فراخوان همکاری با آبانگاه

به دعوت جشنوارهٔ اندیشمندان و دانشمندان جوان، در کنار اهالی دوست‌داشتنی محیط زیست ایران

۱۸ شهریور ۱۴۰۳
@abangah_studio

هنر اهلی کردن سیل در ایران

امید شمس
۱۳ شهریور ۱۴۰۳
@abangah_studio

در ایران، خشک‌سالی و سیل توأمان‌اند.
ایران سرزمینی خشک و درعین‌حال سیل‌خیز است. خشک‌سالی و سیل همزادان تاریخی ایران‌اند و طی هزاره‌ها پی‌درپی در ایران رخ داده‌اند و هنوز هم رخ می‌دهند. همایندی این دو از هم‌نشینی کوهستان و بیابان در ایران سرچشمه می‌گیرد.

سیل نفرین نیست!
سیل وحشی و پرخروش و سرکش است؛ اما خاک غنی و حاصلخیز کوهستان را می‌روبَد و آن را فرسنگ‌ها دورتر، بر سینۀ دشت و بیابان می‌گسترد. این «خاکسازی» زیست جانوری و گیاهی و یکجانشینی انسان در ایران را ممکن کرده است.

ما سیل را اهلی کرده بودیم.
سیل سیراب می‌کند. از هزاره‌ها پیش، ما، ساکنان تشنۀ فلات ایران، دریافته بودیم که اگر سیل‌ها را رام کنیم، می‌توانیم آب به‌دست بیاوریم، یکجانشین شویم و تمدن بسازیم. ولی ما از رام کردن فراتر رفتیم: ما سیل را اهلی کرده بودیم.
@abangah_studio

اهلی کردن با رام کردن فرق دارد.
اهلی کردن یعنی خانگی کردن، دست‌آموز کردن و ایجاد کردن رفتار پایدار در چیزی برای سازگاری با زندگی انسان. ولی رام کردن یعنی آموزش دادن به قصد فرمان‌بردار کردن. اهلی کردن فقط مختص حیوان و گیاه نیست. آتش و آب را هم می‌شود اهلی کرد.

ثروت بی‌قیمت ایران: آبرفت درشت‌دانه!
در ایران، جریان هزاران‌سالۀ سیل پدیدۀ زمین‌شناختیِ کم‌نظیری ساخته: بادبزن‌های آبرفتی. ایرانیان دریافته بودند که برپا کردن سکونتگاه بر این بادبزن‌ها و نگهداشت آب در آبرفت‌های درشت‌دانۀ آنها خردمندانه‌ترین شیوۀ زیست و نگهداشت آب در فلات ایران است.

پردۀ نخست: از کوهستان به کشتزار سیلابی
حماسۀ اهلی کردن سیل چهار پرده داشت. نخست رام کردن سیلِ وحشی کوهستان: در تنگه‌های مناسب بر سیل سد می‌بستند و در راه آن باغستان و کشتزار و جوی می‌ساختند تا سیل آهسته‌آهسته به‌آرامی بر زمین بگسترد و آب و گلِ حاصلخیزش را به زمین بدهد.
@abangah_studio

پردۀ دوم: از کشتزار سیلابی به آبخوان
سیل که در کشتزار سیلابی فرومی‌نشست، کم‌کم فرصت می‌یافت تا به اعماق خاک نفوذ کند و لایه‌های آبرفت‌ درشت‌دانه را آبدار کند. کارکرد ویژۀ سیل در ایران همین بود: تغذیۀ آبخوان.

پردۀ سوم: از آبخوان به کاریز
آبخوان سدی زیرزمینی بود که آب با کم‌ترین هزینه خنک و پاکیزه نگه می‌داشت. ما، طی بیش از دو هزاره، مجموعه‌ای سترگ و بینِ نسلی از دانش و فن و قانون و آداب‌ورسوم را پدید آوردیم تا با قنات به آب انباشته در آبخوان نقب بزنیم. قنات حلقه‌ای از زنجیرۀ اهلی کردن سیل است.

پردۀ چهارم: از کاریز به آبادی و کشتزار
آب که از مظهر قنات بیرون می‌آمد زلال بود. می‌شد آن را نوشید، در آب‌انبارش انباشت، در سایۀ یخچال از آن یخ استحصال کرد، حمام و باغ و آسیاب برپا کرد و سرانجام، روانۀ کشتزارهای پایین‌دستش کرد. حالا دیگر سیلِ گل‌آلود اهلی شده بود.
آیا ما دوباره سیل‌های ایران را وحشی کرده‌ایم؟

اگر می‌پسندید با دیگران در میان بگذارید.
@abangah_studio

?سلسله نشست‌های تخصصی بازآفرینی شهری:
شهر حساس به آب یا حساس به تشنگی؟
میراث آب در شهرهای تاریخی ایران

?برگزارکننده: دبیرخانه‌ی انتقال تجربیات بازآفرینی منطقه دو کشور

?زمان: پنجشنبه، اول شهریور ۱۴۰۳، ساعت ۱۰-۱۲
?درگاه ورود به تالار وبینار:
https://www.skyroom.online/ch/nosazibehsazi/bazafarini

از مجموعهٔ چاره‌های ساده
آبفشان یا پرلاتور

• آبفشان یا پرلاتور ساده‌ترین، مؤثرترین و ارزان‌ترین وسیله برای کاهش مصرف آب است. آبفشان با اختلاط آب با هوا از مصرف آب می‌کاهد، بی‌آنکه در حجم ستون آب تغییری بدهد.

• آبفشان جریان آب را نرم و سبک و یکنواخت می‌کند، فشار اضافی را مهار می‌کند و نمی‌گذارد آب به اطراف بپاشد. آبفشان‌ها انواع گوناگونی دارند: ضدسرقت (برای مکان‌های عمومی)، رزوه‌بیرون و رزوه داخل، هوادهنده، ضد رسوب، مفصلی، سکه‌ای، با زاویۀ خروجی متغیر. پاشش آب در آبفشان‌ها گوناگون است: مخلوط آب و هوا، جریان آرام، جریان ملایم، بارانی، میکادو، پودری.

• هر از گاهی باید آبفشان را باز کرد و با مسواک و مخلوط آب و سرکه رسوب‌زدایی کرد.

• در ایران، میانگین آب خروجی شیرآلات ۱۰ تا ۱۵ لیتر در دقیقه است. آبفشان این مقدار را به ۲ تا ۶ لیتر کاهش می‌دهد. در بازار ایران، مقدار خروجی آب آبفشان‌‌ها معمولاً ثابت است: ۲ یا ۳ یا ۶ لیتر در دقیقه، یا به‌تازیگی آبفشان‌های بسیارکاهنده با خروجی آب پودری ۱/۰ یا ۲/۰ یا ۶/۰ لیتر در دقیقه. اما آبفشان‌هایی هم هست که خروجی متغیر دارند.

• به‌تازگی مقرر شده صدور «پایان کار ساختمان» در گرو نصب تجهیزات کاهندۀ مصرف آب باشد. آبفشان یکی از اینهاست.

دیگر کدام تجهیزات کاهندۀ مصرف آب را می‌شناسید؟
اگر می‌پسندید با دیگران در میان بگذارید.

#امید_شمس
#دفتر_معماری_آبانگاه
#معماری_سازگار_با_کم_آبی
#پرلاتور
#تجهیزات_کاهنده_مصرف_آب
#معماری_سازگار_با_کم_آبی
#بحران_آب
#معماری_پایدار
#چاره_های_ساده_برای_کاهش_مصرف_آب

آبفشان یا پرلاتور