ترامپ یا امریکا؟!

به این دو جمله بنگرید: موقعیت جغرافیایی استان البرز؛ وضعیت اقتصادی استان البرز. این دو خیلی متفاوتند. اولی(موقعیت) ناظر به‌ محل قرارگیری پدیده ای در فضا و زمان است؛ ولی دومی به حالت یا شرایط کنونی پدیده اطلاق می شود. مثلا گفته می شود، کاوه صاحب موقعیت خوبی در شرکت است؛ یعنی جایگاه شغلی او خوب است. ولی ممکن است توامان در باره او گفته شود، این روزها کاوه در وضعیت روحی مناسبی نیست.

راستش به گمانم مدیران و تصمیم سازان جمهوری‌اسلامی در استراتژی سیاست خارجی از درک تفاوت این دو عاجز بوده اند. وقتی گفته می شود که برقراری مناسبات استراتژیک میان ایران-آمریکا بایسته، شایسته و بلکه محتوم و گریزناپذیر است، این گزاره از دیدگاه موقعیتی بیان می شود. ولی رهبران و مدیران جمهوری اسلامی اغلب این گزاره را از دیدگاه رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده می سنجند.‌ یعنی گرفتار و اسیر وضعیت هستند و موقعیت را به طاق نسیان می سپارند و یا اصلا درکی از آن ندارند.
#یدالله_کریمی_پور
@karimipour_k

سرانجام فرا رسیده است

به گمانم‌ روزگار حکومت های ایدئولوژیک، مذهبی و فرقه گرا رو به پایان نهاده و در مقیاس تاریخی، آخرین دقایق خود را سپری می کند. بعید است در دهه سوم سده جاری، دیگر اثری از چند رژیم باقیمانده از این دست، چیزی باقیمانده باشد.
#یدالله_کریمی_پور
@karimipour_k

کارآمدی بمب اتم احتمالی ما

چندی پیش شیرین هانتر عضو شورای روابط خارجی ایالات متحده آمریکا در باره تصمیم جمهوری‌اسلامی به مذاکره نکردن با ایالات‌متحده چند گزاره برتر ارائه داد، که دو موردش بسیار تکان دهنده است:
۱- رفتن به دنبال بمب اتمی تنگنای امنیتی ایران‌ را حل نمی کند؛
۲- حتی چنان چه جمهوری‌اسلامی چند بمب هم بسازد، باز توانایی پاسخگویی به حمله دوم را نخواهد داشت.

در فضای پیچیده و فرا دقیق جنگ هسته‌ای، مفهوم «حمله دوم» حیاتی است. این استراتژی بازگو کننده توانایی یک کشور در انجام حمله تلافی‌جویانه پس از دریافت ضربه اول است. هدف استراتژیک حمله دوم‌  جلوگیری و بازماندگی از حمله اول است. بنیاد دکترین حمله دوم‌ بر ۶ پایه نهاده شده و اغلب دکترینی است که از سوی کشورهای برتر برگزیده می شود:

۱-توانایی بازماندگی
نخست آن‌که حکومت باید ۱۰۰٪ مطمئن باشد که پس از حمله اول پابرجا مانده و توانایی پاسخ تلافی جویانه به حمله اول دشمن را داراست. چنین اطمینانی مستلزم وجود سیستم‌های هشدار اولیه نسل پنجمی، پناهگاه‌های مستحکم برای همه شهروندان، پرسنل و تجهیزات و ارتباطات  است؛

۲- سیستم‌های پرتابی گوناگون
  حکومت های گزیننده حمله دوم، در جهت افزایش توانایی بازدارندگی و بازماندگی، ناگزیرند دارای سیستم‌های پرتابگر گوناگون و کارآمدی باشند. مانند موشک‌های بالستیک قاره‌پیما (ICBMs) زمین به زمین، موشک‌های بالستیک آبی-خشکی (SLBMs) و انواع بمب‌افکن‌های استراتژیک مانند B.2, F.22و... پراکندگی و استتار این سیستم‌ها، توانایی نابودی آنها را در حمله اول کاهش می دهد؛

۳- دکترین هسته‌ای
همان‌ گونه که پیشتر آمد، کشورهای برتر دکترین «حمله دوم» را بر می گزینند. چنین گزینشی به رغم‌ خطرات دریافت عواقب مهیب حمله اول، ناشی از اطمینان ۱۰۰٪ به بازماندگی ناشی از حمله اول است؛

۴-اطلاع از حمله اول
گرچه تشخیص دقیق کمتر از ۶۰ ثانیه ای از حمله اول برای انجام‌ عملیات حمله دوم چالش محسوب می شود، ولی توانایی سیستم‌های هشدار اولیه چنان‌ است که از لحظه اقدام و پرتاب آگاهی کسب خواهد شد. زیرا در همین‌ مدت ناچیز سیستم ها افزون بر هشدار باید قادر به تشخیص و تحلیل سریع نوع، حجم، ابعاد و اندازه مقابله به مثل باشند؛

۵- تصمیم‌گیری سریع
استراتژی حمله دوم  به دلیل حیاتی بودن واکنش به حمله اول، نیازمند ساختارهای کارآمد و برتر فرماندهی و کنترل و توانایی ارزیابی سریع وضعیت است.

۶- پیامدهای پیش‌بینی ناپذیر
بهره گبری از تسلیحات هسته‌ای، قرین است با پیامدهای پیش‌بینی ناپذیر و دوزخ گونه آخرالزمانی، به ویژه برای کشورهای شروع کننده.
به گمانتان‌ جمهوری اسلامی از حد توانایی برخوردار است؟! آیا توانایی دستیازی به‌حمله دوم‌ را خواهد داشت؟!
#یدالله_کریمی_پور
@karimipour_k

این روزها ترکیه در ایران چه می کند؟

توجه: (آگاهم‌ که محتمل است نوشته زیر جانم را در معرض خطر قرار دهد، ولی چه کنم‌ که نمی شود سکوت کرد. یاداوری می شود که در سال‌های پیش، از ناحیه وابستگان همین قبیله مورد تعرض کشنده قرار گرفتم. حکم‌دادگاه موید این مطلب است).

به گمانم سازمان اطلاعات ملی ترکیه (میت)با وجود گسترش ابعاد نفوذ دیرپایش در ایران‌، این روزها در پی تحمیل سه هدف اساسی در این دیار است:

۱- به هر قیمت و با هر ابزاری مانع انجام هر نوع گفتگوی ایران- غرب شود.‌ انجام و استمرار گفتگو و احتمال تبدیل آن به مذاکره، خللی بزرگ در طرح و برنامه ریزی درازمدت ترکیه برای آینده ایران است.‌ چنین خطری باید به هر وسیله ممکن‌ از طریق نفوذی های میت برطرف شود؛

۲- تقویت رویکرد کسانی که خواهان تغییر دکترین هسته ای جمهوری اسلامی هستند؛ به منظور آماده سازی فضای بین المللی جهت تهاجم هوایی به تاسیسات و به ناچار کشاندن ایران به جنگ با اسراییل(اشغالگر) با حربه صادق ۳.
از دیدگاه پرزیدنت اردوغان و با وجود شم بسیار قوی فرصت طلبی کم مانند او، بعید است شرایط مناسب کنونی در جهت تضعیف ایران در سال های آتی مجددا بروز کند؛

۳- درگیر کردن بیش از پیش جمهوری اسلامی در جنگ و مشاجره؛ از جمله در میدان های سوریه، لبنان، اسراییل و میدان های بی کران داخلی، به منظور بهره برداری فرصت طلبانه از آن ها و در نهایت تضعیف همبستگی ملی.

من آن چه شرط بلاِغ است با تو می گویم
تو خواه از سخنم پند گیر، خواه ملال

#یدالله_کریمی_پور
@karimipour_k

چگونگی آغاز فروپاشی شوروی

فرایند فروپاشی شوروی با جدا شدن ملت ها و سازمان های قمرش آغاز شد. سال ۱۹۸۸ که اتحاد شوروی و مارکسیسم-لننیسم  نفس های آخرشان را می کشیدند، مردم آلمان خاوری موج‌ گونه تصمیم به فرار گرفتند. سپس نوبت جدایی مجارستان و لهستان فرا رسید. این دو ملت پس از چند سال مبارزه مستمر و پیچیده، سرانجام موفق به برگزاری انتخابات آزاد شدند. در این میان ارتش شوروی به آخرین حرکت خود دست زد. تجاوز به لیتوانی. ولی معلوم‌ بود که این حرکت محکوم‌ و محتوم به شکست بود. سهل است که در همین شرایط ارتش سرخ، افغانستان را نیز از دست داد.

فرآیند جدایی ملت های اقماری از اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی تند و تندتر شد. آنگولا. موزامبیک، گینه و ... نیز یکی پس از دیگری از دست رفتند.

مسکو در جایگاه مادر سوسیالیسم طراز لنین، توان اقتصادیش را از دست داده بود. چنان که گورباچف به عنوان آخرین رهبر شوروی هنگام سفر به مجارستان، آب پاکی را بر دستان یانوش کادار آخرین رهبر جمهوری سوسیالیستی مجارستان ریخت و اعلام نمود که دیگر مسکو توانایی ارایه هیچ کمکی به بوداپست ندارد. پیامی که متعاقبا به ورشو نیز رسید.

تا جایی که بیاد می آورم فروپاشی رژیم های استبدادی و دیکتاتوری نظامی ماّب‌، ابتدا از حاشیه و پیرامون آغاز شده و پس از از دست دادن اقمار، به سرعت به مرکز می رسد.
#یدالله_کریمی_پور
@karimipour_k

مساله تاریخی ایران

دستکم‌ از هنگام تکوین ایران جدید (۱۵۰۱_صفویه) تا کنون، چشمگیرترین نقش حکومت ها در اعتلا و فتور این کهن ملت و کشور، به جهتگیری آنها مرتبط بوده است:

تصمیم گیری استراتژیک؛ یعنی تشخیص درست یا نادرست دشمنان و دوستان در فضای پیرامونی.

مثلا شاه عباس و نادر شاه با شناخت دقیق پیچیدگی های مناسبات در فضای پیرامونی ایران و البته تغییرات آن، موجبات اقتدار ایران و سرپا و توانا ماندنش شدند. ولی غیر از محمد شاه(به غلط آغا محمدخان) شاهان قاجار از فتحعلیشاه تا احمد شاه، نتوانستند دوست و دشمن ایران و ایرانیان را در فضای پیرامونی درک کنند. بنابراین موجبات فروپاشی آن‌ شدند.
به گمانم پهلوی ها، به ویژه استراتژیست های پهلوی دوم نیز به درک خوب چهار فضای پیرامونی ایران نائل شدند: دولت های متخاصم و توانمند در رده استراتژیک(مانند شوروی)، قدرت ها و سازمان های استراتژیک حامی(ناتو و آمریکا)، دولت های کوچک‌ همراه و نیازمند کمک(عمان و...) و دولت ها و سازمان های ضعیف پیرامونی دشمن.

در واقع تا ۱۳۵۷، برای حدود ۱۵۰ سال استراتژی سیاست خارجی ایران، جلب پشتیبانی یک قدرت دریایی، در برابر قدرت قاره ای بود. با این تفاوت که قجر در فهم و اجرای این استراتژی(دریا_غربگرایی) بس ضعیف و بیمار گونه عمل کرد، ولی پهلوی ها در مقیاس بزرگ و جز دستیازی به اشتباهات کوچک، به موقع و درست عمل کردند.

رویکرد استراتژیک جمهوری اسلامی از همان‌ آغازهای تکوین تا کنون، به رغم تلاش در جهت استقلال و خوداتکایی نظامی و...تا جایی که به جهتگیری کلان سیاست خارجی-دفاعی بر می گردد، حاوی ۷ اشتباه مهلک بوده است:
۱- دور شدن‌ از ایالات متحده همراه و همکار قدیمی و در جایگاه توانمندترین دولت تاریخ بشر؛
۲- درگیر شدن مستقیم و رویاروی با اسرائیل (اشغالگر) در جایگاه کشوری غیر همسایه، به جای تقابل غیر مستقیم؛
۳- نادیده انگاری امیال امپریالیست ی درازمدت ترکیه، به ویژه در دوره پرزیدنت اردوغان در باره قفقاز، شمال باختری ایران و آسیای مرکزی؛
۴- ناچیز انگاری بالندگی شگفت اقتصادی -دفاعی ۶ کشور جنوب خلیج فارس؛
۵- گرایش استراتژیک یکسویه به تهدیدگاه وخیزگاه ۲۱۲ ساله ایران در جایگاه همراه و همکار روسیه متجاوز؛
۶- در پیش گرفتن‌ دوستی و همراهی با طالبان‌ دوم. با این که طالب ها خود را دشمن اصلی و درازمدت تاریخی ایران می دانند؛
۷- جهت‌گیری استراتژیک در جهت جلب حمایت ملت های عرب زبان جنوبی و باختری و نادیده انگاری و عدم‌ تمرکز بر خاور و شمال خاوری.

کوتاه آن که چنان چه جمهوری اسلامی به فوریت در صدد تغییر سیاست خارجی در مقیاس استراتژیک مبتنی بر احیای همکاری با آمریکا، ناتو و اروپا، دست کشیدن از درگیری مستقیم با اسرائیل(اشغالگر)، نیفتد، دچار اشتباه دردناک‌ تاریخی و کمتر قابل‌جبران خواهد افتاد. به گمانم‌ سرنوشت و ته نوشت آتی ایران به این تصمیم‌ استراتژیک وابسته و پیوسته است. ماه های پیش رو ترازویی دقیق در جهت سنجش درستی-نادرستی این تحلیل است.
#یدالله_کریمی_پور
@karimipour_k

بر باد رفته

با فرض شرایط کنونی چیره بر سوریه، ممکن‌است تا پایان‌ آذرماه جکومت خاندان اسد دچار فروپاشی شود. تا کنون‌ نیرویی که بتواند جلوی سرعت شگفت تحریرالشام را بگیرد قد علم‌نکرده است.

حزب الله که در حال جمع و جور کردن‌ خود و تمرکز بر آتش بس با اسرائیل(اشغالگر) و حواشی آن است.  از عراق و نیروی پرسر و صدای حشدالشعبی هم‌خبری نیست. سپاه قدس جمهوری اسلامی هم‌به نظر می رسد با اقتدار دوره سپهبد سلیمانی فاصله دارد. کارکرد نیروی هوایی روسیه نیز نسبت به گذشته تقلیل یافته و فاقد نیروی هماهنگ‌ مناسبی در زمین است. ارتش سوریه هم‌ که هیچگاه جنگنده نبوده و بیشتر کاراکتر کودتا را داراست.

با این همه احتمال تکوین‌ دولتی بنیادگرا در شامات بعید به نظر می رسد.‌ گرچه ترکیه چند روز است مهار این قوا را برای مدتی کوتاه تا تسلیم و یا فروپاشی خاندان اسد و علویون‌ رها کرده است، ولی بعید به نظر می رسد پس از پایان‌ یافتن ماموریتشان تحمل استقرار حکومتی بنیادگرا را در همسایگی خود داشته باشد.
با این‌همه، عجالتا تحریرالشام موجبات سرور و شادمانی همه گروه های تکفیری و بنیادگرای عقب مانده شده است. از طالب ها تا حماس و فرمانده ارشدش خالد مشعل. بوکوحرام، بقایای القاعده و داعش این روزها بهترین لحظات را می گذرانند. طالب ها هرگز اندیشه خراسان بزرگ مشتمل بر اشغال نیمه خاوری ایران را رها نکرده اند.‌تحریر الشام ضمن پای بندی به الگوهای داعش نوین نیز در اندیشه تجدید خلافت اموی و عباسی است.
حیات سیاسی خاورمیانه به کدام‌سو کشیده می شود؟! در غیاب آمریکا‌، ناتو و روسیه ی ناتوان، کدامین نیرو سدی چشمگیر در برابر نیروی واپسگرای تحریرالشام و تجدید حیات داعش خواهد بود؟
#یدالله_کریمی_پور
@karimipour_k

رمز و راز شکست های اخیر

امروز روشن شد که حلب تحت کنترل تحریرالشام قرار گرفته است. پیشتر نیز حزب الله با وجود در جریان بودن نبرد غزه و برخلاف وعده های پیشین مبنی بر بودن و ماندن در کنار حماس تا پیروزی نهایی، تن به آتش بس با دولت اسرائیل(اشغالگر) داد. غزه نیز تحت رهبری بقایای حماس در قالب ویرانه ای سرتاسری به امید آتش بس نفس می کشد. کرانه باختری نیز به گروگانی دائمی می ماند که هرگاه فاشیست های اسرائیلی بخواهند در اختیارشان است. چنان چه بخواهیم موقعیت سه جبهه سوریه، جنوب لبنان و غزه را در یک‌ گزاره جای دهیم، توان نوشت:
محور مقاومت‌ از منظر شاخص های استراتژی، در شرایط پدافندی است

مفهوم‌ و ابعاد اصطلاح کلیدی موقعیت پدافند استراتژیک برای استراتژیست ها گویا است. خلاصه اش این است: تا هنگامی که ملتی، سپاهی و لشگری در موقعیت(و نه وضعیت)‌ پدافندی است، نه تنها نمی توان امیدی به پیروزی اش داشت، سهل است که در شرایط شکست و بلکه فروپاشی و نابودی است.  ولی جرا محور مقاومت‌ از جایگاه آفند به موقعیت پدافند کشیده شد؟

۱- توان‌ ارزی-اعتباری
ملت ها و تشکل های تشکیل دهنده محور مقاومت‌، پول و اعتبار کافی برای آفندی ماندن ندارند؛ سهل است که بیشینه توان آنها گذران زندگی در قالب معیشتی است. به گمان‌ منحنی آفندی- پدافندی و توان ارزی-اعتباری مثلا جمهوری اسلامی با هم در یک راستا قرارگرفته و همخوانی دارند؛

۲- نبود پشتیبانان بزرگ
کارآمدی دفاعی محور مقاومت‌ از جمله حزب الله، حماس، حوثی ها، سپاه قدس، تشکل های عراقی نه تنها ضعیف نیست، که برجسته بوده است؛ ولی این قوا با وجود توانمندی در تاکتیک ها، مغلوبان استراتژی بد فرجام‌ جمهوری اسلامی شده و خواهند شد. برآیند ۴۶ ساله جمهوری اسلامی در سیاست خارجی، واگرایی تند و پرشتاب از مجموعه ملت های توسعه یافته و گرداننده جهان و روی آوردن به اسب های لاغر، کم‌ توان و کم‌بازده در عرصه های سیاسی، نظامی و لجستیک بوده است.‌ بدیهی است که ایران‌ و محور مقاومت‌، در مقیاس کلی و همه جانبه، بدون‌ داشتن پشتیبان تنها قادرند بر نبردهای کربلا-عاشورایی تمرکز نمایند؛
۳- سیاستگذاری های ملی
یکی از اشتباهات شگفت جمهوری اسلامی نادیده انگاری توان‌ دولت های مرکزی و خواسته های اکثریت ملت در تشکیل محور مقاومت‌ بوده است.‌ جمهوری اسلامی با‌ هزینه کردهای کلان حزب الله مجهز کرد، آیا دوسوم‌ دیگر لبنانی ها اعم‌ از اهل تسنن و مارونی ها هم‌ با مواضع حزب الله موافق بوده اند؟! آیا هزینه چند میلیارد دلاری برای تجهیز حشدالشعبی در ضمن همراهی دولت عراق بوده است؟! یا سرمایه‌گذاری سنگین درجهت نگاهداری دولت بعثی بشار اسد، خواسته اکثریت سوری ها را پشت سر دارد؟!
به گمانم ساده لوحی است که تصور شود دولت های عراق و لبنان وجود تشکیلات و ارتش های مسلح خارج از ارتش ملی را که از تهران دستور گیرند تحمل کنند. همین‌ گونه است گرایشات مردم سوریه دایر بر اشغال کشورشان توسط چندین قدرت. به همین دلیل است که آنان‌ به قدرتی اگرچه امپریالیست برای آزادی کشورشان از زیر حکومت به زعم‌ خودشان تهران متوسل می شوند؛
۴- ضعف پشتیبانی داخلی
حتی با وجود چنین فضای نامیمون و ناهمراه پیرامونی، شاید با همراهی قاطبه ملت چالش ها تا حدودی پر کردنی می نمود. ولی شوربختانه از درون هم‌ تقریبا‌ آحاد ملت سرسازگاری با رویکردهای حکومت، از جمله در سیاست خارجی ندارند.

دور از انتظار نیست با وجود بقای شرایط و سازوکار کنونی، یعنی بنیه ضعیف اقتصادی، استمرار نبود پشتیبانی قدرت های بزرگ، استراتژی ملی گرایانه دولت ها و تشکل های عضو محور مقاومت‌ و به ویژه ناهمراهی مردمی با رویکرد محور مقاومت، دیگر دوره پیروزی های بزرگ این محور به پایان رسیده باشد.
#یدالله_کریمی_پور
@karimipour_k

از ایروان‌ بیاموزیم

هایستان(ارمنستان) برای بیش از دو سده مستقیم و غیر مستقیم تحت الحمایه روسیه بود؛ تا ۲۰۲۲ ایروان‌ در جهت بقای خود متکی به کرملین ماند. ولی حاصل این وابستگی در جنگ‌ ۲۰۲۰ روشن شد. ایروان همه چیز را به محور آنکارا-باکو باخت.
ولی به رغم مخالفت های ۱۵- ۲۰ درصدی درونی و نیز نفوذ روسیه در ارکان‌ رهبری سیاسی-نظامی ایروان‌ و توانمند بودن روسوفیل ها در تصمیم سازی های ملی، امواج ملی گرایانه‌ مردمی ارمنی بالاخره چیره شد. ارامنه با فرار فراگیر از حیاط خلوت روسیه و تغییر استراتژی دفاعی خود، تا اینجای کار در مدتی کوتاه توانسته اند به بازنگری و باز ساماندهی ارکان ملی و دفاعی، نقش ژئوپلیتیک خود را باز تعریف کرده و با همدلی و همزبانی ملی  به سوی غرب حرکت کنند.
با این که ایروان‌ هنوز تحت فشار شدید از سوی مسکو، آنکارا و باکو برای رویکرد غرب گزینی است و با این که هنوز در نابرابری ژرف نسبت به این تهدید سه ضلعی قرار دارد، ولی عزم ارمنستان  در جهت غربگرایی استوار مانده است.

پشتیبانی ارزنده و برجسته دفاعی فرانسه، هند، آمریکا، یونان، ایتالیا، بلغارستان، بلژیک و ...در زمینه های آموزشی، در دسترس قراردادن جنگنده های نسل نو، پهپادها و توپ های خودکششی و سیستم های سایبری، از ارمنستان کوچک، فقیر، نحیف و زهوار در رفته، قدرتی فراهم آورده که توانایی نه گفتن را کسب کرده و دیگر بعید به نظر می رسد آنکارا جسارت تحمیل شرایطش را به این ببر تازه تولد یافته داشته باشد.
#یدالله_کریمی_پور
@karimipour_k

سرنوشت حکومت و حزب الله لبنان

سرنوشت جمهوری اسلامی در واقعیت چندان به تحولات درونی ایران گره نخورده است؛ زیرا هر چقدر هم‌ فشارها بر مردم افزوده شود، زمینه برپایی انقلاب در ایران در شرایط کنونی میسور و متصور نمی نماید. حتی افزایش تحریم ها با احتمال تصویب مکانیسم ماشه و دشوارتر شدن قطعی معیشت ملت و بلکه درماندگی ملی هم بعید است بستر انجام‌ تغییرات استراتژیک درون‌حکومتی شود.

با چشم انداز کنونی، چشم اسفندیار جمهوری اسلامی با سرنوشت حزب الله گره خورده است. در واقع ته نوشت قصه حزب الله طی ماه‌ها و بلکه هفته های پیش روی، خواه و ناخواه همه بازیگران داخلی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.‌ این می تواند آغازی بر پایان یا پایانی برای یک آغاز دیگر باشد.
#یدالله_کریمی_پور
@karimipour_k