مضاف و مضاف الیه در زبان بلوچی

بخش اول :

مضاف و مضاف الیه در زبان بلوچی همانند انگلیسی و برعکس زبان فارسی است که مضاف علیه اول میاد و بعد آن مضاف و بین این دو ( ءِ / e ) اضافه میشود۔

• نکته : (ءِ /e) نقش کسره را در جملات زیر دارد

به مثال های زیر توجه کنید :

مثال 1-
مکران ءِ زِر => Makoràn Sea => دریای مکران

مثال 2-
تپتان ءِ کۏه ءِ نما=>
Taptàn Mountain Show=>
نمای کوه تفتان

----------------------------------------------------
بخش دوم : صفت ملکی

• نکته : برای ملکیت و صفات ملکی مانند انگلیسی ضمایر ملکی در آغاز آورده میشوند اما به این نکته توجه داشته باشید که کَسره یا نقش نمای ( ءِ/e ) مانند کلمات بالا در این صفت های ملکی نمیگیرد۔

مثال 1-
منی برات=> My Brother=> برادر من
-

تئی برات=> Your Brother=> برادر تو
-

مَئی/مئے گُهار => Our Sister=> خواهر ما
-

شُمَئی/شُمئے‌ گُهار=>Your Sister=>خواهر شما

اما صفت ملکی او و آن‌ها طبق قاعده‌ی اصلی عمل میکنند یعنی جزو استثنا ها و کسره یا نقش نمای (ءِ/‌e) میگیرد

آیی ءِ پِت=>Her Father=> پدر او
-

آیان ءِ مات=>Their Mother=‌‌>مادر آنها

یک استثنای دیگر این است که اگر مضاف الیه آخرش ای/i باشد ءِ/e حذف میشود

مثال:

سْواری ماشین=> ماشینِ سواری

----------------------------------------------------
بخش سوم : صفت و موصوف

• صفت و موصوف در زبان بلوچی هم همانند انگلیسی و برعکس فارسی هست و به صفت پسوند ݔن/èn اضافه میشود

مثال :

سُهرݔں سۏپ/سُهرݔں سْرۏپ=>
Red Apple=> سیبِ قرمز
-

گْوَنڈݔں کَوش =>
Shorten Shoes=> کفش کوتاه

@amozesh_balochi

اصطلاحات کاربردی زبان بلوچی

@amozesh_balochi

🟢جملات و اصطلاحات کاربردی زبان بلوچی گویش سرحدی (رخشانی)

تہ چون آت ئے: تو چطور آمدی

اول گوش کن چے اَگُشین: اول گوش کن چی میگم

توان این شہ تہ سوجے کنین: میتوانم ازت سوال کنم

ادن ءَ کجا اِنت: اینجا کجاست

نا واب ءَ نہ کیت: خوابم نمیاد

ترا دوشی دیست اُن: دیشب دیدمت

هبر دے: حرف بزن

تہ گنوکے ئے: تو دیوانه ای

گوشی ءَ زور: گوشی رو بردار

شما گس ءَ وِت: شما خونه اید

زی کجا اَت ئے: دیروز کجا بودی

زان این چے اَگُش ئے: میدونم چی میگی

انون ناں: الان نه

خدا اَزانت: خدا میدونه

مگہ واب ئِے گندئے: مگه خوابشو ببینی

نی دنتان درد اَکنت: دندانم درد میکنه

@amozesh_balochi

?فرهنگ لغت زبان بلوچی گویش رخشانی به فارسی

ایر کُرتن: ēt kurtin=پایین کردن

ایر گیج: ērgāg=آغاز،شروع

بار:bār=زمان،وقت

بارگ:bārag=باریک

بانجان: bāngān=بادمجان

باندا: bānda=فردا

بُرز: burz=بالا

بُرزَگ: burzag=بلند

پخلک:puxluk=آبله

پشومانی:pasōmānī=،پشیمانی

پلپتک:palpatak=بی تابی،بی قراری

پیره زال: pīrazāl: پیر زن

جج:gagg=خارپشت

چک ءُ دل:cak u dil= نگران ،پریشان

چکتاب:cakatāb: پیچاندن

دیوال: dēwāl: دیوار

غليپ:galēp: قابلمه، دیگ

غُپک: gupak: چاق

سرچمّگ : منبع: لبز بلد  بلوچی عبدالرحمن پهوال

@amozesh_balochi

?جملات و اصطلاحات کاربردی زبان بلوچی گویش سرحدی (رخشانی)

اد ءَ چینکہ مردم اَنت : اینجا چقد آدم هستش

شمے گس شہ اد ءَ چینکہ دور اِنت: خانه شما چقد از اینجا دوره

تہ امّے گس ءَ کدین اَکاوئے: خونه ما کی تشریف میارید

تہ انون چے اَکن ئے: تو الان چیکار میکنی

من کار اَکنین: من کار میکنم

تہ ادن ءَ چے اَگند ئے: تو الان اینجا چی میبینی

بہ وسپ: بخواب

مہ زور: برندار

مہ اوشت: توقف کن : واینستا

نند‌: بشین

مہ نند: نشین

بُست: بلندشو

شام وارتگ ئے: شما خوردی

من نشتگ اُن: من نشسته ام

تہ شمّن چے سوج کُرت ئے: تو از من چی پرسیدی

تہ کجا رستگ ئے: تو کجا رسیدی

نی پاد درد اَکنت:  پاهام درد میکنه

@amozesh_balochi

♻️فرهنگ لغت بلوچی گویش رخشانی به فارسی

ناامیت >>>> نا امید

نوک >>>> نو

کُلَّگ >>>> سرفه

صَبر >>>> عطسه

گیابان >>>> بیابان

دار >>>> هیزم

کاصِد >>>> قاصد

رادَگ >>>> در حال رفتن

کَرار >>>> آرام

ژَند >>>> خسته

گِپتِن >>>> گرفتن

گوشتِن >>>> گفتن

پَشومان >>>> پشیمان

مَقراز >>>> قیچی

سوج >>>> پرسیدن

کُچ >>>> کنج

گُوات >>>> باد

دوشتِن >>>> دوشیدن

چِیر >>>> مخفی ___ زیر

چَچ >>>> ناتوان در حرف زدن

روگِن >>>> روغن

زیان >>>> گم

وَدی >>>> پیدا

@amozesh_balochi

واژه‌نامه‌یی به چهار زبان «بلوچی، پارسی، پشتو و انگلیسی»

✍? عبدالرحمان پهوال

@amozesh_balochi

?جملات و اصطلاحات کاربردی زبان بلوچی گویش سرحدی (رخشانی)

بیا ڈنا

بیا بیرون

بيا نی کنک ءَ (بیا نی پهناد ءَ)

بیا پیشم

راستین ءَ گُش

راستشو بگو

باز پدی گُش

دوباره بگو

یک گشت ءِ دگہ شہ من سوج کن

یک بار دیگه ازم بپرس

گڑن شہ من سوج کن

بعدا ازم بپرس

هچی شہ من‌ سوج مہ کن

هیچی از من نپرس

شرم مہ کن‌

خجالت نکش

ترا  درُست نہ کنین

تو رو نمیشناسم

@amozesh_balochi

?دستور زبان بلوچی به فارسی

نویسنده: مرحوم ایوب ایوبی

@amozesh_balochi

? فرهنگ بلوچی به فار‌سی
جلد دوم

✍ دکتر عبدالغفورجهاندیده

@amozesh_balochi