نشوز در قرآن در پرتو فقه یهودیت ربانی? ثاقب حسین (دانشگاه آکسفورد)آیهٔ ۳۴ سورهٔ نساء در تفاسیر و آثار فقهی پیشامدرن عموما به‌گونه‌ای تفسیر شده که به شوهر اجازه می‌دهد در صورت نشوز - اصطلاحی قرآنی-فقهی که به‌معنای نوعی نافرمانی از شوهر در نظر گرفته می‌شده- همسر خود را مورد ضرب وشتم قرار دهد. بنابراین، طبق تفسیر سنتی آیه، زن ملزم به اطاعت از شوهر است و شوهر بر همسر خود ولایت پیدا می‌کند. در این ارائه، در ابتدا به مرور بافتار ادبی آیه می‌پردازیم، سپس سلسله مراتب جنسیتی آیه و مسئله اطاعت زن از شوهرش مورد بازبینی قرار می‌گیرد. سپس تلاش می‌شود تا اصطلاح کلیدی نشوز فارغ از تفاسیر و آثار فقهی و با توجه به کاربرد آن در قرآن، اشعار متقدم اسلامی و جاهلی و دیگر متون اسلامی متقدم، مجدداً ارزیابی شود. شواهد به طور همبسته‌ای نشان می‌دهند که نشوز نه به «نافرمانی»، بلکه به «تمایل به ترک شوهر (معمولاً به نحوی که پای مرد دیگری در میان است)» اشاره می‌کند و بنابراین ممکن است نشوز، تعبیری مودبانه از خیانت زناشویی باشد. سرانجام، رابطه بینامتنی بین این آیه و فقه ربانی یهودی برای سوتاه -همسر مشکوک به زنا- بررسی خواهد شد.

@Inekas

? آزادِ كنيزان? محمد مهدی عظیم منش

در فرسته ای در کانال سلیم پژوهی، میان چند نسخه ی یک عبارت درباره ی حضرت نرجس، مقایسه شده است:

? فيا بن حرة الإماء متى تنتظر؟ أبشر بنصر قريب من رب رحيم

? إن الله تعالى يفرج الفتن برجل منا أهل البيت كتفريج الأديم‏ بأبي ابن خيرة الإماء? فإذا كان ذلك ابتعث الله خير هذه الامة

و در ادامه آمده است: به روشنی، حرة الإماء در نقل اول و خير هذه الامة در نقل سوم، تصحیف خير الاماء است

فارغ از این داوری که در تخصص این جانب نیست و این سوال که آیا عبارت سوم الزاما تصحیف عبارات بالاتر است یا می تواند مستقل باشد، به نظر می رسد که حرة الاماة معنای لطیف تر و دقیق تری دارد:

? خیرة الإماء یعنی بهترین زنِ کنیزان، بهترینِ کنیزان یا بهترین کنیز. در این تعبیر به کنیز بودن حضرت نرجس اشاره شده است و این که در میان کنیزان، او بهترین بوده است.
▪️ این احتمال که کنیز در این جا به همه ی زنان مومن گفته شده باشد مردود است. اگرچه، به زنان مومن أمة الله گفته می شود و مثلا در نماز میت، برای همه می گویند: اللهم ان هذا عبدک وابن عبدک وابن امتک، حضرت فاطمه سلام الله علیها نیز امة الله است. از این رو خیرة الاماء در عبارت مورد نظر نمی تواند به معنای خیرة النساء باشد و حضرت فاطمه را در بر بگيرد يا لقب ايشان را به حضرت نرجس بدهد؛ به خصوص در زمان اميرالمومنين عليه السلام

? اما تعبیر حرة الإماء یعنی: زنِ آزادِ کنیزان، آزادِ کنیزان، یا کنیزِ آزاد. این تعبیر به آزاد بودن حضرت نرجس اشاره دارد.
توضیح این که بنا بر روایات

? حضرت نرجس پیش از اسارت، شاهزاده و حر بوده است

?هم چنین ایشان پیش از جنگ و اسارت، با دیدن حضرت فاطمه ـ سلام الله علیهاـ در خواب، اسلام آورده بود و نمی شود فرد مسلمان را به اسارت و کنیزی گرفت.

? بنا بر روایتی از امام هادی ایشان زوجه ی امام حسن عسکری بوده است و نه کنیز ایشان: ... فانها زوجة أبی محمد و ام القائم. (الغیبة شیخ طوسی: 208/ 178)

از این رو به نظر می رسد که این تعبیرِ "متناقض نما" ، "آشنایی زدا" و معما گونه، به همین نکته اشاره دارد که گرچه حضرت نرجس به ظاهر، اسیری در لباس کنیزی بود و کنیز شمرده می شد، در حقیقت حرّ و آزاد بود.

? نمونه ای دیگر از این گونه اضافه در کلمات امیرالمومنین علیه السلام:

... فَالصُّورَةُ صُورَةُ إِنْسَانٍ وَ الْقَلْبُ قَلْبُ حَیَوَانٍ لاَ یَعْرِفُ بَابَ الْهُدَی فَیَتَّبِعَهُ وَ لاَ بَابَ الْعَمَی فَیَصُدَّ عَنْهُ وَ ذلِکَ مَیِّتُ الْأَحْیَاء (نهج‏‌البلاغه، خطبه 87)

Telegram

سلیم‌پژوهی |یادداشت‌های محمد قندهاری

***💢*** "ای پسر بهترین کنیزان، تا به کی به انتظار می‌نشینی؟" ***▫️*** گزارشی از خطبه امیرالمومنین علیه‌السلام پس از نهروان و تحقیقات مرتبط با آن بنابر گزارش منابع تاریخی شیعه و اهل سنت، امیرالمومنین ع در سال 38 هجری پس از جنگ نهروان، خطبه ای بلیغ و بلند ایراد کردند…

2021 IQSA International Meeting Program Book and Conference Details

برنامه و چکیده‌ی ارائه‌های همایش دوسالانه‌ی «انجمن بین‌المللی مطالعات قرآنی» (پالمرو، ایتالیا) که تا ۱۱ جولای ( ۲۰ تیر) امسال ادامه خواهد داشت.

@sulaym