💐🍃🍃@golvabolbol110

«خاک شو تا گل برویی رنگ رنگ »

حکمتی از حضرت امام أبوالحسن موسی بن جعفر { علیهِ الصّلاةُ والسّلامُ}

حضرت در وصیّتی طولانی به هشام بن حکم می فرمایند:

یا هِشامُ، إنَّ الزَّرعَ یَنْبُتُ في السَّهلِ ولا یَنْبُتُ في الصَّفا ، فکذلِکَ الحِکمةُ تَعمُرُ في قلبِ المُتَواضِعِ ولاتَعمُرُ في قلبِ المُتَکَبِّرِ الجَبّارِ، لِأنَّ اللهَ جَعَلَ التّواضُعَ آلةَ العقلِ و جَعَلَ التّکَبَّرَ مِنْ آلةِ الجهلِ .¹

«ترجمه»

ای هشام، همانا کِشت در زمین هموار روید نه در سنگِ سخت و همچنین حکمت در قلب شخص فروتن، آباد و بارور گردد نه در قلب شخصِ گردنکشِ سرکش . زیرا خداوند فروتنی را آلتِ خرد ساخته و تکبّر و گردن کشی را از اسباب جهل و نادانی قرار داده است.
⚫️

مولانا در مثنوی گوید:

از بهاران کی شود سرسبز سنگ
خاک شو تا گل برویی رنگ رنگ

سالها تو سنگ بودی دل‌ْخراش
آزمون را یک زمانی خاک باش²

____
1_تُحَفُ العُقولِ عن آلِ الرّسول ،أبي محمّد الحسن بن علیّ بن الحسین بنِ شعبةِ الحرّاني ،به تصحیح علی اکبرغفّاری ،تهران ،کتابفروشی اسلامیّه ،صفحهٔ۴۱۸
2_مثنوی معنوی ،مولانا جلال الدّین محمّدبلخی رومی ،به اهتمام دکتر توفیق ه‍ سبحانی ،چاپ ششم ،تهران ،انتشارات روزنه ،۱۳۸۶،دفتر اوّل ،صفحهٔ ۸۲

💐🍃🍃@golvabolbol110

«نرگسِ بیدار»

تا کی آخر چو بنفشه سر غفلت در پیش
حیف باشد که تو در خوابی و نرگس بیدار¹

شیخ سعدی شیرازی

__
1_کلّیّات سعدی ، نسخهٔ محمّدعلی فروغی و عبّاس اقبال آشتیانی، چاپ چهارم ، تهران ، انتشارات فروغی، ۱۳۶۹ ه‍ ش، بخش قصاید ،صفحهٔ ۲۶

💐🍃🍃@golvabolbol110

أیضاً فیهِ [مُراعاةِ النّظیر]

زانگورِ دو دیده بر رخِ آبی¹ وار
بارم پیِ شفتالوءِ تو دانهٔ نار

ای سیب زَنخ میوه فروش از لب یار
شفتالوء جان را زبها باز مدار²

____
1_آبی: بِه ، آبی وار یعنی مانند بِه زرد .روی زرد مراد است.
2_أنیس الخلوة وجلیس السّلوة ،مسافربن ناصر الملطوی ،به کوشش محمّد افشین وفایی و ارحام مرادی ،چاپ اوّل ،تهران ،چاپ کتابخانه موزه ومرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ،۱۳۹۰ه‍ ش ،صفحهٔ ۹۶ر

???@golvabolbol110

«سیبِ زنخ»

اثیرالدّین اومانی

شَفتالوی آب دارت ای سروِ سَهی
آمد زرهِ بوسه به دندانِ رهی

سیبِ زنخت در دلِ من نار افکند
زین سوخته ناید پس از این بویِ بهی

«توضیح»
شفتالو در اصطلاح شاعران بوسه را گویند که میوهٔ لب است.

درختان شفتالو آرند سر
که گیرند شفتالو از یکدگر

وسعدی گوید:

چندان کرمت نیست که خشنود کنی
درویش ازآن باغ به شفتالودی¹

نکتهٔ دیگر تناسب در این رباعی است که نام چندین میوه با ایهام مناسب ذکر شده ، شفتالو ، سیب ، نار ، بِه و نام درخت سرو نیز با لطفی درآن گنجانده شده و شاید سوخته نیز اشارتی به نوعی انار داشته باشد .

___
1_حواشی انیس العشّاق ، شرف الدّین محمّدبن حسن رامی ، به اهتمام محسن کیانی ، چاپ اوّل، تهران، انتشارات روزنه ،۱۳۷۶ه‍ ش ، صفحهٔ۲۳۸

???@golvabolbol110

سیبِ زَنَخدان

اهلِ عرب زَنَخدان را ذَقَن می گویند و نسبتش به تُفّاح کرده اند و تُفّاح سیب را گویند و شمامه اش می خوانند و به دستنبو مشهور است و این بیت به هردو صفت موصوف است:

سیبِ زَنَخش که هست چون دستنبو
خواهم که همیشه بر کفِ دستم بو

و اثیرالدّین اومانی در وصف زَنَخدان معشوق گفته است:

سیبِ زنخش در دلِ من نار افگند
زین سوخته ناید پس از این بویِ بِهی ¹

⚫️

« معنی لغت»

زَنَخ: معروف است و آن را زنخدان هم گویند و به عربی ذقن خوانند.
چانه و ذقن و آن جزء از صورت که واقع در زیر دهان می باشد. زنخدان و مغاک چانه.
شَمامه: گلوله ای به شکل گوی، مرکّب از خوشبوها که در دست گرفته می بویند.
دستنبو: دستنبوی. دست بویه. شمام. دستنبویه. شمامه. گلوله ای از عنبر و مشک و دیگر عطریات که به دست گرفته ببویند.

___
1_انیس العشّاق ، شرف الدّین محمّدبن حسن رامی ، به اهتمام محسن کیانی ، چاپ اوّل، تهران، انتشارات روزنه ،۱۳۷۶ه‍ ش ، صفحهٔ ۷۴

???@golvabolbol110

اندر توصیفِ شقائق

وَ للقصّار:

وَ کأنَّهُ الحَبَشیُّ یَصبَغُ جِسمَهُ
فثیابُهُ مُخضَلَّةٌ بِدِمائِهِ¹

«ترجمهٔ بیت»

شقائق گویی غلامی حبشی {سیاه پوست} است که جسمش را رنگ کرده، پس لباسهایش به خونش تر گشته است.

___
1_محاضَراتُ الأدباء و محاوَراتُ الشّعراء والبلغاء ،تألیف أبي القاسم حسین بن محمّد الرّاغب الإصفهاني ،الطّبعة الأولی ، قم ، انتشارات المکتبة الحیدریّة ، ۱۴۱۶ه‍ ق، ۱۳۷۴ه‍ ش ،الجلد الرّابع ،صفحة ۵۶۴

???@golvabolbol110

عبارتی از روضة الشّهداء در شهادت دو طفلان مسلم {علیه السّلام}

افسوس ازآن دو نهالِ گلشنِ کامرانی که در اوّلِ نوبهارِ جوانی به خزانِ اجل ، پژمرده شدند و حیف از رُخسارِ آن دو گلِ بوستان ناز که به خارِ چنان حادثهٔ جان گداز خراشیده گشت:

دریغا که خورشیدِ روزِ جوانی
چو صبحِ دُوُم بود کم زندگانی

دریغا که ناگه گلِ نوشکفته
فرو ریخت از تند بادِ خزانی¹

__
1_روضة الشّهداء، ملّا حسین واعظِ کاشفی ،تصحیح دکتر حسن ذواللقاری و دکتر علی تسنیمی با همکاری صبا واصفی ،چاپ اوّل ،تهران ، انتشارات معین ،۱۳۹۰ه‍ ش ،صفحهٔ ۴۶۰ و ۴۶۱

???@golvabolbol110