمده، این نقش را از دنیا مخفی نگه داشته بودند. اهالی شمرق در بغلان افغانستان این نقش را رگ بی بی می‌نامند و اعتقاد دارند که نقش حضرت فاطمه دختر پیامبر اسلام است. اما در سال ۲۰۰۱ با پیدا شدن بعضی از نیروهای طالبان در محل، مردم روستا که از رفتار دیوانه‌وار آنها با نقش‌های تاریخی اطلاع داشتند از مقامات محلی و جامعه شناسی بریتانیایی به نام دکتر جاناتان لی کمک خواستند.

? تخریب‌های گسترده‌ای که پیش از این، افرادی با عقاید شبیه طالبان روی نقش صورت داده بودند ترس روستاییان را بیشتر می‌کرد. مردم روستا دانشمند بریتانیایی را بدانجا راهنمایی کردند. جاناتان لی نیز در بازگشت خود به لندن با باستان‌شناس فرانسوی فرانتس گرُنه روبرو شد. فرانتس گرنه رهبری یک تیم باستان‌شناسی را به دوش گرفت و به منطقه رفت و در سال ۲۰۰۷ م./۱۳۸۶ خ. گزارش مفصلی در ۲۱ صفحه در این باره منتشر ساخت. سال ۱۳۹۴ سایت‌ها و رسانه‌های افغانستان از نگرانی بابت آثار تاریخی بغلان خبر دادند. دولت قول ترمیم و رسیدگی داده بود و معلوم نیست اقدامی صورت گرفت یا خیر.

? چند سال بعد طالبان دوباره آمد و دوباره سرنوشت آدم و آب و خاک به دست گروهی عجیب و خشن افتاد. خیلی چیزها بر باد رفت. شاید این میراث مشترک با ایران هم. شاپور در این نقش بر کرگدن تک شاخ (نماد هند باستان) پیروز شده است. وجود برگ درخت عنبه این نظر را تایید می‌کند که این نقش نمادی از پیروزی شاپور بر هند است. شاپور در سنگنبشته‌ی دژ نپشت (کعبه‌ی زرتشت) می‌گوید که «کوشان‌شهر تا پشکاپور (پیشاور) را گرفته است و پسرش نرسه را شاه سند و سیستان و توران می‌خواند.»اما برخی تحقیقات جدید این نقش برجسته را به بهرام دوم منسوب می کنند.

?@Historiumclub?

?بهمنیار آذربایجانی شاگرد زرتشتی ابن سینا?

?بهمنیار بن مرزبان آذربایجانی مکنی به ابوالحسن از شاگردان شیخ الرئیس ابو علی سینا از دانشمندان نامدار ایرانی در قرن پنجم هجری است. وی از زردشتیان آذربایجان بود. گفته اند که ابوعلی سینا، بهمنیار را در کودکی نزد آهنگری یافت که آتش میخواهد و صاحب دکان گفت: ظرفی که آتش به تو دهم حاضر نیست، ظرفی بیاور و آتش ببر، کودک اندکی نگریست، آنگاه خاکستر برداشت و بر کف دست ریخت و به استاد گفت: آتش بر این خاکستر نه چون ابو علی سینا این فطانت بدید شگفت آمدش و کودک را به ملازمت خویش خواند و تربیت کرد و به دست ابو علی مسلمان شد، زیرا خاندانش زردشتی بودند.

? کتاب المباحثات شيخ الرئيس ابوعلی سینا بیشتر در جواب سئوال های اوست. وفات او را در سال ۴۵۸ هجری نوشته اند، آثار بهمنیار به شرح اسامی زیر است: التحصيل يا التحصيلات رساله في مراتب الموجودات که پوپر Popper آن را با ترجمه آلمانی به چاپ رسانیده، رساله هایی به عنوان فی موضوع العلم المعروف بما بعدالطبیعه که آن نیز با ترجمه آلمانی همراه مراتب الحروف طبع شده، کتاب المفارقات النفوس، في اثبات العقول الفعالة والدلالة على عددها و اثبات النفوس السماوية. از تصنیف های بهمنیار کتابی در منطق و طبیعی و الهی است که برای دایی خود ابو منصور بن بهرام بن خورشید بن ایزدیار مجوسی به عربی تألیف کرده است و گویند این کتاب را خود و یا دیگری به فارسی ترجمه کرده است.

?منبع

?دانشمندان ایرانی از آغاز تا دوره قاجار، عبدالرفیع حقیقت، ۱۳۸۹، ص ۱۸۴

?@HistoriumClub?

?مقاله ای ارزشمند درباره کلمات فارسی قرآن?****

?@HistoriumClub?

*?کتابی ارزشمند درباره تاثیر لغات فارسی بر عربی?***

✨واژگان فارسی عربی شده از السیدادی شیر، ترجمه حمید طبیبیان عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

?@HistoriumClub?

*?کتابخانه مرو در زمان یزدگرد سوم?***

?در کتاب تاریخ بغداد از کتابخانه ای در مرو گفتگو می شود که در هنگام گریختن یزدگرد آخرین پادشاه ساسانی به نواحی شرقی ایران به آن حدود حمل شده بوده است آگاهی ما از این کتابخانه تنها منحصر به روایتی است که در همین تاریخ بغداد آمده و خلاصه آن این است که یحیی بن الحسن گفت وقتی من در رقه نزد محمد ابن طاهر ابن الحسین برکنار برکه ای نشسته بودم و من یکی از غلامان او را صدا زده و با وی به فارسی گفتگو میکردم، در این میان عتابی وارد شد او هم با من شروع کرد به فارسی سخن گفتن به وی گفتم تو چگونه این زبان را آموختی ؟

? گفت من سه بار به این شهر آمده ام و کتابهای فارسی را که در گنجینه مرو است استنساخ کرده ام این کتابها از زمان یزدگرد به این طرف بدین مکان افتاده و تاکنون نیز موجود است.گفت من از این کتابها آنچه مورد نیاز بود بر نوشتم و چون به نیشابور آمدم و از آنجا نیز چندین فرسخ دور شده به دیهی که آنرا دو در مینامند رسیدم ناگهان به خاطرم رسید که حاجت خود را از یکی از کتابها بر نیاورده ام پس به مرو بازگشتم و چندین ماه در آنجا رخت اقامت افکندم. به او گفتم یا ابا عمر برای چه کتابهای فارسی را استنساخ کردی؟ جواب داد آیا معانی را جز در کتابهای فارسی میتوان یافت؟ لغت و بلاغت از آن ما و معانی از آن ایشان است.

?منبع

?فرهنگ ایرانی پیش از اسلام و آثار آن در تمدن اسلامی و ادبیات عربی، محمد محمدی ملایری، ۱۳۹۶، ص ۶۴

?@Historiumclub?