پروندهٔ ثبتی «عمارت مسعودیه (دیوان‌خانه و بیرونی - ساختمان وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه»
تهران، میدان بهارستان

شمارهٔ ثبت در فهرست آثار ملّی:
تاریخ ثبت: ۲۷ دی ۱۳۷۷
قدمت: قاجاریه تا پهلوی

عمارت مسعودیه یا کاخ ظل‌السلطان متعلق به مسعودمیرزا ظل‌السلطان پسر بزرگ ناصرالدین‌شاه بود.
این عمارت در سال ۱۳۰۴خورشیدی خریداری و به وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه اهدا شد.
در این عمارت دانشمندان و صاحب‌نظرانی چون محمدعلی فروغی، ارنست هرتسفلد، و علی هانیبال دربارهٔ آثار ملّی و فرهنگ و تمدن ایران سخنرانی کردند.
این عمارت محل کار بزرگان میراث فرهنگی و مرمت‌گران آثار تاریخی همچو استاد محمدکریم پیرنیا، دکتر باقر آیت‌اله‌زاده شیرازی، دکتر مسعود آذرنوش، مهندس محمد مهریار، دکتر محسن منصوری‌فرد بود.
عمارت مسعودیه بخشی از حافظهٔ وزارت میراث فرهنگی است. تشکیلات میراث فرهنگی در ایران قدمتی بالغ بر یکصدسال دارد. اگر قرار باشد برای ساختار و تشکیلات و فعالیت‌های میراث فرهنگی، موزه‌ای دایر شود «عمارت مسعودیه» نسبت به هرجای دیگری ارجحیت دارد.

@asaremelli

پروندهٔ ثبتی «مسجد و مدرسهٔ سپه‌سالار»
تهران، میدان بهارستان

شمارهٔ ثبت در فهرست آثار ملّی غیرمنقول: ۲۶۰
تاریخ ثبت: ۳۰ خرداد ۱۳۱۵
قدمت: قاجاریه؛ دورهٔ ناصرالدین‌شاه

توضیح: در گواهی ثبت این بنا در مقابل قدمت بنا نوشته شده «به طور استثناء». ماجرا از این قرار است که به استناد و در اجرای قانون حفظ آثار ملّی (قانون عتیقات؛ مصوب ۱۳۰۹ شمسی) فقط آثار و بناهایی که قدمت آنها تا اختتام دورهٔ زندیه بود در فهرست آثار ملّی به ثبت می‌رسید. مسجد سپه‌سالار به سبب ارزش‌های هنری و معماری از این قاعده مستثنی و در فهرست آثار ملّی ثبت شد.
آثار دیگری از دورهٔ قاجار مثل مسجد آقابزرگ کاشان و مساجد سلطانی/شاه در تهران و کاشان و سمنان هم به طور استثنا در فهرست آثار ملّی به ثبت رسیدند.

@asaremelli

پروندهٔ ثبتی «خانهٔ مارتا پیترز»
اصفهان، جلفا، خیابان حکیم نظامی

شمارهٔ ثبت در فهرست آثار ملّی غیرمنقول: ۹۹۰
تاریخ ثبت: ۱۹ شهریور ۱۳۵۳
قدمت: صفوی

در گزارش کارشناسِ پرونده چنین آمده است: این خانه در زمان شاه عباس صفوی ساخته شد به نام خانهٔ «جانی خانی» پدرِ خانمِ مارتا (آخرین مالک این خانه) معروف بوده است.
خانهٔ مارتا پیترز از آثار نفیس ملّی است و بخش‌های موجود دست نخورده و اصالتش حفظ شده است. بر اثر احداثِ خیابان حکیم نظامی بخشی از این خانه از بین رفت.
این خانه محل دانشگاه هنر اصفهان است.

@asaremelli

?فیلمی صامت از تخت جمشید

مربوط به سال 1931 و قبل از شروع کاوش‌های تخت جمشید
?این فیلم احتمالا توسط یک جهانگرد بریتانیایی گرفته شده است.

@asaremelli

**انتشارات روزنه منتشرکرد:

معمار و معماری در تاریخ اجتماعی ایران**«معمار» در تاریخ اجتماعی ایران چه جایگاه و مرتبه‌ی اجتماعی داشته است؟ و در برپایی آثار معماری چه وظایفی را برعهده می‌گرفته است؟ صنف معماران در تاریخ ایران چه ساختاری داشت و چه کسانی ناظر صنف ایشان بوده‌اند؟ حامیان و بانیان آثار معماری چه اشخاص و گروه‌هایی بوده‌اند؟ در متون تاریخی، ازجمله فتوت‌نامه‌ها و شهرآشوب‌ها، چه توصیف‌ها و شرح‌هایی از معماران و احوال ایشان آورده شده است؟ و خود امر «معماری» چه شأن و اعتباری داشته است؟ این‌ها پرسش‌هایی است که کتاب حاضر تلاش کرده به آن‌ها پاسخ بدهد.

@asaremelli

کاروانسراهای ایران

♦️«در سرزمین بیابانی ایران، به‌ ‌علت کمی آب، دوری شهرها از هم و سختی راه‌ها، احداث کاروانسرا، رباط، منزل و آب‌انبار از جملۀ باقیاتی می‌باشد که در همۀ ادوار مورد توجه خیّرین بوده است....

?مهمترین کاروانسراهای به‌جای‌مانده از پیش از عهد صفویه، خرابه‌های چندین رباط در سراسر ایران است. از آن جمله، «رباط سَرچَم» در آذربایجان و کاروانسرای بازسازی‌شدۀ «سین» در شمال اصفهان می‌باشد. امتیاز کاروانسرای «سین» در این است که برای قاطرچیان و شتربانان استراحتگاهی جداگانه معین نموده‌اند. احداث راه، کاروانسرا و آب‌انبار همراه با تامین امنیت آنها، در آن روزگاران به معنای فراهم شدن زمینۀ مادی برای رشد تجارت بود....

?در زمان شاه‌عباس، به دنبال گسترش تجارت و ایجاد امنیت، آنقدر کاروانسرا در جای‌جای ایران ساختند که مردم گمان بردند، تمامی کاروانسراها و آب‌انبارها ساخته شاه‌عباس می‌باشند.

?«کاروانسرای شاه‌عباسی» در ذهن مردم، به‌عنوان یک ساختمان مجلل، با تزیینات هنری و معماری تحسین‌برانگیز، نقش بسته است؛ آنچنان زیبا که مورد توجه فرنان برودل، از بانیان مکتب مدرن «آنال»، قرار گرفت. برودلِ فرانسوی، با نقل قولی از جملی کارریِ ناپلی که اواخر عهد صفویه در اصفهان اقامت داشته و نیز انواع کاروانسراهای ساخته شده در ایران و عثمانی را دیده، دربارۀ کاروانسراهای عثمانی چنین روایت کرده: «آنها چیزی جز اصطبل‌های بلندی نیستند که وسط آن را اسب‌ها و اطراف را صاحبانشان اشغال کرده‌اند». در حالی که، در همان زمان در ایران، در هر چهار فرسخی یک کاروانسرای خوب و مجلل ساخته بودند....

?شوربختانه، اکثر این کاروانسراها نابود یا مثل کاروانسرای بی‌نظیر ایزدخواست در حال نابودی هستند. در مقابل، شماری از این جنس کاروانسراها خوشبختانه بازسازی شده و جزو آثار ملی به ثبت رسیده‌اند، مثل؛ کاروانسراهای «مادر شاه»، «کوهپایه»، «سین» که امروز از هر سه به‌عنوان میهمان‌پذیر استفاده می‌شود.»

?آن‌چه خواندید، فرازی از بخش سوم از فصل پنجم کتاب «بازرگانی و اصناف پیشه‌‎ور در عهد صفوی» با عنوان «کاروانسرا و آب‌انبارها و امنیت راه‌ها» تألیف مهدی کیوانی بود که بهار ١۴٠٠، در ٧٠۴ صفحه، با شمارگان ۵٠٠ نسخه و به‌بهای ٢٨۵هزار تومان منتشر شد.

?علاقه‌مندان برای تهیۀ این کتاب، می‌توانند از راه‌های زیر اقدام کنند:

?مراجعۀ حضوری به فروشگاه انتشارات مرکز به نشانی تهران، نیاوران، کاشانک، شمارۀ ۲۱۰

?مراجعه به فروشگاه اینترنتی انتشارات مرکز به نشانی store.cgie.org.ir

?تماس با انتشارات مرکز با شمارۀ تلفن ۰۲۱۲۲۲۹۷۶۷۷

@asaremelli

شهر جادویی در زیر زمین

شهر زیرزمینی پیچیده و پیشرفته در اصفهان که به صورت کاملا اتفاقی کشف شد!
همه ورودی و خروجی‌های این شهر عجیب زیرزمینی فقط یک متر با یکدیگر فاصله دارند و هیچکدام از ۸۰ ورودی این شهر نشانه‌ای نداشته که یک فرد بیگانه بتواند به آن وارد شود! ۲۰ هزار متر مساحت دارد، ۸۰ حلقه چاه آب دارد، تمام ورودی ها به سمت طلوع آفتاب است!
این شهر مربوط به ۲ هزار سال قبل یعنی دوره اشکانیان بوده و کاربری جنگی و نظامی داشته است! سقف این شهر دارای لایه مخصوص بوده و سیستم روشنایی پی‌سوزی دارد!
گفته می‌شود رومی‌ها بر اساس نقشه‌های این شهر و به تقلید از این شهر جادویی، یک شهر برای خود برای مواقع ضروری ساختند!
@radiokoucheh

نقش قاجاری بر طاق ساسانی

در طاق بستان، بر دیوارۀ سمت چپِ طاق بزرگ، تصویر شاهزاده محمدعلی‌میرزا دولتشاه (1203-1237ق) فرزند ارشد فتحعلی‌شاه - که حاکم کرمانشاه بود - و دو فرزندش و آغاغنی در 1237ق حجّاری شده است.
این نقش به دست میرزا جعفر و به تقلید از حجاری‌های ساسانی، حجاری و رنگ‌آمیزی شده است.
دولتشاه حاکمی قدرتمند بود و خود را با خسروان ساسانی قیاس می‌کرده است.
ناصرالدين‌شاه در راه عتبات، به تماشای آثار ساسانی طاق بستان رفت. او شیفتهٔ صناعت و هنر حجاران دورۀ ساسانی شد و به کسانی که پای نقش‌برجسته اسب خسرو را شکسته بودند ناسزا گفت. ناصرالدین‌شاه از حجاری دولتشاه خوشش نیامده و آن را این طور توصیف کرده است:
«شکل محمدعلي‌ميرزا با ريش بلند روي تخت، حشمت‌الدوله پسرش در مقابل ايستاده، يک پسر کوچک ديگر در عقب ايستاده، خود آغاغني هم با هيئت کريهي در جلو ايستاده، و اين اشکال را از بس بد ساخته‌اند، به خصوص در مقابل اين نوع حجّاري‌ها آدم قي‌اش مي‌آيد. و از بس بد است، و نمود ندارد روي حجاري را رنگ آميزي کرده‌اند. رنگ‌هاي بد، الحق طاق را ضايع کرده است».
@asaremelli