چهل‌وهفتمین سالیاد هجرت دکتر علی شریعتی

? " ... کتاب، ترازو، آهن ..."

#عکس_نوشته
#کوتاه_نوشته
#بنیاد_فرهنگی_دکتر_علی_شریعتی

?@Shariati_SCF

*Ⓜ️ شبحی همچنان بر فراز ایران/ نگاهی به کتاب «خداپرستان سوسیالیست» نوشته محمدخسروپناه*

?«نهضت خداپرستان سوسیالیست» جریانی ایدئولوژیک در ایران در سال‌های ۱۳۳۲-۱۳۲۰ بود که به اتکای آموزه‌های دینی و فلسفی می‌خواست اسلام را با سوسیالیسم پیوند دهد. این جریان با کودتای ۲۸ مرداد به محاق رفت اما در سال‌های بعد، ایده پیوند اسلام و سوسیالیسم در شکل‌های دیگری چون اندیشه‌های شریعتی، تفکرات مجاهدین خلق و البته انقلاب ۱۳۵۷ و حکومت برآمده از آن ظهور و بروز یافت. از این جهت دانستن درباره پدرانِ بنیان‌گذارِ این ایده، بااهمیت است.محمدحسین خسروپناه تاریخ‌نگار در کتاب خداپرستان سوسیالیست به سراغ این جریان و رهبر آن، محمد نخشب رفته و مبانی نظری و کارنامه آن‌ها را گزارش کرده است.

?به روایت خسروپناه نهضت خداپرستان سوسیالیست در واکنش به حزب توده شکل گرفت و بنیان‌گذارانش به رغم تأثیرپذیری از حزب توده،‌ ماتریالیسم و مارکسیسم را قبول نداشتند.آن‌ها می‌خواستند «با ارائه ایدئولوژی سوسیالیسم بر پایۀ خداپرستی، راهی متفاوت از مارکسیسم برای عدالت اجتماعی عرضه کنند». اولین محفل این جوانان در سال ۱۳۲۱ با انگیزه میهن‌دوستانه در دارالفنون پا گرفت؛ با محوریت محمد نخشب. محفل دیگر، با انگیزه مذهبی و برای امر به معروف درباره بی‌حجابی در معابر، در دبیرستان پهلوی تشکیل شد؛ با محوریت حسین راضی. محفل دیگر نیز از دانشجویان دانشگاه تهران شکل گرفت؛ با محوریت کاظم یزدی (برادر ابراهیم یزدی). وقتی این محافل در سال ۱۳۲۵ به یکدیگر پیوستند، نهضت خداپرستان سوسیالیست ایجاد شد.

?مغز متفکر خداپرستان سوسیالیست، جوانی مذهبی به نام محمد مکانیک بود که بعدها فامیلش را به نخشب تغییر داد. او ‌می‌کوشید «سوسیالیسم اسلامی و انسانی را با تکیه بر قرآن و سیرة پیامبر، امام علی و امام حسین بسط دهد». نخشب آرمان بشر را آزادی و سوسیالیسم می‌دانست اما معتقد بود مارکسیسم نمی‌تواند به سوسیالیسم منجر شود. نخشب منتقد مارکسیسم بود اما لنین را به دلیل نظریاتش دربارة انقلاب و حزب می‌ستود. او در عین رد مارکسیسم، دوران صدر اسلام را بعنوان جامعة سوسیالیستی واقعی معرفی می‌کرد و می‌گفت «برابری و مساواتی که در صدر اسلام حکمفرما بود موجب شد آن دینِ سوسیالیست، وحشی‌ترین و عقب‌افتاده‌ترین ملل دنیا را به اوج عظمت و ترقی برساند و مردم سیزده قرن پیش را از عدالت اجتماعی، آزادی، صلح و صفا بهره‌مند سازد.»

?فعال‌ترین دوران تکاپوی خداپرستان سوسیالیست به سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۲ بازمی‌گردد.در این دوره آن‌ها با الگوبرداری از تجربۀ شوروی، ایدئولوژی سوسیالیسم براساس خداپرستی را «ایدئولوژی رهایی‌بخش ملت‌های مسلمان خاورمیانه، شمال افریقا و آسیای جنوب‌شرقی» می‌دانستند و به دنبال تشکیل کمینترن اسلامی بودند. نخشب و یارانش از یک انترناسیونالیسم اسلامی با محوریت ایران سخن می‌گفتند چرا که به باور آن‌ها ایران این ظرفیت را داشت که «پایگاه تشکیلاتی و ستاد مبارزین انقلابی» شود و «نهضت‌های انقلابی خاورمیانه و شمال افریقا و جنوب آسیا را به طرز درستی رهبری نماید». اثرپذیری سوسیالیست‌های خداپرست از مفاهیم مارکسیستی و کمونیستی، به رغم ادعای مخالفت با آن‌ها، عیان بود. مثلاً ارگان خداپرستان سوسیالیست، با الهام‌ از جملات آغازین مانیفست کمونیست چنین می‌نوشت: «شبحی ایران و خاورمیانه را فرا می‌گیرد که برای زجردیدگان اجتماع امیدبخش و برای غارتگران و ستمکاران مخوف و خطرناک است: نهضت خداپرستان سوسیالیست»

?سوسیالیست‌های خداپرست مصدق را حمایت و ستایش می‌کردند، اما نگران سیاست خارجیِ او به دلیل همکاری با امریکا بودند و از مصدق به دلیل برخورد نکردن با فئودال‌ها و سرمایه‌داران گلایه داشتند.آن‌ها معتقد بودند باید «گرگ‌های ظاهرمیش را کشان‌کشان از صف‌های خود بیرون آریم و در مقابل چشم اربابان دون‌صفت‌شان به چوبه‌های دار بیاویزیم». آن‌ها اعضای دولت مصدق را «آمریکوفیل» لقب داده بودند و جبهۀ ملی را گرفتار «لیبرالیسم بی‌بندوبار» می‌خواندند، و معتقد بودند «مردم باید از رهبری نهضت بخواهد روش لیبرالیستی را ترک کرده و در مبارزه با امپریالیست‌ها و بیگانه‌پرستان و سرمایه‌داران و فئودال‌های خونخوار» گام بردارد.

?رؤیاهای انقلابی سوسیالیست‌های خداپرست با برافتادن مصدق در کودتای۲۸ مرداد موقتا بر باد رفت.آن‌ها از صحنه حذف شدند اگرچه اندیشه و طرح سیاسی و اجتماعی‌شان،در دهه‌های بعد سخنگویان و رهروان جدیدی پیدا کرد و در صدای شریعتی و گروه‌های سیاسی و چریکی چون مجاهدین خلق و جنبش مسلمانان مبارز پژواک پیدا کرد. وقتی انقلاب در سال ۱۳۵۷ پیروز شد شعار پیوند اسلام و سوسیالیسم با بسامدی بسیار قوی‌تر از هر زمان به صحنه بازگشت.

*▪️علی ملیحی || همه نقل قول‌ها از کتاب «خداپرستان سوسیالیست» نوشته محمدحسین ‌خسروپناه نشر پیام‌امروز است.* +++

*? @zistboommedia *|| مدرسه علوم انسانی

? امروز ۲۹ خرداد سالروز شهادت دکتر شریعتی است، معلم آزاده ای که پیشاپیش جامعه ما را از خطرات حاکمیت تبهکار و ویرانگر آخوندی آگاه کرده بود.

با کمال تاسف بخش عظیمی از مردم ایران و حتی روشنفکران به این خطرات توجه کافی نکردند و همان موجب شد که حاکمیت ویرانگر ، خوفناک، فاسد و سراپا خونین آخوندی استوار بر تبعیض های چند لایه در جامعه ایران شکل بگیرد و آثار مخرب و غیر قابل جبرانی بر فرهنگ ، اخلاق ، اقتصاد ، محیط زیست ایران بگذارد. تا جایی که خود شریعتی نیز از آثار زیانبار این حاکمیت مصون نماند ، طوری که امروز نسل جوان نه تنها او را نمی شناسند بلکه تمایلی هم به شناختن او نشان نمی دهند.

او معلم آزاده ای بود که هیچ سنخیتی با آخوند ها نداشت ، طوری که معروف ترین آخوند های تراز اول حوزه هایی که هدفی جز تولید خرافات و اشاعه جهالت ندارند کتاب های او را کتاب های " ضاله " اعلام کرده و حکم ارتداد او را صادر کرده بودند.

بدون تردید او در آن مقطعی که با قاطعیت اعلام کرد : " آخوندیسم خدا را هم به ابتذال می کشاند " از وضعیت فلاکت بار جامعه امروز ما و ابعاد جنایات نظام فاسد، تبهکار و فاشیستی آنان نمی توانست درکی داشته باشد. ما نمی دانیم که اگر او امروز بود چه موضعی نسبت به دین اسلام ومذهب تشیع داشت، اما با آگاهی می توانم بگویم که امروز بخش عظیمی از شاگردانش نسبت به دین اسلام و تشیع بی ایمان شده اند، بسیاری به خدایی اعتقاد پیدا کرده اند که در قالب هیچ دین و مذهبی نمی گنجد ، خیلی ها "بی دین " شدند، تا "انسان" بمانند، خیلی ها بی دین شدند تا آزاد بمانند، خیلی ها از اسلام و تشیع گذشتند تا در تاریکی ها نمانند، با این وصف غالب اینها همچنان شریعتی را "معلم " خود می دانند و نتوانستند و نخواستند پیوندشان را با او ببرند. من هم یکی از آنان هستم .
معلم شریعتی روح بزرگی داشت که در قالب هیچ دین و مذهب و مرامی نمی گنجید، این را در کتاب" کویر " و " گفتگو های تنهایی" می توان دید، ای کاش کلیت اندیشه اش را در قالب تنگ اسلام و مذهب تشیع نمی ریختی و ای کاش الگو های خودرا در وسعت تاریخ انسان و انسانیت در جهان و در همه ادوار جستجو می کردید و نه تنها در صحرای عربستان . اندیشه او استعداد جهان شمول شدن داشت ، عرفان او می توانست همه مرزهای ایدئولوژیک، مکتب ها و مرام ها و رنگ ها و نژاد ها را در نوردد و جهان شمول شود. قلم اش توانایی آفرینش های خارق العاده و سحرانگیزی داشت.و می توانست تبدیل به آثار جاودان بشری شود. ای کاش ...

29 خرداد سال 1403
صفر ناصر

https://www.facebook.com/share/p/zihkpM7pe2TGRmNp/

Facebook
Log in or sign up to view
See posts, photos and more on Facebook.

Facebook

Log in or sign up to view

See posts, photos and more on Facebook.

شریعتی در ترکیه

1) نشستی با حضور احسان شریعتی و حمید محمدنژاد: اینجا

2) گفت‌وگو با حسین نازلی آیدین، مدیر انتشارات فجر (ناشر اصلی آثار علی شریعتی در ترکیه) و دکتر شادی آیدین، استاد زبان فارسی در دانشگاه مولانا جلال‌الدین در قونیه: اینجا

3) مسعود صدر محمدی _ شریعتی از پرفروش‌ترین‌ها در ترکیه است: اینجا

4) برنده‌ی جایزه‌ی نوبل، اورهان پاموک _ موقع نوشتن رمان برف آثار دکتر شریعتی را خواندم: اینجا

5) گفت‌وگو با مراد دمیرکل، مترجم 6 کتاب مرحوم علی شریعتی: اینجا

6) میثم بادامچی _ شریعتی و مسلمانان ضدکاپیتالیست در ترکیه: اینجا

7) گزارش مهدی شبانی و امیر ارسلان صحت _ سیمای شریعتی در ترکیه؛ از عبدالله اوجالان تا عدالت و توسعه: اینجا

8) گفت‌وگوی آسو با خلیل ابراهیم ینیگون‌: اینجا

9) گفت‌وگوی آسو با آتاکان‌ چیپچی _ چپ در ترکیه‌ی کنونی: اینجا

معرفی کتاب فهرست توصیفی آثار دکتر شریعتی

?عبدالرحیم قنوات

۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ _ دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد

◽️ #اختصاصی
? #مجله_دفترهای_بنیاد_منتشر_شد

⚪️ مراقبت از نهال امیددوره جدید/ سال سوم
شماره ۷/ اردیبهشت ۱۴۰۲

با گفتارهایی از:

علی قاسمی
فرید خاتمی
آرمان ذاکری
مسلم زمانی
احسان شریعتی
محمدجواد غلامرضا کاشی
عباس منوچهری
هاشم آقاجری
فاطمه گوارایی
سوسن شریعتی
فواد آرام راد
حسین مصباحیان
امیر رضایی

#دفترهای_بنیاد
#بنیاد_فرهنگی_دکتر_علی_شریعتی

? @Shariati40