درگذشت جلال متینی
(بخش نهم و آخر)

۳.شاهنامه و مباحث مربوط به حماسهٔ ملی. در این موضوع مقالات زیاد و مفصلی نوشته. دربارهٔ فریدون و کاووس و افراسیاب و رستم و....
مقالهٔ «شاهنامه متن دشوار آسان‌نما» خوب به یادم مانده. اولین مقاله‌ای که از متینی خواندم هم دربارهٔ شاهنامه بود. بیست و پنج‌شش سال پیش مقالهٔ «فردوسی در هاله‌ای از افسانه‌ها». لابد کارنامهٔ شاهنامه‌پژوهی متینی را دکتر سجاد آیدنلو بر خواهد رسید و یا شاید هم بررسیده باشد و من ندیده‌ام. 

جز اینها متینی مقالات پرشماری دربارهٔ  معاصران اعم از شخصیت‌های فرهنگی و یا سیاسی (مثل رضاشاه و مصدق) نوشته است. چون مردی شناسنده بود،  قدر و اهمیت کارهای این و آن را خوب می‌دانست و در قدرشناسی هم بی‌دریغ بود.  البته در نقد، هم تیزبین بود و هم زبان بی‌پروا و تندی داشت. فراموش نمی‌کنم آن دو مقالهٔ معروفش دربارهٔ دکتر حسین نصر را.
  آن چه در بزرگ‌داشت ناموران فرهنگی نوشته و یا در مجله چاپ کرده، چشم‌گیر و ارزشمند است. بعضاٰ برخی اطلاعات در آن‌ها هست که گویا در نوشته‌های دیگر نیست. البته گاهی نیز به هیجان می‌آمد و شاید قدری بی‌انصاف می‌شد.
سیاست‌زدگی عارضه‌ای همه‌گیر است.

مقالاتی که دربارهٔ دکتر شریعتی و دکتر مصدق نوشته بعدا کتاب شده است. اعتقاد ندارم کتابش دربارهٔ دکتر مصدق از اوجیات کارهای اوست.

جز این‌ مقولات و موضوعات، در موضوعات دیگر هم مقاله نوشته است. مقالات خوب و جاندار.  برخی کاملا علمی و برخی آمیخته با اشاراتی به مباحث روز یا در پرتو آنچه در زمانه می‌گذشت. این مقالات هم به نظرم ماندنی است. و مورد توجه و بررسی اهلش قرار خواهد گرفت.

فراموشم نشود بنویسم که چون متینی مدیر ایران‌نامه و ایران‌شناسی بود، طبعا نامه‌های زیادی به او نوشته شده که امیدوارم آن نامه‌ها و مکاتبات دیگرش باقی‌مانده باشد و کسی متصدی نشر گزیده‌ای از اهمّ آن گردد. تکه‌هایی از شماری از آن نامه‌ها را در مقالات و نیز در ایران‌نامه و ایران‌شناسی نقل کرده است.

سال‌هاست که آثار متینی را خوانده‌ام. باز هم خواهم خواند. نه فقط آثار پژوهشی تخصصی‌اش را که مکتوبات عمومی‌ترش را.  شخصیت دانشگاهی او مرا به یاد منش دانشگاهی علی‌اکبر سیاسی و یحیی مهدوی و غلامحسین صدیقی می‌اندازد. دانشگاهیان بااصول سربلند کاردان. جدی. آزادمرد.
متینی با ایران‌نامه و ایران‌شناسی در صفوف روشنگران ایران است و تلقین و درس اهل نظر یک اشارت‌ است. اگر بخواهم از اصطلاحات ایرج افشار استفاده کنم باید بنویسم که متینی روشنگری  روشن بود. چنگ‌زده به مبانی ملیت ایرانی.

متینی را با عشق شگرفش به ایران به یاد خواهم آورد. او را با مقالاتش دربارهٔ آذربایجان و اران و ایران در گذر روزگاران و مویه‌اش بر فتح ایران بر دست تازیان به یاد خواهم آورد. به عشقش به  نوروز. به نگاهش به روستاها به عنوان کانونی برای حفظ فرهنگ ملی. به اهتمامش به قلمرو تاریخی و تمدنی ایران. به غیرتش به زبان فارسی و به شیفتگی‌اش به شاهنامه.  مکتوباتش دلم را گرم می‌کند.

روانش از باران آرامش ایزدی سیراب باد که در دفاع از منافع ملی ایران مردی بااصول بود. وقتی سخن از دفاع از حقوق ایران و بخصوص تمامیت ارضی به میان بود، پای به میدان می‌گذاشت. به قول خودش در «برج عاج‌» نمی‌نشست و ملاحظه‌کار و محافظه‌کار نمی‌شد.. حرف خود را شجاعانه می‌زد. از مستشرق فرنگی تا روشنفکر چپ تا حواری مصدق تا دیگری و دیگری آماج نقدهای صریح دشمن‌تراشانه‌اش بودند.  
متبرک باد نام او و متبرک باد نام احسان یارشاطر که متینی را به ایران‌نامه و ایران‌شناسی سوق داد تا این گنج شایگان در زمانهٔ عسرت بماند. 

تمام شد.
https://t.me/n00re30yah

*🆔*** @XeradsarayeFerdosiYazd

#نوای_ماندگار*🎼***

🎶 ای وطن
زنده‌یاد #محمد_نوری

آهنگ: زنده‌یاد#فریدون_شهبازیان
ترانه : زنده‌یاد#نادر_ابراهیمی

شب آرام

*🆔*** @XeradsarayeFerdosiYazd

برگزاری مراسم جشن سده در روستای پاژ مشهد

آبشخور: بی‌بی‌سی فارسی

*🆔*** @XeradsarayeFerdosiYazd

#اصغر_دادبه :
غلط‌نویسی‌ها به صورت عادی انجام نمی‌شود

بدون تردید غلط‌نویسی در فضای مجازی یک تهدید برای زبان فارسی محسوب می‌شود زیرا سطح این نوشته‌ها حتی از زبان محاوره هم پایین‌تر است و اگر قرار باشد این شکل نوشتن رایج شود و افراد بر اساس سلیقه شخصی از زبان استفاده کنند،مشکلات زیادی به‌وجود خواهد آمد. غلط‌نویسی‌ها به صورت عادی انجام نمی‌شود و گروهی برای تخریب زبان فارسی برنامه‌ریزی می‌کنند. به نظرم افرادی که درگیر غلط‌نویسی شده‌اند، تقصیری ندارند اما عده‌ای با اهداف کاملاً مشخص دست به تخریب زبان می‌زنند و برای آن برنامه‌ریزی می‌کنند. در شرایط فعلی تنها راهکار موجود توجه و هشدارهای استادان حوزه زبان‌شناسی و ادبیات است زیرا از بیرون اتفاقی نمی‌افتد و دستورالعملی صادر نمی‌شود؛ به همین دلیل من دائماً در حال تبلیغ زبان هستم و به نظرم این کار بی اثر نبوده است. اگر به جمله‌های ارسالی در فضای مجازی توجه کنید،در بسیاری از جمله‌ها از مصدر به جای فعل استفاده می‌‌شود؛ یا در برخی عبارات کسره‌اضافه به «ـه» تبدیل شده است و به جای گفتن «کتابِ گلستان»، حضرات «کتابه گستان» می‌نویسند.

@shahnamehpajohan

**جعبه سیاه

✍️ استاد** #محمدرضا_شفیعی_کدکنی

ما شاهد سقوط حقيقت
ما شاهدتلاشي انسان
ما صاحبان واقعه بوديم
چندي به ضَجَر شعله كشيديم
وينك درون خاطره دوديم

گفتند: «رو به اوج روانيم»
ديديم سيْر سوي هبوط است!
شعر سپيد نيست، كه خوانيش،
اين جعبه سياه سقوط است.

? @XeradsarayeFerdosiYazd

? شگفتی‌های فرهنگ ایران

✍️ استاد #فریدون_جنیدی

?در اندیشه ایرانی پس از اسلام، عرفان راستین و فلسفه راستین، پس از آنکه از دو راهِ جدا از ‌هم می‌گذرند، سرانجام، هر یک، به گونه‌ای‌ با یکدیگر دیدار می‌کنند  و این از شگفتی‌های فرهنگ ایران است که رهروان آن اگر نیک بیاندیشند، چون از یک ریشه بهره گرفته‌اند، یک میوه دارند، یکی با شوریدگی و سرمستی و دیگری با سنجیدگی و سنگینی!

?در سرتاسر گفتارها و باورهای ویژه ایرانیان باستان، «خرد» و «اندیشیدن»، چنان جایگاهی دارد که از نام خداوند و نگرش درباره هستی و... بدین دو دست می‌یازیدند.

?فلسفه در فرهنگ و اندیشه  ایرانی، دانشی آموختنی است، نه یک خرد ذاتی.

?فلسفه و فیلسوف، واژه‌هایی هستند با ریشه‌ای یونانی که برابرند با: «دوست داشتنِ خرد و دانایی» و «دوست‌دارِ دانایی یا دانش»!  هم‌زمان با گسترش فلسفه در یونان باستان، کورش بنیاد شاهنشاهی‌ای را در ایران می‌گذارد که «هخامنشی» خوانده می‌شود.

?هخامنشی در سنگ‌نبشته‌های هخامنشیان به دبیره (خط) میخی فارسی باستان «هَخامَنیشَ‌یَ» از «هَخامَنیش» است.

?روشن است که «خداوند جان و خرد» در سروده فردوسی، ترجمه‌‎ای دلپذیر و درست از «اهورامزدا» در اوستا است. اینچنین است که اندیشه فردوسی از دیگر سرایندگان پارسی‌زبان جدا می‌‌شود.

?فردوسی پیوسته به اندیشه نیاکان، «خردِ هستی بخش» یا «سرورِ خردمند» را برتر از هر سخنی می‌داند:
کزین برتر اندیشه، برنگذرد...

?ایرانیان باستان خداوند را «سرور خردمند» می‌دانستند و نخستین و برترین صفت خداوند را «اندیشه نیک»!

?این اندازه بس است تا دریابیم نیاکان ما چه ارزشی به خردورزی و فرزانگی می‌دادند و این خود، به گونه‌ای دیگر در یونان باستان به زبان یونانی و پسان، به زبان عربی و فارسی، از راه ترجمه‌های ایرانیان در زمان عباسیان، از نوشته‌های پهلوی و یونانی و سریانی و هندی، میان دانشمندان مسلمان  روان گشت.

?اکنون بسیاری از سخنان دیگر را می‌توان به این نوشتار افزود، اما به همین اندازه بسنده می‌شود تا جوان ایرانی خود به دنبال شاهنامه و انبوه نوشته‌های فیلسوفان و عارفان ایرانی پس از اسلام برود و پس از سیراب شدن از نوشته‌های اندیشه‌برانگیز آنان، به متن‌های پهلوی و اوستایی بنگرد و بسیاری از نکته‌های دیگر را خود پیدا کند.

▫️جنیدی، فریدون. مجله نقد اندیشه، شماره دوم و سوم، صص ۲۹۷-۲۹۹.
@naghdeandisheh

? @XeradsarayeFerdosiYazd

‌
#نوای_ماندگار*?***

«مستم مستم»
ترانه‌ی شیرازی و نوستالژیک
در آواز دشتیسرپرست: #امیرحسین_طریقت

بیا بریم؛ شاه چراغ… شاه چراغ…
عهدی ببندیم، عهدی ببندیم…
هر کدوم، عهد بشکنیم… عهد بشکنیم…
کمر نبندیم، کمر نبندیم…

شب آرام

? @XeradsarayeFerdosiYazd

#راز_رهایی_نیاکان_از_ساستار_ضحاک#کاوه : انقلاب مس#درفش_کاویان : مس درخشان ایرانفروهشت از او «سرخ و زرد و بنفش»
همی خواندش «کاویانی‌درفش»چند سنگ برداشته شده از معدن مس در نزدیکی توس.

چه با گونه‌گونه درفشان درفش،
جهانی شده «سرخ و زرد و بنفش»با سپاس از «سرور محسن میرآفتاب»https://t.me/ShahnamehToosi

#درهم_تنیدگی_دادگری_و_فرمانروایی_در_شاهنامه

گفتاری از استاد دکتر #علیرضا_قیامتی *?***https://www.youtube.com/@dr_ghiyamati

*?*** @XeradsarayeFerdosiYazd

#راز_رهایی_نیاکان_از_ساستار_ضحاک ۴- شرایط عینی رهایی(۵)
دانش و فناوری
کاوه - انقلاب مس(۳)چو کاوه برون شد ز درگاه شاه،
بر او انجمن گشت بازارگاه؛

همی‌برخروشید و فریاد خواند؛
جهان را سراسر سویِ داد خواند.

خروشان همی‌رفت نیزه به دست،
که «ای نامدارانِ یزدان‌پرست،

کسی کو هوای فریدون کند،
سر از بندِ ضحّاک بیرون کند!

بپویید، کین مهتر آهَرْمَن‌َست؛
جهان‌آفرین را به دل دشمن‌َست!»

از بیتهای بالا چند نکته بر می آید:

۱- خیزش و خروش و دادخواهی ایرانیان؛
۲- سرپیچی ایرانیان از فرمان ساستار بابلی و خواستار شدن داد و آیین کشورداری ایرانی؛
۳- روی گرداندن از کیش بابلیان(جادو) و روی آوردن به کیش ایرانی(یزدان‌پرستی ؛ آیین مهر)؛
۴- به کارگیری نخستین بار نیزه با ناوُک فلزی(مسین)

این که نخستین بار در شاهنامه از «نیزه به دست» بودن سخن می‌رود؛ نشان دیگری است که برای نخستین بار، نیاکان توانستند افزون بر بهره‌های اقتصادی فراوریِ مس، جنگ افزار فلزی (مفرغی) بسازند و به کار گیرند و این پیشرفت توان ایشان را در برابر ساستارفزونی داد!

آبشخور:
داستان ایران – فریدون جنیدی

دنباله دارد!

@ShahnamehToosi