کلمات arc و arch، بر خلاف باور عمومی با کلمۀ architecture از یک ریشه نیستن.

آرک arc (به معنی منحنی و قوس، و شکل هلالی) و آرچ arch (به معنی طاق قوسی و سازۀ قوسی شکل) هر دو از زبان #فرانسوی وارد #انگلیسی شدن و در واقع فرم مذکر و مونث یک کلمه بودن (arc و arche) که خودش از arcus #لاتین و *h₂erkʷos #نیاهندواروپایی به معنی «کمان» وارد فرانسوی شده بوده.

از اون طرف، کلمۀ Architecture درواقع از آرخیتکتون (arkhitekton/ ἀρχιτέκτων ) میاد که یه جورایی ترکیب آرخه یا آرخای (ἀρχή) و تخنه (τέχνη‌) بوده، که هر دو از مفاهیم فلسفی یونان باستان بودن که توضیحشون در اینجا نمی‌گنجه. این کلمه در زبان لاتین به شکل architectūra درمیاد و وقتی وارد انگلیسی می‌شه، مثل خیلی از کلمات دیگه‌ای که منشا یونانی داشتن، حرف خی یا χ، به صورت «ک» تلفظ می‌شه، مثل charisma, character, chaos, chorus.

البته الزاما هر کلمۀ ch داری که ک تلفظ می‌شه، به خاطر یونانی بودنش نیست.
حرف c در زبان لاتین کلاسیک همیشه «ک» تلفظ می‌شده، ولی از قرون وسطی، بعد از حروف i و e، چ می‌گفتن و برای همین یه h بین این دوتا حرف قرار می‌گرفت که اینو در زبان #ایتالیایی هم می‌بینیم. مثل کلمات chi, che, perché, chiamare, chiudere.

یه سری کلمات هم هستن مثل anchor، که اون ch توی ریشۀ لاتین (ancora) و یونانی (ankura/ἄγκυρα) وجود نداشته و طی یه فعل و انفعالات دیگه‌ای به این شکل درومدن.

انگلیسی باستان دارای نظامی پیچیده برای نمایش حالت و جنس بوده است. اسم‌ها برحسب جنس، به سه دستۀ مذکر، مونث و خنثی تقسیم می‌شده‌اند. تعلق به یک طبقۀ جنس دستوری صرفا بر اساس جنسیت (جنس طبیعی) نبود؛ برای مثال، واژۀ سنگ مذکر و واژۀ خورشید مونث بوده است. هر طبقۀ…

انگلیسی باستان دارای نظامی پیچیده برای نمایش حالت و جنس بوده است. اسم‌ها برحسب جنس، به سه دستۀ مذکر، مونث و خنثی تقسیم می‌شده‌اند. تعلق به یک طبقۀ جنس دستوری صرفا بر اساس جنسیت (جنس طبیعی) نبود؛ برای مثال، واژۀ سنگ مذکر و واژۀ خورشید مونث بوده است. هر طبقۀ جنس با مجموعۀ متفاوتی از پسوندهای حالت همراه بوده است. جملۀ زیر از انگلیسی باستان دارای تمام چهار مقولۀ حالت است:

Se cniht geaf geif-e þæs hierd-es sun-e.

the youth (Nom) gave gift (Ac) the shepherd (Gen) son (Dat).

The youth gave a gift to the shepherd's son.

وقتی قرن پانزدهم فرا رسید، دیگر پسوندهای حالت در انگلیسی دچار تغییرات بنیادی شده بودند و برخی پسوندها حذف یا تبدیل شده بودند که این خود بسیاری از تمایزات قبلی مربوط به حالت و جنس را از میان برد.

?درآمدی بر زبانشناسی معاصر
(اگریدی-دابرو ولسکی-آرنف / درزی / انتشارات سمت)

Nom : Nominative (فاعلی)
Ac: Accusative (مفعولی مستقیم)
Gen: Genitive ( ملکی)
Dat: Dative (مفعولی غیر مستقیم)

قبل از سال 1200 میلادی، در زبان انگلیسی به طور عادی از ساخت‌های نفی مضاعف استفاده می‌شد، ne قبل از فعل و گونه‌ای از not بعد از آن قرار می‌گرفت.
1. Ic ne seye not. (I don't say.)
2. He ne speketh nawt. (He does not speak.)

در سال 1400 میلادی یا حوالی آن، دیگر از ne به ندرت استفاده می‌شد، و معمولا not به تنهایی بعد از فعل قرار می‌گرفت:
1. I seye not the wordes.
2. We sawen nawt the knyghtes.

چند قرنی به طول انجامید تا زبان انگلیسی رویۀ کنونی خود را برگزید و اجازه داد که not فقط بعد از انواع خاصی از افعال (do, have یا will) قرار گیرد:
1. I will not say the words
در برابر I will say not the words

2 He did not see the knights
در برابر He saw not the knights

?درآمدی بر زبانشناسی معاصر
(اگریدی-دابروولسکی-آرنف / درزی / انتشارات سمت)

در زبان #آلمانی، هر دو کلمۀ Schloss و Burg معادل «قلعه» هستند با این تفاوت که Burg در واقع یه Festung یا دژ بوده که کاخی هم درش قرار داشته، اما Schloss برج و بارو نداشته و عمدتا مسکونی بوده. البته مواردی هم هستن که توی اسمشون پسوند -burg دارن، ولی Schloss…

در زبان #آلمانی، هر دو کلمۀ Schloss و Burg معادل «قلعه» هستند با این تفاوت که Burg در واقع یه Festung یا دژ بوده که کاخی هم درش قرار داشته، اما Schloss برج و بارو نداشته و عمدتا مسکونی بوده.
البته مواردی هم هستن که توی اسمشون پسوند -burg دارن، ولی Schloss هستن مثل Schloss Glücksburg.

البته در زبان فارسی هم در تفاوت معنایی کلمات کلات، دژ، ارگ، و قلعه اختلاف نظرهایی وجود داره، بعضی جاها قلعه رو معرب کلات یا کلا دونستن (برگرفته از kalakku اکدی) که مسکونی و دارای استحکامات بوده و دژ یا دز (از *dʰoyǵʰhos نیاهندواروپایی به معنی دیوار) به اون استحکامات اطلاق می‌شده، یا ارگ در فرهنگ عمید «قلعه‌ای کوچک در میان قلعه‌ای بزرگ» ذکر شده ولی خیلی جاها می‌بینیم که این کلمات به جای همدیگه هم به کار می‌رن.

گالی یکی از زبانهای کلتی (celtic) بوده که در منطقۀ گال یا گالیا (یکی از مناطق غرب اروپا) صحبت می‌شده، و سیستم عددیش بر مبنای بیست یا vigesimal بوده. این سیستم عددی توی بعضی از زبانهای قدیمی دیگه هم دیده می‌شه، مثل Tzotzil (یکی از زبانهای مایایی مکزیک)، یا…

گالی یکی از زبانهای کلتی (celtic) بوده که در منطقۀ گال یا گالیا (یکی از مناطق غرب اروپا) صحبت می‌شده، و سیستم عددیش بر مبنای بیست یا vigesimal بوده. این سیستم عددی توی بعضی از زبانهای قدیمی دیگه هم دیده می‌شه، مثل Tzotzil (یکی از زبانهای مایایی مکزیک)، یا Yoruboid (یکی از زبانهای نایجر-کونگویی).

بقایای سیستم عددی زبان گالی رو همچنان توی بعضی از زبانهای اروپایی مثل زبانهای ایرلندی و ولزی می‌بینیم. در زبان فرانسوی، اعداد 70 تا 99 همچنان از این سیستم پیروی می‌کنن: هفتاد می‌شه شصت-ده ( soixante-dix)، هشتاد، چهار تا بیست (quatre-vingts ) و نود، هشتاد-ده (quatre-vingt-dix).
دلیل اینکه چرا اعداد #فرانسوی از دوتا سیستم متفاوت پیروی می‌کنن خیلی مشخص نیست، ولی یکی از دلایلی که مردمان اون دوره از سیستم بیست‌تایی استفاده می‌کردن، اینطور گفته شده که این مدلی برای فروشنده‌ها و بازرگانا و کلا کسایی که کارشون با اعداد بوده، راحتتر بوده.

البته سیستمهای عددی بر اساس دلایل مختلفی تعریف می‌شدن، مثلا Oksapmin (یکی از زبانهای گینه نو)، سیستم عددیشون بر اساس 27 بوده، که هر عدد نشانگر یه عضوی از بدنه. Ndom و Alamblak هم زبانهای دیگه‌ای از گینۀ نو هستن که سیستم عددیشون متفاوته.

#اعداد