داد خواهی

داد، اگر خواهی ز دنیا، این جهان را داد نیست
کآخر او هم، همچو ما،در کارخود آزاد نیست؟

هرکسی از دور، نقشی دیده، عشقی باخته
ورنه در عالم، عروس بخت را ، داماد نیست

عقل درسرداری و سودای شادی،در دل است
آخر ای دیوانه آن کو عقل دارد، شاد نیست

عشق هم،دلبستۀ جاه است وتاخسرو بجاست
بهره مند از بوسه ی شیرین، لب فرهاد نیست

از که نالم؟ برکه نالم؟ کاندر این خاموش جای
نیست گوشی باز و ما را هم، سر فریاد نیست

ای برادر، در همه کاری میان رو باش، از آنک
داد مطلق نیز چندان خوشتر از بیداد نیست
۱۳۳۰
پژمان بختیاری

http://t.me/pezhmanb
🌷🌷

خوشنویسی اشعار زیبای استاد پژمان بختیاری توسط هنرمندان هنر خوشنویسی کشور

http://t.me/pezhmanb

🌷🌷

🖊مهمترین آثار منظوم و منثور پژمان بختیاری

▫️کویر اندیشه
▫️خاشاک
▫️دیوان اشعار
▫️تاریخ پست و تلگراف ایران
▫️بهترین اشعار
▫️اندرز یک مادر
▫️محاکمه شاعر
▫️زن بیچاره
▫️سیه روز
▫️به یادگار جشن هزارمین سال فردوسی

▫️کاخ های فرانسه (منتشر نشده)
▫️پادشاهان ایران(منتشر نشده)
▫️سخنوران پارسی گوی (،منتشر نشده)
▫️تاریخ منظوم اشکانیان (منتشرنشده) و...

▫️تصحیح کتب معروف ادبی ( بیش از ۱۵ کتاب)

▫️ترجمه از زبان فرانسه (بیش از ۱۵ اثر)

▫️و بیش از یکصد مقاله یا اثر ادبی در نشریات معبر آن دوران

تا کنون بیش از چهل و پنج اثر از استاد پژمان بختیاری اعم از تالیف، ترجمه و تصحیح را شناسایی کردیم....

کانال ویژه پژمان بختیاری:

http://t.me/pezhmanb

🌷🌷

?همایش ملی زندگی، آثار و شخصیت حسین پژمان بختیاری شاعر بزرگ ایرانزمین در دانشگاه شهرکرد برگزار می‌شود.

محورهای اصلی و تخصصی رویداد:

- تبارشناسی و مطالعات نسب شناختی پژمان بختیاری
- بررسی و شناخت جریان های ادبی مرتبط با پژمان بختیاری
- بررسی سبک شناسی و نقد ادبی آثار منظوم پژمان بختیاری
- بررسی و نقد آثار ترجمه شده توسط پژمان بختیاری
- بررسی زبان و گویشی آثار پژمان بختیاری
- بررسی و نقد آثار پژمان بختیاری در زمینه تاریخ، فرهنگ، جامعه شناسی، مذهب، هنر و سیاست
- بررسی و مطالعه احوال و آثار و اندیشه های ژاله قائم مقامی، مادر پژمان بختیاری

مهلت ارسال مقاله: ۳ آذر ماه ۱۴۰۳
تاریخ برگزاری: ۵ آذر ۱۴۰۳

ارسال مقاله: از طریق وب‌سایت همایش‌های دانشگاه شهرکرد
مکان برگزاری: سالن اجتماعات دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهرکرد

لینک ارسال مقالات:
https://conf.sku.ac.ir/pBakhtiari

کانال پژمان بختیاری:
t.me/pezhmanb
eitaa.com/pezhmanb
سایت سرزمین ما:
sarzaminema.ir
???

کوه درین شامگه دلفریب
از همه شب خوشتر و زیباترست
مست شو از نغمۀ خاموش او
ز ان که از همه گویاتر است
...
...
بر سر آن قلۀ گردن فراز
مشعل زیبای مه آویخته است
گرد صدف رنگ وی از هرطرف
بر سر و بر پیکر او ریخته است
...
آن ده زیبا که چنین بی خیال
رفته در آغوش درختان به خواب
شاهـد عشقی شرر انگیز بود
پیش همین کوه و همین آفتاب
...
می زده در دامن این جویبار
دلبر من بود در آغـوش من
نغمة او زمزمۀ عشـق او
موج زنان گرد سر و گوش من
هر چه فکر کرد نتوانست سه بند دیگر منظومه را به یاد بیاورد. گفت دنباله اش یادم نیست. ولی دربارة کسی که در پادامن آن کوه به خیال دلبر من بود غزلی سروده ام که مطلعش را خیلی ها زمزمه می کنند و آن این است:
زیبا فراوان دیده ام اما تو چیز دیگری
صدها گلستان دیده ام،اما تو چیز دیگری
گفتم حیف نیست از غزلی بدین شور و حال، به همین یک بیت اکتفا بشود. خواهش کردم اگر ابیات دیگری از آن را در حفظ دارد، بخواند. با مزمزه کردنی و لبها به هم سودنی که عادت اوست گفت بله می خوانم، خصوصاً ازین روی که هنوز هم معتقدم دلبر آن شعر، از دلبرهایی که در شعرهای دیگر خود وصف کرده و ستوده ام و با آنها عشق باخته ام زیباتر و برتر بود.
گلهای خندان دیده ام خورشید تابان دیده ام
صدرهزن جان دیده ام،اما تو چیزدیگری
درصحبت گل پیکران درخیل شیرین دختران
دیدم ترا با دیگران، اما تو چیز دیگری

گفتم کمی هم از زندگانی ادبی خود صحبت کنید، از روزهایی که با ادبیان و شاعران پیشین گذرانیده اید. گفت آنها را که برتر می شناختم و بر من حق تربیت و تعلیم ادب دارند، «ملک الشعراء و وحید دستگردی و بدیع الزمان فروزانفرند». با اینکه به سرودن قطعه در مرگ دوستان عادت نکرده ام و از ماده تاریخ گویی بیزارم درباره‌ی ملک الشعرا بهار دو قطعه و در رثای وحید یک قطعه سروده ام. از آنچه دربارۀ ملک گفته ام این چند بیت را در خاطر دارم:
مردی بلند رتبه ز ملک جهان برفت
و ز خاندان ما پدری مهربان برفت

رونق فزای محفل شعر و سخن بمرد
زیور طراز شاهد نطـق و بیان برفت

ویران شد آشیـانۀ شعر و ادب از آنک
آن مرغ نغمه گستر ازین آشیان برفت

پنداشتم که رفت بهـار از جهان ولی
او از جهان نرفت جان از جهان برفت

گفتم مگر نه آن است که «اخوانیات» یکی از مظاهر زیبای شعر و فکر در ادب فارسی است و آن چیزی است که در ادبیات غربی جلوه زیادی ندارد. او گفت من درین زمینه شوقی نداشته ام و زیاد کار نکرده ام، همانطورکه در مسائل مملکتی ندرتاً هم قطعه یا قصیده ای ساخته ام ازین زمره قصیده ای است که دربارة آذربایجان زمانی که فاجعه ی تلخ یعنی قضیه ی پیشه وری پیش آمد از سر تاثر بسیار گفته ام:
گشت مغز آشفتـه از سـودای آذربایجان
خسته جان ز اندیشۀ فردای آذربایجان

کوفت خواهد تاقیامت کوس ایران دوستی
آسمان بر بام گردون سای آذربایجان

به سخن خود ادامه داد و گفت: ایران دوستی خوی پدران من بود. من خود وطنم را دوست داشته ام. قطعه ای دارم که بد نیست چند بیت آن را بشنوی:
اگر ایران بجز ویـران سرا نیست
من این ویران سرا را دوست دارم

اگر تاریـخ ما افسـانه رنگ است
من این افسانه ها را دوست دارم

اگر آب هوایش دلنشین نیست
من این آب و هـوا را دوست دارم

بـه شوق خار صحراهـای خشکش
من این فرسوده پا را دوست دارم

من این دلکش زمین را می پرستم
من این روشن سما را دوست دارم
اگر بر من ز ایـرانـی رود زور
من ایـن زور آزما را دوسـت دارم
اگر آلوده دامانید ، اگر پـاک
من ای مردم شما را دوسـت دارم

درست گفته اند که عمر سفر کوتاه است. به مقصدی که در پیش بود رسیدیم. چون دور شدم از عالمی که با پژمان می گذشت به درآمدم. ملتفت شدم با او همسفر نبوده ام. با دوستی شعر دوست سفر می کردم، که دیوان تازة پژمان موسوم به «کویر اندیشه» را با خود آورده بود و برای کوتاه ساختن راه از اول تا آخر دیوان، بسیاری از اشعار را بر خواند و مرا در سفر همراه و همسفر پژمان کرد. شعرهای زیبای پژمان گفت و شنودی خیالی با پژمان پیش آورد و مرا به نوشتن دربارة دیوان بر انگیخت.
به رفیقم گفتم ما از کویر گذشتیم و هیج سختی و دشواری راه را درک نکردیم و هموار شدن راه ناشی از شنیدن اشعار نغز و بلند پژمان بود که ما را با ذوق و شادی در سیر اندیشۀ شاعرانۀ او از این بیابان هولناک گذرانید و به سرچشمه ای زلال رسانید. رفیقم گفت پس چرا این بی انصاف اسم کتابش را «کویر اندیشه» گذاشته است!1
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- پژمان بختیاری، کویر اندیشه(بامقدمه ایرج افشار) 1372، صص 9 تا 13(با اندکی تلخیص).

t.me/pezhmanb
??

دکتر ایرج افشار (مورخ و پژوهشگر نامدار معاصر)
سفر کویر با پژمان

چند روزی به سفر «کویر» رفته بودم. در این سفر با پژمان همراه بودم که از بختیاری است و بیابان نورد، پرشور و چابک. سالهاست با او آشنایم. قریب سی سال است که «بهترین اشعار»ش را دارم و مکرر ورق زده ام. خود او را از وقتی مدیر مدرسۀ پست و تلگراف بود ، قریب بیست و پنچ سال است می شناسم آن سالی که کتاب مفصلش به نام «تاریخ پست و تلگراف و تلفن» به چاپ رسید.

اما این سفر روحانی مجالی پیش آورد که او را بهتر بشناسم. با خیال و ذوق و شعر او بیشتر انس بگیرم وقتی با شاعری ادیب همسفر شوید سعادتی نصیب می شود که شعرهای خوب از وی بشنوید. برای شما حکایات ادبی و روایات شعری دلپسند می گوید و به شما آرامی و زیبایی خیال می بخشد. و خوشبختانه پژمان بختیاری از چنین صفتی به حد کامل برخوردار است. پژمان قصه های دردآور زندگی خود را که جسته گریخته و گاه گاه ازو شنیده بودم سلسله وار باز می گفت و من بهتر از پیش درمی یافتم که چرا پژمان در شعر با غم بیشتر از شادی انس دارد. چرا شعرش بیشتر نمایشگر حیاتی است سراسر به اندوه آمیخته.

اگر بخواهم آنچه ازو شنیده ام بازگو کنم قلم توانائی بیان آن همه ستم و سختی را ندارد. خلاصه اش این است: مادر و پدری داشت که با هم سازگاری نداشتند و او را از یک سالگی از مادرش دور می کنند. نه شیر مادر می بیند و نه روی مادر. او را با نان ترید و برنج نیم پخت بزرگ می کنند. مادرش شاعری بزرگ و استاد بود، «ژاله» تخلص می کرد و قصیده سرایی پرتوان بود. پژمان پس از سالها که از مرگ مادرش گذشت او را در مجلۀ «یغما» به مشتاقان ادب فارسی شناساند. ژاله چهره ای است دلاور و در شعر زنانۀ فارسی از سرآمدان.

پدر پژمان سرداری بود از ایل بختیاری اهل شکار و تفنگ و کوه و اسب. مردی سخت بود و چون ایلی بود ظالم هم بود. روی خوش به زن و فرزند نشان نمی داد... پدر وقتی که پژمان به سنین کامل نوجوانی نرسیده بود، مرد و علیقلی خان سردار اسعد بختیاری نگاه داری او را عهده گرفت. در این دوران نیز سختی های بسیار بر پژمان رو کرد و آزردگی های بیشتر در روانش اثر گذاشت. پدرش خواسته بود او را برای تحصیل به فرنگ بفرستند. اما کسی به فکر نبود.

پژمان از نعمات روزگار تنها طبعی بلند، اندیشه ای شاعرانه، حساسیتی بسیار، و توانایی استادانه در ادب فارسی نصیب برد. از پژمان پرسیدم شعرهای خود را چگونه تقسیم بندی می کند. آیا نظمی به آنها داده اید؟ گفت: بله. سردفتر دیوانم اشعاری است که به آنها عنوان «شورها و شادی ها» داده ام. نخستین قطعه ای که درین بخش گنجانده ام قطعۀ روح شاعر است. در آن گفته ام :
روح شاعر چوغنچه ای نوخیز
در جهان خواستار لبخند است
گردد از ساغر طبیعت مست
که به گل های باغ مانند است
...
روح او عطـر ناشناخته ای است
کز گل و سبزه در هم آمیزد
یاچو موجی لطیف و عشق آویز
که ز رفتار مهوشان خیزد
...
روح شاعـر چو کودکی نوپا
بستۀ مهر و مست لبخندست
از چه شادش نمی کنید آخر
روح شاعر به هیچ خرسند است
در همین بخش است که با غزل ها و شعرهای عاشقانة خود خاطرة روزگار جوانی و گوشه ای از زندگی را به یاد می آورم، مثلاً آنجا که می گویم:
از تن شیرین او عطر جوانی می تراود
از وجود ظاهرش عشق نهانی می تراود
ازخموشی ازتبسم از نگه از هر چه دارد
نورهستی عطر گلهای جوانی می تراود
از گلوی مرمرین وزسینۀ آئینه رنگش
با فروغی خاص آب زندگانی می تراود

... با شنیدن این غزل که تمامش به یادم نمانده است به او گفتم من بیشتر پژمان را از میان قطعاتی شناخته بودم که در آنها اندیشه و فلسفه و توجه اخلاقی و عاطفی به مسائل جامعه دیده می شود، مانند قطعۀ معروف سپهبد حسن و مرگ درخت که در هر یک با دلیری و توانائی گوشه های زشت مباحث اجتماعی و نکته های باریک مربوط به حکومت را مجسم ساخته اید. در آنها حکم حکیمی دارید و درین غزلی که اکنون شنیدم مردی شده اید که بدن شناس است.
در بیابانی که سفر می کردیم آفتاب رو به غروب می رفت و سواد روستای سرسبزی از دور دیده می شد. هوا نسیم بیز شده بود و من مشتاق شنیدن چنین آثاری بودم که غم غروب را از ما دور کند. او این یک بیت را از غزلی خواند. تمامش به یادش نبود:
می دود تا نافش از لغزندگی سیماب وار
گرنشیند بوسه ای چون خون من بر گردنش
گفتم منظرة غروب قشنگ است و یادآور غم. آیا چنین حالی را شما در شعر منعکس کرده اید. گفت در چند شعر به غروب پرداخته ام، ولی خودم آن را می پسندم که شش سال پیش ازین در قریۀ «می نوش» گفته ام و «کوه عشق» نام نهاده ام. هفت بند است:

?چکیده ای از زندگانی
استاد پژمان بختیاری

به همراه نمونه‌هایی از اشعار

کانال پژمان بختیاری در ایتا و تلگرام:

https://t.me/pezhmanb

???

? تصویر مزار شادروان پژمان بختیاری?
  (شاعر نامدار ایران و نویسنده، مترجم و محقق برجسته)

آرامستان بهشت زهرا قطعه قدیمی ۸ ردیف ۹۲
پژمان بختیاری در سوم آذرماه سال ۱۳۵۳ درگذشت:

تربت من

ای که بر تـربـت مـن می گـذری
  بـی نیـازانـه بـدان  می نـگری

هیچ دانی کـه نهفتـه ست این جا؟ 
کیست این خسته که خفته ست اینجا

"یک جهان قصه‌ی پرسوز اینجاست"
شاعری شوم و سیـه روز اینجاست

قدری آهسـته برو "پژمـان"  است
که در این گـور سیـه پنهـان است

آه و اشکش هـمه شب بوده ندیم
شمـع هستیش هـواخـواه نسیـم

بارها خسته و فرسـوده شده ست
تا که این مرتبـه آسـوده شده ست

تازه چندیست که خوابش برده است
  بگـذاریـد  بـخـوابـد ، مـرده  است

آه  ای  چـرخ  ستـمـکـاره  زشت
خون من چـون که شود خاک آغشت

می کشی دسـت دگـر از سر من
یا  بـود  نـوبــت خـاکسـتـر  مـن

استـخـوان  هـای  مـن  دیـوانـه
  هسـت آسـوده به مـدفن یا نه؟»

کانال پژمان بختیاری در ایتا و تلگرام:

https://t.me/pezhmanb

??

? کویر اندیشه
پژمان بختیاری

از مجموعه های شعری شاعر

?با مقدمه دکتر ایرج افشار

به همراه یاداشت ها و خاطراتی از خود شاعر
سال انتشار ۱۳۷۲

این کتاب ابتدا در سال ۱۳۴۸ منتشر گردید و در سال ۷۲ با مقدمه ایرج افشار و با ویراست جدید انتشار یافت.

https://t.me/pezhmanb

???
...

?نخستین کنگره نویسندگان ایران در سال ۱۳۲۵ با حضور پژمان بختیاری
پژمان ردیف اول نفر سوم

این کنگره به ریاست ملک الشعرا بهار و با همکاری انجمن دوستی ایران و روسیه در تهران برگزار گردید.

برخی چهره‌های برجسته شعر و ادب ایران در این کنگره: ملک‌الشعرا بهار، عباس اقبال آشتیانی، علی اکبر دهخدا، پژمان بختیاری، بهمنیار، ابراهیم پورداوود، فریدون توللی، صادق چوبک، ابوالقاسم حالت، علی‌اصغر حکمت، فروغ حکمت، حمیدی شیرازی، دکتر پرویز ناتل خانلری، زهرا خانلری، دکتر خطیبی، علی‌اکبر آذراغلی، اعتمادزاده، جلال آل‌احمد، امینی، بزرگ‌نیا، رعدی آذرخشی، ادیب‌السلطنه، فاطمه سیاح، دکتر شایگان، شهریار، منوچهر شیبانی، دکتر صورتگر، طباطبایی، احسان طبری، بزرگ علوی، فروزانفر، میرزا عبدالعظیم‌خان قریب، گلچین، دکتر محمد معین، رهی معیری، سعید نفیسی، نیما یوشیج، صادق هدایت، جلال‌الدین همایی و حبیب یغمایی و...

@pezhmanb
??