عبادتِ نیمه ی شعبان

( شب برات)

از بیاناتِ فقیه النفس، محدث جلیل، حضرت الاستاذ «مولانا مفتی سعید احمد صاحب پالن پوری» رحمه الله، شیخ الحدیث و صدر المدرسین سابق دارالعلوم دیوبند.

در رابطه به پانزدهم شعبان چهار مسئله (عمل)  درست است:

اول: در آن شب هر چقدر که الله سبحانه و تعالی توفیق بدهد همان اندازه در منزل به طور انفرادی عبادت نمودن، اما ما این شب را شبی شلوغ و پُر شور و شوق درست کردیم. در مساجد و قبرستان ها جمع شده و مشغول خوردن و آشامیدن هستیم و سروصدا براه می اندازیم ، همه‌ی اینها نادرست است، هیچ اصل و ریشه ای ندارند. در این شب نماز های نفل خوانده شود، اما تمامِ شب لازم نیست، هر چقدر که الله تعالی توفیق بدهد در خانه بخواند، این عمل انفرادی  است اجتماعی  نیست.

دوم: روز بعد (پانزده شعبان) روزه بگیرد، در این روز ،روزه گرفتن مستحب است.

سوم: در این شب برای خود و برای امواتِ خود (کسانیکه از دنیا رفتند) و برای تمامِ امت دعای مغفرت نماید برای این کار به قبرستان رفتن لازم نیست، در این شب  رسول الله صلی الله علیه وسلم به قبرستان تشریف برده اند اما  تنها و مخفیانه تشریف بردند  حضرت عائشه رضی الله تعالی عنها به طور اتفاقی با خبر شدند.
  همچنین نبی کریم صلی الله تعالی علیه وسلم به امت خود در هیچ روایتی این دستور را نداده اند که در این شب به قبرستان بروند. برای همین کار های تماشایی ای که در مناطق ما در این شب صورت می‌گیرد،همه آنها نادرست است.

چهارم: در این شب اگر در بین دو نفر ناراحتی و دشمنی یا اختلافی وجود داشته باشد  آن دونفر در این شب باهم دیگر صلح و آشتی نمایند، اگر صلح و آشتی نکنند آنها بخشوده نمی‌شوند.

این چهار عمل در این شب از احادیثِ ضعیف ثابت شده است. و به احادیثِ ضعیف زمانی عمل نمیشود که حدیثِ صحیح موجود باشد. در مقابل حدیثِ صحیح، حدیث ضعیف قابل قبول نیست، اما اگر در مسئله ای فقط حدیثِ ضعیف باشد در مقابلش حدیثِ صحیحی نباشد. در این صورت به حدیثِ ضعیف عمل می‌شود. و تنها  همین مسئله نیست.  خیلی از مسائل شرعی هستند که احادیثِ شان ضعیف اند، و از احادیثِ ضعیف مسائل شرعی ثابت می شوند، مثلاً: نمازِ صلاة التسبیح ، یازده روایت دارد و همه ای روایات ضعیف هستند، اما از زمانِ سلف (صحابه‌ای کرام) خواندن صلاة التسبیح رائج است.
البته از حدیثِ ضعیف، واجب و سنت بودن عملی ثابت نمیشود. مستحب بودنش ثابت می‌شود، لذا خواندن ِ نماز صلاة التسبیح مستحب است. همین طور احادیثی که در باره ای اعمال نیمه ی شعبان روایت شده است ، ضعیف هستند. اما از آنها مستحب بودن اعمال ثابت می‌شود. پس در این احادیث همین چهار اعمالِ فوق الذکر مستحب می باشند.
شبِ براءت (نیمه شعبان) اعمالِ آن و فضائل آن را بی اصل و بی بنیاد دانستن، درست نیست.
البته مصداقِ آیه ای سومِ سوره مبارکه دخان، («إنا أنزلناه في لیلة مبارکة») شب براءت ( نیمه ی شعبان) نیست ، مصداقِ آن «شبِ قدر» است، چرا که قرآن در شبِ قدر نازل شده است.

✍مترجم: حنیف القاسمي
خادمِ: حضرت پالن پوری رح فداه نفسی
۱۴/۸/۱۴۴۱ھ روز چهارشنبه

زیارت قبور این شب را باید به همان درجه ای گذاشت که از آنحضرت صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ثابت است تا این عمل به منکر و گناه مبدل نشود.
شیخ الاسلام حضرت مولانا مفتی محمد تقی عثمانی مدظله می فرماید:
«از حدیث باب حضرت عائشه رضی الله عنها رفتن رسول خدا صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ در شب برائت به «جنة البقیع» معلوم می گردد که دلیلی برای رفتن به گورستان در شب برائت می باشد. ولی از آنجایی که مداومت آنحضرت صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بر این عمل ثابت نیست، اینکار را به درجۀ سنت مستمره قرار دادن نیز درست نمی باشد. لذا اگر کسی گاه گاهی برود اشکالی ندارد. (درس ترمذی:ج2 ص581)

(( بدعات و منکرات شب برائت ))

(1) ـ  گرد آمدن عوام برای شب بیداری در مسجد، جمع کردن مردم به وسیلۀ اطلاعیه ها و اشتهارات.
(2) ـ  بجا آوردن نوعی خاصی از نماز در شب برائت. مثلاً با استناد به یک روایت موضوع و ساختگی، ادای صد رکعت نماز (به شکل و کیفیت) خاص. (درس ترمذی:ج2 ص579)
(3) ـ  حلوا پختن برای شب برائت به شکل التزامی، و اعتقاد به اینکه هر کس آن را نپزد از فضیلت شب برائت محروم می شود.
(4) ـ عقیده داشتن به اینکه ارواح فوت شدگان این شب به خانه های شان بر می گردند.
(5) ـ جشن گرفتن، چراغان نمودن قبرستان، و اجتماع دسته جمعی مردم در قبرستان در شب برائت.
(6) ـ  ضروری دانستن پختن نوعی از غذا در این شب.
(7) ـ آتش بازی در شب برائت.
 ...................
?مولف: متکلم اسلام حضرت مولانا محمد الیاس گهمن مدظله
✍ترجمه: محمد ابراهیم تیموری
۶ شعبان ۱۴۳۹ قمری

(7) ـ  شیخ الاسلام حضرت مولانا مفتی محمد تقی عثمانی دامت برکاتهم می فرماید:
«در مورد شب برائت روایات زیادی روایت شده است که اغلب آنها را علامه سیوطی رحمه الله در «الدُّر المنثور» گرد آورده است... با وجود ضعیف بودن این روایات، اهتمام ورزیدن به عبادت در شب برائت بدعت نیست؛ زیرا اولاً تعدُّد روایات و حیثیت مجموعی آنها دلالت دارد که فضایل لیلة البراءة بي اصل نيست. ثانياً تعامُل و اهتمام اُمت بر عبادت و شب بيداری در ليلة البراءة همواره وجود داشته است، و اين قاعده بارها گذشته است که هر حدیث ضعیفی که مؤيد به تعامل باشد مقبول و پذیرفته خواهد بود. لهذا فضلیت لیلة البراءة ثابت است، و تلاش افراد ظاهرپرست که فقط با توجه به ضعف اسناد می کوشند فضیلت آن را بی اساس قرار دهند درست نیست». (درس ترمذی: ج2 ص 579)

(( روزۀ پانزدهم شعبان ))

از حضرت علی رضی الله عنه روایت شده که رسول خدا صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فرمودند:
«إِذَا كَانَتْ لَيْلَةُ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ، فَقُومُوا لَيْلَهَا وَصُومُوا نَهَارَهَا، فَإِنَّ اللَّهَ يَنْزِلُ فِيهَا لِغُرُوبِ الشَّمْسِ إِلَى سَمَاءِ الدُّنْيَا، فَيَقُولُ: أَلَا مِنْ مُسْتَغْفِرٍ لِي فَأَغْفِرَ لَهُ أَلَا مُسْتَرْزِقٌ فَأَرْزُقَهُ أَلَا مُبْتَلًى فَأُعَافِيَهُ أَلَا كَذَا أَلَا كَذَا، حَتَّى يَطْلُعَ الْفَجْرُ».
(سنن ابن ماجه: رقم الحدیث 1388، شعب الایمان للبیهقی: ج3 ص378)
ترجمه: چون پانزده شعبان فرا رسد، شبش را به عبادت بگذرانید و روزش را روزه بگیرید، زیرا خداوند متعال از غروب آفتاب (تا صبح صادق، فرشته ای خاص را) بر آسمان دنیا نازل می فرماید که (از طرف خدا) ندا می کند که: آیا بخشایش خواهنده ای هست تا او را ببخشم، آیا روزی طلب کننده ای هست تا او را روزی دهم، آیا مصیبت زده ای هست تا او را نجات بخشم، آیا چنین و چنان کسی هست؟... این اعلان خداوندی تا صبح صادق جاری می باشد.
قلت: اسناده ضعیف والضعیف یعمل به فی فضائل الاعمال، راجع للتفصیل الی کتابی «فضائل اعمال اور اعتراضات کا علمی جائزه». 
در این روایت، روزه پانزدۀ شعبان بیان شده است و قبلاً گفته شده که حضرت رسول الله صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ در ماه شعبان به کثرت روزه می گرفتند و همچنین آنحضرت صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ایام بیض یعنی سیزده، چهارده و پانزده هر ماه را نیز روزه می گرفتندکه روزۀ تاریخ پانزدهم شعبان نیز در آن شامل می گردد. از این جهت بعض علماء روزۀ روز پانزده شعبان را مستحب قرار داده اند، ولی نباید آن را سنت یا ضروری دانست.
صدر المفتیین دار العلوم دیوبند، مفتی عزیز الرحمن رحمه الله می فرماید:«روزه پانزده شعبان مستحب است. اگر کسی روزه بگیرد ثواب می یابد و اگر روزه نگیرد، هیچ اشکالی ندارد». (فتاوی دار العلوم دیوبند: ج6 ص 309)


(( رفتن به قبرستان در شب برائت ))

از حضرت عائشۀ صدیقه رضی الله عنها مروی است که:
عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: فَقَدْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَيْلَةً فَخَرَجْتُ، فَإِذَا هُوَ بِالبَقِيعِ، فَقَالَ: أَكُنْتِ تَخَافِينَ أَنْ يَحِيفَ اللَّهُ عَلَيْكِ وَرَسُولُهُ، قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ، إِنِّي ظَنَنْتُ أَنَّكَ أَتَيْتَ بَعْضَ نِسَائِكَ، فَقَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يَنْزِلُ لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ إِلَى السَّمَاءِ الدُّنْيَا، فَيَغْفِرُ لأَكْثَرَ مِنْ عَدَدِ شَعْرِ غَنَمِ كَلْبٍ.
(جامع الترمذي: رقم الحديث 739)
ترجمه: شبی آنحضرت صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ را نزد خود نیافتم (و در جستجوی او بیرون رفتم و) ناگاه او را در جنة البقیع  یافتم. آنحضرت صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فرمودند: آیا می ترسی که خدا و رسولش بر تو ستم کنند؟ عرض کردم: ای رسول خدا !
گمان بردم شاید پیش یکی دیگر از همسرانت تشریف برده اید. آنحضرت صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فرمودند: خداوند در شب نیمۀ شعبان به آسمان دنیا رحمات خاص نازل می فرماید و به اندازۀ تعداد موهای گوسفندان قبیله کلب، بندگان خود را می آمرزد.

از این روایت معلوم شد که پیامبر علیه السلام در شب برائت به قبرستان تشریف بردند ولی مداومت آنحضرت بر اینکار ثابت نیست. از این جهت نباید اینکار را سنت مستمره و دایمی دانست، بلکه اگر کسی گاهی در شب برائت بخاطر زیارت قبور به گورستان برود اشکالی ندارد. ولی اهتمام و التزام ورزیدن به آن، لازم دانستن آن، و حضور در گورستان را جزو ارکان این شب قرار دادن از منکرات است. حضور دسته جمعی بر سر قبور، جشن و چراغان نمودن برآن و غیره در این شب بدعت هستند. اینکارها نه تنها که مستحب نیست بلکه گناه نیز خواهد بود.

تذکر: از این حدیث بر می آید که در شب برائت، اسامی متولدین و متوفیان آن سال نوشته می شود، حالآنکه این امور قبلاً در لوح محفوظ نوشته شده اند، پس مراد از نوشتن آنها در این شب چیست؟
جواب این است که مراد از نوشتن آنها در این شب، آن است که اسامی آن اشخاص از لوح محفوظ فهرست گرفته می شود و به فرشتگان مربوطه واگذار می گردد. والله اعلم بالصواب. 

(( حدیث چهارم: ))

پیامبر صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فرمودند:
أَتَانِي جِبْرِيلُ عَلَيْهِ السَّلَامُ، فَقَالَ: هَذِهِ اللَّيْلَةُ لَيْلَةُ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ وَلِلَّهِ فِيهَا عُتَقَاءُ مِنَ النَّارِ بِعَدَدِ شُعُورِ غَنَمِ كَلْبٍ، لَا يَنْظُرُ اللهُ فِيهَا إِلَى مُشْرِكٍ، وَلَا إِلَى مُشَاحِنٍ، وَلَا إِلَى قَاطِعِ رَحِمٍ، وَلَا إِلَى مُسْبِلٍ، وَلَا إِلَى عَاقٍّ لِوَالِدَيْهِ، وَلَا إِلَى مُدْمِنِ خَمْرٍ.
(شعب الايمان للبيهقي: رقم الحديث3556، الترغيب والترهيب للمنذري: رقم الحديث 1547)
ترجمه: جبريل علیه السلام نزد من آمد و گفت امشب پانزدهم شعبان است. در این شب خداوند به تعداد موهای گوسفندان قبیله كَلْب، انسانها را از جهنم رها می سازد. ولی به سوی مشرک، کینه توز، قاطع رحم، اسبال کنندۀ ازار، نافرمان پدر و مادر و معتاد به شراب به دیدۀ رحمت نمی نگرد.
برای روایات بیشتر به کتاب «شب برائت کی فضیلت» نوشتۀ مولانا نعیم الدین رجوع شود. این کتاب از روی اینترنت نیز قابل دانلود می باشد.

(( شب برائت در نظر اکابر اُمت ))

(1) ـ  تابعی جلیل القدر حضرت عطاء بن یسار رحمه الله می فرماید:
مَا مِنْ لَيْلَةٍ بَعْدَ لَيْلَةِ الْقَدْرِ أَفْضَلُ مِنْ لَيْلَةِ النِّصْفِ من شَعْبَانَ. (لطائف المعارف: ابن رجب حنبلی، ص 151)
ترجمه: بعد از شب قدر، هیچ شبی از شب نیمۀ شعبان افضل تر نیست.

(2) ـ  علامه ابن رجب حنبلی رحمه الله می فرماید:
لَيْلَةِ النِّصْفِ من شَعْبَانَ كَانَ التَّابِعُوْنَ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ كَخَالِدِ بْنِ مَعْدَانَ وَمَكْحُوْلٍ وَ لُقْمَانَ بْنِ عَامِرٍ وَ غَيْرِهِمْ ،يُعَظِّمُوْنَهَا وَ يَجْتَهِدُوْنَ فِيْهَا فِي الْعِبَادَةِ وَ عَنْهُمْ أَخَذَ النَّاسُ فَضْلَهَا وَ تَعْظِيْمَهَا. (لطائف المعارف، ابن رجب حنبلی: ص151)
ترجمه: تابعین اهل شام، امثال امام خالدبن مَعْدَان و امام مَكْحُوْل، امام لقمان بن عامر و غیره تابعین بزرگوار رحمة الله علیهم شب نیمۀ شعبان را تعظیم نموده و در این شب به عبادت می کوشیدند. مردم فضیلت و تعظیم شب برائت را از ایشان اخذ کرده اند.

(3) ـ  امام محمد بن ادریس شافعی رحمه الله می فرماید:
وَبَلَغَنَا أَنَّهُ كَانَ يُقَالُ: إنَّ الدُّعَاءَ يُسْتَجَابُ فِي خَمْسِ لَيَالٍ فِي لَيْلَةِ الْجُمُعَةِ، وَلَيْلَةِ الْأَضْحَى، وَلَيْلَةِ الْفِطْرِ، وَأَوَّلِ لَيْلَةٍ مِنْ رَجَبٍ، وَلَيْلَةِ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ... وَأَنَا أَسْتَحِبُّ كُلَّ مَا حُكِيَتْ فِي هَذِهِ اللَّيَالِيِ مِنْ غَيْرِ أَنْ يَكُونَ فَرْضًا.
(كتاب الام للشافعي: ج1 ص231، العبادة ليلة العيدين، السنن الكبرى للبيهقي: ج3 ص319)
ترجمه: بزرگان گفته اند که دعاء در پنج شب زودتر قبول می شود: شب جمعه، شب عید الاضحی، شب عید الفطر، اولین شب ماه رجب، و شب پانزدهم شعبان. و هرچه در مورد این شب بیان شده است من آنها مستحب می دانم نه فرض.

(4) ـ  علامه زین الدین بن ابراهیم مشهور به ابن نجیم مصری حنفی رحمه الله می فرماید:
وَمِنْ الْمَنْدُوبَاتِ إحْيَاءُ لَيَالِي الْعَشْرِ مِنْ رَمَضَانَ وَلَيْلَتَيْ الْعِيدَيْنِ وَلَيَالِي عَشْرِ ذِي الْحِجَّةِ وَلَيْلَةِ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ كَمَا وَرَدَتْ بِهِ الْأَحَادِيثُ وَذَكَرَهَا فِي التَّرْغِيبِ وَالتَّرْهِيبِ مُفَصَّلَةً.
( البحر الرائق لابن النجیم: ج2 ص56)
ترجمه: عبادت ده شب پایانی رمضان، و شب های دو عید، ده شب (اول) ذی الحجه، شب نیمۀ شعبان همانگونه که در احادیث وارد شده است و علامه منذری به تفصیل در «الترغیب والترهیب» آورده از مستحبات می باشد.

(5) ـ  خاتمة المحدثين حضرت علامه مولانا محمد انور شاه كشميري رحمه الله مي فرمايد:
اِنَّ هٰذِهِ اللَّيْلَةَ لَيْلَةُ الْبَرَاءَةِ وَصَحَّ الرِّوَايَاتُ فِي فَضّلِ لَيْلَةِ الْبَرَاءَةِ. (العرف الشذي: ج2 ص250) 
ترجمه: این شب، شب برائت است و روایات در مورد فضیلت شب برائت صحیح هستند.

(6) ـ  حکیم الامت مجدد ملت حضرت مولانا محمد اشرف علی تهانوی رحمه الله می فرماید:
«در مورد شب برائت، اینقدر درست و اصل است که شب و روز نیمۀ شعبان دارای عظمت و برکت می باشد». (بهشتی زیور حصۀ ششم ص 58)

(( شب برائت: فضائل، مسائل و بدعات ))

شب پانزده شعبان، شبی بسیار با فضیلت است. در احادیث مبارکه فضایل فراوانی برای آن وارد شده و اسلاف امت همواره قائل به فضیلت آن بوده اند.  
این شب را «شب برائت» می گویند؛ زیرا در این شب انسان های بی شماری به رحمت خداوندی از جهنم نجات می یابند.
مردم در مورد شب برائت دچار افراط و تفریط هستند. بعضیها به طور کلی منکر فضیلت آن اند و احادیثی که در فضیلت آن وارد شده را موضوع و ساختگی قرار می دهند، در حالی که بعض دیگر از مردم چنان قائل به فضیلت آن اند که برای به دست آوردن فضیلت آن مرتکب بدعات و رسومات خودساختۀ بی شماری می شوند و به عنوان عبادت، منکراتی را انجام می دهند که الامان والحفیظ.
نظر معتدل در این مورد این است که فضیلت این شب ثابت است، اما نه به درجۀ فرض و واجب بلکه مستحب می باشد. بنابرین نه انکار فضیلت آن درست است و نه اعمال و عبادات این شب را در درجۀ فرض و واجب قرار دادن صحیح می باشد.

(( فضایل شب برائت از روی احادیث شریف ))

در مورد فضیلت شب برائت احادیث فراوانی روایت شده است. گرچه بعضی از این احادیث به اعتبار سند ضعیف اند، ولی چونکه در باب فضایل، احادیث ضعیف نیز قبول می شود (برای تفصیل، کتاب بنده «فضایل اعمال اور اعتراضات کا علمی جائزه» ص: 12و13 ملاحظه شود) و همچنین کثرت روایات و اسناد، ضعف حدیث را از بین می برد، و علاوه برآن تعامل امت و عمل پیرا بودن سلف صالح به قیام (عبادت) این شب نیز دلیل است که این احادیث شریف مقبول می باشند و اصل شب برائت ثابت است. چند احادیث شریف در ذیل روایت درج می شود:

((حدیث اول:))

از حضرت عائشه رضی الله عنها مروی است که شبی رسول خدا صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ارشاد فرمودند: أَتَدْرِينَ أَيَّ لَيْلَةٍ هَذِهِ؟ قُلْتُ: اللهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: هَذِهِ لَيْلَةُ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ، إِنَّ اللهَ عَزَّ وَجَلَّ يَطْلُعُ عَلَى عِبَادِهِ فِي لَيْلَةِ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فَيَغْفِرُ لِلْمُسْتَغْفِرِينَ، وَيَرْحَمُ الْمُسْتَرْحِمِينَ، وَيُؤَخِّرُ أَهْلَ الْحِقْدِ كَمَا هُمْ.
قال الامام البيهقي: هَذَا مُرْسَلٌ جَيِّدٌ.
ترجمه: (ای عائشه!) آیا می دانی امشب چه شبی است؟ عرض کردم: خدا و رسولش بهتر می دانند. آنحضرت صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فرمودند: این پانزدهمین شب شعبان است. در این شب خداوند بر بندگانش به نگاه رحمت می بیند، استغفار کنندگان را می بخشد و بر رحمت جویندگان رحمت می کند، و کینه توزان را به حال خود رها می نماید.
(شعب الايمان للبيهقي: رقم الحديث 3554، جامع الاصول للسيوطي: رقم 7265،  كنز العمال: رقم الحديث 7450)

(( حدیث دوم: ))

عن ابی بکر الصدیق عن النبی صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قال: يَنْزِلُ اللهُ إِلَى السَّمَاءِ الدُّنْيَا لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فَيَغْفِرُ لِكُلِّ شَيْءٍ إِلَّا رَجُلٍ مُشْرِكٍ أَوْ فِي قَلْبِهِ شَحْنَاءُ.(شعب الايمان للبيهقي: رقم الحديث3546 ، مجمع الزوائد للبيهقي: 12957)
قال البيهقي: رواه البزار وفيه عبدالملك بن عبد الملك ذكره ابن ابي حاتم في الجرح والتعديل ولم يضعفه وبقية رجاله ثقات.
(مجمع الزوائد للبیهقی: تحت الرقم 12957) قال المنذری: استاده لاباس به. ( الترغیب والترهیب: تحت الرقم 4190)
ترجمه: از حضرت ابوبکر صدیق رضی الله عنه روایت است که حضرت رسول الله صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فرمودند: خداوند در شب پانزده شعبان به آسمان دنیا نظر رحمت می نماید و همه را می بخشاید، بجز کسی که به خدا شرک بورزد یا (نسبت به مسلمانی) در دل کینه داشته باشد.

(( حدیث سوم: ))

وَعَنْ عَائِشَةَ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «هَل تدرين مَا هَذِه اللَّيْل؟» يَعْنِي لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ قَالَتْ: مَا فِيهَا يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ: «فِيهَا أَنْ يُكْتَبَ كلُّ مَوْلُودٍ مِنْ بَنِي آدَمَ فِي هَذِهِ السَّنَةِ وَفِيهَا أَنْ يُكْتَبَ كُلُّ هَالِكٍ مِنْ بَنِي آدَمَ فِي هَذِهِ السَّنَةِ وَفِيهَا تُرْفَعُ أَعْمَالُهُمْ وَفِيهَا تَنْزِلُ أَرْزَاقُهُمْ».
(مشكوة المصابيح: رقم الحديث 1305)
ترجمه: حضرت عائشه رضی الله عنها از حضرت رسول اکرم صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ روایت می کند که رسول خدا صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فرمودند: (ای عائشه!) آیا می دانی در این شب یعنی پانزده شعبان چه واقع می شود؟ عائشه رضی الله عنها عرض نمود: ای رسول خدا ! چه واقع می شود؟ آنحضرت فرمودند: در این شب اسم تمام انسان های که در این سال پیدا می شوند و تمام کسانی که در این سال می میرند نوشته می شود. در این شب، اعمال بنی آدم بالا برده می رود و رزق مقررۀ انسانها فرستاده می شود.

**.•:｡⏤‌★

?گفته‌های مرواریدی ﴿۴۰﴾

??دوربین مدار بسته

?﴿مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ۸۱۝﴾[ق: ۱۸] ۔**

?«هیچ سخنی را بر زبان نمی‌آورد، مگر اینکه نزدش مراقبی حاضر (و آماده نوشتن) است» ۔

?دوربین‌های مخفی و مدار بسته الهی، در همه ساعات شبانه روز، و در همه‌جا و در همه‌حال، از ما تصویر می‌گیرند و ثبت می‌کنند ۔ حواسمان باشد ما را زیر نظر دارد غافل نباشیم! از هر کاری که در پنهان انجام می‌شود، ولی از آنجام آشکار آن خجالت می‌کشیم، بپرهیزیم ۔

**.•:｡⏤‌★

?گفته‌های مرواریدی ﴿۳۹﴾

??کوچکی و بزرگی

?﴿وَمَنۡ أَعۡرَضَ عَن ذِكۡرِي فَإِنَّ لَهُۥ مَعِيشَةٗ ضَنكٗا وَنَحۡشُرُهُۥ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ أَعۡمَىٰ۴۲۱۝﴾ [طه: ۱۲۴] ۔**

?ترجمه: «و هر كس از ياد من روی گردان شود، در حقيقت، زندگىِ تنگ [و سختى‏] خواهد داشت، و روز رستاخيز او را نابينا محشور مى‏كنيم» ۔

?پیمودن راه دراز «خاک» تا «خدا» با بال نماز و پرواز عشق میسر است، در آستان خدا هرکه خاضع‌تر و بنده‌تر است، مقرب‌تر و کامل‌تر است ۔ تا «بنده» نشویم «آزاده» نمی‌شویم و...

?تا کوچک نشویم به عظمت و بزرگی نمی‌رسیم ۔

**.•:｡⏤‌★

?گفته‌های مرواریدی ﴿۳۸﴾

??دل و دیده

?﴿وَلَا تَقۡفُ مَا لَيۡسَ لَكَ بِهِۦ عِلۡمٌۚ إِنَّ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡبَصَرَ وَٱلۡفُؤَادَ كُلُّ أُوْلَٰٓئِكَ كَانَ عَنۡهُ مَسۡ‍ُٔولٗا۶۳۝﴾[الإسراء: ۳۶]**

?«و از آنچه به آن علم نداری، پیروی نکن، بدون شک گوش و چشم و دل، هر یک از این‌ها از آن باز خواست خواهند شد» ۔

?دو طفل معصوم «دل» و «دیده» را به حال خودشان رها مکن، که یا گم می‌شوند، یا به‌دامن غریبه‌ها می‌افتند ۔ دل را از محبت خدا پر کنیم، تا جایی برای محبت شیطان نماند ۔

**.•:｡⏤‌★

?گفته‌های مرواریدی ﴿۳۷﴾

??تا رسیدن به قله...

?﴿وَٱلۡعَصۡرِ١۝ إِنَّ ٱلۡإِنسَٰنَ لَفِي خُسۡرٍ٢۝ إِلَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلۡحَقِّ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلصَّبۡرِ٣۝﴾ [العصر: ۱-۳] ۔**

?ترجمه: «سوگند به عصرِ [غلبه حقّ بر باطل‏]، كه واقعاً انسان در زیانکاری است مگر كسانى كه ایمان آورده‌اند و كارهاى شايسته كرده و همديگر را به حقّ سفارش و به شكيبايى توصيه كرده‏اند» ۔

?خوب بودن، دست یافتن به «قله» است ۔ بد بودن، حرکت به‌سمت دره و باتلاق است ۔ آنچه هنر است، دست یابی به قله و صعود به ارتفاعات کمال است نه غلتیدن به دره‌های هولناک معصیت!

**.•:｡⏤‌★

?گفته‌های مرواریدی ﴿۳۶﴾

??پرونده

?﴿وَجَعَلۡنَا ٱلَّيۡلَ لِبَاسٗا۰۱۝ وَجَعَلۡنَا ٱلنَّهَارَ مَعَاشٗا١١۝ وَبَنَيۡنَا فَوۡقَكُمۡ سَبۡعٗا شِدَادٗا۲۱۝﴾ [النبأ: ۱۰-۱۲] ۔**

?ترجمه: «و شب را [براى شما] پوششى قرار داديم ۔ و روز را [براى‏] معاش [شما] نهاديم ۔ و بر فرازِ شما هفت [آسمان‏] استوار بنا كرديم» ۔

?گذشت شب و روز و سپری شدن هفته‌ها و ماه‌ها، برای ما «پرونده» و «کارنامه» تشکیل می‌دهد ۔ کارنامه سال گذشته را مرور کنیم، تا چهره جان و صورت رفتار خویش را«آینه اعمال» خود بنگریم در فرصت باقی مانده، چه باید کرد که «بهترین کار» باشد؟؟