«مِهر پرورد و ماه زاد»

قطعه از ابوزید محمّد بن علی الغضایری الرّازی

شعر

جامِ می آورد بامداد وبه من داد
آنکه مرا با لبانْش کار فتاده ست

گفتم: مهر است گفت: مهرش پرورد
گفتم: ماه است گفت: ماهش زاده ست

باده به من داد ازلطافت گفتم
جام به من داد لیک باده نداده ست¹

_
1_لباب الالباب ،محمّد عوفی ،تصحیح ادوارد جی براون بامقدّمهٔ محمّدقزوینی وحواشی سعید نفیسی ،چاپ اوّل ،تهران ،انتشارات هِرمس ،۱۳۸۹ه‍ ش ،صفحهٔ ۴۳۷

??@rahearwah

«آذر و مرغ ومی»

چه خرّم کسی کو به هنگام دی
نهد پیشِ خود آذر و مرغ و می

بتی نار پستان به دست آورد
که بر نارِ بستان شکست آورد

سرآنگه برون آرد از کُنجِ کاخ
که آرد شکوفه برون سر زشاخ¹

«حکیم نظامی»

__
1_خزائن ،احمد بن محمّد مهدی نراقی ، تصحیح وتعلیق  علّامه حسن حسن زادهٔ آملی ،قم ،انتشارات قیام ،۱۳۹۰ه‍ . ش،صفحهٔ ۱۵۹

??@rahearwah

یادداشت شماره ۱۲۹۷

هر که او را به فضل، دسترسی است
پایمال جفای ایّام است

بی‌هنر را ز دستیاری دهر
راحِ راحت، مدام در کام است

نامه‌های تاج‌الدین اخستان به عماد فقیه کرمانی، به نقل از مُهندات (مجموعه مطالعات فرهنگ، زبان و ادب فارسی در شبه قاره هند)، به کوشش سید عبدالرضا موسوی طبری، ص ۷۷

@barebaaghedaanesh

«پیمانه و پیمان»

رباعی اندر شأنِ والای حضرت ابوالفضل العبّاس «روحی لهُ الفِداء» اثر طبع میرزا علی اکبر پروین همدانی

ای کرده به گرد کعبهٔ دوست طواف
ای خورده زمینایِ محبّت میِ صاف

پیمانهٔ می خورده و پیمانِ وفا
نشکسته و برنیامده وعده خلاف¹

_____
1_آتشکدهٔ پروین، اثر طبع مرحوم میرزا علی اکبر همدانی متخلّص به پروین ، چاپ اوّل، همدان، کتابفروشی حافظ، صفحهٔ۶۷

??@rahearwah

لیسَ هذا أوّلُ قارورةٍ کُسِرتْ في الإسلام

حُکي أنَّ رجلاً في زمانِ الصّحابةِ خالفَ شریعةَ النّبی فقال:أوّلُ قارورةٍ کُسِرتْ في الإسلام ،ثمّ خالف رجلٌ آخر شریعتَه فقالوا:لیسَ هذا أوّلُ قارورةٍ کُسِرتْ في الإسلام.
فیُضرب هذا المثل للأمر الّذي لیس من الأمور العجیبة کماقلتُ بالتّرکیّة :

حقّ دِیَنه خلق دیلَّر دَلِی
سِندی بو قاروره دَگِل اوّلی¹

ترجمهٔ حکایت

آورده اند که کسی درزمان صحابه ،باشریعت پیامبر مخالفت کرد و گفت :این اوّلین شیشه است که در اسلام شکست.سپس دیگری مخالفت کرده و گفتند :این اوّلین شیشه نیست که در اسلام شکست.
این مثل را جایی گویند که امری واقع شود واز امور عجیبه نباشد.(قبلاً آن امر واقع شده و تعجّبی ازتکرار آن نباشد)

فصیح الزمان رضوانی گوید:

خوب شد شیشه دل را که دل آرام شکست
نیست این شیشه اول که در اسلام شکست

و مرحوم اخوان ثالث چنین گفته:

توبه‌ ام را بت مستی، به یکی جام شکست
اولین شیشه نبود این که در اسلام شکست

__________________

1_ کشکول حکیم هیدجی به انضمام دیوان حکیم هیدجی ،به اهتمام عارف یاریقلی ،صفحهٔ ۱۰۷

???@hazliatvahajviat

«آبگینهٔ شامی»

بیا به شام غریبان و آب دیدهٔ من بین
به سان بادهٔ صافی در آبگینهٔ شامی¹

«حافظ شیرازی»

_
1_دیوان خواجه شمس الدّین محمّد حافظ شیرازی، به اهتمام محمّدقزوینی ودکتر قاسم غنی ،به خطّ حسن زرّین خط ،چاپ اوّل ،تهران ،انتشارات زوّار ،۱۳۶۹ه‍ ش ،صفحهٔ۵۲۳

??@rahearwah

«حکایتِ جوانانِ سرمست وپیره زن»

قال أبوعمرو بحرُ بنُ عثمانَ الجاحظ: حدّثني رِبعي الأنصاري : أنَّ عجوزاً من الأعراب، جلسَتْ في طریق مکّةَ إلیٰ فتیانٍ یشربونَ نبیذاً لهم، فسقوها قدحاً فطابَتْ نفسُها و تبسّمت ، ثمّ سقوها قدحاً آخرَ ، فاحمرَّ وجهُها و ضَحِکت، ثمّ سقوها قدحاً ثالثاً، فقالت: خبّروني عن نسائکم بالعراق ، أیَشرِبنَ من هذا الشّراب؟ قالوا: نعم ، قالت: زنَیْنَ وربِّ الکعبةِ، واللهِ مایدري أحدُکم من أبوهُ .¹

«ترجمهٔ حکایت»

ابو عمرو بحر بن عثمان جاحظ گوید: حدیث کرد مرا ربعی انصاری که : در راهِ مکّه، پیرزنی از اعراب ، نزد جوانانی نشست که نبیذ می نوشیدند، پس آن پیرزن را قدحی نوشاندند. حال زن نیکو گشته و تبسّم کرد ، سپس قدحی دیگر بر وی پیمودند، صورتش سرخ گشته و خندید ، پس وی را سوّمین قدح نوشاندند، پیرزن گفت: خبر دهید مرا از زنان خود درعراق ، آیا از این نوشیدنی می نوشند؟ گفتند : بله می نوشند. زن گفت: به خدای کعبه که زنانتان همه زنا می دهند ، سوگند به خدا که هیچ یک از شما نمی داند که پدرش کیست.

____
1_قطب السّرور في اوصافِ الأنبذةِ والخمور، تألیف ابي اسحاق ابراهیم بن القاسم الرّقیق القیروانی ،تحقیق د.سارة البربوشی بن یحیی ، الطّبعة الاولی ، بغداد،بیروت، منشورات الجمل،۲۰۱۰م، صفحة ۸۰

??@rahearwah