خاکت بر سر

ای ادهمِ¹ بی قرار خاکت بر سر
ای دور زوصلِ یار خاکت بر سر

در آرزویِ شبنمِ رحمت مردی
ای دانهٔ انتظار خاکت بر سر

___
1_نظراً این رباعی از میرزا ابراهیم ادهم آرتیمانی باشد.

???@adabvahekmat

فینال خیره کننده چه گوارا و سنوار - خبرآنلاین
https://www.khabaronline.ir/news/1972634/%D9%81%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%84-%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D9%87-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87-%DA%86%D9%87-%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7-%D9%88-%D8%B3%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1

گریهٔ شمع

لِلشَّیخِ حسین {رَحِمَهُ اللهُ} ¹

أبکي ولَمْ یَدرِ عُذّالي بُکایَ أمِنْ
خَوفي مِنَ النّارِ أمْ قُربي مِنَ الزَّلَلِ

کالشَّمعِ یَبکي ولایُدریٰ أعَبرَتُهُ
مِنْ حُرقَةِ النّارِ أمْ مِنْ فُرقَةِ العَسَلِ

«ترجمه»

می گریم و ملامتگرانِ من ، نمی دانند که گریه ام آیا از ترس آتش دوزخ است یا بر نزدیکی من به خطاها وگناهان.
مانند شمع که می گرید و دانسته نیست که آیا گریه اش از سوزش آتش است یا جدایی از عسل.

⚫️

بیت دوّم شعر فوق از ابراهیم بن یحیی بن عثمان غزّی است که در سال ۵۲۴ مابین مرو وبلخ درگذشته و در بلخ به خاک سپرده شده است. شعر غَزّی چنین است:

إنّي لَأشکُو خُطّوباً لا أعَیِّنُها
لِیَبْرأ النّاسُ مِنْ عُذرِي و مِنْ عَذَلي

کالشَّمعِ یَبکي ولایُدریٰ أعَبرَتُهُ
مِنْ صُحبَةِ النّارِ أمْ مِنْ فُرقَةِ العَسَلِ²

یعنی : من از کارها و سختیهای بزرگ شکوه می کنم ولی آنها را معیّن نکرده و نمی گویم چیست تا مردمان از عذرآوردن و ملامت کردن من آسوده شوند .
مانند شمع که می گرید و دانسته نیست که آیا گریه اش از همنشینی آتش است یا جدایی از عسل.

⚫️

شیخ سعدی در بوستان البتّه تعیین می کند که گریهٔ شمع از جدایی از عسل است آنجا که می گوید:

شبی یاد دارم که چشمم نخفت
شنیدم که پروانه با شمع گفت

که من عاشقم گر بسوزم رواست
تو را گریه و سوز باری چراست؟

بگفت ای هوادار مسکین من
برفت انگبین یار شیرین من

چو شیرینی از من به در می‌رود
چو فرهادم آتش به سر می‌رود

___

1_به نظرمراد از شیخ حسین، شیخ حسین بن عبد الصّمد حارثی (۹۱۸ق-۹۸۴ق)، پدر شیخ بهائی، ملقب به عزالدین، از علمای شیعی و اهل جبل عامل و از شاگردان شهید ثانی باشد.
2_در لغت نامهٔ دهخدا در احوال غزّی شاعر چنین آمده:
ابراهیم بن یحیی بن عثمان غزی .ابواسحاق کلبی اشهبی . شاعر عرب . در غزه از بلاد شام به سال ۴۴۱ هَ .ق . متولد و در سال ۴۸۱ وارد دمشق شد و در آنجا فقه آموخت و سپس از دمشق به بغداد رفت و چندی در مدرسه ٔ نظامیه بود، پس از آن بایران آمد و امرای کرمان و خراسان از جمله ناصرالدین مکرم بن علا وزیر کرمان را مدحت ها سرود. اشعار او در کتب معروف است و دیوانی دارد. ابراهیم به هفتادسالگی (در ۵۲۴) میان بلخ و مرو درگذشت و جسد او را به بلخ برده بخاک سپردند. (ابن خلکان و غیره ).
3_بدائع الحکم، نسخهٔ خطّی کتابخانهٔ مجلس مورّخ ۷۱۴ه‍ ق،به شمارهٔ ۱۴۷۲۸،برگ ۳۱

???@adabvahekmat

تعریف بلاغت در کلام امام به حقّ ناطق جعفربن محمّد الصّادق {علیهِ السّلام}

وقیلَ له {علیهِ السّلام} ما البلاغةُ ؟ فقال {علیهِ السّلام}: مَنْ عَرَفَ شَیئاً قَلَّ کلامُهُ فیهِ . وإنَّما سُمِّیَ البَلیغُ لأنَّهُ یَبْلُغُ حاجتَهُ بِأهوَنِ سَعیِهِ .¹

«ترجمهٔ حدیث شریف»

وبه ایشان گفته شد که بلاغت چیست؟ فرمودند: هر که چیزی را شناسد سخنش دراو اندک باشد .و وی را بلیغ نامیده اند بدین سبب که با اندک کوششی به حاجتش می رسد.

___
1_تُحَفُ العُقولِ عن آلِ الرّسول ،أبي محمّد الحسن بن علیّ بن الحسین بنِ شعبةِ الحرّاني ،به تصحیح علی اکبرغفّاری ،تهران ،کتابفروشی اسلامیّه ،صفحهٔ ۳۷۷

???@adabvahekmat