**انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار منتشر کرد:

روزنامۀ خاطرات ناصرالدّین‌شاه قاجار (جلد هفتم)**

این کتاب شامل وقایع از شوال ۱۲۹۳ تا جمادی‌الاول ۱۲۹۶ق. است. در این کتاب، علاوه بر شرح وقایع متفرقه، اخبار مربوط به دارالخلافۀ طهران، شرح مسافرت چندروزۀ شاه به مسیلۀ قم؛ گزارشی از جشن صدسالگی سلطنت قاجاریه و هم‌چنین جشن سی‌سالگی سلطنت ناصرالدین‌شاه را نیز خواهیم خواند.
در ادامه، شرح کاملی از سفر دوم ناصرالدین‌شاه به فرنگستان ارائه شده که حاوی اطلاعات فراوانی برای پژوهشگران عرصه‌های مختلف تاریخ است.

[روزنامۀ خاطرات ناصرالدّین‌شاه قاجار: شوّال ۱۲۹۳- جمادی‌الاوّل ۱۲۹۶ به انضمام سفرنامۀ دوم فرنگستان (جلد هفتم)، به کوشش مجید عبدامین، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۳]

علاقه‌مندان می‌توانند از دوم تا پانزدهم مهرماه، این کتاب را با ۳۰٪ تخفیف از دفتر مرکزی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار تهیه کنند.

برای سفارش‌های بیش از پانصد هزار تومان ارسال رایگان است.
تلفن مرکز پخش و فروش: ۲۲۷۱۳۹۳۶-۲۲۷۱۶۸۳۲

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation
@QajarIranHistory

⚜️پیمان آخال⚜️

سایهٔ سنگین قاجارستیزی و توهم بر تاریخ‌نگری

پیمان آخال در ۲۱ سپتامبر ۱۸۸۱ برابر با ۳۰ شهریور ۱۲۶۰ مابین ایران و روسیهٔ تزاری به امضاء رسید. با وجود آنکه متن عهدنامه به فارسی و روسی در دسترس است اما بسیاری از پژوهشگران، بدون مطالعه دقیق آن، نتایجی خارج از واقعیت تاریخی می گیرند. هرکس که مختصر مطالعه‌ای در ‌تاریخ ایران⁩ از بعد از تیموریان⁩ و روی کارآمدن صفویان⁩ کرده باشد نیک می‌داند که بیشتر این مناطق با قدرت‌گیری ازبکان و بیرون راندن شاهزادگان تیموری از فرارود(ماوراء‌النهر) به سلطهٔ خانات شیبانی و جانشینان آنها رسید و در خوارزم نیز خان‌نشین مستقلی از ایران شکل گرفت. همه منابع صفوی⁩ و اسناد و مکاتبات بازمانده از آن دوره گویای استقلال این خانات از دولت صفوی و آمودریا⁩ به عنوان مرز طرفین است. اما بعد از مرگ ‌شاه‌عباس⁩ بزرگ و به‌ویژه با سقوط صفویان مرز ایران با خانات آسیای مرکزی (خیوه⁩ و بخارا⁩) از سرخس فراتر نرفت. تنها در دورهٔ نادرشاه⁩ افشار بود که سربازان ایرانی چونان گردبادی خوارزم و بخارا را هم درنوردیدند اما این گرباد به همان سرعت فرونشست و از لحظهٔ مرگ او و بعد آن در دورهٔ زندیان همه این مناطق و حتی شهر ‌مرو⁩ هم عملاً از دست رفت. از آن روز و روزگار روستاییان و شهرنشینان مرزی در سرخس، قوچان، گنبد و حتی مشهد و نیشابور و سبزوار به دلیل حملات گاه‌و‌بیگاه ترکمانان به تیرگی تمام گراییده بود. به قدری اوضاع تیره‌وتار بود که اسرا و بردگان ایرانی مهم‌ترین منبع درامد بازار برده‌فروشان خیوه بودند. آقامحمدشاه⁩ قاجار و بعداً شاهزاده باکفایت عباس‌میرزا⁩ نیز نتوانستند مرزهای ایران را فراتر از سرخس پیش ببرند. همزمان، روسیه تزاری شروع به تصرف آسیای مرکزی کرد و در نهایت با شکست ترکمانان تکه در نبرد گوک‌تپه⁩ در ۱۸۸۱ به مرزهای ایران رسید. در واقع پیمان آخال یک قرارداد تعیین دقیق مرزی بین دو کشور بود نه چیزی فراتر از آن. دست بر قضا از این تاریخ به بعد، روستانشینان و شهرنشینان مرزی ایران نفس راحتی کشیده، از ایلغار ترکمانان در امان ماندند و از کنترل و سلطهٔ روس‌ها بر مرزها رضایت کامل داشتند. شاید اگر دولت قاجار⁩ قدرت نظامی کافی داشت و اگر پیش از روس‌ها می‌توانست مرو⁩ را در اختیار بگیرد وضعیت تعیین مرز مقداری تغییر می‌کرد و این شهر بخشی از ولایت خراسان⁩ می‌شد.

✍? دکتر گودرز رشتیانی⁩
استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران⁩، تاریخ‌پژوه حوزهٔ جغرافیای آسیای مرکزی و قفقاز

@IIFOM_CO
@qajariranhistory

یادداشتی به مناسبت چهارده شهریور ، سالگرد درگذشت محمد شاه

@qajariranhistory

یکصدمین سالگرد شهادت میرزاده عشقی

امروز دوازدهم تیرماه ، صدمین سال شهادت عشقی است ، شاعر جوانی که ایده و آرمانی جز ایران پرستی و آزادیخواهی و عدالت اجتماعی نداشت ، درست است که شاعری جوان که سی و یک سال بیشتر در این جهان زیست نکرد و در زمانه ای پر آشوب زندگی می کرد و با گرفتاریها و مشکلات فراوان شخصی و اجتماعی دست به گریبان بود ممکن است در نظریات و افکار سیاسی و اجتماعی خود دچار تندروی ها و اشتباهاتی گردد و به ویژه با توجه به‌ طبع شاعری، در مواردی احساسات به او غلبه نماید ، مدعی نیستیم که عشقی نمونه یک متفکر و یا فیلسوف و سیاستمدار پخته بود اما عشقی با همه خامی ها و ناپختگی هایش ، نمونه و سرآمد یک عاشق ایران و دلباخته آزادی و عدالت بود، اشعار و آثار عشقی یک منظومه فکری از ایران پرستی و آزادیخواهی و عدالت طلبی است ، عشقی در آثار بی مانندش هم چون نمایشنامه رستاخیز شهریاران ایران ، آرمان خود به احیای عظمت ایران را به تصویر می کشد ، در نمایشنامه کفن سیاه به مساله مهم زنان می پردازد و عمق دلبستگی و علاقه اش به آزادی زن و حقوق زن را نشان می دهد . در جمهوری نامه و سایر آثاری که منجر به ترور ناجوانمردانه اش به وسیله گماشتگان رضاخان سردارسپه گردید ، نفرتش از دیکتاتوری و عشق خود به آزادی را برای ما به یادگار گذاشته است ، عشقی صدای رسای ایران پرستی و آزادیخواهی بوده و هست ، در آن جا که از عشق وطن می گوید :

خاکم به سر ز غصه بسر ، خاک اگر کنم
خاک وطن که رفت چه خاکی بسر کنم
من آن نیم که به مرگ طبیعی شوم هلاک
وین کاسه خون به بستر راحت هدر کنم
معشوق عشقی ای وطن ، ای عشق پاک
ای آن که ذکر عشق تو شام و سحر کنم

همان قدر که ایران را دوست دارد از ایران دوستی قرائت استبدادی ندارد برای همین مجذوب رضاخان نمی گردد بلکه در برابرش می‌ایستد و به معشوق خود یعنی آزادی ابراز ارادت کرده و می گوید :
ای دل از حال من و بلبل چه میپرسی برو
ما دو تن شوریده را کاری به جز فریاد نیست
به به از این مجلس ملی و آزادی فکر
من چه بنویسم قلم در دست کس آزاد نیست
رای من اینست کاندید از برای انتخاب
اندرین دوره مناسب‌تر کس از شداد نیست
حرف های تازه را فرعون هم ناگفته بود
بلکه از چنگیز هم تاریخ را در یاد نیست
ای خدا این مهد استبداد را ویران نما
گرچه در سرتاسرش یک گوشه ای آباد نیست

آرمان عشقی ، احیای عظمت ایران و آزادی و دموکراسی و عدالت اجتماعی برای مردم ایران بود او برای از دست رفتن عظمت ایران غمگین بود ، چنانچه جایی در ستایش عظمت باستانی می سراید:

واندر آن پرده ، بسی نقش و صور میدیدم
بارگه های پر از زر و زیور میدیدم
یک به یک پادشهان را به مقر می دیدیدم
همه بر تخت و همه، تاج به سر میدیدم
همه با صولت و با شوکت وفر میدیدم
صف به صف لشکر با فتح و ظفر میدیدم
وز سعادت همه سو، ثبت اثر میدیدم

در همان حال از تیره بختی امروز ایرانیان شکوه و گلایه کرده و می گوید:
این خرابه قبرستان نه ایران ماست
این خرابه ایران نیست ، ایران کجاست

اما عشقی به آینده ایران امیدوار بود و امیدواری خود به آینده ایران را از جانب اشوزرتشت در پیامی که گویا به جوانان امروز ایران هم هست ، این چنین فریاد می زند :

در همین گهواره خفته ، نطفه آیندگان
نطفه این مردگانی را که بینی زندگان
از همین گهواره ، تا چند دگر فرزند چند
سربرآرد سر بسر ، ایران از ایشان سربلند
بعد از این اقبال ایران را ، دگر افسوس نیست
لکه ای در سرنوشت کشور سیروس نیست
من ابر اهریمن ایرانیان غالب شدم
حافظ ایران بود یزدان و من غایب شدم

روحش شاد و راهش پر رهرو باد.

https://t.me/bahmanighajar

مجتبی مقدسی هم رفت!

نویسنده و ویراستار سخت کوش لرستانی دارفانی را وداع گفت.
مجتبی مقدسی، نویسنده، کارشناس ارشد کتاب، ویراستار علوم انسانی و کتاب های تاریخ ایران و لرستان به علت سکته قلبی به رحمت ایزدی پیوست.
مقدسی در عرصه ویراستاری نامی آشنا بود و آثار بسیاری از او در انتشارات سفیر اردهال، حروفیه و برخی از انتشارات معتبر کشور به چاپ رسید.
مقدسی زاده ۱۳۳۹ در بروجرد بود، در جوانی طلبه علوم دینی شد و سپس معلمی و تدریس را برگزید، در ابتدای دهه ۶۰ هم در میدان شهدای بروجرد کتابفروشی راه انداخت که پاتوق اهل ادب بود.
بعدها بر ویراستاری تمرکز کرد، که حاصل آن ویراستاری کتاب های ارزشمندی از نویسندگان مختلف چون پایتخت فراموش شده قوم کرد ، تاریخ مختصر سیاسی و اجتماعی بروجرد، تاریخ هشتگرد، جغرافیای تاریخی کرج ابودلف، جواهرالولایه، سلسله والیان لرستان در جستجوی نشابور خراسان، فیروز کوه، ملل شرق در شاهنامه فردوسی، آثار مرحوم والی زاده معجزی و آثار شناخته شده دیگر شد. الگوی او در ویراستاری شیوه انتشارات فرانکلین بود.
زنده یاد مقدسی مقالات پراکنده ای هم در نشریات معتبر کشور منتشر ساخت و در سالیان اخیر هم در تلاش بود برخی نسخ خطی بروجرد را نیز تصحیح کند.  شاید کار مهم او تصحیح خاطرات میرزا حسین کاووسی (نجارزاده) از رهبران مشروطه خواه بروجرد باشد که تعلل فراوان او مانع انتشار آن در زمان حیات او شد. بی تردید او به گردن پژوهش های لرستان شناسی حق دارد و در این زمینه از کوشندگان و موسعان ارجمندی بود که چندان خودش دیده نشد و ای کاش او به جای لن ترانی ها و ویراستاری فراوان و پراکنده بر تدوین دست نوشته‌هایی که داشت همت می گمارد تا قدر قلم او بیشتر آشکار می شد.
محتبی مقدسی در علم رجال و انساب به خصوص درباره سلسله روحانیت شاخه بروجرد نیز حافظه قوی و شناخت عمیق داشت.
کتاب مقصود جهان نوشته محمود میرزای قاجار به تصحیح این فقیر و ویراستاری آن فقید در سلسله انتشارات سفیر اردهال منتشر شد که مایه لطف و ملال بود!
بارها با هم جدال قلمی داشتیم و خوی رندانه، روحیه کنشگر و سرکش و البته طناز او همیشه بر دایره دوستانش محیط می شد و گاه خود او را به محاق می برد.
وسواس و احتیاط او برای تدوین و تنظیم نهایی آثار قلمی مانع انتشار کتاب های خودش شد اما دست نوشته‌هایی ارزشمند و کتاب هایی تا مرحله صفحه آرایی از او باقی مانده که ای کاش برادر یا بستگانش و یا آقای عابدینی،  مدیر انتشارات سفیر اردهال و دوست و همکار قدیمی اش برای چاپ آنها اقدام کنند. مرگ او در تنهایی و خلوت خود خواسته تلنگر تلخی است. اجاق او با آثار قلمی فراوانش برای همیشه روشن است.
ساسان والی زاده
@tarikhpajohi

نقاشی به صورت فایل و با کیفیت بهتر

@qajariranhistory