«Щэшъхьалъэ иуахътэ щыIэныгъэм» - Adygvoice.ru
https://adygvoice.ru/single?post_id=159010

Ныбджэгъухэр, Iэнэ хъураем изэхэсыгъоу ситворчествэ фэгъэхьыгъэр зыщыкIощт мафэр зэблахъун фаеу хъугъэ, ар тыгъэгъазэм и 9-р ары зызэхащэщтыр. Сыхьатыр 11-м аублэщт. ЗэкIэхэми шъукъесэгъэблагъэ, уахътэм къышъуфидэмэ, шъукъыхэлажьэмэ, гуапэ сщыхъущт. Шъопсэу, шъотхъэжь!

Ныбджэгъухэр, тыгъэгъазэм и 10-м Адыгэ лъэпкъ тхылъеджапIэм ситворчествэ фэгъэхьыгъэ Iэнэ хъурае щызэхащэ. ШIэныгъэлэжьхэр, тхакIохэр, сиусэхэм яджэхэрэр ащ хэлэжьэщтых, шъори, синыбджэгъухэр, шъукъесэгъэблагъэ. Зэхахьэр пчэдыжьым, сыхьатыр 11-м рагъэжьэщт. Шъопсэу, шъотхъэж!

УсакІомкІэ «Зао хъурэп мыжъалымэу», «Зао хъурэп шъобжь къымыгъанэу». Адыгэмэ хыикІыжь тхьамыкІагъоу къяхъулІагъэм бэрэ Дэрбэ Тимур лъэІэсыжьы. Ащ фэдэх усэхэу «Тыркуем хьакІэу теблэгъагъ», «Гур мэузы сыхаплъэшъ хы ШІуцІэм» зыфиІохэрэр. ЛІэшІэгъу хьылъэхэр тарихъ шІункІэу непэ тфэІэкІыбхэми, усакІом ахэр щыгъупшэнхэ ылъэкІрэп: «Тэ хъуна, тэ тхьына тишІэжь тэ? Ащ имашІо тыхэтмэ, тестыжьмэ?» ЛІэшІэгъухэр къызэпичхи, джырэ мафэхэм тлъэпкъ къызэранэсыгъэр ары а гъогум ащ щыпэкІэкІыгъэр къытлъигъэІэсыным усакІор зыкІыдэлажьэрэр. БлэкІыгъэ зэманхэм ащыхъугъэ-ащышІагъэм къебгъэгъэзэжьын зэрэмылъэкІыщтыр ащ къыгурэІо. Ау шъыпкъэр чІэзгъэбылъхьанэу, ежь зэрэфаеу ар зэблихъунэу фежьэрэм имысагъэ зыдегъэшІэжьыгъэн фае. Дэрбэ ТимуркІэ цІыфыгъэмрэ шъыпкъагъэмрэ зэшэпхъэгъух. Арышъ, усакІор мэгугъэ: «къэзгъотынба а шъыпкъэр, а шъыпкъэу тщыгъупшэжьыгъэр, щыІэныгъэм ипсыхъоу куупІэм хэкІухьажьыгъэр?» УсакІом зэриІоу, тарихъыр икІэрыкІэу «зэхэзыІулІэхэрэм»:
ПкІэнчъэу илъэсхэм ягъогу акІужьы,
Лъэпкъмэ ятхыди зэхагъэкІухь.
ГъэшІэ мин пчъагъэ аушІункІыжьы,
Имыжъошъхьалы зэхехьаджыхь.
Дэрбэр Тимур лъэпкъ гупшысэ гугъум зэредзэ, зэман дыджым гукІэ лъэІэсы, ихъугъэ-шІагъэхэри, илъэужхэри рытегъэлъэгъукІых: ибэ хъугъэ иадыгэ лъэпкъ «нынэпІос чІыналъэм къинэжьыгъ», джы ар «хымэ чІыгум мылэу егъэдыкъы». УсакІом зэриІоу, лъэпкъым «КъехъулІэгъэ шъхьакІор изы гъыбзэу, ГужьыдэкІ-гухахъоу Іупэм телъ», «Шъхьафитныгъэу гъашІэм зылъыхъугъэр, Ымыгъотзэ… Ар хэхэс джы, джары цІэу фэхъугъэр». Арэу щытми, «Неущрэ мафэм насып къыхьынэу» мэгугъэ. А неущырэ мафэм пае сакъыныгъэм имардж зырегъэІэты: «Зыфэсакъыжь, тидунае Іае, Къыздехьы загъорэ уае…». УсакІомкІэ лъэпкъыр псаоу къэнагъэшъ, шыкур. Тыдэрэ чІыпІэ щыпсэурэ адыги – адыг, арышъ, тигумэкІи, тилыузи зэу, шІэгъэн фаеу тапэкІэ къэтыри зэу щытын фае. Тигупшысэ зэхэлъэу лъэпкъ Іофыгъохэм тызэдягупшысэмэ, шІэгъэн фаехэр зэдитхъухьэхэмэ, ахэм язэшІохын псынкІэ къытфэхъущт. Джары усакІом ушъый къызыкІытфишІырэр:
Ау тэ тисышъ хэкум, тичІыгужъы,
Ныкъылъфыгъэм тІапэ фэтщэин!
Тянэ шъыпкъэу тиІэм – ти Хэкужъы,
ЫІэ шъабэ тшъхьашъо къыщифэн!
УсакІом тыдэ щыІэ адыги зэрэшІэхэу, зэхахьэхэу хъуным, лъэпкъым фэгупшысэнхэм, лъэпкъ шІэжьыр агъэлъэшыным, лъэпкъ зэхашІэр агъэпытэным, къаІэтыным икъэлэмыпэ фегъэІорышІэ.
Дэрбэ Тимур илъэс зэкІэлъыкІохэм ихудожественнэ-эстетическэ кІуачІэкІи, исюжетнэ-тематическэ байныгъэкІи зиІэтзэ, зым адрэр ыужэу усэхэр, поэмэхэр, сценариехэр, пшысэ-пьесэхэр, повестэу «Намысым насыпыр къыдэкІо» зыфиІорэр, нэмыкІхэр зыдэт тхылъыбэ къыдигъэкІыгъ. Ар Урысые Федерацием итхакІохэм я Союз хэт, АР-м икъэралыгъо премие илауреат.