? ملاحظه مردم

با آنکه از نظر مالی در مضیقه بود، عشقی بی‌پایان به خرید کتاب داشت چنان که به گفته خود خرید کتاب او را «خانه‌خراب» کرده بود. سیگار نمی‌کشید چرا که گمانش این بود «ملاحظه مردم واجب است». مشروب نمی‌خورد، قمار نمی‌کرد و این شیوه زندگی را مدیون تربیت توأم با آزادی خود می‌دانست که چون او را منع نکرده بودند، حریص نشد.

فروغی در معرفی اندیشه‌های مدرن غربی نقش مهمی داشت و به نوعی پل ارتباطی بین ایران و دنیای اندیشه‌های نوین غربی شد. او با ترجمه آثار مهمی مانند "سیاست افلاطون" و "گفتار در روش" دکارت، نه تنها فضای فکری ایران را غنی‌تر کرد، بلکه این امکان را فراهم آورد تا ایران‌گرایان با این مفاهیم آشنا شوند و آن‌ها را در مسیر اقدامات خود به‌کار گیرند.

?@Iranshenasi_Lawpol_UT

?شماره‌ی ششم فصل‌نامه‌ی علمی-فرهنگی ایرانشهر به صاحب‌امتیازی کانون ایران‌شناسی دانشگاه تهران منتشر شد.

▪️روایتی از میراث مکتوب فارسی در باب زبان؛
الهیات زبان از دریچه‌ی خواجه نصیرالدین طوسی
امیررضا ایزدپناهی
ض
▪️مرکز حفظ و اشاعه‌ی موسیقی ایرانی؛ تاریخچه و زمینه‌های تأسیس آن
علیرضا مهندس

▪️نقد و بررسی کتاب «ناسیونالیسم ایرانی: نژاد و سیاست بی‌جاسازی» اثر رضا ضیاء ابراهیمی
خشایار رضوی جیفانی

▪️حافظ و فردوسی در آینه‌ی محمدعلی اسلامی ندوشن
مانی‌ ملک‌فرنود

?تابستان ۱۴۰۳

کانون ایران‌شناسی دانشگاه تهران

@Iranshenasi_ut

بحثِ ملی‌گرایی و مغالطهٔ اشاره‌به منشأ انسان‌ها

دیالوگِ پرمغلطه‌ای ازطرف چپگرایان مطرح است که هرگاه دربارهٔ مفهومِ ملیّت، ملی‌گرایی و میهن‌پرستی سخن به‌میان‌می‌آید، درجا برمی‌گردند می‌گویند: «اجدادِ همهٔ ما از آفریقا آمدند درنتیجه همهٔ ما انسان‌ها از یک نژاد واحد هستیم و یک ریشهٔ واحد داریم و ازاین‌رو ملیّت و میهن بی‌معنی‌ست».

درپاسخ‌به این دیالوگِ غیرعلمی، مغالطه‌آمیز و بچگانه باید گفت که:

اولاً: اینکه اجداد انسان میلیون‌ها سال پیش از آفریقا آمدند اصلاً به مفهومِ ملیت _ که خیلی به‌عقب‌برویم تازه در دوهزارسال‌پیش شکل‌گرفته _ چه ربطی دارد؟ اصلاً مگر مفهومِ ملیت براساس ریشه‌های نژادی و خواصِ ژنتیکی شکل گرفته‌است که اینچنین و با این استدلال زیرسوال‌برود؟

مفهوم ملیت یک مفهومِ «تمدنی و فرهنگی‌ست»؛ درست است که هر ملیتی را یک «خون» (تبار) به‌وجودآورده؛ مانندِ ملیت ایرانی که به‌دست «انسانِ ایرانی» به‌وجودآمده، امّا تبار، خون و یا اصالتِ ژنتیکی، ملیت نیست؛ معیارِ ملیت «فرهنگ و تمدن» است.

مثلاً ما ایرانیان خودمان را آریایی می‌خوانیم؛ اما این واژهٔ آریایی بیش‌ازآنچه که به نژاد اشاره‌کند، به «فرهنگ» اشاره دارد؛ زیرا ایرانیان، بیشتر از تبار بومیان ساکن در ایران _ که دارندهٔ هاپلوگروهِ جِی‌دو اند _ می‌باشند؛ نه از تبار خالصِ آریایی با هاپلوگروهِ آر. بنابراین واژهٔ آریایی در گفتمانِ ملّی ایرانی امری‌ست فرهنگی؛ نه نژادی.

دوماً: مفهوم میهن به خاک اشاره دارد و نه به خون؛ و مغالطهٔ انکارِ خاک با مطرح‌کردنِ خون قیاسِ مع‌الفارق است.

#بهرام_ورجاوند (کاوه ایران‌فرّه)
#ملیت #نژادپرستی #چپ #انسان #آفریقا

@kavehiranfarr

?نام ترانه: از خون جوانان وطن لاله دمیده
?زبان: فارسی
?توضیحات:«از خون جوانان وطن لاله دمیده» نام هفتمین و مشهورترین تصنیف از مجموعه سروده‌های عارف قزوینی است. این تصنیف با نام‌های «راز دل» و «هنگام می» نیز شناخته شده‌است.
مضمون این تصنیف اشاره به افسانه‌ای دارد که از قطرات خون سیاوش (یکی ازقهرمانان شاهنامه)،گل‌های لاله روییده‌است. این تصنیف در آغاز انقلاب مشروطه ایران به‌یاد اولین قربانیان آزادی سروده شده‌است. مشهورترین بازخوانی این ترانه توسط محمدرضا شجریان در سال ۱۳۵۱ انجام شده است. امروز پس از گذشت سال‌ها، این ترانه، ساحت سیاسی ایران معاصر نقش پررنگی ایفا می‌کند.
@musiclawpolut

? هرگز نخواب کوروش

▪️دارا جهان ندارد سارا زبان ندارد
بابا ستاره ای در هفت آسمان ندارد
کارون ز چشمه خشکید البرز لب فروده است
حتی دل دماوند آتشفشان ندارد
دیو سیاه دربند آسان رهید و بگریخت
رستم در این هیاهو گرز گران ندارد

▪️دارا کجای کاری دزدان سرزمینت
بر بیستون نویسند دارا جهان ندارد
آئیم به دادخواهی فریادمان بلند است
اما چه سود اینجا نوشیروان ندارد
سرخ و سپید وسبز است این بیرق کیانی
اما صدآه و افسوس شیر ژیان ندارد

▪️کو آن حکیم توسی شهنامه ای سراید
شاید که شاعر ما دیگر بیان ندارد
بر نام پارس دریا نامی دیگر نهاده اند
گویی که آرش ما تیر و کمان ندارد

▪️هرگز نخواب کوروش ای مهر آریایی
بی نام تو وطن نیز نام و نشان ندارد...

-سیمین بهبهانی

?@Iranshenasi_Lawpol_UT

✅️ شیر معتاد، هنگامه‌ای از حماقت و بحران

صبح هم ملیجک طبق معمول به چاپلوسی آمده تا دور سرِ شاه اسپند دود کند که با گلوله آتش گوش شاه را سوزانده!

قبله عالم خشمگین و غضب آلود از این اتفاقات ناگوار اوقات خوشی ندارند. اعیان و درباریان و عمله همایونی به تکان آمده بناست شیر به جان گاو انداخته اعلیحضرت سیاحت نمایند و خوش بگذرانند و خاطره اتفاقات ناگوار را از یاد ببرند.

شیربان‌باشی شیر را به وسط میدان آورده زنجیرش را جدا نمود. شیر هم به تقلید از کریم شیره‌ای خمیازه‌ای کشید و در آفتاب پهن شد! گاو را به میدان آورده رها نمودند.

شیر باکمال بی‌حالی برخاست چند قدمی پس رفته ایستاد. گاو کف به دهان آورده به سمت شیر خیز برداشت و طوری به ماتحت حیوان کوبید که شیر چند قدمی پرواز نمود و از شدت درد نعره‌ای کشید و سرگردان شده و ماتحت مجروحش را به دیوار میدان چسپانید!

گاو مجددا حمله نمود! شیر چنگ و ناخن به دیوار میدان کشیده و هرطور بود بالا آمد و سر دیوار به حالت جنازه افتاد! شیربان‌باشی باکمال خفت طناب به گردن شیر انداخته و بی‌ملاحظه از پی خود کشید! و شیر با ما تحت شکافته، دست ناسور و پشت زخمی به کنام خود رفت.

شاه غیظ نموده و خشمگین‌تر از قبل شیربان‌باشی را مواخذه نمود که با حیوان چطور سلوک نموده‌ای که از سگ کمتر شده است!

شیربان انکار تقصیر نموده هیچ نگفت. پس از مقداری چوب خوردن، اقرار کرد که از خوفِ شیر جرات تیمار حیوان نداشته و چاره کار اینطور نموده که هرروز سه وعده به حیوان شیره تریاک بخوراند!

خلاصه یکسال است شیر را طوری معتاد نموده که هرروز مطابق یک ماه عمل کریم شیره‌ای شیره مصرف مینموده!

امروز هم شیربان‌باشی به ابتکار خود، حیوان را خمار به میدان فرستاده بلکه از شدت کسالت غیظ نموده گاو را پاره نماید! غافل که شیر از شدت خماری جز نشستن در آفتاب حرکتی ظاهر نمینماید.

قبله عالم از روبرو طوری به شیربان‌باشی لگد زدند که شیربان از حال رفته غش نمود. بعد امر کردند بیچاره را طناب به پا بسته وارونه سرش را به چاه موال فرو نمایند تا از بخارات چاه نفسگیر شده فوت شوند.

عمله خلوت وساطت نموده، قبله عالم ترحم فرمودند امرشد همانجا وسط میدان سر شیربان‌باشی را بریده راحت نمایند! بعد هم فرمودند نوکری که سلطان وحوش را به چنین روز انداخته اگر پا بگیرد قاطر را برروی ما سوار میکند!

بن‌مایه
روزنامه خاطرات السلطنه به کوشش فرخ سرآمد

?@Tarikhvadastan
?@Iranshenasi_Lawpol_UT

✅️ مستمری شاه

ششم آبان 1289 خورشیدی حسینقلی خان نواب وزیر امور خارجه ایران، که مردی قابل بود به سفارت‌خانه‌های روس و انگلیس اطلاع داد که دولت ایران بر بعضی نامه‌های خیانت‌آمیز شاه مخلوع (محمدعلی شاه قاجار) به عده‌ای از روسای طوایف ترکمن که از آنان خواسته شده بود در تهران دست به اقدامات خرابکارانه بزنند، دست یافته است. بنابراین دولت ایران خواهان آن است که اقساط آینده مستمری شاه مخلوع تا انجام تحقیقات لازم معوق بماند.

آن دو سفارت درجواب این نامه از توجه به این اتهام در مورد شاه مخلوع امتناع کردند و اصرار نمودند که مستمری شاه در موعد مقرر پرداخت گردد. ازطرفی با اجیر کردن عده‌ای، آنان را به درب خانه حسینقلی خان و تعقیب او درهمه جا فرستادند و مامور نمودند تا وصول وجه مزبور نسبت به وزیر شعارهای اهانت آمیز روا بدارند.

حسینقلی خان و دولت ایران مجبور به عقب‌نشینی شدند و مقرری محمدعلی شاه مخلوع را در موعد مقرر پرداخت کردند. هنوز چند روز از پرداخت مقرری نگذشته بود که معلوم شد محمدعلی شاه مسافرتی را به قصد دسیسه و توطئه علیه ایران در سراسر اروپا آغاز کرده آنهم با مستمری که از ایران میگرفت!

با اینحال دولت ایران نمیتوانست بر اثر فشارهای روس و انگلیس مستمری شاه را قطع نماید. اندک پافشاری حسینقلی خان در این زمینه نیز سبب شد تا سفارت روس از حسینقلی خان نفرت و کینه به دل بگیرد و سرانجام بر اثر فشارهای سفارت، حسینقلی خان تنها پس از شش ماه عهده‌داری وزارت خارجه، وادار به استعفا در پنجم اسفند 1289 شد.

یکی از دلایل استعفای حسینقلی خان تهدید به قتل از طرف سفارت روسیه بود. دو هفته قبل از استعفای حسینقلی خان، یک نفر گرجی اجیر شده سفارت روس، مرتضی قلی‌خان صنیع‌الدوله وزیر مالیه ایران را به ضرب گلوله ترور نمود و در سفارت روس پناهنده شد و سفارت ادعا کرد که قاتل تبعه آن کشور است و باید در روسیه محاکمه شود درنتیجه او را از ایران خارج نمود.

اما علت ترور وامی بود که صنیع‌الدوله قصد داشت از دولت آلمان جهت صنایع ایران بگیرد و برای آن برنامه بودجه‌ای تنظیم نموده بود. دولت روس که بیم آن داشت ایران با دریافت این وام به سمت آلمان‌ها متمایل شود ابتدا صنیع‌الدوله را از اینکار برحذر نمود و سپس با تهدید و فشار قصد داشت وی را از دریافت وام منصرف سازد اما پافشاری‌های صنیع‌الدوله، روس‌ها را وادار به ترور او نمود.

صنیع‌الدوله در روزی که اولین برنامه بودجه کشور که برپایه وام از دولت آلمان تنظیم شده بود را به مجلس میبرد در بین راه هدف گلوله یک نفر گرجی قرار گرفت و به قتل رسید. پس از این اتفاق نگرانی همراه با ترس دربین رجال ایران بوجود آمد و علاوه برآنکه از گرفتن وام از دولت آلمان منصرف شدند، همکاری خود را با سفارت روس بیش از قبل نمودند.

حسینقلی خان وزیر امورخارجه نیز پس از این اتفاق به صورت غیرمستقیم از طرف سفارت روس تهدید شد و از ترس جان استعفا داد.

بن‌مایه
نامه‌هایی از تبریز، ادوارد براون

?@Tarikhvadastan
?@Iranshenasi_Lawpol_UT