‌💎 انتشارکتاب جدید خوان کول: «بازاندیشی قرآن در باستان متأخر»

🔵اطلاعات کتاب‌شناختی

Juan Cole, (2025), Rethinking the Qur’ān in Late Antiquity, De Gruyter

⬇️ دریافت ۴۵ صفحهٔ نخست کتاب (شامل فهرست و درآمد)

✍️ معرفی کتاب

کتاب بالا یکی از تازه‌های نشر در حوزه مطالعات تاریخی قرآن است که به عنوان پنجمین جلد از «سری مطالعات قرآن (IQSA)» منتشر شده است. نویسندهٔ کتاب می‌کوشد تا با نگاهی عمیق در بافتار تاریخی و فرهنگی باستان متأخر نگاهی نو به قرآن داشته باشد. او با تمرکز بر محیط تاریخی و فرهنگی خاورمیانه در قرن‌های ششم و هفتم میلادی، به تحلیل تأثیرات متقابل قرآن و دیگر ادیان و جریانهای فکری آن زمان می‌پردازد.

خوان کول در این کتاب تلاش کرده است تا با نگاهی نو، ارتباط قرآن را با تحولات فکری، مذهبی و فرهنگی دوران باستان متاخر بررسی کند. او به این سوال پاسخ می‌دهد که چگونه قرآن بازتاب‌دهنده و پاسخ‌گوی جریان‌های فرهنگی، دینی، سیاسی و منطقه‌ای در عربستان غربی و نواحی همجوار آن در دوران جنگ بزرگ (۶۳۰-۶۰۳ میلادی) بین امپراتوری‌های روم و ساسانی است.

کتاب حاضر ساختار متن قرآن را از منظر بلاغی، مورد توجه قرار داده و کاربرد تکنیک «خطاب روایی» در قرآن را تحلیل کرده است. نویسنده از طریق شش مطالعه موردی به قرآن می‌پردازد. دو مورد نخست به دوران ۲۰۰-۸۰۰ میلادی اختصاص دارد، دوره‌ای که تاریخ‌پژوه پیتر براون آن را «باستان متأخر» نامیده است. دو مطالعه بعدی داستان‌ها و مضامین قرآنی را در بستر عصر هراکلیوس و خسرو دوم بررسی می‌کند. دو مورد پایانی به چگونگی شکل‌گیری قرآن از لحاظ سبک‌شناختی، پرداخته و این فرایندها را در چارچوب دوره باستان متأخر قرار می‌دهد.

🗺 تمامی مباحث کتاب با دغدغه‌ای مشترک پیوند خورده‌اند: درک بهتر از اینکه چرا قرآن انتخاب‌های روایی خاصی انجام می‌دهد، چگونه روایت‌های آن در طول زمان تغییر می‌کنند، و این روایت‌ها چه نسبتی با سایر متون و دیدگاه‌ها دارند.
کتاب به خوانندگان کمک می‌کند تا قرآن را نه تنها به عنوان یک متن مقدس، بلکه به عنوان بخشی از تحولات فکری و مذهبی دوران متأخر باستان درک کنند.

⭐️ علاوه بر محتوای خود کتاب، درآمد آن نیز بسیار خواندنی است و می‌تواند به تنهایی همچون مقالۀ مروری مستقلی خوانده شود. خوان کول در این درآمد، تصویری دقیق از وضعیت کنونی مطالعات قرآنی و چالش‌های پیش روی آن ترسیم می‌کند و رویکرد نوین خود را در بررسی تاریخی قرآن تبیین می‌کند. به دلیل اهمیت این درآمد، آن را جداگانه ترجمه کرده‌ایم:

*🔵مطالعۀ نسخۀ پیش‌نویس ترجمۀ درآمد به زبان فارسی[با کمک هوش مصنوعی]
(با گذاشتن نظراتتان زیر قسمت‌های گنگ و نامفهوم، یک دستی به سر و روی این ترجمه بکشید! 😊)
⬇️***متن کامل درآمد کتاب (به زبان انگلیسی) به همراه خلاصۀ فارسی

🗂 فهرست کتاب
درآمد
فصل اول: بت‌پرستی و یکتاپرستی غیریهودی در حجاز پیش از اسلام
فصل دوم: کوثر و میراث دینی خاور نزدیک
فصل سوم: "خفتگان مسیحی" به عنوان تمثیلی از فتح ساسانیان
فصل چهارم: صلح و آشتی: صلح و اصلح
فصل پنجم: شیوه‌های سوادآموزی و جمع‌آوری قرآن
فصل ششم: زندگی‌نامه پیامبر به روایت خداوند: خطاب روایی در شکل‌گیری خود

👤 معرفی نویسنده
خوان کول (Juan Cole)، استاد تاریخ دانشگاه میشیگان و نویسنده کتاب "محمّد: پیامبر صلح در گرماگرم ستیز امپراتوری‌ها" است. او از چهره‌های سرشناس در حوزه مطالعات خاورمیانه و اسلام و از سخنرانان دومین و سومین مدرسه تابستانی انعکاس است. علاوه بر این، او در نشست‌های پیشین انجمن مطالعات قرآن (IQSA) نیز ارائه داشته است.

🔴 پیش از این، دو فرسته درباره خوان کول در کانال انعکاس منتشر شده است. رک: ویدئوی ارائه خوان کول در سمینار «رحمة للعالمین» و معرفی مجموعه مقالات «جنبش‌های صلح در اسلام: تاریخ، دین و سیاست» می‌توانید از طریق این لینک به وبلاگ شخصی او سر بزنید.

#انعکاس_کتاب
🔴@inekas

?نظرسنجی برای برگزاری دومین دوره
«زبان انگلیسی آکادمیک برای مطالعات اسلامی»

⏺با توجه به استقبال صورت گرفته از نخستین دوره «زبان انگلیسی آکادمیک برای مطالعات اسلامی»، انعکاس قصد دارد دومین دوره این برنامه را در زمستان پیش رو برگزار کند.

?این دوره بر تقویت مهارت خواندن متون آکادمیک متمرکز خواهد بود.

⏺برای دوره انگلیسی آکادمیک امسال، با توجه به درخواست شرکت‌کنندگان، تصمیم گرفتیم مضمون مقالات دوره را، با نظرسنجی از مخاطبان دوره از پیش معیّن کنیم.

بنابراین...

?معرفی رویداد ۲۰۲۴ «انجمن بین‌المللی مطالعات قرآنی (IQSA)» و «آکادمی دین آمریکا (AAR)» و فهرست ارائه‌های آن (بخش دوم)

ارائه‌های روز اول: ۲۳ نوامبر ۲۰۲۴ (۳ آذر) (ادامه از بخش اول)

*⭐️ *پنل قرآن، بنی‌اسرائیل و موسی

هُلگر زلنتین، دانشگاه توبینگن
بنی‌اسرائیل در قرآن: یهودیان، یا یهودیان و مسیحیان؟

حیدر داوودی، دانشگاه نورث‌وسترن
گفتمان قرآنی دربارۀ خانوادۀ موسی در تجلی درخت شعله‌ور

فاهد مسالکی، دانشگاه ویسکانسین میلواکی
موسی و خضر: دیدگاهی جدید

اسد زمان، دانشگاه ایالتی اوهایو
خضر به عنوان یک رافائل قرآنی؟

روبرتا سبث، دانشگاه نوادا، لاس‌وگاس
نمونه‌هایی از اجداد زن در تبار مسیحایی در کتاب مقدس عبری، عهد جدید و قرآن: عدالت و مهربانی، وفاداری و اطاعت، زیبایی و خوبی

ارائه‌های روز دوم: ۲۴ نوامبر ۲۰۲۴ (۴ آذر)

*⭐️ *پنل مطالعات قرآنی: کتیبه‌ها، ترجمه‌ها و مطالعات عهد جدید

عبدالله گلدری، دانشگاه خلیفه
بازتاب‌ها و تطبیقات: قرآن و تمثیل مرد ثروتمند و لاذاروس

ربکا ویلیامز، دانشگاه جنوب آلاباما
قرآن آیۀ ۱۳۸ سورۀ بقره و داستان عیسی و رنگرز

گابریل سعید رینولدز، دانشگاه نوتردام
پارادوکس در قرآن

فرانچسکا بادینی، FSCIRE (پالرمو)
مورد ناموفق «القرآن» (۱۹۶۷) ترجمه‌شده توسط مارتینو ماریو مورنو (۱۸۹۲ – ۱۹۶۴)

زینب وصال: دانشگاه الهیات برکلی (GTU)
آیات بر روی عَلَم: بررسی کتیبه‌های قرآنی روی عَلَم در جوامع شیعی

*? *فهرست عناوین ارائه‌های قرآنی در رویداد AAR با لینک به چکیده‌های هر پنل

ارائه‌های روز اول: ۲۴ نوامبر ۲۰۲۴ (۴ آذر)

*⭐️ *پنل مطالعهٔ قرآن

ریاست جلسه: ساموئل راس، دانشگاه مسیحی تگزاس
این پنل مقالاتی با رویکردهای متنوع به مطالعهٔ قرآن ارائه می‌دهد.

1. راحیل فیشباخ، کالج ویلیام و مری
   وقتی خدا جنگ می‌طلبد: زیبایی‌شناسی خشونت در قرآن

2. شعیب علی، دانشگاه توبینگن
   تفسیر عبارت "أُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ" (سورۀ بقره:‌ آیۀ ۵) در کشاف زمخشری و سنت فرا‌تفسیر

3. ظریف رحمان، دانشگاه ویرجینیا
   تفسیر درون‌متنی: تفسیر ماتریدی بر آیات انسان‌وارهٔ قرآن

4. ریسا وان دوتینچم دِ رندی، دانشگاه شیکاگو
   به سوی درکی از «فطرت»: بررسی تحولات معنادار در تفاسیر آیهٔ ۳۰ از سورهٔ روم

5. امیره ابو طالب، دانشگاه هلسینکی
   مقدس‌تر از تو؛ تفسیرهای متناقض از دستور اخلاقی قرآن برای زیبایی/نیکی (احسان) در زمان‌های درگیری

ارائه‌های روز دوم: ۲۵ نوامبر ۲۰۲۴ (۵ آذر)

*⭐️***پنل مطالعهٔ قرآن و کتاب مقدس در دوران باستان متاخر

ریاست جلسه: لورن آزبورن، کالج ویتمن
این پنل به ارائهٔ مقالاتی درباره قرآن و کتاب مقدس در زمینه دوران باستان متاخر می‌پردازد.

1. دنیل واتلینگ، کالج پومونا
   عهد قابل حمل؟ زیرمتن عهدینی آیات مباهله در سورهٔ آل عمران

2. اَدم کاتسکو، کالج نورث سنترال
   تصویر یهودی در رسائل پولس و قرآن

3. وسیم شیلیوالا
   چشم‌هایی آرام با خدا: معنای قرآنی خانه

4. محمد قندهاری، انعکاس
   روایت دوپارچهٔ داستان‌های پیامبران در سورهٔ صافات

5. حیدر داوودی
   آل عمران و دسپوسینوی (Desposyni): ذریهٔ مریم در قرآن و منابع مسیحی متقدم

*⬇️***دریافت دفترچۀ رویداد امسال شامل عناوین ارائه‌ها و معرفی افراد

#انعکاس_رویداد
#IQSA
#AAR

@inekas

‌
*? *کارگاه پژوهشی سالانه: "گذشته‌های عربی - تاریخ‌ها و تاریخ‌نگاری‌ها" (حضوری و مجازی)

? پنج‌شنبه و جمعه ۱۲ و ۱۳ مهر ۱۴۰۳ / ۳ و ٤ اکتبر ٢٠٢٤

? مرکز آقاخان، لندن / حضوری و آنلاین

?لینک ثبت‌نام رایگان

*⬇️***دفترچۀ رویداد امسال

دانشگاه آقاخان با مشارکت دانشگاه آکسفورد از سال ۲۰۱۸ میلادی با تمرکز بر تاریخ و تاریخنگاری اسلامی، کارگاه حاضر  را به صورت سالیانه برگزار میکنند.  این امر به منظور بررسی نگارش تاریخ به زبان عربی صورت گرفته و  فرصتی استثنایی برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ‌نگاری عربی، از قرن هفتم تا به امروز، در خاورمیانه، شمال آفریقا و فراتر از آن، فراهم کرده است.

*? *موضوعات کلیدی کارگاه امسال:
? تاریخ نماینده چه کسانی است؟ چگونه و چرا؟
? نقش آثار داستانی در درک تجربه‌های تاریخی واقعی.
? استفاده نهادهای آموزشی، موزه‌ها و رسانه‌ها از تاریخ‌نگاری برای ایجاد وفاداری و حس تعلق در جامعه.

? کارگاه امسال در دو روز متوالی و ذیل چند موضوع اصلی برگزار خواهد شد که ارائه‌های هر پنل به اختصار عبارتند از:

روز نخست:

۱-مقایسه روایت‌ها
-  پیتر هیل| «سواری شِبلی: تولید یک قهرمان دروزی از قرن نوزدهم سوریه»
-  متئو چکتی| «او را به عنوان زندانی نزد من بفرست! سقوط خسرو دوم و ظهور پیامبری اسلام در ایران ساسانی: مطالعه‌ای بر نهایة‌الأرب»
- صلاح کلمان| «تاریخ بدیل مذهب مالک: تسمیه و حکایات ابوالعباس الغمری»

۲- روش‌های دیجیتال: فراتر از توانایی‌های انسان

-  آلیشیا گونزالز مارتینز | «ناوبری در دریاهای بیوگرافی‌ها: روند پردازشی برای شناسایی بیوگرافی‌ها در متون تاریخی»
-  سفیر کورکماز| «شناسایی بازتولید متون در فتاوای عثمانی: استفاده از روش‌های جدید در تاریخ‌نگاری حقوقی عثمانی»

۳- استراتژی‌های فکری
-  عالیه آ. علی| «خویشاوندی و حکومت در کوفه: دینامیک سیاسی خلافت عثمان بن عفان»
- رامی ابودیاب| «دروزی‌ها، شمشیر اسلام»

۴-داستان و دریچه‌های آن به سوی گذشته
-  بروس فاج| «رویکردی نوین به خالد بن ولید»
- لوسی مک‌نیس| «آیا داستان می‌تواند تاریخ را آشکار سازد؟»
-  ایگور کورنیف| «چگونه تاریخ عرب-اسلامی در تلویزیون بازنمایی می‌شود؟»

۵- نمایش تاریخ، پنهان‌سازی تاریخ
-  محمد السید و پاسکال غزاله| «جبریون دلتای نیل»
-  احمد ادریس و عزالدین حجاج| «وفاداری‌های شکل گرفته در سودان مهداوی: رویکردی موزه‌شناختی»

روز دوم:

۱-  تعاملات فکری و برقراری روابط
- ارسکل سلیم| «سفر خیالی علمای نوسانتارا به مکه: پیوند با دنیای عرب»
-  ناتالی کرانسیس|«تولید دانش تبارشناختی: نسل پیامبر عبدالقادر گیلانی در مجموعه‌های بیوگرافی و آثار مربوط به تراجم اولیاء»

۲- تحمیل حاشیه‌ها به مرکز
-  وینای ختیا| «مطالعهٔ تاریخی نسخه‌های خطی مناسکی شیعیان دوازده امامی: منبعی برای تاریخ فکری»
-  یُسری السداوی| «نسخه‌های خطی کلیله و دمنه: مطالعهٔ یادداشت‌های نسخ خطی»

۳- روش‌های دیجیتال: ساخت پیکره‌ها و شبکه‌ها
-  کلارک جونیور| «شناسایی خودکار کاراکترهای عربی در نسخه‌های خطی یمنی دورهٔ رسولی: چالش‌ها و مزایا»
-  طوبی نور سراج‌اوغلو| «اسناد به مثابهٔ منبعی برای تاریخ کتاب در چارچوب متن سیرهٔ ابن‌سعد»

۴-بازنگری و تغییر تمرکز
-  نوحا الشعیر| «بررسی سیسیل مسلمان: به سوی رویکردی جدید»
-  مارتا جی نوو| «احمدبابا تنبکتی، پیشگام اندیشهٔ تاریخنگاری غرب آفریقا»
-  راسل هوپلی | «ادبیات فتاوی اسلامی به عنوان منبعی تاریخی: فتاوی احمد وانشریسی و تاریخ شمال آفریقای قرون میانه»

۵- بررسی بایگانی‌ها
-  رودریگو ادم| «بانک‌های حافظه برون‌مرزی اسلام: پایگاه حنبلی‌ها در صالحیه»
- رابرت هویلند| «راهبان و مسلمانان در صحرای یهودا: ثبت وقایع در جوامع خربرت مرد»

? امکان شرکت در این کارگاه به صورت حضوری یا آنلاین وجود دارد و ثبت‌نام در آن رایگان است.

?لینک ثبت‌نام رایگان

#انعکاس_رویداد
@inekas

‌
? معرفی کتاب «مسئلهٔ زن در مطالعات اسلامی»اثر کشیا علی

Kecia Ali (2024), The Woman Question in Islamic Studies, Princeton: Princeton University Press.

⭐️ دربارهٔ کتاب
کتاب جدید کشیا علی با عنوان «مسئلهٔ زن در مطالعات اسلامی» نگاهی تازه به موضوع جنسیت در حوزهٔ مطالعات اسلامی دانشگاهی دارد. این کتاب که در سال ۲۰۲۴ منتشر شده، به مسائلی مانند تبعیض جنسیتی و نگاه‌های منفی به زنان در محیط‌های دانشگاهی می‌پردازد و به طور ویژه بر تأثیر این مسائل در مطالعهٔ اسلام تمرکز می‌کند.

ایدهٔ اصلی کتاب این است که با وجود تصور عمومی از دانشگاه‌ها به عنوان مکان‌هایی پیشرو، هنوز نگاه‌های قدیمی درباره جنسیت در مطالعات اسلامی وجود دارد. نویسنده به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه این نگاه‌ها در جنبه‌های مختلف زندگی دانشگاهی، از استخدام گرفته تا نحوهٔ ارجاع به کارهای علمی، دیده می‌شود. او همچنین به ارتباط پیچیدهٔ بین جنسیت، نژاد و هویت مذهبی در این حوزه نگاه می‌کند.

این کتاب می‌تواند برای دانشجویان، پژوهشگران و هر کسی که به موضوع جنسیت، دانشگاه و مطالعهٔ اسلام علاقه دارد، جالب باشد. نویسنده با پرداختن به مسائلی که اغلب نادیده گرفته می‌شوند، تلاش می‌کند راه را برای نگاهی جامع‌تر و عادلانه‌تر به مطالعات اسلامی و آموزش عالی باز کند.

⭐️ معرفی بخش‌های کتاب
کتاب با یک مقدمه شروع می‌شود که زمینهٔ کلی بحث را مشخص می‌کند. سپس نویسنده به بررسی تأثیر جنسیت بر موضوعات و روش‌های مطالعه در این حوزه می‌پردازد. در ادامه، نحوهٔ ارجاع به کارهای علمی و تأثیر آن بر تداوم نگاه‌های جنسیتی بررسی می‌شود. کتاب همچنین به موضوع نمایندگی زنان در انتشارات دانشگاهی و همایش‌های علمی می‌پردازد و تجربیات زنان و دگرباشان را در این حرفه مورد بحث قرار می‌دهد. در پایان، نویسنده راه‌حل‌هایی برای مقابله با تبعیض جنسیتی و ایجاد فضایی عادلانه‌تر در مطالعات اسلامی ارائه می‌دهد. کتاب با یک بخش اضافی درباره روش تحقیق و پیشنهادهایی برای مطالعهٔ بیشتر به پایان می‌رسد.

⭐️ دربارهٔ نویسنده
کشیا علی، نویسندهٔ این کتاب، یک متخصص شناخته شده در زمینهٔ اسلام است که بیشتر روی موضوعات مربوط به جنسیت کار می‌کند. او استاد مطالعات دین در دانشگاه بوستون است و پیش از این نیز کتاب‌هایی دربارهٔ قوانین اسلامی، اخلاق و جنسیت نوشته است. علی به خاطر تحلیل‌های دقیق و پرداختن به موضوعات چالش‌برانگیز شهرت دارد و در این کتاب هم از تجربهٔ شخصی و هم از دانش علمی خود برای بررسی موضوع جنسیت در مطالعات اسلامی استفاده کرده است.

⬇️دریافت فهرست و مقدمهٔ کتاب
⬇️دریافت گزارش تفصیلی از کتاب (به‌زودی)

#انعکاس_کتاب
@inekas

‌
? نسخهٔ الکترونیک ترجمهٔ فارسی مقالهٔ
«رسم قرآن چه زمانی تثبیت شد؟ - بخش دوم»نیکلای ساینای

چهارمین شماره از فروست «انعکاس ادبیات» به دومین بخش از مقالهٔ نیکلای ساینای اختصاص یافته است. این مقالهٔ دو بخشی در سال ۲۰۱۴ در دو شمارهٔ پیاپی از بولتن مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی (دانشگاه لندن) منتشر شده است. ترجمهٔ گروهی این اثر به همت جمعی از مترجمان و ویراستاران به انجام رسیده است. ترجمۀ بخش اول مقاله را از اینجا بخوانید. اثر حاضر، ترجمۀ بخش دوم مقاله است.

? نیکلای ساینای به مناسبت ترجمهٔ فارسی این اثر توسط انعکاس، مقدمه‌ای اختصاصی بر آن نگاشته است. ترجمهٔ این مقدمه را در اینجا و متن انگلیسی و ترجمهٔ کامل آن را با ارجاعات در همین فایل بخوانید.

⭐️ معرفی مقالهٔ «رسم قرآن چه زمانی تثبیت شد؟»

*? *چکیده:
بخش دوم این مقاله به مرور استدلال‌هایی می‌پردازد که علیه فرضیهٔ شکل‌گیری رسم قرآن در زمان عبدالملک مروان اقامه شده‌اند. نتیجه‌گیری این بخش این است که تا زمانی که هیچ عبارت قرآنی با ویژگی‌های سبکی و اصطلاحی متمایز، به‌طور قانع‌کننده‌ای در بستر آخر قرن اول هجری قرار نگیرد، تاریخ‌گذاری رسم قرآن (به استثنای برخی ویژگی‌های املایی) به سال ۶۵۰ میلادی / ۳۰ هجری یا قبل از آن باید به‌عنوان دیدگاه پیش‌فرض ما باقی بماند.
ساینای برای این نتیجه‌گیری به انتساب متفق‌القول رسم استاندارد به عثمان و بعضی استدلال‌های نقد متنی استناد می‌کند. همچنین، او برخی ویژگی‌های درونی قرآن (عدم تطابق با تاریخ اسلام پس از ۳۰ هجری، فقدان چارچوب روایی و نبود هنجارسازی زبانی) را نیز به عنوان دلیلی به نفع نتیجه‌گیری خود ارائه می‌کند.

⭐️ اصل مقالهٔ حاضر با نشانی زیر قابل دستیابی و ارجاع است:
Sinai, Nicolai (2014). "When did the consonantal skeleton of the Quran reach closure? Part II". Bulletin of the School of Oriental and African Studies,77(3), 509–521.

? اطلاعات کتابشناختی ترجمه:
ساینای، نیکلای (۱۴۰۳). «رسم قرآن چه زمانی تثبیت شد؟ - بخش دوم» (حامد علیا، مترجم.). ویراست اول. مجموعه آنلاین «انعکاس ادبیات» (https://t.me/inekas/514).

#انعکاس_ادبیات

@inekas

چند سال پیش در این یادداشت برای نخستین بار از مفهوم "تاریخ‌شناسی آزمایشگاهی" سخن به میان آمد. دغدغه من در این نوشتار تبدیل تاریخ‌ورزی مبتنی بر معرفت عامه به معرفت خاصه و عبور از تاریخ‌ورزی شبه‌علم‌گونه به تاریخ‌‌دانی علمی بود. نیز توجه به مهارت‌های فناورانه برای انجام توصیفات عمیق و گسترده در مطالعات تاریخی مبتنی بر یافته‌های داده‌بنیادی که قابلیت سنجش و آزمون کمی و کیفی دارند، از انگیزه‌های رشته‌ای من در نگارش این یادداشت بود.
الان بسیار مایه خوشحالی است که در این دغدغه مشترک پژوهشگران جوانی را در علوم تاریخی می‌بینم که راه را برای تحقیقات آزمایشگاهی و دیجیتالی گشوده‌اند. از پژوهش‌های سنتی عبور کرده و به دنبال بهره‌مندی از همه امکان‌های علمی و فناورانه در تاریخ‌ورزی هستند. فرسته بالا نمونه‌ای از این تلاش‌های فرخنده و مبارک است. بیش باد.