پديدارشناسي آيات صيام در قرآن
"ایام معدودات"یا"شهر رمضان "؟
فرامرز معتمددزفولی
(کانال پدیدارشناسی قرآن)
@faramarzmotamad

چگونه به "ایام صیام" بیاندیشیم؟
۱-ماه رمضان آمده است .در این ماه با دورشدن از خوانش فقهی به پدیداری "ایام معدود"و "لیله الصیام" باز می گردیم.سنتی نیکو و عمیق که در حکمت کهن بشری و سنت معنویش جای داشته و در درون سنت دینی به ما به میراث رسیده است.این حکمت قدیم بر کف نفس و مراقبه و کنترل بدن تکیه داشته است.کمتر خوردن و کمتربه اشتها و خواهش های بدن آری گفتن !به سخن درست استاد ملکیان اخلاق هنگامی آغاز می شود که بتوانیم میان دایره توانایی های خود و انجام دادنی های خود فاصله اندازیم .هر چه انجام دادنی های ما کمتر از توانایی های ما باشد بیشتر به کنش اخلاقی نزدیک شویم. در جهان و فرهنگ و جامعه ای زیست می کنیم که بر بیشتر لذت چشیدن و بیشتر خدمت شیرینی ها بودن تاکید و تشویق می کند .استثمار طیبعت و آب و هوا و درخت و حیوان.ساده زیستی به سخره گرفته می شود و مصرفگرایی ستوده می شود. "صیام "در این "ایام شمرده شده" و "معدود" توصیه و تمرینی است به مهار زدن بر این میل ها و خواهش های بی حد و مرز .
@faramarzmotamd

پدیدارشناسی تکوینی قرآن
سوره فُصلت(جلسه چهل و هشتم :بخش دوم:وحی-نامه رسول الله)
فرامرزمعتمد

پدیدارشناسی تنزیلی
سوره بینه(جلسه سی و نهم: بخش اول)
فرامرز معتمد

پدیدارشناسی قرآن (جلسه سی و هشتم)
سوره شعراء(بخش دوم)
فرامرزمعتمد

پدیدارشناسی تنزیل قرآن
سوره شعراء(جلسه سی و هشتم)(بخش اول)
فرامرزمعتمد

پدیدارشماسی تنزیل قرآن
جمعبندی گونه شناسی :جلسه سی و یکم(اختتام دوره اول)
دکتر فرامرزمعتمد

۷-تفسیر پدیدارشناسانه چیست(سوره جن)؟برای مثال و در ادامه یکی از مواردی که به خوبی می توانیم به درک درست و روشنی از خوانش پدیدارشناسانه متن و انتظارات و نیز دست آورد آن راه ببریم خوانش سوره جن و نتیجه ای است که از چنین خوانشی برای خوانشگر و مخاطب می یابیم.
همانطور که می دانیم پریان و جنیان در فرهنگ جهان قدیم و نیز متن حضوری قاطع دارند و در قرآن برای مخاطب ،پیرامون آن سخن گفته می شود و از احوال آنها خبر داده میگردد.اما خوانش پدیدارشناسانه متن امکان فهم ما را از این پدیده به گونه ای روشمند بالا می برد.نخست به ما که در فرهنگ مدرن و تجربه گرا و پوزیتیوستی آن قرار داریم کمک می کند تا اسیر زیست جهان امروز نشویم و اخبار آنها را به سرعت رد و غیر تجربی ندانیم و دوم گرفتار تاویلات علم گرایانه امروزی نشویم و از درون فقه الغت (جن:پوشیده و پنهانی بودن)راه به نیروها و انرژی های طیبعت و یا موجودات و یا افراد ناشناس نبریم.از زیست جهان امروز روشمند فاصله بگیریم و سفری به زیست جهان متن بکنیم. چنانکه ما در این متن، پدیدارشناسانه با موجوداتی روبرو می شویم که از نارو آتش آفریده شده اند و نیز درک و اراده و عقیده دارند و می توانند اخبار را از آسمان بشنوند و مطلع شوند که برای آدمیان و زمینیان شری یا خیری مقرر شده است یا نه! چنانکه به همین نحو و از سویی هم این موجودات را بواسطه مقولات تفسیر سنتی در جزء مجردات و اجسام لطیف قرار ندهیم و بدانیم این هرمنوتیک مفسر سنتی است که بواسطه فلسفه و متافیزیک خود این موجودات را به فهم خود در می آورد و عقلی می کند و یا در چهارچوب روایی به حضورشان استمرار می دهد و باور به آنان را تایید می کند.
اما فابل ذکر است که روند پدیدارشناسی این عناصر در متن هرگز در گرو تایید و رد آنها و یا واقعی و غیر واقعی بودن آنها نیست!آنچه می جوییم به گونه پدیداری می یابیم،فهم و درک گوینده و مخاطبان متن و نسبت سنجی هایی است که از آنها برمی خیزد و در نسبت"الله" و مهار کردن جنیان و مثلا خبر از ناتوانی شان در استراق سمع از آسمان بواسطه شهاب ها و رصدشان می باشد.یعنی کنار زدن و مغلوب کردن آنها برای دریافت اخبار و نهایتا انحصاری شدن اطلاعات درست از طریق "وحی" است(شریک الله کسی نیست که او نه "ولد" و نه "صاحبه"دارد).اگر به یاد داشته باشیم متن با دو سوره معوذتین فلق و ناس بدرقه می شود.این دوسوره از مخاطب پناه بردن از رب را از شر جن و انس و مخلوقات و حاسدان و وسوسه کنندگان در صدور و سینه ها می طلبد.گونه ای خبر دادن از مخاطبان متن و گویی آغشتگی شان در فرهنگ جادو و سحر و خواستن فاصله گرفتن از آن و تحذیر و بیرون آمدن شان از تاریکی ها ست،که همان کارویژه خدای توحیدی و بطور نسبی عقلانی تر و اخلاقی تر شدن فرهنگ و قابل پیش بینی تر شدن آن می باشد.
در اینجا خوانشگر پدیدارشناس کوشش اش به درک این مناسبات جدید و در درون افق فرهنگی متن است.فهم و دریافت تحولات جایگاه جنیان در آسمان و نسبت آن با الله که کم کم در مرکز متن می نشیند،محل دنبال کردن مفسر پدیدارشناس است.متنی که"بینا خطوط" آن نیز همان درک مخاطبان عصر از جنیان و شیاطین و جایگاه آنان در زندگی و فرهنگ دینی شان است.فهمی که برای ما از درون "بینا متنیت" و بیناخطوط متن نیز قابل حصول و دستیابی است.اینجا همانگونه که ویتگنشتاین از معانی می گوید که چگونه در درون زمینه و بازی زبانی خود متعین می شوند، ما نیز در مواجهه با بازی زبانی جدیدی میان این عناصر و الوهیت در متن هستیم.جستن این بازی جدید معنایی، همان یافته ای است که پدیدارشناس از درون این سفر معنایی و افق گشایی متن می جوید و اطلاع از آن افزوده و حاصل خود ویژگی متن است.
همان گونه که در آغاز گفته آمد سقف یافته های پدیدارشناس همدلی و به معنای آنچه ماکس وبر در علوم انسانی می جست "تفهم" است.تفهم که حاصل آمده از نفوذ و رسوخ روشمند به افق فرهنگی متن است.افق و فرهنگی که در آن جنیان و شیاطین در آسمان در رفت و آمداند و اِنسیان پیوسته در ارتباط و مدد ستاندن از آنان هستند.البته ممکن است این سقف برای کسانی که پس از این همه ، از نو باز می پرسند :آیا این عناصر گفته آمده نهایتا از موجودات اند یا معدومات،هرگز اقناع کننده نباشد و حتی نیز کوتاه باشد و سرخورده از این سفر معنایی گردد!اما همین سقف کوتاه که پیش پدیدارشناس بس بلند است می دانیم کلید فهم درست و نزدیک را در کف ما نهاده است و ما را به باژگونه، نه در افق علمی زمانه و تاویل جویی غیر مربوط نگه داشته است و نه در افق سنت و واقع گرایی غیر انتقادی آن، اسیر و پا گیر کرده است.اما آنکه پدیدارشناس پس از بازگشت به افق مدرن خود با مقولات امروزین با این عناصر متن برخورد کند سخنی دیگر است و مقامی دیگر.مقامی که در فرایند پدیدارشناسی متن پیوسته می باید از آن دور شد و آگاهانه از آن پرهیز نمود.
@faramarzmotamad

پدیدارشناسی تنزیل قرآن
سوره جن:جلسه سی ام:(بخش دوم )
دکتر فرامرزمعتمد

پدیدارشناسی تنزیل قرآن
( سوره جن :جلسه بیست و نهم :بخش اول)
دکتر فرامرز معتمد