?آخرین پیام...

مخاطبان عزیز و همراهان همیشگی و حامیان بزرگوار رصدخانه مهاجرت ایران،

گویی عادت خوشایند یادآوری و قدردانی در هر رخدادی، نشانی نانوشته از پاداش تلاش و تاب‌آوری در میان طوفان‌ها، دشواری‌ها و همراهی‌های دلگرم‌کننده در گذرگاه‌های پرپیچ‌وخم حوادث و فراز و فرودهای روزگارست.

آری، ما در کنار هم و با هم از اولین روزهای این مسیر (اسفند ۹۶) در رصدخانه مهاجرت ایران با آرزوهای بزرگ در مسیر خیال‌انگیز آرامش و روزهای خوش‌تر برای سرزمین همیشه عزیزمان، ایران، گام‌های اولین را برداشتیم، در مسیرمان، مصمم، به‌پیش تاختیم و از کمبودها و کاستی‌ها نهراسیدیم...
چرا که با هم بودیم و هستیم و هیچ‌گاه صداقت و شهامت و شرافت‌مان را بر سر نداشته‌هایمان تاخت نزدیم ....

حتی اگر هم‌چون همیشه تاریخ، جبهه تنگ‌نظران سهمگین‌تر از اهتمام جمعی ما برای نشر آگاهی و بیان صادقانه‌ی عددِ دردهای بی‌شمار سرزمین‌مان بود.

آری...
اگر چه هر آن‌چه را (مادی و معنوی) که در طول این سالیان ساخته و به بار نشانده‌ایم، مصادره به مطلوب کردند، آن‌چه مصادره‌شدنی نبود و نیست، مرام و مسلک و تلاش بی‌چشم‌داشت‌مان به امید داشتن سهمی ناچیز در شناخت و کاستن دردهای بی‌شمار وطن‌مان بوده است و خواهد بود ...

پس هر کجا که باشیم، اندیشه و آرمان سبزمان، سرفرازی ایران‌زمین‌مان خواهد بود و مجال و مقامی را برای ناامیدی و ترس نمی‌شناسیم که با هم، همیشه پیروز و سربلندیم.

آری، خرسندیم به هر آن‌چه را که با هم ساختیم، ساختن از آن‌گونه که مصادره‌شدنی و ازمیان‌رفتنی نیست و به این ماندگاری مفتخریم!

همراهان عزیز، دل و جان‌تان گرم، اندیشه‌تان پرمایه و رویش و بالندگی زیست شخصی و اجتماعی‌تان روزافزون باد!

بدرود...

۲۹ اسفند ۱۴۰۲
تیم سابق رصدخانه مهاجرت ایران

✅ پی‌نوشت:
این کانال تخصصی به عنوان تنها روزنه و کانال تعاملی باقی‌مانده برای رصدخانه مهاجرت ایران، در طول شش ماه گذشته، برای ارتباط با مخاطبان به‌زودی به همراه پلت‌فرم‌ها و صفحات اجتماعی این نهاد، از دسترس اعضای سابق رصدخانه مهاجرت ایران، به عنوان ایجادکنندگان و توسعه‌دهندگان آنها در زمان فعالیت این نهاد در طول چند سال گذشته، خارج خواهد شد و در اختیار افراد دیگری قرار خواهد گرفت. لذا مسئولیت مطالب و محتواهای ایجادی بعد از این، بر عهده آنان خواهد بود.

#دیدبان_مهاجرت
@imobs_ir

?آخرین تحلیل مهاجرتی کشور!
(بخش پایانی)

? بهرام صلواتی

? در این میان، هشدارهای مربوط به چالش‌ها و آسیب‌های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور  از جمله وضعیت مهاجرتی یادشده، به نظر می‌رسد دیگر توسط سیستم حکمرانی مورد توجه قرار نمی‌گیرد یا آن که به هشدارها برچسب سیاه‌نمائی، مخالفت و تعارض با سیستم زده می‌شود. لذا مراکز مطالعاتی شواهدمحور مستقل در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی از جمله مهاجرت که به نوعی به سبک حکمرانی و شیوه ممکلت‌داری نقد وارد می‌کنند، نفی و طرد شده و در برابر آنها، صرفاً نهادها و افراد تائیدکننده روش حکمرانی موجود، مورد تائید و تامین مالی قرار می‌گیرند و امکان ادامه حیات می‌یابند.

بر همین اساس، می‌توان گفت که مفهوم حکمرانی شواهدمحور در کشور کارکرد خود را از دست داده و جای خود را به نهادها، افراد و مطالعات تامین‌کننده داده‌ها و شواهد حکمران‌پسند داده است.

✅ خداحافظی

- با در نظر گرفتن موارد فوق و دیگر مسائل ناگفته در این تحلیل، بی‌تردید امکان ادامه فعالیت مستقل و مستمر رصدخانه مهاجرت ایران در شرایط فعلی کشور دیگر میسر نبوده و به همین خاطر توقف فعالیت‌های این نهاد در تابستان گذشته و عدم امکان احیاء مجدد و تعطیلی همیشگی آن در پایان سال 1402 دور از ذهن نبود.

بی‌شک، ایجاد و امکان ادامه فعالیت نهادهای مطالعاتی شواهدمحور حرفه‌ای، مطابق با استانداردهای جهانی در کشور، روز به روز، محدودتر و سخت‌تر می‌گردد و گاهی امکان پیدایش مجدد آنها برای همیشه از بین می‌رود.

- لازم به ذکر است رصدخانه‌های مهاجرتی، که از جمله نهادهای مطالعاتی شواهدمحور پیشرفته و مدرن در کلاس جهانی هستند به تعداد محدودی در دانشگاه‌های برتر جهان همچون دانشگاه آکسفورد فعال است و محصولات پیچیده‌ای در سطح کیفی بالا هم‌چون "سالنامه‌های مهاجرتی OECD" منتشر می‌کنند.

- به همین خاطر، قابل پیش‌بینی هم بود که به این نقطه تاریک و دردناکِ توقف فعالیت و تعطیلی نهاد مطالعاتی شواهدمحوری مانند رصدخانه مهاجرت ایران برسیم، به‌ویژه که تجربه انتشار منظم سه شماره سالنامه مهاجرتی ایران در کلاس جهانی و بدون نمونه مشابه در خاورمیانه به همراه دارد و تلخ‌تر آن که ظرفیت و امکان ادامه فعالیت آن در یکی از دانشگاه‌های برتر کشور دیگر وجود ندارد. در واقع، دانشگاهی که داعیه برترین نهاد علمی، پژوهشی و فناوری و جذب برترین استعدادهای کشور را دارد، وقتی از حفظ و نگهداشت تنها نهاد تخصصی‌مطالعاتی کشور در حوزه مهاجرت عاجز است، دیگر انتظاری از آن دانشگاه و مجموعه‌های وابسته به آن، در زمینه حفظ و به‌کارگیری نخبگان و سرمایه‌های برتر کشور نمی‌رود.  

- از این رو، پایان تلخ داستان رصدخانه مهاجرت ایران، خود، آینه و نمادی از وضعیت و شرایط فعلی مهاجرتی کشور است و سرگذشت و سرنوشت آن در تاریخ پرحادثه این سرزمین باقی خواهد ماند، هر چند، یقیناً روزی فرا می‌رسد که تلخ‌های بی‌پایان و سردی‌های ریشه‌سوز روزگار این سرزمین، به پایان خواهد آمد، هم‌چنان که امروز در پایان زمستان، چشم‌به‌راه آغاز بهاریم.

۲۹ اسفند ۱۴۰۲
بهرام صلواتی
بنیانگذار و مدیر سابق رصدخانه مهاجرت ایران

#دیدبان_مهاجرت
@imobs_ir

?آخرین تحلیل مهاجرتی کشور!
(بخش اول)

? بهرام صلواتی

در آخرین روز سال 1402، که با آخرین روز فعالیت این کانال تخصصی نیز مصادف گردیده است، آخرین تحلیل مهاجرتی کشور در ادامه به‌صورت اجمالی بیان می‌شود:

?در حال حاضر وضعیت خروج و مهاجرت سرمایه‌های انسانی کشور، به عنوان مهمترین و کلیدی‌ترین دارایی کشور، در شرایط بحرانی و نگران کننده‌ای است که به نوعی در تاریخ معاصر و مدرن کشور کم‌سابقه است.
پدیده مهاجرت در کشور صرفاً فیزیکی و خروج از محدوده جغرافیائی کشور نیست بلکه در نگاهی کلی‌تر، دربرگیرنده نوعی "خروج فکری و مشارکتی" بخش وسیعی از سرمایه‌های انسانی و معنوی از دایره توجه و تمرکز نظام حکمرانی و گفتمان رسمی کشور است. این خروج و مهاجرت فکری و مشارکتی، یک پدیده جدی روزافزون در جامعه امروز ایران است که بروز و برونداد آن در نرخ پائین مشارکت سیاسی و مشارکت اقتصادی و همچنین در اعتراضات اجتماعی می‌توان به وضوح مشاهده کرد.

? بر اثر فقدان (مهاجرت و خروج) و کاهش شدید مشارکت سرمایه‌های انسانی باکیفیت، که برای پرورش و توسعه آن‌ها در کشور چند دهه سرمایه‌گذاری شده است، نظام استعدادی و مهارتی کشور به سرعت در حال حرکت به سوی تله‌ای تحت عنوان "تعادل استعداد و مهارت پائین" است که اثرات و تبعات مخرب آن سهمگین و زمان لازم برای خروج مجدد از این تعادل مخرب، طولانی خواهد بود. 

?خروج بخش عظیمی از ظرفیت فکری و انسانی باکیفیت کشور و فروافتادن در تله تعادلی استعداد و مهارت پائین، موجب تهدید جدی منافع ملی و تضعیف بنیه رقابتی کشور در عرصه جهانی و در عین حال تامین منافع گروهی و جناحی و تقویت جایگاه نیروی انسانی با مهارت و استعداد  پائین در عرصه داخلی کشور به‌خصوص نظام اداری کشور شده است. این تغییر موزانه‌ی به نفع نیروهای میان‌مایه، باعث انتفاع چشمگیر آنها از امکانات و منابع ملی و تلاش روزافزون‌شان برای تقویت و تمدید تعادل مخرب، غیرسازنده و غیررقابتی به نفع خود و به بهای از دست رفتن منافع ملی و خروج فیزیکی و فکری نیروهای مستعد و تشدید مهاجرت آنها از کشور شده و خواهد شد.
کاهش توان رقابتی کشور در عرصه بین‌المللی و فروافتادن در ورطه مهجوریت و دورافتادگی روزافزون از روندهای جهانی، باعث تشدید پدیده جزیره‌ای شدن و جداماندگی (بالکانیزه شدن) کشور شده و خواهد شد. یکی از پیامدهای بالکانیزه شدن، نزج و نمو زیست‌بوم ناکارآمدی در داخل کشور است که در آن اثرگذاری نیروهای باکیفیت، روزبه‌روز کمتر و انتفاع و استقرار نیروهای کم کیفیت، بیشتر می‌شود. در همین راستا، نقاط اتصال این جزیره داخلی با جهان بیرونی از اهمیت مضاعفی برخوردار می‌گردد و می‌تواند نقش موثری را در ارتباط سازنده در تبادل دانش و تجربه جهانی در برون‌رفت از وضعیت نابسمان فعلی پدید آورد. اما متاسفانه این نقاط اتصال و ارتباطی و فرصتهای دیپلماسی ناشی از آن به‌واسطه رویکردهای غیرحرفه‌ای افراد و دستگاه‌های ذی‌ربط،کم‌رنگ شده یا به‌طور کلی از بین می‌رود. به عنوان نمونه، این فرصت‌سوزی در معرفی و حضور برخی از افراد نابلد و کم‌کیفیت در هیات‌های نمایندگی کشور در سازمانها و نهادهای بین‌المللی و حتی نمایندگان شعب سازمانهای بین‌المللی در داخل کشور به وضوح مشاهده می‌شود. 

?از سوی دیگر، جامعه امروز ایران با درک پدیده جداافتادگی و عقب‌ماندگی کشور از جریان جهانی توسعه فناوری و گسترش ثبات اقتصادی و امکانات رفاهی، در تلاش برای جداشدن از این روند و خلاصی از فقر و فلاکت جمعی (ملی) و فخر و سعادت گروهی و جناحی است. به همین خاطر میل به مهاجرت و جداشدن از این قطار عقب‌ماندگی داخلی (با راه‌حل مهاجرت) و پیوستن به قطار رشد و توسعه جهانی در جامعه ایران (با راه‌حل ماندن) موج می‌زند. از این منظر، نظام اداری و حکمرانی کشور به شدت از جامعه امروز ایران و نگاه مدرن آن عقب مانده است و بر خلاف نظام اداری و حکمرانی، جامعه ایران عطش و تلاش زیادی برای همگامی و همراهی با روندهای توسعه جهانی دارد. به همین خاطر ما شاهد جمعیت روز افزون ایرانیان خارج از کشور و شکل‌گیری یک جامعه مدرن و مجهز ایرانی فراسرزمینی هستیم که قرابت اندکی با شرایط داخل داشته و قرائت متفاوتی از چشم‌انداز آتی کشور دارد.      

? ادامه در پست بعدی...

#دیدبان_مهاجرت
@imobs_ir

✅ یونیسف: بازگشت  هزاران کودک افغان به کشورشان که اجبارا" برای یک زندگی بهتر به کشورهایی مانند ایران مهاجرت کرده بودند.

?به گفته یونیسف، صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد، سال گذشته هزاران کودک افغان را که اجبارا برای یک زندگی بهتر به کشورهای مانند ایران مهاجرت کرده بودند به افغانستان برگردانده است.

اخیر صدها هزار مهاجر افغان فاقد مدرک از دو کشورایران و پاکستان به افغانستان بازگردانده شده‌اند.

یونیسف می‌گوید برخی از خانواده‌های افغان با وجود آگاهی از خطرات در مسیر راه، کودکان‌شان را تشویق می‌کنند تا برای یافتن کار به کشورهای همسایه و حتی دورتر، مهاجرت کنند.

فقر، خشونت، گرسنگی و سواستفاده از این کودکان از جمله خطراتی است که به گفته این سازمان، کودکان در مسیر راه‌ها با آن مواجه می‌شوند./ بی بی سی

#دیدبان_مهاجرت
@imobs_ir

افغانستانی‌ها، در میان مهمترین مسأله ایرانیان در سال 1402
?در سال 1402 تحولات و رخدادهای مهمی در کشور و جهان رخ داد که بسیاری از آنها مورد توجه مردم قرار گرفت؛ بررسی مطالب منتشر شده در بخش پژوهش ایرنا نشان می‌دهد مخاطبان در یک‌سال اخیر به کدام مطالب توجه بیشتری داشته و نسبت به آنها واکنش نشان داده‌اند.

?براساس اعلام دفتر پژوهش ایرنا، ۷ مطلب از ده مطلب با بیشترین کامنت و دو مطلب از ده مطلب با بیشترین بازدید از بیش از هزار تولید این مرکز در مورد موضوع مهاجران افغان بوده و از این نظر چه بسا بتوان مهمترین مسأله ایرانیان در سال 1402 را این موضوع چالش ‌برانگیز معرفی کرد.

#دیدبان_مهاجرت
@imobs_ir

? بیگانه با اقتصاد اطلاعات
( امنیت اطلاعات به دلیل مهاجرت نیروهای متخصص و دلایل دیگر تحت خطر جدی است که هک شدن انواع سایت‌ها نمونه آن است.)

✍️عباس عبدی / اعتماد ۲۳ اسفند  ۱۴۰۲

? چند روز پیش به همت برخی کارآفرینان فضای مجازی به تعدادی از روزنامه‌نگاران که در حوزه دیتا یا داده فعال هستند جایزه‌هایی داده شد که می‌تواند آغاز خوبی برای رشد روزنامه‌نگاری داده‌محور باشد. البته این در شرایطی است که رویکرد رسمی در کشور بیگانه با اقتصاد اطلاعات است.

? جامعه‌ای که به این اقتصاد و زیرساخت‌های آن، یعنی اینترنت و گردش آزاد اطلاعات بی‌توجه باشد، هیچ تحول بلند مدت و چشمگیری در اقتصاد را نمی‌تواند انتظار داشته باشد. بویژه در عامل بهره‌وری که قرار است حداقل نیمی از رشد اقتصادی کشور را افزایش بهره‌وری تامین کند.

? اگر سير جوامع بشری را مرور کنیم از جهت عوامل تولید تغییراتی را در این سیر مشاهده خواهیم کرد در جوامع اولیه که نیازهای زندگی از طریق گردآوری دانه و شکار تامین می‌شد، عامل اصلی تولید، نیروی کار ساده بود. در جوامع کشاورزی زمین اولویت اول را پیدا کرد و نیروی کار هم تا حدی باید در امر کشاورزی مطلع باشد.

? در جامعه صنعتی سرمایه زمین و نیروی کار در کنار یکدیگر نقش عوامل تولید را ایفا می‌کنند با این تفاوت که نیروی کار باید ماهرتر و آموزش دیده تر باشد. اما در جامعه فراصنعتی؛ نیروی کار، زمین، سرمایه بعلاوه اطلاعات عوامل اصلی تولید هستند و نقش نیروی کار و اطلاعات روزافزون است.

? گرچه در همه دوره‌های چهارگانه فوق اطلاعات و دانش تا حدی حضور دارند و به مرور بر نقش آن هم افزوده می‌شود، اما در جهان اطلاعاتی، نقش اطلاعات در رشد اقتصادی و دانش تحولی کیفی پیدا کرده و به منبع اصلی ارزش افزوده تبدیل می‌شود. این یافته فقط مربوط به سالهای اخیر نیست بیش از نیم قرن قبل محققان نشان داده بودند که تنها بخش کوچکی از رشد کشورهای صنعتی ناشی از افزایش سرمایه بوده، و بخش اعظم آن ناشی از آموزش نیروی کار و تولید اطلاعات در قالب تحقیق و توسعه (R&D) بوده است.

? در این مرحله نقش و سهم نیروی انسانی متخصص نیز نسبت به گذشته افزایش پیدا می‌کند این تحول را به نحو دیگری هم می‌توان نشان داد. اگر سهم تاریخی ماده و انرژی و اطلاعات را در قدرت و ایجاد ارزش افزوده مقایسه کنیم، به مرور از سهم اولی کاسته و به دومی اضافه شده و در مرحله پیشرفته تر سهم اطلاعات نیز در حال فزونی یافتن بر سهم انرژی و ماده است.

? اهمیت این تحول به گونه ای است که بخش‌بندی سنتی اقتصاد(به سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات) در حال تجدید نظر و بخش چهارم اقتصاد یا همان بخش اطلاعات از دل سایر بخش ها بیرون آمده است. این بخش شامل تولید اطلاعات، اشتراک گذاری و انتشار اطلاعات، مشاوره آموزش و تحقیق و توسعه و موارد مشابه می‌شود.

? بخش چهارم بخشی است که شرکتها به منظور توسعه و ارتقای خود، در آن سرمایه گذاری می‌کنند، تحقیقات می تواند در زمینه کم کردن هزینه ها، افزایش بهره‌وری، تولید ایده‌های خلاق و روشهای نوین در تولید موثر باشد. این تحولات موجب شده است که صاحب نظران بکوشند تا تصویری تحلیلی‌تر از روند موجود ارایه دهند و آن را تئوریزه کنند.

? اقتصاد اطلاعات شامل تولید داده، دسترسی به آن و تحلیل داده است. از منظر اقتصاد ویژگی داده به عنوان یک کالا با سایر کالاها تفاوت دارد. تا حدی کالای عمومی است و تولید و عرضه آن به عهده دولت است ولی کالای خصوصی هم هست که باید مردم در استفاده از آن پیشگام شوند.

? اینترنت، زیرساخت اساسی برای دسترسی و تولید و انتقال و حتی تحلیل اطلاعات و تبدیل آن به کالای نهایی برای مصرف است. متاسفانه دولت جدید هم در تولید و هم در عرضه اطلاعات سخت‌گیری می‌کند و هم در زمینه زیرساخت اینترنت متناسب با تحولات جهانی حرکت نمی‌کند و یکی از ضعیفترین خطوط اینترنتی را داریم.

? بعلاوه امنیت اطلاعات به دلیل مهاجرت نیروهای متخصص و دلایل دیگر تحت خطر جدی است که هک شدن انواع سایت‌ها نمونه آن است. از همه بدتر این که خود را هم در عمل بی‌نیاز از خدمات اطلاعاتی می‌دانند.

? با اطمینان می‌توان گفت آینده اقتصاد هر جامعه‌ای در گرو پیشرفت اقتصاد اطلاعات از جمله روزنامه‌نگاری داده‌محور و پژوهش و توسعه اینترنت و دسترسی آزاد به اطلاعات و سرمایه‌گذاری عمومی برای تولید داده است. روند همه این موارد در دولت کنونی یا کُند شده یا متوقف یا معکوس.

#دیدبان_مهاجرت
@imobs_ir

کارگران عراقی 2برابر و کارگران ترکیه ای 4برابر کارگران ایرانی دستمزد می گیرند/ منتظر مهاجرت افغانها به ایران باشیم؟

روزنامه شرق نوشت:
?در تازه‌ترین گزارش بانک جهانی درخصوص امنیت غذایی در سال ۲۰۲۳ ایران در رده پنجم بالاترین میزان تورم مواد غذایی در جهان قرار گرفته است.

?در این حال مزایای ثابت کارگران به نحوی است که در سال ۱۴۰۲ میزان حق مسکن کارگران ۸۲۵هزارو 500 تومان میزان حق اولاد به ازای هر فرزند ۵۳۰هزارو ۸۲۹ تومان و کمک‌هزینه اقلام مصرفی یک‌میلیون و 79 هزارو 500 تومان بوده است. این ارقام حتی کفاف بخش کمی از حداقل هزینه‌های مربوطه را نمی‌دهد.

?‌با بررسی اجمالی وضعیت دستمزد در کشورهای همسایه که اقتصادی نسبتا شبیه‌تر به ما دارند مانند ترکیه و عراق متوجه می‌شویم که حداقل دستمزد حتی در این کشورها بیش از دو برابر در عراق و در حدود چهار برابر در ترکیه است.

?رتبه‌بندی جهانی حداقل دستمزد کشورهای جهان جالب است آنجا که حتی کشورهای هند، ارمنستان و آذربایجان نیز از ایران رتبه بالاتری در پرداخت حداقل دستمزد کسب کرده‌اند.

?این شکاف دستمزد در کشورهای منطقه به‌زودی سبب مهاجرت انبوه نه تنها نیروی متخصص تحصیل‌کرده که حتی نیروهای کار فنی و ساده خواهد شد و کشور در مضیقه نیروی انسانی نیز خواهد ماند.

?برای جبران نیروی کار باز هم مهاجران غیرقانونی بیشتری از کشور همسایه افغانستان به کشور خواهند آمد و باز هم شاهد مشکلات اجتماعی بیشتر و هزینه‌های مادی و معنوی بیشتری خواهیم بود.

#دیدبان_مهاجرت
@imobs_ir