🔷اسلام فرهنگی، اسلام سکولار، اسلام سیاسی
✍ دکتر علی‌رضا آزاد

🔻 امروز فتح‌الله گولن، یکی از مشهورترین شخصیت‌های دینی معاصر، درگذشت. نام او یادآور معلم فکری‌اش، بدیع‌الزمان نورسی است.

🔻 نورسی، مسلمانِ نواندیشِ کُردِ اهل ترکیه، حدود ۱۰۰ سال قبل، با مقدم شمردن اصلاح فردی بر اصلاح ساختاری، اسلام فرهنگی را در برابر اسلام سیاسی و اسلام سکولار مطرح کرد و متناسب با شرایط ترکیه‌ی بعد از آتاتورک، راهی متفاوت با سایر جریان‌ها و جنبش‌های اسلامیِ تجددخواهانه یا اصلاح‌طلبانه‌‌ای که طی آن سال‌ها در کشورهای اسلامی ظهور کردند، در پیش گرفت.

🔻 او با هدف ارائه تفسیری از اسلام که با نیازهای امروز انسان سازگار باشد، شعار "نه در گذشته می‌مانیم و نه از اصول خود دست می‌کشیم" را سر داد. چیزی نگذشت که اندیشه‌های بدیع‌الزمان نورسی توسط شاگردانش از تاتارستان تا کشورهای عربی و شبه قاره هند گسترش یافت.

🔻 حدود ۴۰ سال قبل، فتح‌الله گولن متأثر از اندیشه نورسی، جمله مشهور "اعوذ بالله من الشیطان و السیاسه" را گفت و نظام سیاسی سکولار را پذیرفت اما اسلام سکولار را مردود دانست؛ عرفانِ اسلامی و اسلامِ اجتماعی را تلفیق کرد و با ناسیونالیسم ترکی ادغام نمود و از نوعثمانی‌گرایی گفت و نام آن را "اسلامِ آناتولیایی" گذاشت.

🔻 گولن بیش از هر چیز بر آموزش تمرکز داشت. بیش از ۲ میلیون نفر را در ۱۰۰۰ مدرسه تربیت کرد و صدها مجله و شبکه‌ تلویزیونی و ماهواره‌ای و مؤسسه خیریه در بیش از ۱۴۰ کشور تأسیس نمود. هدف‌اش این بود که با ابزار آموزش، فرهنگ‌سازی کند و بین دین‌داری و اقتضائات امروزی، پل بزند و "مسلمانِ مدرن بودن" را تجربه‌ای خوشایند نماید.

🔻 چندی نگذشت که دست‌پروردگانِ اندیشه نورسی و گولن علی‌رغم فشار بی‌امان لائیک‌ها و کمالیست‌های حاکم، توانستند با ایجاد جنبش خدمت و تأسیس حزب رفاه و حزب فضیلت و حزب سعادت و حزب عدالت و توسعه که یکی پس از دیگری منحل می‌شدند، به مرور هدایت افکار عمومی و ارکان سیاسی ترکیه را به دست گیرند. گولن و حامیان‌اش هر چند با پشتوانه مردمی، نظام لائیک را تا حد زیادی وادار به عقب‌نشینی کردند اما اسلام را به‌عنوان یک ایدئولوژی سیاسی مطرح نکردند بلکه آن را صرفاً به‌عنوان یک سنت الهام‌بخش الهی معرفی نمودند.

🔻 از برخی حواشی مانند ماجرای کودتا و اختلاف او با اردوغان و نظر نابجای منسوب به او درباره ایران و شیعیان که بگذریم، آنچه قابل بررسی و نقد است، خوانشی‌ست که گولن از اسلام ارائه داد. این خوانش، آبشخوری عرفانی دارد؛ ماهیت‌اش فرهنگی‌ و ابزارش آموزشی‌ست؛ رویکرد تمدنی دارد؛ با ملی‌گرایی ترکیب می‌شود؛ تمایل به حکومت‌ورزی ندارد؛ غیرستیزجویانه است؛ بر اصلاح فردی تمرکز دارد؛ به‌طور گسترده در جامعه حضور می‌یابد؛ غیرایدئولوژیک است؛ و مهم‌تر آنکه انسان امروز را مخاطب اصلی دین می‌داند.

🔻 نورسی و گولن خوانشی از دین را در قالب اسلام فرهنگی، در برابر خوانش‌های سکولار و سیاسی عرضه داشتند و پیروان‌شان آن ایده‌ها را در عمل، پیاده کردند؛ فرصتی که برای کمتر اندیشمندی فراهم می‌شود. اکنون میراث آنها جلوی چشمانِ نقّادِ مصلحان و نواندیشان دینی است تا به آیندگان بگویند که آیا همین راه را ادامه دهند یا مسیر بهتری را برای "مسلمانانه زیستن در دنیای مدرن" برگزینند.
@Dr_AlirezaAzad

*🔷 شکست‌شناسی ایرانیان
🔹 (قسمت ۳: آزردگیِ داخلی و دامانِ دشمن خارجی)*✍ دکتر علی‌رضا آزاد

🔻 ایرانیان در طول تاریخ، هنگامی که از حاکمان خود آزرده بودند، ایستادگی چندانی در مقابل دشمن خارجی نمی‌کردند و گاه به اشتباه، دست به دامنِ دشمن خارجی می‌شدند. دکتر همایون کاتوزیان می‌نویسد:

"مردم ایران در بسیاری از موارد، در برابر تهاجم خارجی مقاومت چندانی از خود نشان نداده‌اند و گاه هنگامی که سلطان را بیدادگر می‏دانستند، حتی از آن تهاجم، استقبال هم کرده‌اند."

- در تاریخ معاصر ایران، اقبال به دشمن خارجی، هنگام آزردگی از حاکمان داخلی چه نتایجی در پی داشت؟

🔻حدود ۱۲۰ سال قبل، جمعی از طلاب و بازاریان تهران که مطالبه‌شان تأسیس عدالت‌خانه و خون‌خواهی معترضان و آزادی علما بود، برای غلبه بر ظالمان داخلی، دست به دامن دشمن خارجی شدند و برخلاف سنت سابق، بجای مسجد جامع و حرم عبدالعظیم، باغ سفارت انگلستان در قلهک تهران را برای بست‌نشینی و تحصن برگزیدند و با اشارت و حمایت سفیر انگلیس، خواهانِ پادشاهی مشروطه شدند. هر چند فرمان مشروطیت ۲۱ روز بعد توسط مظفرالدین شاه امضا شد اما همین توسل به اجنبی (انگلیس)، راه را باز کرد و ۲ سال بعد، اجنبی دیگری (روس) مجلس را به توپ بست و یک سال بعد، با فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان، شاه ایران به سفارت روس پناهنده شد و به این ترتیب، ده‌ها سال تسلط اجنبی بر تار و پود سیاست و اقتصاد و فرهنگ کشور ادامه یافت.

🔻 حدود ۸۰ سال قبل، در اثنای جنگ جهانی دوم، شوروی از شمال و انگلیس از جنوب وارد ایران شدند و ظرف یک هفته در قزوین به هم رسیدند. برخی از مردم و متدینان، خوشحال از پایان دیکتاتوری رضاشاه، به استقبال نظامیان خارجی رفتند و شادمانی کردند یا لااقل مقاومتی در برابر ورود آن‌ها نشان ندادند. روشنفکران چپ‌زده نیز با تکیه بر پنداری که اخوان ثالث بعدها به نظم کشید، خوش‌باورانه می‌گفتند:
کاوه‌ای پیدا نخواهد شد، امید
کاشکی اسکندری پیدا شود
- اما چیزی نگذشت که یکی از سخت‌ترین قحطی‌ها و بیشترین ناامنی‌ها و شدیدترین مرگ‌های دست‌جمعی در تاریخ معاصر ایران، طی ۷ ماه حضور نظامیان خارجی در کشور رقم خورد.

🔻 فردوسی در جای‌جای شاهنامه، بارها به نیکویی دوگانه "آزردگی از حاکمان داخلی - اقبال به دشمن خارجی" را در فرهنگ ایران موشکافی می‌کند. از جمله:

- در یکی از رویارویی‌های ایران و توران، رستم که بارها کی‌کاووس را نجات داده است، دیگر از بی‌خِردی‌های این پادشاه ظالم به تنگ می‌آید و او را شایسته شهریاری نمی‌داند و از جنگ کناره می‌گیرد:
تهمتن برآشفت با شهریار
که چندین مدار آتش اندر کنار
همه کارت از یکدگر بدترست
تو را شهریاری نه اندرخورست
به ایران نبینید از این پس مرا
شما را زمین، پرّ کرکس مرا

- عقلای ایران، از گودرز خواهش می‌کنند که واسطه شود و رستم را برگرداند:
به گودرز گفتند کاین کار توست
شکسته به‌دست تو گردد درست

- گودرز نخست کی‌کاووس را پند می‌دهد و سپس همراه پهلوانان به دل‌جویی رستم می‌رود و می‌گوید:
خردمند باید دل پادشا
که تیزی و تندی نیارد بها
تو دانی که کاووس را مغز نیست
به تیزی سخن گفتنش نغز نیست

- آنان با این شاه‌بیت، رستم را راضی می‌کنند علی‌رغم آنکه از پادشاه دل‌گیر است، به خاطر حفظ ایران و دفاع از ایرانیان به سپاه برگردد:
تهمتن گر آزرده گردد ز شاه
مر ایرانیان را نباشد گناه

🔻 در شاهنامه هیچ‌گاه ایرانیان برای غلبه بر ظلم پادشاهان‌شان، دست به دامن بیگانگان نمی‌شوند و جز به‌دست خودشان، دادگستری نمی‌کنند. در تاریخ معاصر ایران نیز اعتماد و اقبال به خارجی برای حل مشکلات داخلی، نتیجه‌ای جز ویرانی و ظلم‌گستری و شکست ایران و ایرانی، نداشته است.

ادامه دارد...

*🔻 شکست‌شناسی ایرانیان
قسمت۱: خوب و بدِ غرور ملی
https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1525
قسمت۲: هم‌سرنوشتیِ دین و میهن و فرهنگ
https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1527
قسمت۳*: آزردگی داخلی و دامان دشمن خارجی
https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1529

*🔷 شکست‌شناسی ایرانیان
🔹 (قسمت ۲: هم‌سرنوشتیِ دین و میهن و فرهنگ)
✍* دکتر علی‌رضا آزاد

"ایرانیان پس از هر شکستِ نظامی، پیروزِ عرصه فرهنگی بودند."

🔻 فرهنگ، پناهگاه و پیروزگاهِ ایرانیان پس از هر شکست نظامی بود. چند صباحی از استیلای اعراب نگذشته بود که ایرانیان زبان و فرهنگ خود را با شاه‌نامه‌ها و خدای‌نامه‌ها و گرشاسب‌نامه‌ها، به دست توانای امثال فردوسی و ابن‌مقفع و ابوالموید و دقیقی و مسعودی باز پس گرفتند و زبان دیوانی و علمی را نیز رفته‌رفته به پارسی برگرداندند.

🔻 ایرانیان هر چند بعد از حمله اعراب مسلمان، به دین زرتشت باز نگشتند اما تفسیری ایرانی از اسلام ارائه و آن را در تمامی ممالک اسلامی، اشاعه دادند. ۵ قرن از اسلام نگذشته بود که هر ۱۰ کتاب اصلی مسلمانان، کتب چهارگانه شیعه و کتب شش‌گانه اهل سنت، توسط ایرانیان تألیف شد (اندیشمندان طوس و سرخس و قم و قزوین و بخارا و سیستان و نیشابور) و اسلامِ ایرانی، تفسیرِ غالب از دینِ محمدی، حتی در ممالکِ عربی شد.

🔻 بزرگ‌ترین تفسیر قرآنِ پیشینیان و تاریخِ پادشاهان را محمد بن جریر طبری (اهل آمل) در اواخر قرن ۳ نوشت و به سرعت بخش‌هایی از آن به فارسی ترجمه شد. قرن ۶ به پایان نرسیده بود که ابوالفتوح رازی (اهل ری)، تفسیر ۲۰ جلدی به زبان فارسی بر قرآن نگاشت. محمد بخاری (اهل بخارا) در مهمترین کتاب حدیث اهل سنت، فصلی گشود و نامش را "سخن گفتن پیامبر به زبان فارسی" گذاشت و آنچه امام سرخسی در المبسوط آورد، این شهامت را به فقیهان ایرانی داد که حتی به جواز خواندن نماز به زبان فارسی فتوا دهند و از قرآنِ پارسی (نام کتاب اخیر استاد بزرگوارم، دکتر فتوحی) دَم زنند.

🔻 بخش بزرگی از فرهنگ ایرانی در قالب حکمت فهلوی و عرفان ایرانی و شعر پارسی، در تار و پودِ دین تنیده شد. تا جایی که آنچه امروز از فلسفه و عرفان اسلامی می‌شناسیم، بدون ایرانیانی مانند ابن‌سینا و ملاصدرا و سهروردی و بایزید بسطامی و سهل تستری و مولوی و عطار نیشابوری، بی‌شناسنامه است.

🔻 اهالی مصر و یمن و فلسطین و شام (ترکیه و سوریه کنونی) پس از فتح سرزمین‌های‌شان به دست اعراب، به هیچ یک از این موفقیت‌ها نرسیدند و هرگز نتوانستند زبان و فرهنگ‌ پیش از اسلام خودشان را بسان ایرانیان، احیا کنند و یا با اسلام تلفیق دهند. از این روست که شهید مطهری به نیکویی درباره خدمات متقابل اسلام و ایران سخن می‌گوید و برخی معتقدند هرچند در ظاهر اعراب، ایران را فتح کردند اما در عمل، ایرانیان بودند که تمدن اسلامی را فتح نمودند.

🔻 ایرانیزه و اسلامیزه کردن مهاجمان، بعد از حمله سهمگین مغول و شکست دوباره نظامی ایرانیانِ مسلمان، ادامه یافت. ایلخانان که به شدت شیفته فرهنگ این مرز و بوم شده بودند، هنر اصیل ایرانی را فراتر از مرزهای پیشین، گسترش دادند و یکی از درخشان‌ترین دوره‌های معماری جهان را رقم زدند. به پیروی از ایرانیان و با مساعی امثال خواجه نصیرالدین طوسی بود که غازان‌خان مغول، مذهب آباء و اجدادی‌ را رها کرد و مجسمه‌های بودا را شکست و به زیارت نجف و کربلا رفت و فرزندش که مادرش او را به سنت مسیحی غسل تعمید داده بود، به دینِ ایرانیانِ مسلمان در آمد و الجایتوخان "سلطان محمد خدابنده" شد؛ کاری که مارکوپولوی مسیحی یک قرن قبل از آن، حتی با آوردن روغن مقدس از واتیکان، نتوانست با قوبلای‌خان کند.

🔻 ایرانِ فرهنگی، وسیع‌تر از طول و عرض جغرافیایی‌ و قدرت‌مندتر از برج و باروی جنگی‌ست. تجربه تاریخی نشان می‌دهد که ایرانیان پس از هر شکستِ نظامی، پیروزِ عرصه فرهنگی‌اند.

🔻 دین و میهن در ایران، هم‌سرنوشت‌اند. به قول مرحوم زرین‌کوب: "نیمی از فرهنگ ایران متعلق به قبل از اسلام و نیم دیگرش متعلق به پس از اسلام است. با حذف هر کدام، از اصالت فرهنگ ایران کاسته خواهد شد و زیان خواهیم کرد." در طول تاریخ، هم‌سرنوشتیِ دین و میهنِ ما را "فرهنگ" بیش "شمشیر" رقم زده است. روزی که هر یک از دو بالِ فرهنگ، "دیانت و ملیّت" بشکند، همای ایران بی‌پرواز می‌ماند و ایرانی شکست می‌خورد.

رهایی نیابم سرانجام از این
خوشا بادِ نوشینِ ایران زمین
من از خاکِ پاکِ تو بالین کنم
به فرمان‌ات آرایش دین کنم

ادامه دارد...

شکست‌شناسی ایرانیان
قسمت۱: خوب و بدِ غرور ملی
https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1525
قسمت۲: هم‌سرنوشتیِ دین و میهن و فرهنگ
https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1527
قسمت۳: آزردگی داخلی و دامان دشمن خارجی
https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1529

ادامه از ?

▪️تعریف۶: حکومتی ولایی است که عده‌ای از خواص صاحب صلاحیت و تشخیص، حاکم را ولی‌الله یا نظام حاکم را ولایی بدانند.
▫️نقد: بنا بر فرض این تعریف، هم در حکومت امام علی(ع) و هم در جمهوری اسلامی، عده‌ای بودند و هستند که حاکم را ولی‌الله و حکومت را ولایی (به هر یک از تعاریفِ پیش‌گفته) بدانند و باز هم مدعای سخنران محترم درباره نخستین حکومت ولایی تاریخ اثبات نمی‌شود.

▪️تعریف ۷: حکومت ولایی حکومتی است که مهمترین حکم خدا یعنی ولایت فقیهان (دین‌دارانِ دین‌شناس) در آن محقق شده باشد.
▫️نقد: بر فرض این تعریف، چنین امری هم در دوره امام علی(ع) و هم در دوران کنونی برقرار شده است و مدعای ایشان مجدداً باطل می‌شود.

▪️تعریف ۸: حکومت ولایی حکومتی است که ارکان حکومتی بر اساس ولایت الهی در آن نهادینه و اراده الهی در آن محقق شده باشد.
▫️نقد: بر فرض این تعریف، هیچ‌گاه حکومت ولایی محقق نشده است. زیرا تحقق عدالت، مهمترین اراده اجتماعیِ خداوند است. در زمان امام علی(ع) با اینکه در کمتر از ۵ سال فقر ریشه‌کن و رفاه عمومی برقرار شد: "ما اصبح بالکوفه احد الا ناعما" اما علی‌رغم مبارزات بی‌امانی که با فساد و ناکارآمدی صورت گرفت، فساد به‌طور کامل ریشه‌کن نشد. امروز اگر بخواهیم بنابراین تعریف، ولایی بودنِ حکومت را اثبات کنید، باید بتوانیم لااقل یک شهر و استانِ بدون فقر و یک اداره و وزارتخانه‌ی بدون رشوه را نشان دهیم. آیا می‌توانید؟

? نتیجه
هیچ‌یک از تعاریف احتمالی ۸گانه از حکومت ولایی، مدعای آقای مسعود عالی درباره ولایی نبودن حکومت امام علی(ع) و تشکیل حکومت ولایی برای نخستین‌بار در دوران معاصر، اثبات نمی‌شود. عرایضم به معنای نقد حکومت ولایی نیست بلکه به معنای رد مدعای ایشان درباره حکومت ولایی است.

*? سخنی برادرانه
?* آقای عالی!
رسالت ما حفظ و تبیین اسلام و پیاده‌سازی اراده الهی و در رأس همه آنها، عدالت و آزادگی در جامعه انسانی است. نظام‌های سیاسی به اندازه قابلیت و موفقیت‌شان در تحقق این هدف، ارزشمندند و نه بیشتر. موافق نیستید؟

? آقای عالی!
با خود بیندیشید که با بیان چنین مطالبی، آیا دورشدگان را به دامان جمهوری اسلامی برمی‌گردانید یا بالعکس، مُردّدان را از دامان اسلام و انقلاب و ایمان، دور و دورتر می‌کنید؟ آیا از فردای صحبت‌تان، اردوی جمهوری اسلامی فراخ‌تر شد یا عده‌ای از اردوی علوی گریختند؟

? آقای عالی!
ممنونم که به سخن منتقدان‌تان توجه کردید، هر چند در پاسخ، دوباره بر مدعای اول‌تان با لحنی ملایم‌تر، پای فشردید. منتقدان سخنان‌تان را به نام، می‌شناسید. آنها نه مشتی غرب‌زده‌اند و نه عده‌ای درس‌نخوانده؛ اغلب‌شان استاد تفسیر قرآن‌اند و نهج‌البلاغه؛ نه ضد حکومت ولایی‌اند و نه بخشی از لشکر اموی و عباسی. اما رسالت‌شان را در جلوگیری از تحریف آموزه‌های دینی و صیانت از قداست علوی و معنای اصیل و راستین ولایت فقیه، می‌دانند. قدرشان را بدانید و خدا را به پاس حضورشان شکر گزارید.

? آقای عالی!
از دامن زدن ناخواسته به دوگانه «یا عدالت یا ولایت» و تئوریزه کردن «ولایت منهای عدالت» بپرهیزید. همان‌طور که از دوگانه «یا حکومت یا ولایت» و «حکومت منهای ولایت» پرهیز می‌کنید.

? آقای عالی!
در آغاز پاسخ به منتقدان، اشاره کردید که سخنان‌تان در محضر رهبری بود. از این سخن، تأیید ضمنی مطلب شما توسط ایشان، به مخاطبان القا می‌شود و هزینه نقدتان را بالا می‌برد. ولایت‌مداری به آن است که خود را سپر رهبری کنید، نه که ایشان را سپر خود. سعی کنید آبروی رهبری باشید، نه که از آبروی ایشان برای خود مایه بگذارید.

? آقای عالی!
ولیّ فقیه دوران ما با دین‌شناسی، هوشیاری و سخن‌دانیِ خود، بارها از کیان علوی در برابر طامات‌بافیِ غالیان حکومتی دفاع نمودند. از جمله در سال ۱۳۸۰ بیان کردند: «وقتی کسانی اسم مبارک امیرالمؤمنین(ع) را می‌آورند، بعد اسم ما را هم دنبالش می‌آورند، بنده تنم می‌لرزد... ما کجا و قنبرِ آنها کجا؟ ما کجا و آن غلام حبشىِ فداشده در کربلای امام حسین(ع) کجا؟ ما خاک پای آن غلام هم محسوب نمی‌شویم.» آیا رَواست اکنون شما در محضر چنین دین‌شناسِ آگاهی بگویید: «حکومت علوی، ولایی نبوده... و بعد از ایشان، ولی‌الله اعظم (امام زمان) است»؟! آیا خود ایشان راضی به طرح چنین مطالبی از جانب دوستان است؟ گمان نمی‌کنم. سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ

? آقای عالی!
با پروا و تقوای بیشتری درباره مولای متقیان سخن بگویید و بدانید شُرطة‌الخَمیس، زنده‌اند و قلم‌های‌شان آماده دفاع از مولاست.

? پی‌نوشت:
? این‌جانب هنگام نگارش نقد پیشین‌ام که دقایقی بعد از انتشار سخنان آقای عالی در فضای مجازی منتشر کردم، صرفاً به محتوای سخن ایشان توجه نمودم و از زمان و مکان و حاضران در آن جلسه اطلاعی نداشتم و پس از آگاهی، نقدم را ویرایش و اصلاح نمودم تا از ایجاد شائبه‌‌های ناخواسته، اجتناب شود.
@Dr_AlirezaAzad

*? شُرطة‌ُ الخَمیس، زنده‌اند.
✍* دکتر علی‌رضا آزاد

? جناب آقای عالی در شب تاسوعای حسینی، مطالبی گفتند. در واکنش به آن، برخی از روی غیرت دینی و با هدف صیانت از کیان علوی نقدهایی منتشر کردند. ایشان نیز توضیحاتی در پاسخ به منتقدان بیان نمودند. اصل سخنان و فهرست نقدهای صاحب‌نظران را پیشتر در کانال آزادنامه منتشر کردم.

? جان کلام و مدعای ایشان این بود که مردم آن دوران، امام علی(ع) را نه به‌عنوان ولی خدا بلکه به عنوان خلیفه چهارم پذیرفتند پس حکومت ایشان ولایی نبود اما در این دوران، یک ولی‌الله حکومت می‌کند و مردم نیز او را به‌عنوان ولیّ خدا پذیرفته‌اند و لذا جمهوری اسلامی ایران، نخستین حکومت ولایی تاریخ است.

? مسأله اصلی ایشان و منتقدان، ابهام در "تعریف حکومت ولایی" است. از این‌رو، در ادامه ضمن برشمردن پاره‌ای از تعاریف، سخنان ایشان را نقد می‌نمایم و پذیرای نقد دیگران بر سخن خود نیز هستم.

▪️تعریف ۱: حکومتی ولایی است که خداوند حاکم آن را برگزیده باشد.
▫️نقد: در این فرض، حکومت علی(ع) ولایی بود و پس از آن، حکومت ولایی حتی در زمان ما شکل نگرفت. مگر آنکه قائل باشیم بنابر نظریه کشف، خبرگان رهبری، نه انتصاب و نه انتخاب بلکه کشف می‌کنند که خداوند ولایت خود را در چه کسی قرار داده است.

▪️تعریف ۲: حکومتی ولایی است که ولی‌الله (به معنای عام = مؤمنی باتقوا یا بنده خوب خدا)، حاکم آن باشد.
▫️نقد: در این فرض، هم حکومت علوی ولایی بود و هم بعد از حکومت علوی، حاکمان زیادی آمدند که اغلب عدو الله بودند اما اندکی نیز احتمالاً مؤمن و باتقوا یا بنده نسبتاً خوب خدا بودند و مشمول تعریف عام ولی‌الله و حکومت ولایی می‌شدند و لذا جمهوری اسلامی، نخستین حکومت ولایی نخواهد بود. علاوه اینکه چنین تعریف سطحی و عامیانه‌ای از حکومت ولایی، نه تمجید بلکه توهین به حاکمان امروزی و در تعارض با نظریه ولایت فقیه است.

▪️تعریف ۳: حکومتی ولایی است که ولی‌الله (به معنای خاص = مقرب‌ترین انسان در درگاه خداوند) که ولایت باطنی و عرفانی دارد، حاکم باشد.
▫️نقد: امام خمینی با آن تسلطی که بر عرفان اسلامی داشتند، در تبیین نظریه ولایت فقیه، هر چند ولایت فقیه را همان ولایت رسول الله می‌دانستند اما هرگز ولایت باطنی و یا انسان کامل و یا ولی‌الله بودن (به‌معنای خاص) را شرط ولی فقیه بودن، نکردند. هیچ‌کدام از امامین انقلاب درباره خود نیز هرگز چنین ادعایی را مطرح ننمودند و خود را ولی‌الله به معنای خاص، یعنی مقرب‌ترین انسان در درگاه الهی معرفی نکردند و حتی در مواردی، مخالفت شدید خود را با طرح چنین مطالبی، بیان داشتند. در قانون اساسی نیز احراز شروطی مثل فقیه، شجاع، مدیر، مدبر، عادل و باتقوا بودن، برای ولی فقیه آمده است اما هوشمندانه، پسوند "تر" و "ترین" آورده نشده است. زیرا مثلاً شجاعت، قابل احراز و اثبات است اما شجاع‌تر یا شجاع‌ترینِ امّت بودن، احرازپذیر و اثبات‌پذیر نیست؛ چه رسد به ولی‌اللهِ مطلق بودن و ولایتِ باطنی داشتن.

▪️تعریف ۴: حکومتی ولایی است که مردم، با حاکم به‌عنوان ولی‌الله (به معنای عام یا خاص) بیعت کنند.
▫️نقد: در این فرض مردم بعد از پیامبر حاکمان را خلیفة‌الرسول می‌دانستند و شؤون ولایی و حاکمیتی پیامبر را برای کسی که درست یا غلط، جانشین رسول خدا قلمدادش می‌کردند، اعم از خلفای راشدین و سایرین، ثابت می‌دانستند. بخش قابل توجهی از مردم این زمان نیز ولی فقیه را نائب امام زمان(عج) در امور حِسبه یا فراتر از حِسبه می‌دانند. از بیان شباهت و تفاوت دایره معنایی خلیفه (جانشین) و نائب (نماینده) می‌گذرم. به هر حال، بنا بر فرض این تعریف، حکومت ولایی حتی قبل از حکومت علوی، وجود داشت.

▪️تعریف ۵: حکومت ولایی حکومتی است که هم حاکم ولی‌الله باشد و هم مردم به این عنوان او را بشناسند و به این خاطر، حکومت او را بپذیرند.
▫️نقد: احتمالاً منظور آن خطیب، همین تعریف از حکومت ولایی بود اما ایراد آنجاست که ایشان معلوم نکرد منظورش ولی‌الله به معنای عام است یا خاص. اما با توضیحات بعدی وی معلوم می‌شود که منظورش ولی‌الله مطلق به معنای خاص است. زیرا در ادامه می‌افزاید: «فقیه‌ترین، شجاع‌ترین، مدبرترین، باتقواترین فرد امّت در رأس قرار گرفته است. بعدش دیگر، خودِ معصوم است، بعدش خودِ ولی‌الله اعظم است.» لذا همان مواردی که در نقد تعریف سوم از حکومت ولایی برشمردم، به این تعریف نیز وارد است. علاوه بر آن، جای این سؤالات باقی است:
- این تعریفِ، به‌معنای ولایی بودنِ حکومت است یا ولایی بودنِ مردم؟
- با ولی‌الله دانستن حاکم از سوی چند درصد مردم، ولایی بودنِ حکومت یا مردم، محقق می‌شود؟
- آیا آماری از میزان ولایت‌مداری یا ولایت‌پذیری مردم در آن زمان و این زمان وجود دارد؟
- سنجه تشخیص ولایت‌مداران چیست؟
@Dr_AlirezaAzad
ادامه در ?

سخنان آقای مسعود عالی در شب تاسوعا ۱۴۰۳ درباره: "ولایی نبودن حکومت حضرت علی(ع) و ولایی بودن حکومت در جمهوری اسلامی ایران" و نقدهای آن:

سخنان آقای عالی:
https://tabnak.ir/fa/news/1248342

نقد آقای محسن قنبریان:
https://t.me/m_ghanbarian/5425

نقد آقای سید جواد ورعی:
https://t.me/seyyedjavadvaraei/1365

نقد آقای ناظم زاده قمی:
https://t.me/velayategharib/1168

نقد آقای علی‌رضا آزاد:
https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1192

نقد آقای حسینی قائم مقامی:
https://t.me/jamarannews/380756

نقد آقای هادی سروش:
https://t.me/soroushmarefat/5031

نقد آقای فاضل میبدی:
https://t.me/Eslahatnews/135751

نقد روزنامه جمهوری اسلامی:
https://www.entekhab.ir/003Mjn

نقد مندرج در کانال آقای وحید خراسانی
https://t.me/vahidkhorasaniii/1113

پاسخ آقای عالی به منتقدان:
http://mshrgh.ir/1624974

(فهرست در حال تکمیل است.)
@Dr_AlirezaAzad

*⚫️ هرمنوتیک عاشورا
?* علی‌رضا آزاد

▪️ هرمنوتیک عاشورا - ۱
▫️ریشه‌یابی تعداد فهم‌ها از واقعه عاشورا
https://t.me/Dr_AlirezaAzad/92

▪️ هرمنوتیک عاشورا - ۲:
▫️پدیدارشناسی فهم اخلاقی از عاشورا
https://t.me/Dr_AlirezaAzad/878

▪️ هرمنوتیک عاشورا - ۳:
▫️هرمنوتیک فهم اخلاقی از عاشورا
https://t.me/Dr_AlirezaAzad/880

@Dr_AlirezaAzad

? انتخابات در آزادنامه: *? نوشته‌های دکتر علی‌رضا آزاد درباره انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳*
۱. ماهی قدرت در حوض سیاست
https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1156

1. جوان به حادثه‌ای پیر می‌شود، گاهی!
   https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1159

2. الفبای دین و مدعیان دین‌داری
   https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1160

3. میثاق با دکتر پزشکیان
   https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1161

4. خار در چشم و استخوان در گلو، رأی می‌دهم.
   https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1162

5. شهیدانِ رأی
   https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1163

6. آیا معلمی چیزی جز سوختن و ساختن است؟
   https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1151

7. سخنی خیرخواهانه با جناب دکتر جلیلی
   https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1164

8. اخلاقیات در آستانه انتخابات
   https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1167

9. مقایسه انتخابات ایران و فرانسه
   https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1168

10. مردم، ادامه‌ی خدایند...
    https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1173

11. جنگ خدایان را جدی نگیرید!
    https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1174

12. درددل‌های پزشکیان با همسرش
    https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1176

13. به‌نام دین، ایمان را ویران نکنید!
    https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1177

14. گناه اجتماعی
    https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1178

15. ما می‌مانیم و...
    https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1179

16. شکرانه پیروزی
    https://t.me/Dr_AlirezaAzad/1181