ሰዎች የሚናገሩትን ብቻ ሳይሆን የማይናገሩትንም አስተውል!
(Understand to what people don’t say)
(እ.ብ.ይ.)

ብዙ ጊዜ ሰው በንግግሩ ብቻ አይታወቅም፡፡ የሚናገረው ሌላ ማንነቱ ሌላ የሆነ ሰው እልፍ ነው፡፡ ሰው ከሚናገራቸው ይልቅ ድርጊቶቹ ናቸው የሰውየውን ማንነቱን የሚናገሩት፡፡ ቃል አሳሳች ነው፡፡ አፍ ወላዋይ ነው፡፡ ስሜታዊ ንግግር አይጨበጥም፡፡ ስብከት ብቻ ሰውን አይለውጥም፡፡ ቅዱስ ጳውሎስ ‹‹አትስረቅ እያልክ የምትሰብክ ትሰርቃለህን?›› የሚለው ለዚህ ነው፡፡ ተራ ዲስኩር የሰዉን ልኩን አያሳውቅም፡፡ የሰው ልኩ ያለው ድርጊቱ ላይ ነው፡፡ ድርጊቱ ከሃሳቡ የተወለደ ነው፡፡ የሰውን ሃሳብ ማወቅ አዳጋች ቢሆንም አስተዋይ ከሆንክ ግን ከንግግሮቹ መሃል ያልተናገራቸውንና ያልገለጣቸውን ስሜቶቹን በማንበብ ልትረዳው ትችላለህ፡፡

ብዙ ሰው የእሱን እውነት አምነህ እንድትቀበለውና እንድትረዳው የማያደርገው ጥረት የለም፡፡ እሱ ግን አንተን አንድ ሰከንድ አድምጦህ ሊገነዘብህ አይፈቅድም፡፡ የማያዳምጥ ሰው ማሳመንም ማመንም አይችልም፡፡ ፕሌቶ “ሪፐብሊክ” በተባለ ስራው ‹‹የማያዳምጡ ሰዎችን ማሳመን አትችልም (You can not persuade people who won’t listen)›› የሚለው ለዚህ ነው፡፡ የማያዳምጥ ሰው ቢናገርም ንግግሩ ውሃ አይቋጥርም፤ ቢሰማምም ከልቡ አያዳምጥም፡፡ ዲስኩሩ ከማሳመን ይልቅ ደካማ አስተሳሰቡን ያሳብቃል፡፡

ሰዎች ብዙ ጊዜ ከሚናገሩት ይልቅ የማይናገሩትን ናቸው፡፡ ከተነፈሱት ይልቅ ያልተነፈሱት ነው የነሱን ትክክለኛ ማንነት የሚገልፀው፡፡ ከሚናገሩት መሀል ያልተናገሩትን የምታሰብ ከሆነ የሰዎችን ትክክለኛ ማንነት ልትደርስበት ትችላለህ፡፡ ብዙ ሰዎች ከሚናገሩት በታች አልያም ከሚናገሩት በላይ ናቸው፡፡ የተናገሩትን እሱኑ በትክክል የሆኑ ማግኘት ከባድ ነው፡፡ ወይ ይጨምራሉ፤ ወይ ይቀንሳሉ፤ አልያም ያልሆኑትን ለመምሰል ይሞክራሉ፡፡

ታዋቂዋ አሜሪካዊ የፊልም ተዋናይት እና የቴሊቭዥን አቅራቢ እንዲሁም ኮሜዲያን የሆነችው ኤለን ዴጄነሬስ (Ellen Degeneres) ‹‹ሰዎች የማያዩትን አያለሁ፤ ሰዎች ትኩረት ያላደረጉበትን፣ ያልተረዱትንና ዋጋ ያልሰጡትን ለመረዳት እጥራለሁ፡፡ ለዚህ ይመስለኛል ኮሜዲያን የሆንኩት፡፡ ሰዎች በሚያዩትና በማያዩት መካከል ትንሽ ቦታ አለች፡፡ ያቺን ቦታ ነው እኔ የተጠቀምኩባት›› ትላለች፡፡ እውነት ነው! ሰዎች የማያዩትን ማየት፣ የማያስተውሉትን ማስተዋል፣ ትኩረት ያልሰጡበትን ትኩረት መስጠት የተለየ አዲስ ሃሳብ እንድትፈጥር የደርግሃል፡፡

ወዳጄ ሆይ.... ሮማዊው ፈላስፋ ሴኔካ ‹‹እኔ ሰውን በአዕምሮ እንጂ በዓይን አልለይም፡፡ ትክክለኛ ዳኛው እሱ ነውና (I do not distinguish by the eye, but by the mind, which is the proper judge of the man)››› የሚለው ሰውን ልትረዳው የምትችለው በነፍሱ መሆኑን አፅንኦት ሲሰጥ ነው፡፡ ዓይንና ጆሮህ በሚሰጡህ መረጃ ብቻ ታምነህ የሰውን ልኩን ልታውቅ አትችልም፡፡ ከቃሉ ጀርባ ያለው ስሜቱን፣ ለንግግሩ መግፍኤ የሆነው መንፈሱን፤ ለድርጊቱ መነሻ የሆነውን ሃሳቡን ለመረዳት ካልሞከርክ የሰውን ማንነት በቀላሉ አታገኘውም፡፡ ለዚህ ደግሞ ዋናው ዘዴ ራስን ማወቅ ነው፡፡ ለእያንዳንዱ ድርጊትህ መነሻ ሃሳብህንና አመለካከትህን ስታውቅ የአንተነትህን ቦታ ታገኘዋለህ፡፡ ራስህን ማወቅ የምትጀምረውም ለሰዎች ከምታሳየው ፌኩ አንተነትህ ጀርባ እውነተኛው አንተነትህን መረዳት ስትችል ነው፡፡ ከዛ በኋላ ነው ሌሎች ሰዎችን ከንግግራቸውና ከፊታቸው ባሻገር ያለውን ትክክለኛ መልካቸውን አጥርተህ ማየት የምትችለው፡፡

ቸር መረዳት!
ኢትዮጵያና ኢትዮያዊነት ለዘላለም ይኑሩ!
------------------
እሸቱ ብሩ ይትባረክ (እ.ብ.ይ.)
ሠኞ ነሐሴ ፳ ቀን ፳፻፲፮ ዓ.ም.

ምህዋረ ሃሳብ
“የህይወትህ ጉዳይ ያለው ካለፈው ይልቅ የሚቀጥለው ላይ ነው”
Prescribe versus Subscribe
ጸሐፊ፦እሸቱ ብሩ ይትባረክ
አቅራቢ፦ተስፋዬ ማሞ

ብልሆች ትዕግስተኞች ናቸው፤ ሞኞች ጠባቂዎች ናቸው!
(Patience is not the ability to wait)
(እ.ብ.ይ.)

ብልሆች ትዕግስተኞች ናቸው፤ ሞኞች ጠባቂዎች ናቸው፡፡ ጠባቂነት ትዕግስተኝነት አይደለም፤ ትዕግስትም ጠባቂነት አይደለም፡፡ የምትታገሰው እየሰራህ ነው፤ ግብህን ቆመህ አይደለም የምትጠብቀው፤ እየሄድክ ነው የምትደርስበት፡፡ መጠበቅ በሽታ ነው፡፡ ከመጠበቅ በሽታ መዳን የሚቻለው በስራ ነው፡፡ ከሰው የምትጠብቅ ከሆነ መተማመኛህ ውጫዊ ነገር ነው፡፡ ከጊዜ የምትጠብቅም ከሆነ ጊዜ በራሱ ይዞት የሚመጣው ነገር የለም፡፡ በጊዜ ውስጥ ያለኸው አንተ ነህ አምጪውም አስቀሪውም፡፡ ዕድል የሚሰምርልህ፣ አጋጣሚ የሚሳካልህ እጅና እግርህን ታቅፈህ ቁጭ ብለህ በመጠበቅ ሳይሆን የልብህን በር ለመልካም አጋጣሚ ክፍት ስታደርግና ዕድልህን ፍለጋ አደባባይ ስትወጣ ነው፡፡ ሎተሪ ካልቆረጥክ እንደማይደርስህ ሁሉ ልታገኘውን የምትሻውን ዝም ብለህ ከጠበቅከው አይመጣም፤ ከሞከርከው ግን አንተው ራስህ በጊዜ ሂደት ታመጣዋለህ፡፡

በአንድ ሐገር ውስጥ ታማኝ ውሻ የነበረው አልቃድር የሚባል ሰው ነበር፡፡ ይህ ሰው ኑሮ አልሰምርለት ሲል የመከራ ጎጆውን ዘግቶ ላይመለስ ተሰደደ፡፡ ውሻው ለሣምንታት በቤቱ በራፍ ላይ ኩርምት ብሎ ጌታውን ሲጠብቅ ከሰነበተ በኋላ በተኛበት ሞቶ ተገኘ፡፡ የአልቃድርን ውሻ መጨረሻ የተመለከተና ሕይወት የከፋችበት የመንደሩ ነዋሪ፡-
‹‹እሄዳለሁ እንጂ፤ እሄዳለሁ የትም፣
እንደአልቃድር ውሻ ስጠብቅ አልሞትም፡፡››..... ሲል አንጎራጎረ ይባላል፡፡

አዎ ትዕግስት እጅን አጣጥፎ መጠበቅ አይደለም፡፡ ትዕግስተኞች እየሞከሩ፣ እየተፍጨረጨሩ ነው የሚሹትን የሚጠብቁት፡፡ ትዕግስት የመጠበቅ ችሎታ አይደለም፡፡ ይልቁንስ እቅድን በትናንሽ ጊዜ ከፋፍሎ በትንሹ እያሳኩ ትልቁን ግብ ለማሳካት ጠንክሮ የመስራት ችሎታ ነው፡፡

ብዙዎቻችን የምንወደውንና የምንፈልገውን ነገር ያላገኘነው ነገርየውን ስለምንጠብቀው ብቻ ነው፡፡ አብዛኛዎቻችን ከቤተሰብ እንጠብቃለን፤ ከወዳጆቻችን እንጠብቃለን፤ ከአለቃችን እንጠብቃለን፤ ከመንግስት እንጠብቃለን፤ ከጊዜ እንጠብቃለን፤ ከአምላክ እንጠብቃለን፡፡ ጠባቂነት ተጠናውቶናል፡፡ ፍቅርንም፣ ደግነትንም፣ ቅን አሳቢነትንም፣ ሰላምንም የምንጠብቀው ከሌላ ነው፡፡ ምንም ነገር እንዲሰጠን (ጠብቆ ይነበብ) እንጂ እኛ ለመስጠት ፍቃደኛ አይደለንም፡፡ እኛ የምንፈልገውን ሌላውም እንደሚያስፈልገውም አንረዳም፡፡ ማህተመ ጋንዲ ‹‹ትዕግስት ማጣት በጦርነቱ መሸነፍ ነው (To lose patience is to lose battle)›› የሚሉን ለዚህ ነው፡፡ አላማህን የሚያደነቃቅፍ ሳንካ ሲገጥምህ ትዕግስት የምታጣ ከሆነ የኑሮህን ጦርነት እየተሸነፍክ ነው ማለታቸው ነው፡፡ እየተንገዳገዱ መራመድ፣ እየወደቁ መነሳት የሚቻለው ትዕግስት ሲኖር ነው፡፡ ትዕግስተኞች ከልፋታቸው የሚጠብቁ፤ ዘርተው ለማጨድ ግባቸውን እየተንከባከቡ፣ እቅዳቸውን ውሃ እያጠጡ ፍሬውን በተስፋ የሚጠባበቁ ምርጥ ገበሬዎች ናቸው፤ ጠባቂዎች ግን እንዲሁ በነፃ ከሰማይ መና የሚጠብቁ አደገኛ ቦዘኔዎች ናቸው፡፡

ወዳጄ ሆይ... መጠበቅ በራስ የሕይወት ጊዜ ላይ መተኛት ነው፡፡ የተኛ ከሞተ የሚሻለው መንቃት ስለሚችል ነው፡፡ አሁን ካልነቃህ፣ ዛሬ ራስህን ካልቀሰቀስክ የመኝታ ዘመንህ ይረዝማል፡፡ የመንቂያ ጊዜ አሁን ነው፡፡ ትክክለኛውን የለውጥ ጊዜ የምትጠብቅበት ትክክለኛው ሰዓት ነገ ሳይሆን ዛሬ ነው፡፡ አሁን የነገ አልፎም ተርፎም የወደፊቱ የሕይወትህ ዕጣ ፋንታ መክፈቻ ቁልፍ ነው፡፡ ስለነገ እርግጠኛ መሆን አይቻልም፡፡ ስለወደፊቱ ለማወቅ አይቻልም፡፡ ነገ ጉልበት ሊከዳህ ይችላል፡፡ ከነገ ወዲያ በህይወትህ ላይ ምን እንደሚፈጠር የማወቅ ችሎታ የለህም፡፡ በእጅህ ያለው ውዱ ሀብትህ አሁን ነው፡፡ ነገን አትጠብቅ፡፡ ዛሬህን ተንከባክበህ ያዘውና ተጠቀምበት፡፡ ዛሬን በእጃቸው ያደረጉ ነገም፣ ወደፊትም የነሱ ነው፡፡ እየሰሩ መታገስ እንጂ ባዶ እጅ ሆኖ መጠበቅ የትም አያደርስህም፡፡ አርባአራት ነጥብ!

ቸር ትዕግስት! ደግ ጅማሬ!

ኢትዮጵያና ኢትዮጵያዊነት ለዘላለም ይኑሩ!

-----------------------------------
እሸቱ ብሩ ይትባረክ (እ.ብ.ይ.)
ማግሠኞ ነሐሴ ፯ ቀን ፳፻፲፮ ዓ.ም.

‹‹ፊት አቃጣሪ ነው፤ በጓዳ የሸሸግከውን በአደባባይ ያወጣዋል!››
(እ.ብ.ይ.)

ፊት ላይ የተፃፈ፤ በግምባር የተከተበ ብዙ ድብቅ ፅሁፍ አለ፡፡ ፅሁፉ የስሜት ዓይነትን፣ የጀርባ ማንነትን፣ አሁናዊ ሁኔታን ፍንትው አድርጎ የሚያሳይ ነው፡፡ ግምባር መረጃ ሰጪ ነው፡፡ መልክ የትውስታ ማህደራችን ውስጥ ይቀመጣል፡፡ የአንድን ሰው ማንነት ስናስታውስ ቀድሞ የሚመጣልን ፊቱ ነው፡፡ በመቀጠልም አነጋገሩ፣ አካሄዱ፣ አሳሳቁ፣አስተሳሰቡ፣ ሁኔታው ሁሉ ይከተላል፡፡ ፊት ቀዳሚ ነው፡፡ ፊት ሲኮሳተር፣ ፊት ሲጨማደድ፣ ፊት ሲከሳና ሲጠቁር፣ ፊት ሲፈካና ሲበራ፣ ፊት ሲያብረቀርቅ የሰውየውን ውስጣዊ ሁኔታ ያሳብቃል፡፡ ፊት አቃጣሪ ነው በጓዳ የሸሸግከውን በአደባባይ ያወጣዋል፡፡ የዓኖችህ መንቀዥቀዥ የፊትህ መገርጣት አለመረጋጋትህንና ምቾት የነሳህ ነገር እንዳለ ያስረዳል፡፡ ንጉስ ሠለሞን ‹‹ጋለሞታ ሴት በዓይኗ ታስታውቃለች›› እንዲል የዓይንና የፊት ቅንብር የትየለሌ መረጃ ይሰጣል፡፡ ፊታችን የእኛነታችን ማሳያ ስክሪን ነው፡፡ አፎች ብቻ ሳይሆኑ ፊቶችም ይናገራሉ፡፡ መፅሐፍ ብቻ ሳይሆን ግንባርም ይነበባል፡፡

በርግጥ ፊት ሁሉንም በዝርዝር አያሳይም፡፡ የፊቱ ባለቤት የፊቱን ሁኔታ የሚቆጣጠር ከሆነ የተመልካቹን እይታ ሊያዛባው ይችላል፡፡ ፊት የሚያሳየው እንዳለው ሁሉ የሚደብቀውም አለው፡፡ ድፍኑ እንጂ ዝርዝሩ ሁሉ በ’”ፊት አይታይም፡፡ የሳቀ የሚመስል ፊት ሁሌ ሳቂታ ነው ማለት አይደለም፡፡ ያዘነም የሚመስል ፊት ሁሌም ያዘነ ነው ማለት አይቻልም፡፡ ጥርስ ቢገጥጥም ፊት ላይስቅ ይችላል፡፡ አንዳንድ ፊት ተመልካቹን ሊያሳስት ይችላል፡፡ ጥቂት ፊት በተፈጥሮው ሰውየው ያልሆነውን ያንፀባርቃል፡፡ የተከፋ የሚመስል ነገር ግን ያልተከፋ፤ ክፉና ጨካኝ የሚመስል ነገር ግን ሩህሩህ የሆነ፤ የተደሰተ የሚመስል ነገር ግን ያልተደሰተ ብዙ ፊት አለ፡፡ ፊት አንድም የሆድን ያሳብቃል፤ አንድም የውስጥን ይደብቃል፤ አንድም ተፈጥሮን ይገልጣል፡፡ ፊትን መተንተን መቻል ትልቅ ጥበብ ይጠይቃል፡፡

ፊት ትንሽ ቢመስልም የመላ አካላችን ወኪል ነው፡፡ ሰዎች ቁርጭምጭሚታችንን አያስታውሱትም፤ አውራ ጣታችን ምን እንደሚመሰል ትኩረት አይሰጡም፤ ፊታችንን ግን በደንብ ይለዩታል፡፡ ፈጣሪ በስምንት ቢሊየን ሰዎች ፊት ላይ የተለያየ መልክ ስሎበታል፡፡ የእግዚአብሔር ስራ ግሩም ነው፡፡ የሰው ስራ ቢሆን ግን የስንቱ ፊት በተደጋገመና አንድ ዓይነት በሆነ ነበር፡፡ በመንታዎች እንኳን አምላክ የተለያየ የፊት ስዕል አስቀምጧል፡፡ አይደንቅም!? ፊት አንድም ፈጣሪ የሳለው ተንቀሳቃሽ ስዕል ነው፤ አንድም በስሜት ውጣውረድ እኛ ራሳችን በራሳችን ላይ የምንስለው የራሳችን ምስል ነው፡፡ ዊሊያም ሼክስፔር ‹‹እግዚአብሔር የሰጠህ አንድ ፊት ነው፡፡ አንተ ግን ሌላ ፊት አድርገኸዋል፡፡ (God has given you one face, and you make yourself another)›› የሚለው ለዚህ ነው፡፡ እውነተኛውን የሰውነት መልካችንን በኑሯችን፣ በአስተሳሰባችን የለወጥን እልፍ ነን፡፡

የሰው ፊት እሳት ነው፤ በቸገረህ ጊዜና በተዋረድክ ጊዜ ይገርፍሃል፡፡ የቸገረው ሰው ችግሩ አደባባይ ሲያወጣው የሰው ፊት ማየት ያስፈራዋል፡፡ ሌባ እጅ ከፍንጅ ሲያዝ መጀመሪያ የሚያስጨንቀው እስር ቤት መግባቱ ሳይሆን የሰው ፊት ማየቱ ነው፡፡ ፊት የክብርህና የሰውነትህ መገለጫ ነው፡፡ ፊት ሲነሱህ የምትበሽቀው፤ ፊታቸውን ሲያጨማድዱብህ የምትበግነው፣ ፊት ሲሰጡህ የምትደሰተው የፊት ሚስጥር ከሞራል፣ ከክብርና ከስብዕና ጋር የተገናኘ ስለሆነ ነው፡፡ አንዳንድ ሰው ቀለብ ይቆርጥልህ ይመስል ምንም ሳታደርገው በፊቱ ይገላምጥሃል፡፡ ግልምጫ፣ ኮስታራነት ሰዎች ጥላቻቸውን የሚገልጹበት የፊት መሳሪያ ነው፡፡ ፊታቸውን በማየት ብቻ ሰዎች ላንተ የሚሰጡትን ቦታ ማወቅ ትችላለህ፡፡

ፊት ብቻውን በራሱ ብዙ መናገር ይችላል፡፡ የአፍና የዓይን እንቅስቃሴ ሲጨመር ደግሞ የፊት መረጃ የተሟላ ይሆናል፡፡ ዓይንና ፊት ሲግባቡ ለተመልካቹ የማያሳስት መረጃ ይሰጣሉ፡፡ አፍ ቢንቀዠቀዥ እንኳን ዓይንና ፊት ከተናበቡ ተመልካቹ በ’አፍ ከቀረበለት መረጃ ይልቅ ከ’ፊት ያገኘውን ያስቀድማል፡፡ አዳም ረታ ‹‹አፍ›› በተባለ መፅሐፉ ገፅ 149 ላይ ‹‹አፍ ምግብ ማስገቢያ ብቻ ሳይሆን የፊትን ቅጥ እንደሚያበጅ የገባኝ ያኔ ነው›› ያለው የፊት ውበት የአፍ፣ የዓይን፣ የፀጉር፣ የአፍንጫና የጆሮ ቅንብር ውጤት መሆኑንም ለማስገንዘብ ነው፡፡

ፕሮፌሰር ጄሮድ ፓሮት (Professor Gerrod Parrott) የተባለ የስነ-አዕምሮ ተመራማሪ የሰው ልጅ 134 ዓይነት ስሜቶች አሉት ይለናል፡፡ ከነዚህ ውስጥ ዋና ዋና የሚባሉት መውደድ፣ መደሰት፣ ማዘን፣ መፍራት፣ መናደድና መደነቅ ናቸው፡፡ ሌሎቹ እንደጥርጣሬ፣ ቁጭት፣ ፀፀት ወዘተ የመሳሰሉት በነዚህ ስር የሚገኙ ናቸው፡፡ እነዚህ ሁሉ ታዲያ በመልክ የሚገለጡት ፊት ላይ ነው:: ሌላኛው የመስኩ ተመራማሪ ፕሮፌሰር አልበርት መህራቢያን (Albert Mehrabian) ደግሞ የሰው ለሰው የስሜት ግንኙነት የሚካሄደው ሰባት በመቶ በሚናገራቸው ቃላት፣ 38 በመቶ በድምጽ አወጣጡ፣ 55 በመቶ ደግሞ በአካል እንቅስቃሴውና በፊቱ እንደሆነ በጥናቱ አረጋግጧል፡፡ ፊት ከቋንቋም በላይ ነው የምንለው ለዚህ ነው፡፡ ጥሩ አስተዋይ አንባቢ ወይም ልባም ተመልካች ከተገኘ እነዚህን ስሜቶች ከሰው ግንባር ላይ በቀላሉ ማንበብ ይችላል፡፡

ወዳጄ ሆይ... እንግሊዛዊው ቲያትረኛ ጀምስ ኤሊስ ‹‹ከአስቀያሚ አዕምሮ መልከ-ጥፉ ፊት ይሻላል (Better an ugly face than an ugly mind)›› እንዲል ህሊናህን ፉንጋ አታድርገው፡፡ ከሰው ጋር ለመኖር ብለህ ባለመንታ ፊት (Two-Faced) አትሁን፡፡ ለአንዱ ሌላ ፊት ለሌላው ሌላ ፊት የሚያሳዩ ሰዎች በራሳቸው የማይተማመኑና አቋም የሌላቸው ሰዎች ናቸው፡፡ ካህሊል ጂብራንም ‹‹ውበት በፊት ላይ ሳይሆን በልብ ውስጥ የሚገኝ ብርሃን ነው (Beauty is not in the face; Beauty is a light in the heart)›› የሚልህ ፊትህን የሚያፈካው ውስጣዊ አንተነትህ እንጂ የምትቀባባው ኮስሞቲክ አይደለም ለማለት ነው፡፡ ቆዳን መንከባከብ ደግ ነገር ነው፤ ነገር ግን ልብን፣ አዕምሮንና ውስጣዊ ሰላምን ከመንከባከብ በላይ አይሆንም፡፡ በቋሚነት የፊትህን ውበት የሚጠብቀው የሃሳብህ ቅባት ነው፡፡ በመልካም አስተሳሰብና በበጎ ስራ የወዛ ልብ ግንባርህንም ያስውባል፡፡

ከልብ ጋር የተስማማ ፊት!

ቸር ፊት! ደግ ፊት!

ኢትዮጵያና ኢትዮጵያዊነት ለዘላለም ይኑሩ!

----------------------------------
እሸቱ ብሩ ይትባረክ (እ.ብ.ይ.)
እሁድ ሠኔ ፪ ቀን ፳፻፲፮ ዓ.ም.

ምህዋረ ሃሳብ
"የአእምሮህን ብራና በሚጠቅም ነገር ሙላው"
ጸሐፊ:- እሸቱ ብሩ ይትባረክ
አንባቢ:- ተስፋዬ ማሞ

የሁለት ዓለም ሰዎች ለአንዲት ሐገር!
(Two Men, Two Worlds)
(እ.ብ.ይ.)

የዛሬዋን አሜሪካ የሰሩ ሀለት ታላላቅ ሰዎች አሉ፡፡ እነዚህ ሰዎች የሰብዓዊ መብትንና እኩልነትን በሀገሪቱ ያስከበሩና ዘመናዊውን ዲሞክረሲያዊ ስርዓትን ያነበሩ ጀግኖች ናቸው፡፡ ሰዎቹ ከተለያየ አመለካከትና አስተሳሰብ የተገኙ የሁለት ዓለም ሰዎች ነበሩ፡፡ ሁለቱን ያገናኛቸው ደግሞ በሐገራቸው አሜሪካ የነበረው የጥቁርና የነጭ አድሏዊ ስርዓት ነው፡፡ ጊዜው በፈረንጆቹ 1960ዎቹ መጀመሪያ አካባቢ ነበር፡፡ ወቅቱ አሜሪካ መስቀለኛ መንገድ ላይ የነበረችበት ወቅት ነበር፡፡ በሀገሪቱ ተቃውሞዎች እዚም እዚያም ፈንድተዋል፤ ፖሊሶች በአነፍናፊ ውሾቻቸው ጥቁር ሰላማዊ ሰልፈኞችን እስከማስነከስ የደረሱበት የሰብዓዊ መብት ጥሰት በግልጽ የታየበት ጊዜ ነበር፡፡ ጆን ኦፍ ኬኔዲ የአሜሪካ ሰላሳ አምስተኛው ፕሬዝዳንት ነበሩ፡፡ በስልጣን የቆዩባቸው ጊዜ ሶስት ኣመታትን ያልደፈኑ ቢሆንም ስራቸው ግን ዘወትር ይወደሳል፡፡ አስራ ስድስተኛው የአሜሪካ ፕሬዝዳንት የነበሩት አብርሃም ሊንከን በባርነት የነበሩትን ጥቁር አሜሪካውያንን ከጌቶቻቸው ነፃ አውጥተዋል፡፡ ምንም እንኳን አብርሃም ሊንከን በዘመናቸው የነበረውን የባሪያ ንግድ ቢያስቆሙም የዘረኝነት ስርዓቱን ግን ሊያስወግዱት አልቻሉም፡፡ ከእሳቸው የስልጣን ዘመን መቶ ዓመታት በኋላ የመጡት ጆን ኦፍ ኬኔዲ ግን አሳክተውታል፡፡ ኬኔዲ በአጭር የፕሬዝዳንትነት የስልጣን ዘመናቸው እስከ ዛሬ ድረስ የሚያኮራና ወደፊትም ብዙ ዘመናትን የሚሻገር ገድልን ፈፅመዋል፡፡ በተለይ በአፍሪካና በአንዳንድ የዓለማችን ክፍሎች ሃያ ሰላሳ፣ አርባና ሃምሳ ዓመታትን ስልጣን ላይ ሙጭጭ ብለው የሚታይ ለውጥ ሳያመጡ፣ ህዝብና ሀገርን የኋሊት ቁልቁል የሚሰድዱ መሪዎች በነበሩበት ዘመን ሶስት ዓመት ባልሞላ ጊዜ ውስጥ የጥቁሮችን የእኩልነት ነፃነት ማወጅና በዲሞክራሲያዊ ስርዓቱ ላይ ጉልህ ለውጥ ማምጣት መቻል ተዓምር ነው፡፡

በአንፃሩ ማርቲን ሉተር ኪንግ የጥቁሮችን ነፃነት ያመጡና ይሄን ድል ለመቀዳጀት ብዙ ዋጋ የከፈሉ ቀንደኛና ብርቱ የሰብዓዊ መብት ተሟጋች ነበሩ፡፡ በ2017 ዓ.ም. ስቴቨን ሊቭንግስተን (Steven Levingston) በተባለ ጋዜጠኛና ፀሐፊ ‹‹Kennedy and King (The president, The pastor and the battle overe civili rights)›› በሚል ርዕስ ሁለቱ ሰዎችን በተመለከተ ዳጎስ ያለ መፅሐፍ ፅፏል፡፡ በዚህ መፅሐፍ መግቢያ ላይ ለአሁኒቷ አሜሪካ የህግ የበላይነት፣ የዲሞክራሲና የእኩልነት ስርዓት እንዲኖር ያደረገው ሰው ማርቲን ሉተር ኪንግ ነው ይለናል፡፡ የዚህ መፅሐፍ ፀሐፊ ማርቲን ሉተር የጆን ኤፍ ኬኔዲን ልብ ማሸነፉን ሲገልጽ ጆን ሌዊስ የተባለን የአርበኞች መብት ተከራካሪን ንግግር ተውሶ እንዲህ ይለናል፡- ‹‹ድንቁ ሰው ማርቲን ሉተር ኪንግ የጆን ኦፍ ኬኔዲን ህሊና ወጋው (The very being, the very presence, of Martin Luter King Jr. Pricked the conscience of John F. Kennedy)›› ይላል፡፡

መቼስ ሰላማዊ ትግሉ ቀላል እንዳልነበረ ግልጽ ነው፡፡ ማርቲን ሉተር የኬኔዲን ልብና አዕምሮን ለማሸነፍ ያልሄደበት ርቀት የለም፡፡ ጆን ኦፍ ኬኔዲ ስልጣን ከያዙበት ጊዜ ጀምሮ ማርቲን ሉተር ኪንግ ፕሬዝዳንቱን በፊትለፊት ውይይትም ይሁን ባገኘው ሚዲያ ሲሞግታቸው ነበር፡፡ በስልክ፣ በጋዜጣ፣ በቴሌግራም ዘረኝነትን ይዋጉ ዘንድ መልዕክቶችን ይልክ ነበር፡፡ ጆን ኤፍ ኬኔዲ በመጀመሪያዎቹ ሁለት የስልጣን ዓመታቸው በጥቁሮች የሰብአዊ መብት ዙሪያ የነበራቸው አመለካከት ጥሩ ቢሆንም ለማስተካከል የሄዱበት ርቀት ያን ያህል አልነበረም፡፡ በሶስተኛው ዓመት መጀመሪያ ላይ ግን ሌላ ሰው ሆኑ፡፡ ማርቲን ሉተር የፕሬዝዳንቱን ለውጥ በተመለከተ ሲናገር፡- ‹‹ሁለት ኬኔዲዎችን አይቻለሁ፡፡ የመጀመሪያው ኬኔዲ የሰብዓዊ መብትን የሚደግፍ ነገር ግን በተግባር ለመስራት ያልደፈረ ነበር፤ ሁለተኛው ኬኔዲ ግን ከመደገፍ አልፎ በተግባር ለጭቁኖች ነፃነት የቆመ መሆኑን አይቻለው፡፡›› በማለት ደስታ በተቀላቀለው እንባ ስሜቱን አጋርቷል፡፡

ጆን ኤፍ ኬኔዲና ማርቲን ሉተር ኪንግ የሰላማዊ ተቃውሞን ሞዴል የቀረፁ ብርቱ ሰዎች ናቸው፡፡ ኪንግ ከፕሬዝዳንቱ ጋር የነበረውን የሃሳብ ልዩነት ሲናገር ‹‹ፕሬዝዳንቱን ማስተማር አስቸጋሪ ነገር ነው (It is a difficult thing to teach a president)›› እስከማለት ደርሶ ነበር፡፡ በመጨረሻ ግን ፕሬዝዳንቱ በሃሳቡ አምነው የዘረኝነት ስርዓቱን ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ ገንድሰው ጥለውታል፡፡ አጃኢብ አሜሪካ!

ይሄንን ጭብጥ ወደሐገራችን ስናመጣው የምንወስደው ቁምነገር ብዙ ነው፡፡ በመጀመሪያ የእኛ ሐገር የተቃዋሚነት ሚናው አይታወቅም፤ ሁለተኛ መንግስት የተቃዋሚዎችን ሃሳብ ሰምቶ በሃሳብ ከመሞገት ይልቅ ተቃዋሚዎቹን ወደእስር ቤት ማጋዝና የመሳሪያ ምላጭን መሳብ ይቀለዋል፡፡ ተቃውሟችንም ይሁን ድጋፋችን ጭፍንና ችኩል ድምዳሜ የተጠናወተው ነው፡፡ ኬዝ ባይ ኬዝ መንግስትን የሚሞግት ተቃዋሚ ፖለቲከኛ ኢምንት ነው፡፡ የሚደገፈውን የሚደግፍ፣ የሚተቸውን የሚተች፣ የሚታረመውን እንዲታረም የሚሰራ አንድ ሁለት ብለን ከምንቆጥራቸው ፖለቲከኞች በስተቀር ብዙዎች ሁሉንም አውጋዦች ናቸው፡፡ ከመሪዎቻችንም ሆነ ከተቃዋሚዎችም ልክ ያልሆነ ነገር አለ፡፡ የተቃውሞ ፖለቲካው አልዘመነም፡፡ መንግስትም ለተቃዋሚዎች የሚሰጠው ቦታ የጠላትነት እንጂ ሐገርን በጋራ በማሳደግ ሂደት ላይ ሚና እንዳላቸው አያምንም፡፡ ‹‹እኔ ብቻ›› በሚል ያልተፃፈ መመሪያ ነው የሚመራው፡፡ መንግስትና ተቃዋሚዎች በሃሳብ ሙግት ተሸናንፈው ለሐገር የሚጠቅመውን ስርዓት ቢሰሩ ህዝባችንም ከስቃይና ከእንግልት፤ ከሞትና ከስደት ያርፍ ነበር፡፡ አላላውስ ያለንን የዘረኝነት ፖለቲካ ገንድሰው ቢጥሉ ለነሱም ስምና ዝና፤ ውዳሴና ሽልማት ለእኛም እረፍት ይሆነን ነበር፡፡ መቼ ይሆን የእኛዎቹ ማርቲን ሉተር ኪንግና ጆን ኦፍ ኬኔዲ የሚወለዱት???

ቸር ጊዜ!

ኢትዮጵያና ኢትዮጵያዊነት ለዘላለም ይኑሩ!

----------------------------------
እሸቱ ብሩ ይትባረክ (እ.ብ.ይ.)
ሠኞ ግንቦት ፲፱ ቀን ፳፻፲፮ ዓ.ም.

‹‹ማንም ሰው በአጋጣሚና በዕድል ብልህ አይሆንም››
(No man is wise by chance)
(እ.ብ.ይ.)

ብልህነት በዘርና በመወለድ አይገኝም፡፡ ብልህነት ልክ እንደመልክ ውበት ከላይ የሚሰጥም አይደለም፡፡ መልክ፣ ቁመና፣ ቁንጅና፣ ደምግባት አንተ የምትፈጥረው ሳይሆን በዕድልና በአጋጣሚ ወይም በስጦታ የምታገኘው ነው፡፡ መልክህን በቅባት ልታጎላው ትችላለህ እንጂ አትሰራውም፡፡ ለቁመናህ የሚስማማ ልብስ ለብሰህ ግርማ ሞገስህን ትጨምር ይሆናል እንጂ ቁመናህን ግን አንተ ልትፈጥረው አትችልም፡፡ አንዳንድ ሰዎች በመልካቸው ሲኮሩ ሳይ ይገርመኛል፡፡ ሰው እሱ ባልፈጠረውና ለፍቶ ባላገኘው ነገር መኩራት የለበትም፡፡ መኩራት ካለበት ራሱ ለፍቶና ጥሮ፤ ተምሮና ተመራምሮ ባገኘው ማንነትና ዕውቀት ነው መኩራት
ያለበት፡፡ ባልፈጠርከውና ለፍተህ ባላገኘኸው ነገር እንዴት ልትኮራ ትችላለህ? ለመልክህ ማማር፤ ለፊት ቁንጅናህ ያዋጣኸው ምንም ነገር የለምና፡፡

ብልህነትን በደም ከቤተሰብህ የምትወርሰው ሳይሆን አስበህ አሰላስለህ፣ ተፈትነህ፣ ወድቀህ፣ ተምረህ፣ ተመራምረህ የምታገኘው ነው፡፡ ብልህነት ብልጥነት አይደለም፡፡ ብልጥነት ውስጥ ስግብግብነት አለ፡፡ ብልጥነት መነሻ ሃሳቡ ራስወዳድነት ነው፡፡ ብልጥነት ምንም ዕውቀት አይፈልግም፡፡ ሁሉንም ነገር ለእኔ ጥቅም ይሁን ብሎ ለማግበስበስ መፈለግ ብቻ ነው፡፡ ደመነፍሳዊ ፍላጎት ዕውቀት ሳይሆን የሚሰጥ ነው፡፡ ስሜታዊ ፍላጎትን የሚጨምር ሃሳብ ቢኖርም እንደብልህነት ያለ ማሰብን የሚጠይቅ ሁኔታ ግን አይደለም፡፡ ብልህነት ውስጡ ቅንነት አለው፡፡ ቅንነት ዝም ብሎ አይመጣም፤ አሉታዊ ሃሳቦችን አሸንፎ በጎ ሃሳቦችን በመሳብ የሚገኝ ነው፡፡ ቅንነት ውስጥ ፍቅር አለ፤ ፍቅር ውስጥ መልካም አመለካከት አለ፡፡ ፍቅር ስንል ፆታዊ ፍቅርን አይደለም፤ ለሰው ልጅ ሁሉ በነፃ የሚሰጠውን እንጂ፡፡ ምክንያቱም ፆታዊ ፍቅር ውስጥ ሰጥቶ መቀበል አለ፡፡ ሰጥቶ መቀበል ደግሞ ቅልጥ ያለ ቢዝነስ ነው፡፡ መልካም አመለካከት ውስጥ ተፈትነው የወደቁና ያለፉ ሃሳቦች አሉ፡፡ ሃሳባቸውን የሚፈትኑ ሰዎች ትክክለኛውን አመለካከት ለመያዝ መንገድ የጀመሩ ናቸው፡፡

የብልጦች ህልውና ያለው በጅሎች መኖር ላይ ነው፡፡ ቂሎች ባይኖሩ ብልጦች አይኖሩም፡፡ ብልሆች ቀናዎች ናቸው ስንል ሞኞች ናቸው እያልን አይደለም፡፡ ቂልነት ከቅንነት ጋር አይሄድም፡፡ የዋህነት ከሞኝነት ጋር አይዛመድም፡፡ የዋህነት ውስጥ ዕውቀት ከሌለ ሞኝነት ይከተላል፡፡ ቅንነት የአስተሳሰብ ውጤት ነው፡፡ ብልህነት አዋቂነት ነው፡፡ ዕውቀቱ የብልጦችን በር እስከመዝጋት የሚያደርሰው ነው፡፡ ብልሆች በብልጦች አይሸወዱም፡፡ ምክንያቱም ብልጦችን በቀላሉ ያውቋቸዋል፡፡ ከነቃህ ለመሞኘት አትገደድም፡፡ ከብልጦች መልካም ነገር መጠበቅ ማለት ከኮባ ዛፍ ሙዝ እንደመጠበቅ ማለት ነው፡፡ የኮባ ዛፍና የሙዝ ዛፍ ይመሳሰላሉ፤ ነገር ግን ፍሬያቸው የተለያየ ነው፡፡

ብልሆች እንጂ ብልጦች ለፍቅር አይሆኑም፡፡ የብልጦች ፍቅር የሆነ ጊዜ ላይ የሚታጠፍ ፍቅር ነው፡፡ ብልጦች ያሉበት የሃሳብ ክርክር አይሰምርም፡፡ የእነሱ ሃሳብ በምንም ጉዳይ ላይ የበላይነታቸውን ማሳየት ነው፡፡ ዝቅ ብለው መማር አይችሉም፡፡ ሁሌም አናት ላይ ሆነው የበላይ መሆን ነው የሚሹት፡፡ ብልጦች መሪ ከሆኑ ሀገርን በእኩልነትና በፍትሐዊነት መምራት አይችሉም፡፡ ህገመንግስታቸው፣ ስትራተጂና ፖለሲዎቻቸው ሁሉ የራሳቸውን ጥቅም ለማስቀደም የሚፃፍ ነው፡፡ ብልጦች የሃይማኖት አባት መሆን አይቻላቸውም፡፡ ዕድል አግኝተው ቤተክርስቲያንን ከመሩ ምዕመኑን ሃይማኖት አልባ ያደርጋሉ፡፡ ይኸው ዛሬ የምናያቸው አንዳንድ የሃይማኖት መሪዎች ለሆዳቸው ያደሩ አይደሉምን?

አዳም ረታ በመረቅ መፅሐፉ ገፅ 414 ላይ ‹‹የለቃቀሙትን ወሬ ይገጣጥሙትና - አመለካከት - ይሉታል›› እንዳለው ነው፡፡ ብልጦችም ዕውቀታቸው የሚያገኙት ከመንደር ወሬ ነው፡፡ በሰሚ ሰሚ የሚሰሙትን ወሬ መረጃ ይሉታል፡፡ ምንም ተያያዥነት የሌለውን መረጃ በግድ ያዛምዱና ዕውቀት ያደርጉታል፡፡ በዛ እውቀታቸው ተነስተው ሳያመዛዝኑ ሌሎችን በጅምላ ይፈርጃሉ፡፡

ብልጦች የሌሎችን ስኬት ሲያዩ ዓይናቸው ይቀላል፡፡ እነሱ ብቻ ስኬት በስኬት እንዲሆኑ ነው የሚፈልጉት፡፡ የሌሎች ማግኘት እነሱን ይረብሻል፡፡ ብልጦች ቁሰኞች ናቸው፡፡ በቁስ የበለጣቸው ጠላታቸው ነው፡፡ ብልጥነት ሁሌ ሌሎችን መብለጥ ላይ የተመሰረተ በመሆኑ የተበለጡ ሲመስላቸው ጨጓራቸው ይላጣል፡፡ ብልጦች ቅናትና ምቀኝነት መገለጫቸው ነው፡፡ ብልሆች ግን ሌሎች ስኬታማ እንዲሆኑ ያግዟቸዋል እንጂ አይመቀኙባቸውም፡፡ ምክንያቱም የብልሆች ስሪታቸው ቀና አመለካከት ነው፡፡ ብልሆች ፍፁሞች ናቸው እያልኩ አይደለም፡፡ ጥሩ ያልሆነ አመለካከት በአዕምሯቸው ሲገባ ወዲያውኑ ያስወግዱታል፡፡ ሲሳሰቱም ቶሎ ይፀፀታሉ፡፡ ስህተታቸውን ላለማድገም ከራሳቸው ጋር ይዋዋላሉ፡፡

ለዚህ ነው ሮማዊው ፋላስፋ ሴኔካ ‹‹ማንም ሰው በአጋጣሚና በዕድል ብልህ አይሆንም›› የሚለን፡፡ ብልህነት ሰውነትን ከመጎናፀፍ የሚገኝ ነው፡፡ ትክክለኛው ብልህነት ከትክክለኛ አመለካከት ነው የሚፀነሰው፡፡ ትክክለኛው አመለካከት ደግሞ ወደትክክለኛው ፍቅር ይመራል፡፡ ትክክለኛው ፍቅር ደግሞ ሃይማኖታዊም ይሁን ዓለማዊ ህግ አይገድበውም፡፡ ሁሉንም ሰው ያለዘርና ሃይማኖት፤ ሃብታም ደሃ ሳይል፤ ጤነኛ በሽተኛ ብሎ ሳይለይ፤ በእኩልነትና በርህራሄ መውደድ ነው፡፡ አንዳንድ ሰው ደግ የሚሆነው በሰማይ ቤት መልካም ነገር እንዲገጥመው ነው፡፡ የነገን መልስ አስበህ የምትሰጠው ፍቅር ደግሞ እውነተኛ ፍቅር አይደለም፤ ትንሽዬ ንግድ ነው፡፡

ቸር ብልህነት!

ኢትዮጵያና ኢትጵያዊነት ለዘላለም ይኑሩ!

----------------------------------
እሸቱ ብሩ ይትባረክ (እ.ብ.ይ.)
ሠኞ መጋቢት ፲፮ ቀን ፳፻፲፮ ዓ.ም.

የዚህ ዘመን ጀግንነት ራስን ማሸነፍ ነው!
(The strength of the spirit)
(እ.ብ.ይ.)

መከራን ወደመልካም ስሜት የሚለውጡ ሰዎች መንፈሳቸው ጠንካራ የሆኑ ሰዎች ናቸው፡፡ አሜሪካዊው ሳክስፎኒስት ጂሚ ግሪን (Jimmy Green) በ2014 ዓ.ም. የአንደኛ ክፍል ተማሪ የነበረችውን ሚጢጢዋን ሴት ልጁን በአንደኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ላይ በተከፈተ ተኩስ አጥቷል፡፡ የልጁን ሞት ግን በተለየ ስሜት ነበር ያስተናገደው፡፡ ሀዘኑን ወደሙዚቃ ለውጦ ተፅናንቷል፡፡ ለልጁም መታሰቢያ ይሆን ዘንድ ‹‹Beautiful Life›› የተባለ ሙዚቃ አበርክቷል፡፡ መከፋቱን በሙዚቃ ለውጦታል፡፡ ሀዘኑን በጥበብ ረትቶታል፡፡ አንዳንድ ሰዎች ሞትን በጠንካራ መንፈስ ይጋፈጡታል፡፡ አንዳንዶች ደግሞ የደረሰባቸው ሃዘን ቅስማቸውን ሰብሮ ለዘመናት አንገት ያስደፋቸዋል፡፡ ጥቂቶቹ አይበገሬዎቹ ግን ሞት ያደረሰባቸውን የልብ ቁስል በመጠገንና በጠንካራ መንፈስ በመፅናናት ይበቀሉታል፡፡ ውድቀት ያነሳቸው፤ ሀዘን መንፈሳቸውን ያጠነከረላቸው ብዙ ጀግኖች አሉ፡፡ ለባለአዕምሮ ሰው ሃይልና ጥንካሬው የሚታየው በጡንቻው ሳይሆን በመንፈሱ ነውና፡፡

እውነት ለመናገር የሰው ልጅ ደስታ ወላዋይ ነው፡፡ የምትደሰትበት ነገር ቢኖርም የምትከፋበት ይበልጣል፡፡ ምድር ከምታስደስተን የበለጠ የምታስለቅሰን ይበዛል፡፡ ሆደቡቡ አልቃሾች ስለሆንን አይደለም መሬት የምታስለቅሰን፤ ይልቁንስ የሰው ልጅ ከደስታ ይልቅ ህይወቱ ከሀዘን ጋር ስለተዋሃደ ነው፡፡ ለዚህ ነው የጠፈር ተመራማሪዋ ፔጂ ዋይትሰን (Peggy Whitson) ‹‹ሙሉ ሰላምና ደስታ ያገኘሁት ከመሬት ርቄ ጠፈር ላይ ስሆን ነው፡፡ ቢሆንም ግን ጠፈር የወሰደኝ የመሬት ጣጣ ነው›› ብላለች፡፡

አዎ መሬት ላይ ያለ ሰው ጣጣው ብዙ ነው፡፡ ጣጣው ግብዓተ-መሬቱ ቢፈፀም እንኳን የሚገባደድ አይደለም፡፡ አማኝ ሰው ከሞት በኋላ ሕይወት እንዳለ ስለሚያምን መሬት ላይ እያለ የሰራው ክፉ ስራ በሰማዩ ቤት ይቀጣበታል፡፡ የመሬት ጣጣ ጠፈር ላይ ወጣህ፣ ወደጥልቁ ወረድክ አይለቅህም፡፡

የሰው ልጅ ፈተናው የትየለሌ ነው፡፡ ፈተናውም እንደየሰዉ ሁኔታ ልዩ ልዩ ነው፡፡ አንድ አለማወቅህ ይፈትንሃል፤ ሁለት ስሜትህ ይፈታተንሃል፤ ሶስት ኑሮው ይፈታተንሃል፤ አራት የሌሎች ሃሳብና አስተያየት ይነቀንቅሃል፤ አምስት የዘልማድ አኗኗሩ ይጎትትሃል፤ ስድስት የሐገርህ አሰራር ይፈትንሃል፤ ሰባት እምነትህ ይፈትንሃል፤ ስምንት ፍርሃት ይፈትንሃል፤ ዘጠኝ ፍላጎትህ ይፈትንሃል፤ አስር ማጣትና ማግኘት ይፈትንሃል፤ አስራአንድ ፈተናህ አያልቅም ፡፡ በአጠቃላይ አንተነትህን የሚያወዛውዝ፤ ሰውነትህን የሚፈታተን ነገር አታጣም፡፡ ከግብህ ሊያስቀርህ መንገድ የሚዘጋብህ፤ ከዓላማህ እንድትዘናጋ በዓይን አምሮት፣ በሰጋ ምኞት የሚያንቆላልጭህ ዓለማዊ ነገር በሽ ነው፡፡ በልብህ ካልነቃህ፣ በአዕምሮህ ካልጠነከርክ፣ በመንፈስህ ካልጎለመስክ ቁልቁለቱ እያሯሯጠ ወደታች ይጥልሃል፡፡ እነዚህን ሁሉ ፈተናዎችህን ሁሉ ልትቋቃም የምትችለው በጠንካራ መንፈስና በስራ ብቻ ነው፡፡ የዛሬዋ አሜሪካ ፕሬዝዳንት ጆ ባይደን የሃያሏን ሐገር የመሪነት ስልጣን የጨበጡት የስኬት መንገዱ አልጋ በአልጋ ሆኖላቸው አልነበረም፡፡ ከልጅነታቸው ጀምሮ ብዙ ፈተናዎችን ተጋፍጠዋል፡፡ ከእኩዮቻቸው የሚደርስባቸውን ተረብና ስድብን አሸንፈዋል፡፡ በልጅነታቸው ተብታባ የነበሩ ቢሆንም በጊዜ ሂደት አንደበተ ርቱዕ ሆነው አሳይተዋል፡፡ አባታቸው ጉብዝና ልብ ውስጥ እንደሚገኝ የነገሯቸውን ባለመርሳት ልባቸውን አሰልጥነው እንቅፋቱን ሁሉ ተሻግረዋል፡፡

ወዳጄ ሆይ..... ያለፈውንና የዛሬውን የሚንቁ ነጋቸውን በቁጭት የሚጨርሱ ናቸው፡፡ ያልተጠቀምክበት ዛሬ የነገ ዕዳ ነው፡፡ ትናንትህን ተማርበት፣ ዛሬህን ኑርበት፣ ነገህን ሰልጥነህ ጠብቀው፡፡ ለነገ የሚዘጋጁ ሰዎች ዛሬን እየረሱ መሆን የለበትም፡፡ ዛሬ የትናንት ወላጅ እንደሆነ ሁሉ ነገም የዛሬ ፅንስ ነው፡፡ አሁንን እየያዝክ ነገህን ተጠባበቅ እንጂ እንደሞኝ ሰው ዛሬህን በዋል ፈሰስ አታባክነው፡፡ በሽታ፣ ማጣት፣ ጦርነት፣ ውድቀት፣ ወዘተ ችግሮች የዛሬውን አንተነትህን ሊፈትኑት፤ ማንነትህን ሊነቀንቁት ይችላሉ፡፡ ፈተናውን የምትሻገረው ግን በደረሰብህ በመተከዝ ሳይሆን በመለወጥ ነው፡፡ የማይለወጥ ምንም ነገር የለም፡፡ አንተ ለመለወጥና ለመቀየር ስራ እንጂ ችግሩ ሁሉ ካንተ ይርቃል፡፡ ከሁሉ በፊት ግን አስተሳሰብህን ለውጥ፤ መንፈስህን አጎልብት፡፡ የልብስ ሳይሆን የልብ ዘመናዊ ሁን፡፡ በገንዘብ ብቻ ሳይሆን በመገንዘብም ሰልጥን፡፡ ጀግንነትህን ራስህን በማሸነፍ አሳይ፡፡ አለቀ ደቀቀ!

ቸር ልብ! ጠንካራ መንፈስ!

ኢትዮጵያና ኢትጵያዊነት ለዘላለም ይኑሩ!

----------------------------------
እሸቱ ብሩ ይትባረክ (እ.ብ.ይ.)
ሠኞ የካቲት ፲፩ ቀን ፳፻፲፮ ዓ.ም.

ለትናንት ማንነትህ ደብዳቤ ፃፍለት!
(Note to self)
(እ.ብ.ይ.)

በዓለማችን በተለያየ የሙያ ዘርፍ ላይ አንቱ የተባሉና የስኬት ጫፍ ላይ የደረሱ አብዛኞቹ ሰዎች ለራሳቸው የማስታወሻ ደብዳቤ የመፃፍ ልማድ አላቸው፡፡ ደብዳቤው አንደኛ ራሳቸውን አይዞኝ ለማለትና ለማነቃቃት ጠቅሟቸዋል፤ እንደገናም ትናንትናቸውን በጥራት እንዲያዩት አጉሊ መነፅር ሆኗቸዋል፡፡ እንደዚህ ዓይነት ልማድ ከነበራቸው ታዋቂ ሰዎች መካከል የወቅቱ የአሜሪካ ፕሬዝዳንት ጆ ባይደን፣ የቀድሞው የአሜሪካ ፕሬዝዳንት ጂሚ ካርተር፣ ታላቋ ተዋናይትና የቲቪ ሾው አቅራቢዋ ኦፕራ ዊንፍሬይ እና ሌሎችም ተጠቃሾች ናቸው፡፡

የታዋቂ ሰዎችን የግል ማስታወሻ ደብዳቤ በመሰብሰብ በመፅሐፍ መልክ ያሳተመችው ደግሞ የሲቢኤስ ዜና (CBS News) ጋዜጠኛ የሆነችው ጋይል ኪንግ (Gayle King) ነች፡፡ መፅሐፉንም ‹‹Note to self›› በሚል ርዕስ በፈረንጆቹ 2018 ዓ.ም. ወርሃ ግንቦት ላይ ለአንባብያን አቅርባለች፡፡ በዚህ መፅሐፍ ከተጠቀሱት የማስታወሻ ደብዳቤዎቹ ውስጥ ቀልቤን የሳበው የምርጧ የቴሌቪዥን ሾው አዘጋጅና የፊልም ተዋናይት የነበረችው የአሜሪካዊቷ የኦፕራ ዊንፍሬይ ደብዳቤ ነው፡ ኦፕራ ከዛሬ አስር ዓመት በፊት የወጣትነት ጊዜዋን ፎቶ እየተመለከተች ለራሷ ደብዳቤ ፅፋ ነበር፡፡ ዛሬ ላይ ሆና ትናንቷን ስታስታውስ ራሷን በራሷ እንዲህ ብላታለች፡-

‹‹ውዷ ባለቡናማ ቆዳዋ ቆንጅዬዋ ሴት ሆይ...››

‹‹ቆንጆ የሚለውን ቃል ለራስሽ ተጠቅመሽ እንዳማታውቂ አውቃለው፡፡ በዓይኖችሽ ውስጥ የሕይወቴን ብርሃንና ተስፋ አይቻለሁ፡፡ የመጀመሪያውን የዜና ዘጋቢነት ስራ ስታገኚ ደስተኛ ነበርሽ፡፡ ነገር ግን ምን ያህል ትጨነቂ እንደነበርም አስታውሳለሁ፡፡ በዛን ጊዜ ላንቺ የምልሽ የነበረው ‹‹አይዞሽ! በርቺ... ሁሉም ነገር በጎ ይሆናል (Relax, It’s going to be OK)›› የሚል ነበር፡፡ ይሄን ስራ በማግኘትሽ ሞራልሽና በራስ መተማመንሽ ጨምሮ ነበር፡፡ ነገር ግን ሙሉ በሙሉ ርግጠኛ አልነበርሽም፡፡ ገና የ10ኛ ክፍል የሃይስኩል ተማሪ በመሆንሽ ትምህርቱንና አዲሱን ቋሚ ስራሽን እንዴት አቀናጅተሸ እንደምትመሪው ግራ ተጋብተሸ ነበር፡፡››

‹‹ከፊል የህይወት ዘመንሽን ያሳለፍሽው ሌሎች የሚፈልጉትን ለመሆንና እነሱን ለማስደሰት ነበር፡፡ ያ ነገር ለምን እንደሆነ ዛሬ እረዳሻለሁ፡፡ ገና በአፍላው እድሜሽ በዘጠኝ ዓመትሽ ተደፍረሽ፣ እስከ አስራአራት ዓመት እድሜሽ ድረስ እንወድሻለን ይሉሽ በነበሩ ዘመዶችሽና ወገኖችሽ እየተሰደብሽና እየተገፋሽ እንደኖርሽ አውቃለሁ፡፡ በስድባቸውና በንቀታቸው እንኳ የምትናደጂበትና የተቃውሞ ሃሳብ የምታሰሚበት አቅም አልነበረሽም፡፡ ጥሩ ያልሆነውን ስሜትሽን እንኳን ለመግለፅ የፈቀደልሽ የለም፡፡ ሁሉም ረጋሚሽና አውጋዥሽ ነበር፡፡ ይሄ ሁሉ ለራስሽ የሚኖርሽን ክብርና አመለካከት እንደሚንድ አውቃለሁ፡፡ አሁን ላይ ግን ብዙ ነገር ገብቶሻል፡፡ መከራውን ተሻግረሽ እዚህ ደርሰሻል፡፡ በራስሽ ልብ ራስሽን ወድደሻል፤ በገዛ ዓይኖችሽ ራስሽን አይተሻል፡፡ ሁሉን ነገር በአምላክሽ ደጋፊነት ችለሽ እዚህ ደርሰሻል፡፡ አሁን ላይ ሆኜ የህይወት ጉዞሽን ሳየው የምትፀፀቺባቸው ነገሮች ኢምንት ናቸው፡፡ ይሄ ማለት ደግሞ ህይወትን ጥሩ አድርገሽ ኖረሻታል ማለት ነው፡፡ ስኬት ሂደት መሆኑንና ከታላቅ ድል በተቃራኒ መቆም አለመሆኑን ተረድተሻል፡፡ ውዴ ሆይ.. በአንቺ እንድኮራ አድርገሽኛል ....... ››

በማለት ያለፈችበትን የሕይወት ውጣውረድ መንገድ በዓይነህሊናዋ ተመልክታ በራሷ ኮርታለች፡፡

አዎ ትናንትናቸውን የተገነዘቡ አዋቂዎች፣ ዛሬአቸውን የተረዱ ብልሆች፣ ልብ ያላቸው አስተዋዮች፣ ወደውስጥ ማሰብ የሚችሉ ጥልቅ አሳቢዎች፣ ከራሳቸው ጋር መከራከርና መወቃቀስ የሚወዱ ምክንያታዊ ሰዎች ራሳቸውን በራሳቸው ለማየት ለራሳቸው ደብዳቤ ይፅፋሉ፡፡ ማስታወሻው አንድም ከትናንቱ ሕይወታቸው የሚጠቅመውን ልምምድ ለማስቀጠል፤ አንድም ካለፈው ውጣውረድ ትምህርት ለመቅሰም፤ አንድም ኋላቀር አስተሳሰባቸውን አስወግደው ወደፊት የሚያሻግራቸውን አመለካከት ለመፍጠር፤ አንድም የሚደነቀውን ማንነታቸውን ለማድነቅ ነው፡፡

ወዳጄ ሆይ.. ለትናንትናው ማንነትህ፣ ለልጅነት ሕይወትህ፣ ለትኩሱና ለወጣቱ አንተነትህ የምትጽፍለት ማስታወሻ ምንድነው? የምትናፍቀው ማንነት የለህም? የምትፀፀትበት አንተነትህ የየትኛው ዕድሜ ማንነትህ ነበር? ሕይወትን በራስህ መንገድ ኖረሃል? ራስህን ለማስደሰት ነው ወይስ ለሌሎች ደስታ ነው አቅምህን የጨረስከው? በሰው ሃሳብ ነው እድሜህን የገፋኸው? የትናንት አንተነትህን ታስታውሰዋለህ? ዛሬ ላይ ሆነህ ለትናንቱ ራስህ የምትለው ነገር የለም? እንዴት ነበር ንዴትህን የምትገልጸው? ከሀዘንህ በምን ጉልበት ነበር የምትፅናናው? ማግኘትና ማጣትን እንዴት አስተናገድካቸው? ሀዘንህን እንዴት አለፍከው? ድንገቴ ውድቀትህን በምን ተቋቋምከው? ጉርምስናህን በምን አመክንዮ ነው ያስተዳደርከው? ይዘህ የኖርከውን ሃሳብና ማንነት በማስታወሻህ አልገመገምከውም? የመጣህበት መንገድ ጎርበጥባጣ ነበር? በወፍ በረር ቅኝት ራስህን፣ ህይወትህን፣ ትናንትህን፣ ትዝታህን፣ ልጅነትህን፣ ጉርምስናህን፣ ጉልምስናህን፣ እሳቱ ጊዜህን መለስ ብለህ አይተኸዋል? እስቲ ለራስህ የማስታወሻ ደብዳቤ (Self note) ፃፍለትማ.......!

ቸር የሕሊና ማስታወሻ!

ኢትዮጵያና ኢትጵያዊነት ለዘላለም ይኑሩ!
_________________እሸቱ ብሩ ይትባረክ (እ.ብ.ይ.)
ሠኞ የካቲት ፬ ቀን ፳፻፲፮ ዓ.ም.

ከራሱ ጋር የተስማማ ከተፈጥሮው ሁሉ ጋር ይስማማል!
(Live in harmony with nature)
(እ.ብ.ይ.)

ተፈጥሮ የሰው አካል ነው፤ ሰውም የተፈጥሮ ውህድ ነው፡፡ ሰው ከተፈጥሮ ውጭ መሆን አይችልም፡፡ ከተፈጥሮው ውጪ ልሁን የሚል ሰው ካለ መጀመሪያ የሚጋጨው ከራሱ ጋር ነው፡፡ ሁለተኛም ከልዕለ የተፈጥሮ ሃይል ጋር ይላተማል፡፡ ብዙ ሰው ከሰው ጋር ተስማምቶ መኖርን ይፈልጋል፡፡ ነገር ግን ከራሱና ከተፈጥሮ ጋር ተስማምቶ መኖርን አይደፍርም፡፡ ተፈጥሮው በማይፈቅደው መንገድ የሚተራመሰው ይበዛል፡፡ ያልሆነውን ለመሆን የሚፍጨረጨር የትየለሌ ነው፡፡ ሰው ከተፈጥሮው ከራቀና ከሰውነቱ ካፈነገጠ አደጋ ላይ ነው፡፡ አንድም አዕምሮው ማሰብ አቁማል፤ ሁለትም ጤንነቱ አጠራጣሪ ደረጃ ላይ ደርሷል ማለት ነው፡፡

ጥንታዊው ሮማዊው ፈላስፋ ሴኔካ ለሚወደው ጓደኛው ለሉሲሊየስ በፃፈው ደብዳቤ ላይ፡- ‹‹ከተፈጥሮ ጋር ተስማምተህ ከኖርክ በጭራሽ ደሃ አትሆንም፡፡ ነገር ግን እንደሌሎች ሃሳብ መኖር ከፈቀድክ ግን መቼም ቢሆን ሀብታም አትሆንም›› ብሎት ነበር፡፡ ሴኔካ ሀብትን ከቁስ ጋር አያይዞ አይደለም ይሄን የተናገረው፡፡ እሱ ሃብት የሚለው የመንፈስ ሀብትን ነው፡፡ ይሄ ደግሞ ከተፈጥሮ ጋር በመግባባት የሚገኝ ነው፡፡ ተፈጥሮን ማወቅ፣ መረዳትና ከተፈጥሮው ጋር ተጣጥሞና ተስማምቶ መኖር ሰውን በመንፈሳዊ ሃብት እንዲበለፅግ ያደርገዋል፡፡ ብዙዎቻችን በመንፈሳችን ያጣን የነጣን ደሃ የሆንነው አንድም ተፈጥሮውን ለመረዳት ባለመጣራችን ነው፤ ሁለትም ሰውነታችንን ከተፈጥሮው ጋር እያቃረንን ስለምንኖር ነው፡፡

ብዙ ሰው በራሱ ሃሳብ ሳይሆን በሌሎች ሃሳብ ነው ኑሮውን የሚገፋው፡፡ ሰው ስለእሱ በሚሰጠው ፍረጃና አስተያየት እየተመራ ህይወቱን ሲኦል የሚያደርግ እልፍ ነው፡፡ በርግጥ የሁሉም ሰው አስተያየት ሰውን ገደል ይከታል ማለት አይደለም፡፡ የዛኑ ያህል የተሰጠን አስተያየት ሁሉ የመጨረሻው እውነትም አይደለም፡፡ በሁለቱ መካከል ማሰብና መመርመር የሚባል ነገር አለ፡፡ የትኛውንም መጤ ሃሳብ በአዕምሮ ወንፊትነት ማጣራት ግድ ይላል፡፡ ሳያኝኩ እንደሚውጡ ሳያስቡ የሰውን ሃሳብና አስተያየት የሚተገብሩ ራሳቸውን አደጋ ውስጥ ይከታሉ ለማለት ነው፡፡ ለዚህ ነው ፈረንሳዊው ፈላስፋ ሚሸል ዲሞንታጄ (Michel De Montaigne)፡- ‹‹ተፈጥሮ የቀረፀን ለሌሎች ሳይሆን ለራሳችን ነው፡፡ ራሳችንን እንድንሆን እንጂ ሌላውን እንድንመስል አይደለም፡፡ (“Nature forms us for ourselves, not for others; to be, not to seem)›› የሚለን፡፡ ሌላኛው ሮማዊ ፈላስፋ ማርከስ ኦሪሊየስም፡- ‹‹ከራሱ ጋር ተስማምቶ የሚኖር ከዩንቨርሱ ጋር ተስማምቶ ይኖራል›› ብሎናል፡፡

ታዋቂውን የግሪኩን ፈላስፋ ዲዮጋንን አንዱ እንዲህ ብሎ ጠየቀው፡- ‹‹በሕይወትና በሞት መሐል ልዩነቱ ምንድነው?›› ዲዮጋንም፡- ‹‹ምንም ልዩነት የለውም›› አለው፡፡ ‹‹ታዲያ አንተ ለምን በሕይወት ትኖራለህ? ራስህን አታጠፋም ነበር?›› ሲለው፤ ዲዮጋንም፡- ‹‹እሱም ቢሆን ምንም ልዩነት የለውም!›› አለው ይባላል፡፡ ዲዮጋን ሞትንም ሕይወትንም አንድ ያደረገው ሁለቱም የአንድ ሳንቲም ሁለት ገፅታዎች ስለሆኑ ነው፡፡ ሞት ያለሕይወት፤ ህይወትም ያለሞት አልተፈጠረምና፡፡ ህይወትን ተቀብለህ ሞትን መተው አትችልም፡፡ ብዙዎች ከማያመልጡት ወጥመድ መሸሽ ይፈልጋሉ፡፡ ሞት የህይወትህ አካል ነው፡፡ የትም ብትሄድ አታመልጠውም፡፡ ይልቁንስ ህይወትንም ሞትንም ጠልቀህ ከተገነዘብክ አኗኗርህንና አኳኋንህን፤ መካከሉን ሕይወትህን እንድታስተካክል ይረዳሃል፡፡

አዳም ረታ በመረቅ መፅሐፉ “ተባረኪ” በምትባል ገፀ ባህሪ አማካኝነት ሁለት ዓይነት አወዳደቅ እንዳለ ይናገራል፡፡ ይህች ገፀባህሪ ስትናገር፡-
‹‹ለእኔ ለባለቁስሏ ብቻ የሚገባኝ ሁለት ዓይነት አወዳደቅ አለ፡፡ ሀ) ከሌላ ጋር ራሴን አወዳድሬ ራሴን የማይበት፣ ለ) ከወደቀው የግል ህልሜ ጋር አወዳድሬ ዛሬን ሳነፃፅር፡፡ ሁለተኛው ከመጀመሪያው የበለጠ በስሜት እንጂ በመረጃ አይደረስበትም፡፡ ይብራራ ቢባል ማብራራት ይከብደኛል፡፡ መረጃዬ ደመነፍሴ ውስጥ ነው፡፡›› ... በማለት ትናገራለች፡፡

እውነት ነው! የብዙዎቻችን አወዳደቅ ራሳችንን አለመሆናችን ነው፡፡ የእኛ የህይወት መስመር ከሌላው ጋር የሚወዳደር አይደለም፡፡ ብዙዎቻችን ከራሳችን ተፈጥሮ ጋር ተራርቀን ስላለን ደረጃችንን የምንወስነው በሌሎች መለኪያ ነው፡፡ ዋናውና ስሜትን የሚጎዳው አወዳደቅ ደግሞ በትናንት ውድቀታችን ዛሬአችንን ስናወሳስበው ነው፡፡ ሁለቱም አወዳደቆች ከተፈጥሯችን ጋር በመጋጨት የሚመጡ ናቸው፡፡

ወዳጄ ሆይ... ከተፈጥሮው ጋር ተስማምተህ ኑር፡፡ ከራስህ አትራቅ፡፡ የአንተነትህን ተመን ራስህ አውጣ፡፡ ደስታም ይሁን ሀዘን ያለው አዕምሮህ ውስጥ ነውና በሌሎች መለኪያ ሕይወትህን አታወዳድር፡፡ ደረጃህን በራስህ ወስን፡፡ ሌሎች ምንም ብትሆን አቃቂር ከማውጣት አይቦዝኑም፡፡ ሌሎች እንዲያመሰግኑህ ብለህ ራስህን አትጣል፡፡ ለህሊናህ ታመን፡፡ ውስጥህን አድምጥ! ተፈጥሮህን እወቀው፤ እውነትን ተከተል፡፡ አንተነትህን አናግረው፡፡ መንፈስህን አበልጽገው፡፡ ዕለት ዕለት ከራስህ ጋር ትነጋገር ዘንድ ልመድ! ሞት የሕይወትህ ክፋይ መሆኑን አትዘንጋ፡፡ መሄድህ ላይቀር ጥሩ ነገር ሰርተህ እለፍ! ከተፈጥሮውና ከተፈጥሮህ ተማር! ቀድመህ ከራስህ ጋር ተስማማ፤ ሌላው ቀሊል ነው!!

ቸር ጊዜ!
_________________እሸቱ ብሩ ይትባረክ (እ.ብ.ይ.)
እሁድ ጥር ፳፮ ቀን ፳፻፲፮ ዓ.ም.