🔺آزموده را آزمودن خطاست

در حالی‌که شهرهای با شاخص کیفیت بالای زندگی، به‌سمت رویکرد‌های متناسب با پایداری و انسان‌محوری حرکت می‌کنند، مدیریت شهری مشهد قصد دارد راه‌حل‌های آزموده شده را دوباره بیازماید. در سال ۱۳۹۷، زمانی‌که در پاسخ به مشکل کمبود پارکینگ در کوچه‌های خیابان امامت، ناشی از نیاز مخاطبان پارک ملت، پروژه‌ی ساخت پارکینگ آزادی مطرح شد، تعدادی از متخصصان براساس اصول علمی و تجربیات عملی پیش‌بینی کردند این پروژه، راه‌حل مسأله‌ی موجود نیست.
اکنون پس از گذشت شش سال، احداث و بهره‌برداری از پروژه‌ی پارکینگ آزادی نه‌تنها مشکلی از معابر بافت مسکونی اطراف حل نکرده، بلکه با ظرفیت تقریباً خالی پارکینگ در اکثر روزهای هفته، نشان‌دهنده‌ی هزینه کردن نامناسب منابع شهر است.
در شرایطی که مسائل شهر مشهد هر روز پیچیده‌تر و منابع شهری هر روز محدودتر می‌شود، از مدیریت شهری انتظار می‌رود به جای تکیه بر نظرات شبه‌کارشناسی، این‌بار نه‌تنها بر اساس شواهد علمی، بلکه بر اساس تجربه‌ی عملیِ پارکینگ آزادی تصمیم بگیرد و با ارائه‌دهندگان راه‌حل‌هایی که صرفاً اتلاف منابع را به دنبال دارد، برخورد قاطع و قانونی کند.
@CharTabaqeh

🔺پروژه‌ی تکراری با اهداف غیرواقعیِ تکراری

شش‌سال پیش، در دوره‌ی پنجم مدیریت شهری مشهد، پروژه‌ای با عنوان پارکینگ (زیرسطحی) آزادی، در ضلع جنوبی پارک ملت تعریف و احداث شد. در آن زمان، برای توجیه پروژه به رئیس وقت کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر گفته شده بود که این پارکینگ:
۱- ترافیک را کاهش می‌دهد؛
۲- از آلودگی هوا می‌کاهد؛
۳- با حذف پارکینگ حاشیه‌ای از بافت مسکونی غرب خیابان امامت، مشکلات این بافت حل می‌شود.

علی‌رغم انتقاداتِ مستندسازی‌شده و آشکار شدن غیرواقعی بودن تمامی هدف‌های بیان شده برای پروژه، مدیریت شهری مشهد تصمیم به احداث آن گرفت. اکنون، چند سال پس از بهره‌برداری از پارکینگ آزادی، بدون هیچ‌گونه اثرسنجی این پروژه و میزان تحقق هدف‌های ادعایی، پروژه‌ای مشابه در ضلع غربی پارک ملت تعریف شده است. جالب آن‌جاست که آن‌چه رئیس کنونی کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر در توجیه پروژه‌ی جدید بیان می‌کند، تکرار ادعاهای غیرواقعی است که شش سال قبل هم توسط طرف‌داران خودرومحوری در شهرداری مشهد مطرح شده بود و از زبان رئیس پیشین همین کمیسیون بازگو می‌شد.

از شورای شهر مشهد انتظار می‌رود با مرور تجربه‌های گذشته، پیش از اجرای پروژه‌ی پارکینگ ضلع غربی پارک ملت، میزان تحقق اهداف ادعایی برای پروژه‌ی پارکینگ ضلع جنوبی را بررسی کنند.
@CharTabaqeh

🔺چالش‌های انسان‌محوری

توسعه‌ی پیاده‌مداری هنگامی رخ می‌دهد که زیرساخت‌ها و امکانات حمل‌ونقل عمومی و حمل‌ونقل فعال گسترش یابد و همزمان، شرایط استفاده از خودروهای شخصی محدود گردد. تا زمانی‌که این تغییر نگرش پذیرفته نشود، مسأله‌ی حمل‌ونقل شهری، (به‌جای جابه‌جایی انسان‌ها) جابه‌جایی خودروها تعریف می‌شود.
با چنین تعریف مسأله‌ای، بدیهی است که پاسخ مدیریت شهری بر گسترش زیرساخت‌های خودرومحوری متمرکز خواهد بود، و البته در کنار آن، چند پروژه‌ی پیاده‌مدار (و فاقد یک ساختار منسجم و کارآمد) نیز اجرا خواهد شد.

گزارش کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر مشهد و تمرکز مطلق مدیریت شهری بر پروژه‌های خودرومحور، حاکی از ضرورت تغییر نگاه به حمل‌ونقل شهری و بازتعریف مسأله و راه‌حل است.
@CharTabaqeh

?زندان مشهد: اخلاق حرفه‌ای

شهرسازی، مانند هر حرفه‌ی دیگر، دارای اصول اساسی است که ریشه‌ی همه‌ی آن‌ها در حفاظت از منفعت عمومی است. حرفه‌مند شهرسازی موظف است در همه‌ی تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌های خود به این اصول پای‌بند بماند.

چهارطبقه برای آغاز گفت‌وگو درباره‌ی بایسته‌های غیرقابل‌چشم‌پوشی شهرسازی این سؤال را مطرح می‌کند که آیا می‌توان یک پروژه‌ی شهری را فرض کرد که «تمام» مهندسین مشاور شهرسازی (بومی و غیربومی) به انجام آن «نه» بگویند و به‌این ترتیب مانع از توجیه‌پذیری و اجرای آن شوند؟
@CharTabaqeh

?زندان مشهد: تحقق‌پذیری طرح

شهرسازی مشهد به نقطه‌ی عجیبی رسیده که ادعاهای «غیررسمی» و «غیرقانونی» اما «قابل‌انجام»، از گفت‌وگوهای خصوصی به جلسات عمومی راه یافته است. در جلسه‌ای که مشاور طرح انتقال زندان، برای توجیه طرح بلندمرتبه‌سازی، از افزایش تعداد طبقات (۱۶، ۱۸، ۲۵ و ۳۰ طبقه) و کاهش سطح اشغال (کمتر از ۲۰ درصد) صحبت می‌کند، برخی افراد در نقد تحقق‌پذیری طرح، از تثبیت تعداد طبقات و افزایش سطح اشغال تا ۶۰ درصد «مثل مرد» سخن می‌گویند.
استفاده از چنین ادبیاتی برای شهرسازی مشهد مایه‌ی تأسف است و ضرورت (۱) اصلاح فرایندهای تصمیم‌گیری، و مشارکت تمام گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌نفوذ، قبل از اتخاذ تصمیم، و (۲) پای‌بندی به قوانین و مصوباتی که حاصل چنین فرایندی باشد، را بیش از پیش نمایان می‌کند.

از کمیسیون ماده‌ی پنج (و شورای عالی شهرسازی و معماری) انتظار می‌رود با بازگرداندن مصوبه‌ی اخیر طرح انتقال زندان، بستر یک تصمیم‌گیری شفاف و مشارکتی، مبتنی بر «منفعت عمومی شهر» را فراهم نمایند.
@CharTabaqeh

?زندان مشهد: جبران کسری دولت

بخش عمده‌ی زمین‌هایی که در محدوده‌ی شهرها (یا خارج از آن) در اختیار نهادهای حاکمیتی قرار گرفته است، به‌منظور ارائه‌ی خدمات عمومی به شهروندان بوده است.
به‌نظر می‌رسد با گذشت زمان، این اصل فراموش شده و نهادهای حاکمیتی خود را صاحب زمین، به‌عنوان یک دارایی سرمایه‌ای، می‌پندارند و سراغ روش‌های کسب سود می‌روند. در حالی‌که شهر مشهد با کمبود انواع خدمات عمومی و چالش تحقق‌ناپذیری طرح‌های توسعه در حوزه‌ی کاربری‌های خدماتی مواجه است، به‌نظر می‌رسد اگر یک نهاد حاکمیتی برای خدمت‌رسانی به شهروندان بی‌نیاز از زمین است، آن زمین می‌تواند در اختیار یک نهاد خدمت‌رسان دیگر، برای «ارائه‌ی خدمات عمومی» قرار گیرد، نه آن‌که با کاربری‌های انتفاعی نظیر مسکونی و تجاری جایگزین شود.

از کمیسیون ماده‌ی پنج (و شورای عالی شهرسازی و معماری) انتظار می‌رود با بازگرداندن مصوبه‌ی اخیر طرح انتقال زندان، بستر یک تصمیم‌گیری شفاف و مشارکتی، مبتنی بر «منفعت عمومی شهر» را فراهم نمایند.
@CharTabaqeh

?زندان مشهد: به نام پیاده‌مداری

یکی از استدلال‌های مورد تأکید مشاور طرح انتقال زندان، ایجاد فضاهای به‌هم‌پیوسته‌ی پیاده‌مدار «از رود تا کوه» است. به‌نظر می‌رسد القای ارتباط (غیرواقعی) میان پیاده‌مداری و بلندمرتبه‌سازی، به‌منظور جلب توجه به‌سوی یک رویکرد کلی، و فرار از پاسخ‌گویی به ایرادات طرح پیشنهادی است.
پرسش این‌جاست که چه ارتباط منطقی میان ارتقای کیفیت فضاهای پیاده‌مدار با احداث ساختمان‌های بلندمرتبه‌ی متراکم وجود دارد؟ آیا تغییر کاربری‌ها و تراکم‌های پیشنهادی در طرح، منافاتی با پیاده‌مداری دارد؟

در کنار تمام این موارد، مشاور طرح، به بهانه‌ی پیاده‌مداری، از یک پروژه‌ی خودرومحور مهم نیز رونمایی کرد؛ بر اساس ادعای مشاور، در محل تقاطع خیابان‌های آموزگار و شهید قانع یک تقاطع غیرهم‌سطح (زیرگذر) پیش‌بینی شده و احداث یک «پلازای شهری» بهانه‌ای برای توجیه آن است.
نکته‌ی عجیب این‌جاست که در محدوده‌ای که قرار است یک زمین دولتی ۱۱ هکتاری (زندان) آزاد شود، و به ادعای مشاور بیش از ۸۰ درصد آن به فضاهای باز اختصاص پیدا خواهد کرد، قابلیت تعریف یک عرصه‌ی عمومی (به بیان مشاور، پلازای شهری) وجود ندارد و برای این‌منظور یک پروژه‌ی غیرهم‌سطح‌سازی مسیرهای سواره تعریف می‌شود.

از مشاور طرح انتظار می‌رود، با صداقت بیشتر، به‌جای ارائه‌ی استدلال‌های پراکنده و فاقد ارتباط منطقی، در قبال گزینه«ها»ی طراحی (به‌عنوان بخشی از فرایند طراحی شهری) و چگونگی ارزیابی آن‌ها پاسخ‌گو باشد.
چهارطبقه آمادگی دارد توضیحات شرکت محترم مهندسین مشاور شهر زیبای خاوران را منتشر نماید. از کمیسیون ماده‌ی پنج (و شورای عالی شهرسازی و معماری) انتظار می‌رود با بازگرداندن مصوبه‌ی اخیر طرح انتقال زندان، بستر یک تصمیم‌گیری شفاف و مشارکتی، مبتنی بر «منفعت عمومی شهر» را فراهم نمایند.
@CharTabaqeh

?زندان مشهد: بیان مسأله

بر خلاف پیش‌فرض اولیه درباره‌ی جایگاه قانون انتقال زندان‌ها در تهیه‌ی طرح انتقال زندان مشهد، بر اساس توضیحات مشاور طرح، مسأله‌ی پروژه، «مولدسازی» زمین و کسب‌انتفاع بوده است. بنابراین نقش مشاور شهرساز، به‌جای تصمیم‌سازی و ارائه‌ی گزینه‌های طراحی، به کاهنده‌ی تبعات منفیِ مولدسازی تقلیل داده شده است.
بدیهی است در گام اول، مشاور تهیه‌کننده‌ی طرح انتقال زندان، نقشی در تعیین هدف اولیه‌ی طرح نداشته است؛ اما از سوی دیگر، مسئولیت پذیرش این نقش حداقلی، به‌عنوان توجیه‌گرِ خواسته‌های کارفرما، صرفاً بر عهده‌ی مشاور است.

چهارطبقه آمادگی دارد توضیحات شرکت محترم مهندسین مشاور شهر زیبای خاوران را منتشر نماید. از کمیسیون ماده‌ی پنج (و شورای عالی شهرسازی و معماری) انتظار می‌رود با بازگرداندن مصوبه‌ی اخیر طرح انتقال زندان، بستر یک تصمیم‌گیری شفاف و مشارکتی، مبتنی بر «منفعت عمومی شهر» را فراهم نمایند.
@CharTabaqeh

?مشهد، منهای بلندمرتبه‌سازی

شهر مشهد دارای مسائل و موضوعات متعددی است که پرداختن به هریک از آن‌ها، اهمیت ویژه‌ای دارد؛ از جمله این مسائل، پرونده‌های معروف به «مولد‌سازی» است. بنیاد چهارطبقه آمادگی دارد جلسات گفت‌وگوی عمومی برای بررسی پرونده‌های مولدسازی اراضی دولتی، به تفکیک هریک از حوزه‌های هشت‌گانه‌ی شهر و با حضور مشاوران محترم طرح‌های تفصیلی برگزار نماید.
@CharTabaqeh

?زندان مشهد: معماری بزرگ‌مقیاس یا طراحی شهری؟

فارغ از ایرادات محتوایی طرح انتقال زندان مشهد، یکی از ایرادات این پروژه نحوه‌ی تعریف و توجه نداشتن به مقیاس اثرگذاری آن است.
مهم‌ترین تفاوت پروژه‌های معماری بزرگ‌مقیاس با پروژه‌های طراحی شهری، در نحوه‌ی تعامل و مشارکت گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌نفوذ است.
با توجه به عدم‌تحقق‌پذیری و نقدهای وارده بر پروژه‌های بزرگ مقیاس در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، محیط‌زیستی و... در رویکردهای اخیر بازنگری‌هایی به‌ویژه در رویه‌ی آن‌ها در نظر گرفته شده است.
در رویه‌‌های جدید با توجه به مقیاس این پروژه‌ها بر لزوم انجام ارزیابی در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، و محیط‌زیستی تأکید شده است. علاوه بر آن، با توجه به مسائل و موضوعات مرتبط با تحقق‌پذیری این پروژه‌ها، به‌دلیل نداشتن نگاه همه‌جانبه به ذی‌نفعان و ذی‌نفوذان اولیه و ثانویه (شهروندان) آن‌ها، بر لزوم کاربست مشارکت تمام گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌نفوذ در فرآیند شناخت، طراحی و تأیید طرح تأکید شده است.
با توجه به رویه‌های طی شده در فرایند طرح انتقال زندان و توجه صرف به نظرات کارفرما(ها)، به‌نظر می‌رسد تعریف گرو‌ه‌های مؤثر در تهیه‌ی این طرح، مانند یک پروژه‌ی معماری بزرگ‌مقیاس است، نه یک پروژه‌ی طراحی شهری.

از کمیسیون ماده‌ی پنج (و شورای عالی شهرسازی و معماری) انتظار می‌رود با بازگرداندن مصوبه‌ی اخیر طرح انتقال زندان، بستر یک تصمیم‌گیری شفاف و مشارکتی، مبتنی بر «منفعت عمومی شهر» را فراهم نمایند.
بنیاد چهارطبقه آمادگی دارد پاسخ‌های احتمالی شرکت مهندسین مشاور شهر زیبای خاوران و مدیران تصمیم‌گیرنده را منتشر نماید.
@CharTabaqeh