مقدمه بر تصحیح جدید مثنوی
محمدعلی موحد
@shekoftandaraftab

یا‌رب، دلِ بازش ده، صد عمرِ درازش ده
فخرش ده و نازش ده، تا فخر بُوَد ما را

مولانا

زادروزِ استاد فرزانه و دردانۀ ما، جناب آقای دکتر محمد‌علی موحد، فرخنده و گرامی باد.

❤️?✨

? https://t.me/Masnavi_DrMovahed

بخارای نوروزی منتشر شد

یکصد و شصت و یکمین شماره مجله بخارا در ۴۸۰ صفحه منتشر شد و از صبح سه‌شنبه بیست و دوم اسفندماه ۱۴۰۲ در کتابفروشی‌ها و دکه‌های روزنامه‌فروشی در دسترس است. این شماره به جشن‌نامه یکصدسالگی استاد دکتر محمدعلی موحد اختصاص یافته است.

نویسندگان این شماره:
محمدرضا شفیعی کدکنی ـ‌ محمد طاهری خسروشاهی ـ کاظم موسوی بجنوردی ـ ژاله آموزگار ـ حسن انوری ـ شهرام ناظری ـ سیروس علی‌نژاد ـ مصطفی ملکیان ـ مقصود فراستخواه ـ سیدمصطفی محقق داماد ـ مسعود جعفری جزی ـ پرویز مینا ـ حسن کامشاد ـ داریوش رحمانیان ـ بهاءالدّین خرّمشاهی ـ علی میرزائی ـ میلاد عظیمی ـ‌ مجید سلیمانی ـ‌ سعید رضادوست ـ‌ دکتر بهروز برومند ـ سرگه بارسقیان ـ سیدمحمدرضا فاطمی ـ پریسا احدیان

با هم مروری می‌کنیم بر مطالب این شماره:

روزِ میلادِ مهین استاد ما/ محمدرضا شفیعی کدکنی 
نام گرامی و شریف استاد/ علی دهباشی 
سالشمار زندگی و آثار استاد دکتر محمدعلی موحد/ محمد طاهری خسروشاهی 

شب یکصدسالگی دکتر محمدعلی موحد
پنجره‌ای رو به بوستانی سرتاسر گل/ کاظم موسوی بجنوردی 
سدۀ زرّین بزرگانِ تکرارنشدنی/ ژاله آموزگار 
خاطراتی از دکتر محمدعلی موحد/ حسن انوری 
دریای زیبای معرفت/ شهرام ناظری 
موحد، گزارشگر زمانۀ خویش/ سیروس علی‌نژاد 
بعد از صد سال/ محمدعلی موحد 
گزارش شب یکصدسالگی دکتر محمدعلی موحد/ پریسا احدیان 

یادداشت‌هایی دربارۀ دکتر محمدعلی موحد
یارِ ما این دارد و آن نیز هم/ مصطفی ملکیان 
خِیری به این عالَم برسان/ مقصود فراستخواه 
جامعیت در دانش/ سیدمصطفی محقق داماد 
خود حقیقت نقدِ حالِ ماست آن/ مسعود جعفری جزی 
مردی که دِین خود را به وطن ادا کرده است/ پرویز مینا 
مولانا موحّد/ حسن کامشاد 
موحّد مورّخ/ داریوش رحمانیان 
برای سرور دانای دلبندم، استاد دکتر موحّد/ بهاءالدّین خرّمشاهی 
شاد باش و دیر زی.../ علی میرزائی 
در هوای حقّ و عدالت/ میلاد عظیمی 
کاریز (۲۵)/ مجید سلیمانی 
کیمیایی بود صحبت‌های او/ سعید رضادوست 
زادروز خجستۀ دکتر محمدعلی موحد/ دکتر بهروز برومند 
پیرمرد و دنیا/ سرگه بارسقیان 
خاطراتی از استاد محمدعلی موحد/ سیدمحمدرضا فاطمی 

سخنرانی‌هایی از دکتر محمدعلی موحد
مولانا و سعدی (به مناسبت روز سعدی) 
ای که درون جان من تلقین شعرم می‌کنی (افتتاحیۀ همایش از بلخ تا قونیه)  
شمس و مولانا (به مناسبت سالروز دیدار شمس و مولانا) 
با قافلۀ شوق (مراسم نکوداشت در دانشگاه تبریز) 
حقوق شهروندی (مراسم افتتاحیۀ خانۀ توسعۀ آذربایجان) 
ایران محکوم به پیشرفت است (نشست رونمایی از کتاب «خواب آشفتۀ نفت») 
فراخوان برای اعلامیۀ جهانی تکالیف بشر (همایش زمین از دریچۀ آسمان) 
لطف‌ها می‌کنی ای خاک درت تاج سرم (مراسم اهدای جایزۀ ادبی و تاریخی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار) 
بجوی تا بیابی (خطابه پس از دریافت نشان عالی کمیسیون یونسکو) 

مقالاتی از دکتر محمدعلی موحد
داستان زبان مادری 
«صد شتر زین علم بهر من دو جو» 
ملاحظاتی آسیب‌شناسانه در تاریخ‌نویسی ایران 
حق و سوءاستفاده از آن 
جهان اسلام در بازگشت ابن‌بطوطه و سر برآوردن دنیای تازه 
دنیس رایت و خاطرات او از مأموریت در ایران 
جزایر سه‌گانه 

گزیده‌ای از آثار دکتر محمدعلی موحد
در هوای حق و عدالت 
از قرارداد دارسی تا سقوط رضاشاه 
دکتر مصدق و نهضت ملی ایران 
از کودتای ۲۸ مرداد تا سقوط زاهدی 

به یاد دوستان دانشمند
خوانی که ایرج افشار گسترد 
یادی از بزرگمردی که بازرگان نام داشت 
زریاب در آئینۀ نامه‌هایش 
درودی به یار رفته (یادی از محمدحسن لطفی تبریزی) 
یادی از فؤاد روحانی 

شعرهایی از دکتر محمدعلی موحد
کشتی وجود  
گنج‌ها در پناهِ ویران‌هاست  
اختیار  
شکارِ سایه  
استغاثه زیرِ آسمانِ بی‌ستاره

▫️صد سال و یک روز

✍ سعید رضادوست
پژوهشگر و نویسنده

روزِ باران بود و شبِ عُرس. دومِ خردادِ هزاروچهارصدودو. همه آمده بودند. از پیرِ سال و ماه تا آنانی که از گذرِ چو عمرِ یار بر خویش به پیری رسیده‌اند. قرنی گذشته است؛ رازها و روزها. سازها و سوزها. یک تَن به قلّه رسیده. هزاری فشرده در یک: «محمد علی موحد».

امروز و در پی وعده‌ای از پیش‌مقرّر به دیدار استادم رفتم. چهار تَن از راهی دور به شوقِ دیدارِ موحد آمده بودند. هنگامۀ دیدار، با وجودِ تمامِ خستگی‌های بر جا مانده از شبِ پیش، برقرار مانده بود. موحد احوالِ مسافران را با همان طنز همیشگی پرسید. کوهی از فروتنی بر شانه‌هایش هموار شده است انگار.

موحد در خطاب به من می‌گوید: «دیشب شبِ خداحافظیِ من بود.» مقصودش را درمی‌یابم. دیگر نمی‌خواهد دیگران بیش از این به ستایش‌اش بایستند و کف بزنند. اکنون وقتِ نقد رسیده است. فصلِ در ترازو نهادن. همانچه به تعبیر خودش «حساب‌کشی» است، آن‌ هنگام که گفته بودم باید گروه‌های گوناگون را گرد آورد و به تبیین و تحلیل آنچه تا کنون منتشر کرده است، نشست.

استادم موحد امروز و در «یکصد سال و یکروزگی‌» چشمش به دنبالِ جوان‌هاست که هوشمندانه آثارش را به زنجیرِ نقد بکشند و به بانگِ بلند بگویند از آنچه در پسِ پردۀ کلمات نشسته است. اکنون باید «شاهدِ عهدِ شباب» را به میانۀ میدان آورد.

شاید گمان روَد که موحد بیش‌ترین سرخوشی را هنگام شنیدن بیتی از مولانا و یا گزاره‌ای از شمس بروز می‌دهد اما منِ سعید گواهی می‌دهم که بیشترین درخشش را هنگامی در چشمانِ استادم رصد کرده‌ام که پای «چون و چرا» پیرامونِ یک سوژه به میان کشیده شده است. همین هفتۀ پیش بود که از پژوهشم دربارۀ دستگاهِ اندیشگی ناصرخسرو برایش گفتم و آغاز کردم به خواندن این بیت:

«چون و چرا بجوی که بر جاهل
گیتی چو حلقه تنگ، از اینجا شد»

وَ موحد همان دَم چای را از لبانش گرفت و گفت «چون و چرا مهم است. چون و چرا باید کرد.»

این مایه از پایبندی به استدلال‌خویی در زمینِ واقعیت، آموزه‌ای است بزرگ. به ویژه برای آنانی که گمان می‌کنند پرداختن به مولانا و شمس، راهی است برای تعطیلِ عقل. سر باز زدنِ دکتر موحد در شبِ صد سالگی‌اش از میدان دادن به «اطوارِ صوفیانه» در مرکز فرهنگیِ رایزن را نیز باید در همین راستا فهمید. هرچند که موحد امروز اندوهگین بود که مبادا همان اطوارپیشگان نیز دل‌آزرده شده باشند.

من امروز و در صدسال و یکروزگیِ استادم دکتر محمدعلی موحد، او را نمودی از «آتشِ افروخته در بیشۀ اندیشه‌ها» دریافتم. «باغِ سبزِ» موحد آن است که «در هوای حق و عدالت» بنشینیم و از «حق و سوءاستفادۀ از آن» بگوییم و «در کشاکشِ دین و دولت» از «پدیدۀ تکرار» بپرهیزیم. ای جوانانِ وطن! جانِ من و جانِ شما.

@movahed1302