مطالعات نقشبندیه‌پژوهی [١٠٧]

اکنون که نگاه‌ها به تحولات سوریه و نگرانی دربارۀ وضعیت کردها دوخته شده است، شاید نام بردن از جنبش نقشبندیۀ مریدیه در بخش کردستانی ڕۆژاڤا، خالی از فایده نباشد.

حرکتی کمترشناخته‌شده با ویژگی‌های منحصر به فرد آن، که به دورۀ فروپاشی امپراتوری عثمانی برای مبارزه با استعمار فرانسه در شهر عفرین بازمی‌گردد و می‌توان آن را به نوعی، تداومی از جنبش‌های کردی ـ نقشبندی به شمار آورد.

از پیچیدگی‌های مطالعۀ این جنبش، قومیت و اهداف رهبری آن، یعنی شیخ ابراهیم خلیل افندی است که گفته می‌شود در سرکوب جنبش شیخ سعید پیران مشارکت داشته و بعداً از دولت جمهوری ترکیه جدا شده و حرکت عفرین را شکل داده است.

نسیمُگرام | د. سید سعید حسینی
وب‌سایت | تلگرام | اینستاگرام

مطالعات نقشبندیه‌پژوهی [١٠۶]

تصویری از خانقاه و مدرسۀ نقشبندیه در بیاره، پیش از آن‌که در سال ۱۹۵۰ میلادی به وسیلۀ حکومت بعث تخریب شود!

اثرگذاری نقشبندیه و صوفیه بر روندهای معماری در کردستان، دست‌کم در نهادهای مذهبی، از جملۀ مواردی است که تاکنون کمتر به آن توجه شده است.

نسیمُگرام | د. سید سعید حسینی
وب‌سایت | تلگرام | اینستاگرام

نکات مفید [١۳]

چنان‌چه به فضای آکادمیک، پژوهش دانشگاهی و تداوم کار علمی علاقه‌مند هستید، این نکات و توصیه‌های جمع‌آوری‌شده به وسیلۀ د. محمد رستم ـ استاد اندیشۀ اسلامی و فلسفۀ جهانی در دانشگاه کارلتن کانادا ـ می‌تواند مفید باشد.

نسیمُگرام | د. سید سعید حسینی
وب‌سایت | تلگرام | اینستاگرام

مطالعات نقشبندیه‌پژوهی [١٠٤]
اسناد و نسخ خطی [٣٥]

یکی از روش‌های مطالعۀ تحولات فکری نقشبندیه، مقایسۀ آثار اعتقادی ـ تربیتی پیروان شاخص آن در بوم‌های گوناگون است؛ چرا که معمولاً ایده‌ها پس از شکل‌گیری در خاستگاه‌های اولیه و گسترش در نواحی مختلف، بر اساس مؤلفه‌های اثرگذار فرهنگ ناحیۀ مقصد، تغییر می‌یابند.

از جملۀ آثار منتشرنشدۀ نقشبندیۀ کردستان، رسالۀ فارسی و کوتاه حبل المتین از شیخ محمدصاحب جلال‌الدین (مطابق نسخه: ۱۲۶۵ ه.ق -۱۳۴۳ ه.ش) است که در آن به مباحثی چون دسته‌بندی شیخ و مرید بر پایۀ نسبت آنان با روش ارشاد و سلوک و پایه‌های تصوف نقشبندی در «متابعت شریعت و التزام سنت و اجتناب بدعت» می‌پردازد.

در فایل پیوست، نسخه‌ای خطی از این رساله ـ گویا کتابت خلیفه‌اش، شیخ عبدالله فقیهی ـ به مخاطبان گرامی نسیمُگرام ارایه می‌شود، شاید علاقه‌مندی پیدا شد و پس از تصحیح و مقایسه با منابع نقشبندیۀ متقدم در بخارا، نسبت به انتشار آن اقدام کرد.

نسیمُگرام | د. سید سعید حسینی
وب‌سایت | تلگرام | اینستاگرام

بەڵگە و دەسنووس [٣٤]

ئەگەر کەسێک حەزی لە ساق کردنەوەی دەستنووسی مەکتووباتی سەید ئەحمەدی نۆدێ (١٢٥٨-١٣٣٢ ک.م) بوو، دەتوانێ لەم فایلە کەڵک وەربگرێت.

بۆ زانیاری زیاتر: بڕوانن بۆ بەشی کامێنتەکانی پۆستی پێشوو!

د. سەید سەعید حسەینی
وێب‌سایت | تێلێگرام | ئینستاگرام

بەڵگە و دەسنووس [٣٣]

لەم بەشەی نووسراوەکانی شێخ ئەحمەدی بەرزنجی (١٢٥٨-١٣٣٢ ک.م)، دوو خاڵ بۆ من گرینگ و جێگای سەرنج دێتە بەرچاو. یەکەم، هەبوونی نازناوی نەقشبەندی لە کۆتایی نێوی ئەودا، پیشاندەری کاریگەری ئەو ڕێبازە لە سەر ئەم بنەماڵەیە. هەڵبەت شێخانی نەقشبەندی هەورامانیچ وشەی قادرییان لە کۆتایی زۆرینەی نامەکانیان هێناوە؛ بەڵام نە وەک پێڕەوانی ئەو ڕێبازە، بەڵکوو وەکوو خزمەتکاری دەروێشان و تەنانەت ڕێبەرانی ئەو تەریقەتە.

خاڵی تر، ڕەنگدانەوەی چۆنییەتی ڕووبەڕوو بوونەوەی خەڵکی کوردستان بەرامبەر بە مەکتووباتەکەیەتی و دەڵێ: «هشتاد مکتوب قریب به فهمی کسی که قوۀ فارسی نداشته، به فارسی کردی‌آمیز به خدمت نیمه‌ملایان قراها نوشتم و ارسال نمودم».

لەو ڕووەوە که ئەم ڕەوتە لە شێوەزاری نووسینی هەندێ لە زانایانی کورددا دیارە، ئاماژە بەم بابەتە زۆر گرینگە. بۆیە دەتوانین لەم شێوەزارە و تێکەڵاو کردنی ئەنقەستی وشەی کوردی بە نووسینی فارسی، وەکوو نەریتێکی ئەدەبی تایبەتی لە کوردستان نێو ببەین کە زیاتر لە نامەکان و بەرهەمە فێرکارییەکانا بەرچاو دەکەوێ.

د. سەید سەعید حسەینی
وێب‌سایت | تێلێگرام | ئینستاگرام

نەقشبەندیه لە کوردستان [١٠۳]

دووای ناکۆکییەکانی نێوان شێخ مارفی نۆدێ (١١٦٦-١٢٥٢ ک.م) و مەولانا خالیدی شارەزووری (١١٩٣-١٢٤٢ ک.م)، شێخانی نەقشبەندی هەورامان بە مەبەستی هێشتنەوەی هێمنایەتی کەشی سۆفییەتی کوردستان، هەوڵێکی زۆریان داوە لە ڕێبەرانی قادری نزیک ببنەوە.

هەر بۆیە شێخ عەلائەدینی نەقشبەندی (١٢٨٠-١٣٧٣ ک.م)، وەکوو چۆن لە وێنەکەدا دیارە، لە سەرەتای نامەیەکیدا نووسراوەی «مدد یا روح شاه نقشبند و غوث گیلانی» و لە کۆتایی نامەیەکی دیکەیدا، «خادم علما و فقرای نقشبندیه و قادریه»ی هێناوە.

ئەم جۆرە نووسراوانە لە هەندێکی بەرچاو لە نامە و بەڵگەکانی ئەم بنەماڵەدا هاتووە و پیشاندەری ڕەنگدانەوەی وەزعی تایبەتی کۆمەڵگەی کوردی لە بوواری ئایینی و فەرهەنگی ئەو سەردەمەیە.

د. سەید سەعید حسەینی
وێب‌سایت | تێلێگرام | ئینستاگرام

مطالعات نقشبندیه‌پژوهی [١٠۲]
اسناد و نسخ خطی [۳۲]

بخش قابل توجهی از اسناد و نامه‌نگاری‌های مشایخ نقشبندی هورامان، دربارۀ امور جاری مراکز خانقاهی آنان، مدیریت امور پیروان، اقامت مسافران و پذیرایی از مهمانان است.

در این نامۀ بدون مهر و تاریخ، شیخ محمدعثمان سراج‌الدین، به جهت آن‌که «امساله بواسطۀ کثرت واردین و قلت غله در بیاره، زیادتر از سال‌های سالفه محتاج غله» شده‌اند، از شیخ محمدسعید مازی‌بن ـ که دارای آسیاب بوده است ـ درخواست مساعدت می‌کند تا مقدار «سه صد تغاری غله» را برای آنان ارسال کند.

او با توجه به وضعیت موجود، خواهان تسریع در انجام کار بوده، چرا که «هنگام تأخیر هم نمانده» و برای این کار نیز، امیدوار به همکاری «اهالی مازی‌بن» بوده است. نظر به مراودات دو خاندان سراج‌الدین و مشایخ مازی‌بن، از شیوۀ پرداخت هزینه‌ها ذکری به میان نیامده است.

از معادل دقیق کیلوگرمی تغار در هورامان اطلاعی ندارم. اما با توجه به دلالت این واژه بر کثرت در محاورات عامیانۀ مردم هورامان، به نظر می‌رسد ۳۰۰ واحد از آن، حجم قابل توجهی بوده باشد.

نسیمُگرام ـ د. سید سعید حسینی
وب‌سایت | تلگرام | اینستاگرام