یادداشت های آیت ا...سیدحسین رودباری
https://tarikhrudbargilan.ir/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C-

کارچنگ

🎤مهران توحیدی ( گویش تاتی رودباری )

@Tarikhrudbargilan

کارچنگ

✍️مهران توحیدی ( به گویش تاتی رودباری )

لالَی (خدا بیامرز)، اَمِره آغوز روتِه. آغوزدار تا رُخان، سَرجِری بَ! آغوزان، لوُ اَکَتَن، دَکَتَن رُخان! آمانُم آوِ میان، بازی کُنان، اُشانا گیتَم! نُگوذاشتَم یه تا آغوز، اَمِه دَسِ جا جِوَزَه!
یِه تا پِلَ سیلِ آغوز، صاف بِکَت آوِ میان، شِلاپ! مُنُم هُنِ دُنبال. رِ (چوبِ انداختنِ گردو یا زیتون) اُنِه تَکا بِبَردَبَ! آوِ سَر که جِر و جور، "لو" خورده، مِرا نَظَر آمی‌یِه که مِرا کَفچَی (دهن کجی) اَگیره! مُنُم اُنِه دُنبال، آغوزا کَفچَی آگیتام! آغوز، بُشُ، مُن بُشُ ... بُرِ لُنبان، مِه دسُ پایا حسابی آتِرانی‌یِن. دو سه جا، پایا بُکوستُم سِنگانا. چَن جام لِغز اَکَتُم!
آغوز، یه تا مُندِ آو بُمانِست! بامام آغوزا بیگیرُم، یه تا پِلِ سُرخِ کارچِنگ، مِه پا بُن، خُ داهانا واز آکُد! چویا بِبَردُم کارچِنگ، گاز اَگیت!
ایدِفَ کارچنگ و چو اَمرا دُواره آغوز دُنبال هَنی بُشَام و بُشَام...! آو یِواش آبا؛ دِه سِنگ و سُخال هم دَنِبه! مِه پا بُن، گِل بَ! سَرا راست آکُدُم، شَو دَکَتَبَ! کا ایشتی‌یام؟ سیفی‌رو!!!
بِدو تا ایتکو بامام. چَم، چَما نیدی‌یِه! چاره‌ای نِبَ؛ بِدَوِستُم تا جورِ بازار؛ دِه خَسته آبی‌یَبُم! یه تا اُلاغ سُوارا بیدی‌یُم، جورِ بازار، دیکان داشته! مرا نِشناخت! بُگوتُم خالو مِرام بِبَر! بُگوت: تو کی‌یِ پِسَری؟ ای‌یا چی کُنی؟ چِره پاورَنَی؟ ای چو چیه؟ جِواب نِدام. واز بُکودُم الاغ تَرک!
را میان، بیدی‌یُم رُخان لَو، همهمه آهای؛ فانوس، سوتکا، بعضی یانُم چرا قووِه دارن!
پِلَ کَندال بِرَسی‌یم. یه تا پیرِزِنَی پیش باما، خالو حسن، ای‌را آمی‌یَی، صُبَتی یِه (نام پدر) پِسَرا نیدی‌یَی؟ کییِ پِسَر؟ اِسوَند، اِسوندَی، صُبَتیِ میان پِسَر؛ آخ، شَوِسَر تا الان تِکِل آبی‌یه!!
چویا با کارچنگ، دُفکِه بُکُدُم کَندال! اُلاغ هُته نیشتی‌یَبا واز بُکودُم جِر! دِه بِدَو خانه!
مار با چَن تا زِنَکان، بَروازه میان، پا ایشتی یَبِن، پُشتِ دس زی‌ین، لَوا گاز آگیتَن! چینه سَرِ جا واز بُکودُم حیاط! پِلَ بُرار مِرا بیدی! کا دری؟! خاک بر سَر، همه ته دُنبال گِردِن! جِواب ‌نِدام! پِلَکانانا اُچِکِستُم صاف بُشام رختِخوابِ میان، لحافا مِه سر بِکَشی‌یُم، مرا به خواب بُزام.

👇👇👇👇👇👇👇

@Tarikhrudbargilan

صنعت گردشگری گیلان
https://tarikhrudbargilan.ir/%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86-

یک سند فرهنگ رودبار
https://tarikhrudbargilan.ir/%DB%8C%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1-

@Tarikhrudbargilan

تصاویر تاریخی شهرستان رودبار
https://tarikhrudbargilan.ir/%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1-
@Tarikhrudbargilan

منابع ماخذ:

1.      تاریخ آل بویه
2.      دارالمرز
3.      تاریخ آستارا تا آستارا آباد (گرگان)
4.      حدود العالم
5.      تاریخ گیلان و دیلمستان
6.       حسن صباح خداوند الموت
7.      شهریاران گمنام
8.      آرام آرای عباسی
9.      جنبش زیدیه در ایران
10.  سردار جنگل (میرزا کوچک خان )
11.  انقلاب مشروطیت تا زمان ما
12.  تاریخ جهانگشای جوینی
13.  تاریخ برامکه
14.  تاریخ تنکابن
15.  نگاهی به گیلان زمین
16.  تاریخ گیلان
17.  کتاب خان های دیلمان
18.  گیلان در جنبش مشروطیت
19.  قیام سادات علوی
20.  حفاریهای مارلیک
21.  چراغعلی تپه
22.  آبادیهای کنار جاده ای ایران قدیم
23.  دیلمان در گذر تاریخ
24.  امرای گیلان
25.  جیل و دیلم جوینی
26.  گیلان و آذربایجان شرقی
27.  خطی بر دیوار
28.  تاریخ خانی لاهیجی
29.  تاریخ های نهضت های ملی ایران از حمله تازیان تا صفاریان
30.  تاریخ نهضتهای ملی ایران از صفاریان تا سقوط عباسیان
31.  تاریخ شیعه و فرقه های اسلامی ایران تا قرن 4 هجری
32.  بانوی دیلمان
33.  از عرب تا دیالمه
34.  احسن التواریخ
35.  تاریخ بیداری ایرانیان
36.  تاريخ مردم ايران از ساسانيان تا آل بويه   
37.  كتاب نارنجي از وزارت خارجه روسيه
38.  كتاب آبي وزارت خارجه انگليس
39.  اورنگ باختگان
40.  خواجه تاجدار
41.  دست نوشته های میرزا موسی منجم با شی (منجم السلطنه) که در زمان قاجاریه حاکم لنگرود بود. و بعداً حاکم استان گیلان شد. خانه ییلاقی (تابستانی او در روستای مرّبو بود و خانه زمستانی او در شهرستان لنگرود که جدیداً به موزه تبدیل شده است).
 42. سفرنامه حمداله مستوفي    
43. بویهیان
44.سیده ملک خاتون همسر فخرالدوله دیلمی

@Tarikhrudbargilan

همانطوری که قبلاً گفته شد مردم کلیشم مردمانی مومن ، مسلمان و معتقد به مذهب شیعه و اعتقادات و ارادت خاصی به حضرت پیامبر (ص) و علی ابن ابیطالب (ع) و احترام ویژه ای برای سادات و ذریه حضرت پیامبر (ص) و اولاد علی ابن ابیطالب قائل هستند. روستای کلیشم به مهمان نوازی و مومن بودن و امانتداری در منطقه مشهور هستند روستای کلیشم بیشترین تعداد شهدا را در حوزه شهرستان رودبار به اسلام و انقلاب اسلامی تقدیم داشته است. امروزه به علت بن بست بودن به سرای بزرگ سالمندان بیشتر شباهت دارد. از آن بازار بزرگ سال 1368 با آن تعداد زیاد مغازه با مشاغل مختلف امروزه مغازه های کلیشم به اندازه انگشتان دست هم نمی شود. با مرمت و بازسازی راههای کلیشم دو شهر از بن بست بودن خارج می شوند یکی 4 کیلومتر از علی وای به کلیشم که سیاهکل را به کلیشم وصل می نماید. دوم بازسازی و مرمت 8 کیلومتر راه پیرکوه به کلیشم که راه املش را به کلیشم وصل می نماید. سوم بازسازی و مرمت 10 کیلومتر راه کلیشم به انبوه تا کنار رودخانه شاهرود و پل باستانی انبوه به راه قزوین متصل می شود. و این راه تاریخی که نزدیک ترین راه از قدیم الایام بوده به سمت شرق استان گیلان از قزوین می باشد.انشاءالله به یاری حق و همت مسئولین ذیربط این مسئله محقق خواهد شد.راه های ذکر شده به  کليشم تازمان زلزله کم و بیش قابل استفاده بود پس از زلزله متاسفانه مرمت وبازسازی ونگهداری 5 جاده ارتباطی که کلیشم 1- راه كليشم به خلشكوه به عليواي عین شیخ به ديلمان به سياهكل متصل مي شد2- راه كليشم به خلشكوه به چراكوه به عمارلو متصل مي شد3- راه كليشم به تورار به پيركوه به راه املش متصل مي شد4-راه كليشم به آردسامان شاهيجان به راه اشكور متصل مي شود. 5- راه كليشم به نواخان به انبوه كه به راه قزوين متصل مي شود.6-راه كليشم به جيرنده به لوشان متصل مي باشد.در حال حاضر فعال است و بازسازي بقيه راه ها مورد غفلت قرار گرفت بویژه راه علی وای به کلیشم که 6 کیلومتر میباشد وراه کلیشم به پیرکوه به فراموشی سپرده شد این که میگوییم مسئولین شهرستان رودبار به کلیشم لطف دارند نمونه اش اجرای مصوبه رییس جمهور محترم در سفر به استان گیلان میباشد که قرار شد سیاهکل از بن بست خارج شود موجبات بازسازی و مرمت جاده دیلمان به کلیشم خصوصا 4 کیلومتر از علیوای به کلیشم فراهم آمد اما ارادتی که مسئولین شهرستان رودبار به کلیشم داشتند راه را کج کرده از پیرکوه به کمنی از آنجا به انبوه درحال احداث میباشند . مسافت 6 کیلومتر که از علی وای به کلیشم را نادیده گرفتند وراهی را انتخاب کردند که هم مسافت بیشتری دارد وهم هزینه بیشتری میخواهد وهم برفگیر میباشد در صورتیکه راه عین شیخ علی وای به کلیشم قبلا احداث شده تنها نیاز به مرمت وبازسازی دارد وراه کلیشم به انبوه فعال می باشد آیا حذف کلیشم از مسیر راه سیاهکل ودیلمان به راه قزوین از سر ارادت مسئولین رودبار به مردم شهید پرور کلیشم میباشد یا حکایت دیگری دارد خداوند به آنها اجر جزیل عنایت فرماید .   

کلیشم رودبار در تاریخ (‌ بخش پایانی )

✍ولی روحبخش کلیشمی

سال 1304 مشیرالمالک حاکم دیلمان بود و قبل از آن سرتیپ رضاخان قزاق به تعقیب  مجاهدین جنگل نیروهای میرزا کوچک خان جنگلی از رشت  به دیلمان آمد  از آنجا به کلیشم به انبوه از الولک به قزوین رفته است و در قزوین با نماینده انگلیس ملاقات داشته است که خود  نیاز  به توضیح جداگانه دارد. قبل از رضاخان نمایندگان انگلیس از میرزا کوچک خان خواسته بودند که تحت حمایت انگلیس حکومت ایران را به او بدهند اما آن مجاهد جنگل و روحانی آزاده قبول نکرد که البته این ماجرا نیاز به توضیح جداگانه دارد. مجاهدین جنگل از راه دیلمان کلیشم تا به الولک رسیده بودند که در اثر توافق دولتهای روس و انگلیس با هم دیگر و توافق عوامل انگلیس و روس با حکام محلی و تعدادی از خانهای محلی که خودش نیاز شرح جداگانه دارد. پشت مجاهدین جنگل خالی شد.
در سال 1316 هـ.ش ر ودبار بخشی از رشت بود در سال 1338 که رودبار به شهرستان تبدیل شد و منطقه فاراب از دیلمان جدا کرده به رودبار دادند و بر اثر نفوذ خانهای محلی مثل نصراله خان معروف به سرهنگ فرزند عبداله خان بیچانلو مرکزیت از کلیشم به جیرنده انتقال داده شد. کلیشم از سال 1369 شاهد پس رفت به جای پیشرفت بوده است خدمتی که مسئولین وقت شهرستان رودبار اعم از نماینده وقت مجلس و فرماندار وقت بخشدار عمارلو در جیرینده به کلیشم کردند یا عنادی که با کلیشم داشتنددر مورخه 14/7/69 روستاي پیرکوه با سی روستا از دهیاری و پاسگاه  نیرو انتظامی کلیشم جدا کردند و به دیلمان سیاهکل دادند خدا خیرشان بدهد در دنیا و آخرت اگر کلیشم را می دادند به بخش دیلمان بهتر بود.
زمانی مسئولین شهرستان رودبار اقدام به این عمل کردند که مردم شریف کلیشم عزادار فاجعه زلزله خرداد 69 بودند و مشغول ایجاد سرپناهی برای زندگی اعضاء باقیمانده خانواده های خود بودند هیچ کس متوجه موضوع به علت دانش گرفتاری های موجود در آن وقت نبود. روستاها ی جدا شده از کلیشم به شرح ذیل می باشد:
1 – آسیاب سر 2 – بنه  زمین 3 – پیرکوه بالا 4 – پیرکوه پائین 5 – پیشکیلیجان  بالا 6 – پیشکلیجان پایین 7 – پینوند 8 – کلیجان کر 9 – جاران 10 – جلیسه 11 – چاکررود 12 – چمچال 13 – زنش 14 – زنش دره 15 – کار سنگ شاهیجان 6 – سردسرشاهیجان 17 – شاهیجان 18 – کلاک 22 – لرده 23 – لشکستان 24 – لوالی 25 – لیه چاک 26 – ملامحله 27 – وسمه جان 28 – هفت بند (هفت بود) 29 – یرشلمان 30 – یسن
مسئولین وقت با جدا کردن روستای ذکر شده کلیشم را در بن بست کامل قرار دادند. خداوند انشاءالله به آنها جزای خیر بدهد (آمین یا رب العالمین). و با این کار به جرینده و لوشان هم خدمت کردند که هیچ وقت به علت نداشتن زیر مجموع جیرنده به شهر و لوشان به شهرستان مستقل ارتقاع پیدا نکنند و برای همیشه زیر مجموعه رودبار باقی بمانند: در عوض سیاهکل به شهرستان مستقل ارتفاع پیدا کرد و دیلمان به شهرهمانطور که گفته شد بعداً در هر مورد توضیح داده خواهد شد.
در اینجا لازم است از خانم الهام روحبخش کلیشمی کارشناس باستان شناسی که در گردآوری این  جزوه بنده یاری نمودند تشکر نمایم.
ابوالفرج می گوید که سادات بر اثر فشار عباسیان همیشه به دیلمان پناهنده می آوردند. از نوشته های ابن فقیه بر می آید که قزوین زمانی در اختیار دیلمان بوده است ابراهیم بن محمد استخری سال250  هـ.ق 920 م می گوید قزوین مرز دیلم است و از قزوین تا قرارگاه امیر دیلمان 12 فرسنگ می باشد و مقدسی که خود در قرن چهارم هـ.ق مدتی در دیلمان می زیسته است مینویسد  که  راه دیلمان به قزوین مورد تردد بوده است: مردم کلیشم از قدیم اکثراً دارای سواد خواندن و نوشتن بودند ودر  تعلیم قرآن کریم  به بچه های خود کوشش بسیاری داشتند که از روستای اطراف از مردم کلیشم دعوت می کردند که یک نفر برود به بچه های آنها خواندن قرآن تعلیم بدهد. روستای معروفی بود که در شهرهای دیگر اهالی روستای مجاور خود را کلیشمی معرفی می کردند.
امروزه کلیشم در بن بست قرار دارد و مخروبه می باشد در سال 1368 دارای بازار بزرگ که همه روستای اطراف تا اشکور تا کنگرین تا دیارجان خدمت ارائه می داد. کلیشم در سال 1368 دارای 30 مغازه خواربار ، خشکبار و پارچه فروشی – کارگاه آهنگری و صیغلی نعلبندی 10 واحد ، کارگاه حلاجی و نمدمالی 5 واحد. کارگاه پالان دوزی 5 واحد – آرایشگاه مردانه 6 واحد – خیاطی 10 واحد – کفاشی و دوخت و دوز لوازم چرم 5 مغازه – کارگاه مسگری و سفید کردن ظروف مسی – تعمیر چراغ و ساخت ظروف مسی 3 واحد – مغازه. قهوه خانه و محل ماندن مسافران که از روستای اطراف برای داد و ستد می آمدند 5 واحد .مردم کلیشم مردمی متدین هستند.

مگس زیتون حاصل بی تدبیری مدیران دولتی وقت و سو استفاده نمایندگان بخش خصوصی بوده است

✍️ مهدی عباسی رئیس شورای ملی زیتون ایران

مگس زیتون حاصل اقدام افرادسود جو از محل واردات میوه خام در دهه هشتاد صورت گرفت که مدیران وقت نسبت به این اقدام سکوت کردند در نوع خود قابل بررسی است
اما بارها در مورد مگس زیتون با روسای سازمان حفظ نبات کشور جلسه برگزار شده که متاسفانه همیشه مبارزه دقیقه نود را به پیشگیری ترجیح دادندو این عوامل ریشه در سوء مدیریت وعدم پیگیری بخش های متولی دراجرا دارد
مبارزه بیولوژیک می تواند جایگزینی مناسبی در کنترل مگس زیتون باشدو این پیشنهاد طرحی نو نیست بلکه کشورهای توسعه یافته دارای زیتون با افزایش تولید شکارچی ها در کنترل مگس زیتون موفق عمل کردند
از باغداران عزیزتقاضا داریم با توجه به شیوع مگس زیتون به توسعه کارشناسان محترم جهاد کشاورزی توجه وعمل نمایند که یکی از عوامل کنترل ،مبارزه همگانی است که می توانداز خسارت پیشگیری نماید

✅ عملکردمجری محترم دفتر زیتون در بازار زیتون می تواند نقش بسزائی داشته باشد

?باردهی باغات زیتون در سال ۱۴۰۱غیر قابل پیش بینی بود
ولی با پیگیری شورای ملی زیتون ایران و مجری دفتر زیتون باعث شد روغن زيتون در سبد کالای مصرفی مردم در حمایت های وزارت جهادکشاورزی قرار گیرد یک تصمیم و مصوبه تاریخی را که در صنعت زیتون بی سابقه بوده و با این مصوبه خرید تضمینی روغن زیتون توسط تعاون روستای اغاز شد
اما درنحوه اجرای طرح این شورا انتقاداتی را وارد دانسته است که انتظار می رود هرچه سریعتر اصلاح گردد و این اصلاح قطعا تولید روغن زیتون و به تبع آن افزایش مصرف روغن زیتون را در کشور رقم خواهد زد
⛔️اما تذکر به افرادی که همیشه نسبت سیاست های شورای ملی زیتون اعتراض داشتند بخشی از این افراد دلسوزان کشور و بخش دیگر افراد سودجو با عنوان حمایت از مصرف کننده بدنبال منافع شخصی از محل واردات بودند اما امروز با افتخار اعلام میکنیم که قیمت جهانی روغن زیتون فرابکر ۹یورو بوده اما مصرف کنندگان عزیز در داخل کشور به قیمت ۶یورو مصرف خودرا خرید می کنند و لازم ميدانيم از همه عزیزاني که از سال ۱۳۹۲تا به امروز در شورای ملی زیتون ایران ما را یاری کردند قدردانی كنيم
✅در چشم انداز چهارساله بحث اب ،برندسازی توسط صنایع تبدیلی در سیاست های این شورا خواهد بود که صنایع تبدیلی در بحث اخذ مجوزها ،تسهیلات ارزان قیمت در الویت دولت ها قرار گیرید
اقرار به اینکه صنایع تبدیلی در طی سال های گذشته از تسهیلات ارزان قیمت و سایر حمایت ها بی نصیب بوده است که باید مورد توجه قرار گیرند.

@Tarikhrudbargilan