گزارش روزنامه هم‌میهن از دهمین کنفرانس روابط عمومی و صنعت و خلاصه‌‌ی مقاله من با عنوان «بحران ارتباطاتِ بحران؛ مروری انتقادی بر بحران‌های اخیر کشور از منظر ارتباطات بحران»

متن مصاحبه با شماره امروز روزنامه هم‌میهن درباره نقش رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در گسترش شبه‌علم.
از متن:
بازار شبه‌علم در رسانه‌های نوین گرم است و ازاین‌منظر جا دارد به‌صورت‌کلی به واکاوی نقش تاریخی و فعلی رسانه‌ها در ترویج علم و شبه‌علم، نگاهی انداخت. به همین مناسبت در این شماره روزنامه به گفت‌و‌گو با دو نفر از صاحبنظران این حوزه پرداخته‌ایم. شاهو صبار، دکترای ارتباطات جمعی از دانشگاه سوگانگ کره جنوبی و عضو هیئت‌علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و امیرحسن موسوی، دکترای فلسفه علم و تکنولوژی از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و از بنیان‌گذاران پادکست پرطرفدار «فلسفه علم»، با ما درباره کارنامه رسانه‌ها در ترویج علم و شبه‌علم به صحبت نشسته‌‌اند و از این رهگذر نحوه مواجهه با داده‌ها در شبکه‌های اجتماعی را نیز به بوته بررسی گذاشته‌اند. 

حدو ۴۰ سال پیش ۲ فیزیکدان روی مسئله‌ای به شدت نظری و انتزاعی در فیزیک آماری کار می‌کردند.

‏احتمالا کسانی به آن‌ها می‌گفتند:

جوان! روی چیزی کار کن و این همه انرژی بذار که به درد کسی بخورد! فایده‌ای داشته باشد!

‏احتمالا کسانی به طعنه از آن‌ها پرسیده بودند «کاربرد این رشته شما چیست؟»

‏۳۰ سال بعد از دلش یادگیری ماشین و شبکه عصبی در هوش مصنوعی در آمد و امروز برایش نوبل فیزیک بردند.

https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2024/popular-information/

تفاوت دانشگاه‌ هاروارد با دانشگاه‌های ما !

فرزاد دهقانیان
استاد دانشگاه فردوسی

دروس عمومی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران، به جز دروس فارسی، زبان عمومی و تربیت بدنی (در مجموع ۸ واحد)، شامل ۱۴ واحد دیگر در چهار دسته مبانی نظری اسلام، اخلاق اسلامی، انقلاب اسلامی، تاریخ و تمدن اسلامی، آشنایی با منابع اسلامی و یک درس دانش خانواده و تنظیم جمعیت است [+].

به عنوان نمونه‌ای برای مقایسه با ایران، دروس عمومی (General Education) در دانشگاه‌های آمریکا تنوع بسیار زیادی دارد و هر دانشگاه بر اساس اهداف خود دروس مختلفی را ارائه می‌دهد که در طول زمان به‌روزرسانی می‌شود. به طور مثال، دروس عمومی دانشگاه هاروارد که به صورت قبول/مردود (Pass/Fail) نمره‌دهی می‌شوند، در چهار دسته زیر ارائه می‌شوند:
1-  زیبایی‌شناسی و فرهنگ - نمونه کلاس‌ها: خودت باش (Act Natural)، فرهنگ غذا خوردن، خلاقیت
2-  اخلاق و شهروندی - نمونه کلاس‌ها: شادی/خوشبختی (Happiness)، آشنایی با جهل، دروغ، مزخرفات و فریب
3-  تاریخ، جوامع و افراد - نمونه کلاس‌ها: اسلحه در آمریکا، پروژه دموکراسی
4-  علم و فناوری - نمونه کلاس‌ها: هوش مصنوعی، محاسبات و تفکر [+].

همچنین، دروس عمومی دانشگاه ایالتی کالیفرنیا به صورت زیر دسته‌بندی شده‌اند:
1-  اهداف پایه - نمونه کلاس‌ها: زبان، فرهنگ و تفکر انتقادی، اصول سخنرانی عمومی، علم و شبه‌علم
2-  جهان طبیعی و اشکال مختلف حیات - نمونه کلاس‌ها: زمین‌شناسی، ریاضیات عمومی، شیمی عمومی
3-  هنر و بشریت - نمونه کلاس‌ها: تاریخچه هنرهای اسلامی، زنان خاورمیانه، سنت‌های بصری اروپایی
4-  فرد و جامعه - نمونه کلاس‌ها: آزادی بیان، آسیا در جهان امروز، سیاست جهانی
5-  فهم توسعه فردی - نمونه کلاس‌ها: کودک در خانواده، تغذیه و سلامت، سبک زندگی سالم
6-  مطالعات قومی - نمونه کلاس‌ها: اقوام بومی کالیفرنیا، اقوام آسیایی-آمریکایی، مطالعه سرخپوستان  [+].

تحلیل و تجویز راهبردی:
توانمندسازی جامعه به معنای تقویت قابلیت‌ها و مهارت‌های افراد و گروه‌ها برای مشارکت فعال و مؤثر در زندگی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی است. در این زمینه، دروس عمومی دانشگاهی نقش مهمی در توانمندسازی جامعه ایفا می‌کنند. دروس عمومی با فراهم آوردن دانش، مهارت‌ها، و ارزش‌هایی که برای مشارکت فعال و مؤثر در جامعه ضروری هستند، می‌توانند نقش مهمی در توانمندسازی جامعه داشته باشند. این دروس به افراد کمک می‌کنند تا به عنوان شهروندانی آگاه و مسئول، در جهت توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه خود تلاش کنند.

بررسی دروس عمومی دانشگاه‌های ایران به وضوح نشان می‌دهد که دروس ارائه شده تناسبی با نیازهای امروز جامعه ایران ندارند. اصلاح و به روزرسانی این برنامه‌ها نیازمند مطالعات جامع است، اما به عنوان پیشنهاد اولیه، دروسی همچون مبانی علم اقتصاد، آشنایی با هوش مصنوعی، اصول نگارش و ارائه، فلسفه علم، تفکر انتقادی، آشنایی با اقوام ایرانی، تاریخ معاصر ایران، تاریخچه هنر در ایران، تغذیه و سلامت، و شاد زیستن می‌توانند به عنوان دروس عمومی انتخابی در برنامه درسی دانشگاه‌ها اضافه شوند. ارائه این دروس متنوع در دانشگاه‌های جامع کشور به‌سادگی قابل اجرا خواهد بود.

در نهایت، اگر وزارتخانه‌های علوم و آموزش و پرورش برنامه جامعی برای تأثیرگذاری در توسعه فرهنگ عمومی جامعه نداشته باشند، فرهنگ عمومی به افراد و رسانه‌های غیرمتخصص و سلبریتی‌ها سپرده خواهد شد که می‌تواند موجب بروز آسیب‌های جدی در بلندمدت شود.

#فرهیختگان راهی به رهایی

‌‌۱۰ فرمان تفکر نقّادانه-گفت‌وگو با حامد صفایی‌پور

همه ما در معرض تصمیم‌های سرنوشت‌سازیم. وقتی مریض می‌شویم باید تصمیم بگیریم که پیش پزشک برویم یا یک انرژی درمان‌گر. در زمان انتخابات باید تصمیم بگیریم رای دهیم یا ندهیم یا مثلا اگر در سازمانی مدیر باشیم باید تصمیم بگیریم و بعضی وقت‌ها این تصمیمات پیامدهای وسیعی برای خودمان یا سازمان‌مان دارد. در جهان پر سرصدای امروز و پر از اطلاعات و خبر و تحلیل در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها که هر یک سعی دارند اثری بر باورها، نگرش‌ها، شناخت‌ها، علایق و رفتارهای ما بگذارند و به آن‌ها شکل و جهت دهند، آیا فراشناختی وجود دارد؟ آیا ابزاری وجود دارد که ورای هر یک از این تصمیمات که هر کدامشان در یک حوزه تخصصی است، تصمیمات ما را خردمندانه‌تر کند و باورهای ما را عقلانی‌تر؟
این موضوعی بود که درباره آن با دکتر حامد صفایی‌پور در اپیزود ۳۵ و ۳۶ پادکست فلسفه علم گفت‌وگو کردیم. اپیزود ۳۵ بیشتر به جنبه‌های عملی‌تر تفکر نقادانه یا به عبارت دقیق‌تر «سنجش‌گرانه اندیشیدن» تمرکز دارد و حامد از ۱۰ مهارت کلیدی آن می‌گوید؛ ۱۰ فرمان که می‌توانیم آن‌ها را در موقعیت‌های واقعی بکار گیریم:

۱- اذعان کن که اوضاع خرابه!
۲- به سمت خودت خم شو!
۳- زیر پوست افکارت را ببین!
۴- ابزارها را به کار بگیر!
۵- بپرس به جای اینکه حرف بزنی!
۶- هرگز یک ادعا را نقد نکن!
۷- با فرض صحت دلایل، نتیجه را بررسی کن!
۸- خوب تعبیر کن!
۹- دلایل را ارزیابی کن!
۱۰- به بهبود گام به گام فکر کن!

معرفی میهمان برنامه:
حامد صفایی‌پور، دانش‌آموخته دکترای فلسفه علم در دانشگاه تربیت مدرس است. حامد بیشتر از ۱۰ سال است که مشغول آموزش و پژوهش در تفکر نقادانه است و موسسه «تیزفکری» را بنیان گذاشته است. او به همراه همکارانش، دوره‌ها و کارگاه‌های متعددی در حوزه مهارت‌های نرم برای سازمان‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی برگزار می‌کنند.

حمایت مالی:
پادکست فلسفه علم رایگان است و شنوندگان هیچ مسئولیت اخلاقی، قانونی یا عرفی برای پرداخت هزینه ندارند. اگر خواستید لطف کنید و به ارتقای کیفیت و بقای این پادکست کمک کنید، از لینک‌ها و روش‌های زیر می‌توانید حامی مالی پادکست فلسفه علم باشید:
https://cheraghprize.com/donate/

شماره کارت جهت حمایت مالی:
6219 8619 3919 9880

شنیدن:
پادکست فلسفه علم در همه اپلیکیشن‌های شنیدن پادکست (کست‌باکس، اپل پادکست، اسپاتیفای و …) در دسترس است.
شنیدن در Acast:
https://shows.acast.com/660a7b485fd6f900170e298a/66fbc003fdb2501b6b280fc4