نگارم دوش در مجلس به عزمِ رقص چون برخاست
گره بگشود از گیسو و بر دل‌های یاران زد
حافظ - غزل ۱۴۸ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

——‏

• گره‌ را از گیسوی خود باز کرد و بر دل حاضران زد و غم عشق خود را در دل آنان نهاد.

(منبع: شرح شوق، سعید حمیدیان)

چو پیشِ صبح روشن شد که حالِ مهرِ گردون چیست
برآمد خنده‌ای خوش بر غرورِ کامگاران زد
حافظ - غزل ۱۴۸ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

——‏

• مهر گردون: ایهام —> ۱. محبت روزگار ۲. خورشید آسمان

• زمانی که صبح دریافت که محبت و دوستیِ ایام چگونه است، برآمد و بر غرورِ کامروایان خندید.

(منبع: شرح شوق، سعید حمیدیان)

مدعی خواست که آید به تماشاگهِ راز
دستِ غیب آمد و بر سینهٔ نامحرم زد
حافظ - غزل ۱۴۷ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

——‏

• زمانی که «مدعی» و «نامحرم» به‌صورت مطلق و بدون قید به‌کار می‌روند، غالباً به ابلیس اشاره دارند. هم‌چنان‌که مثلاً «حکیم» یا «لطیف» به خداوند اشاره دارد.

دلیل مدعی نامیدنِ ابلیس آن است که گفت: «مرا از آتش آفریدی و او را از گل؛ من از او بهترم.»

• تماشاگه راز: مکان اسرارآمیزی که کسی در آن‌جا نبود ببیند میان آفریننده و برترین آفریده چه می‌گذرد.

(منبع: شرح شوق، سعید حمیدیان)

یاد باد آن‌که ز ما وقت سفر یاد نکرد
به وداعی دلِ غم‌دیدهٔ ما شاد نکرد

حافظ - غزل ۱۳۳ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

عدو با جانِ حافظ آن نکردی
که تیرِ چشمِ آن ابروکمان کرد

حافظ - غزل ۱۳۲ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

——‏

• عدو: دشمن

کجا گویم که با این دردِ جان‌سوز
طبیبم قصدِ جانِ ناتوان کرد

حافظ - غزل ۱۳۲ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

——‏

• طبیبم قصدِ جانِ ناتوان کرد: طبیب قصد جان ناتوانم را کرد.

• طبیبی که قصد جان بیمار را می‌کند پارادوکس این بیت است، و بر پایهٔ این مضمونِ معروف در اشعار عرفانی است که «او» عاشق را می‌کشد و هم‌زمان زندهٔ جاوید می‌سازد.

• حافظ همه گونه سخن و مضمونی درمورد طبیب دارد، از خوبی و مهربانی گرفته تا بی‌وفایی و ناتوانی از درمان.

(منبع: شرح شوق، سعید حمیدیان)

ممنون از دوستانی که با ری‌اکشن بازخورد می‌دن.

بازخورد نشونهٔ توجه به مطلبه و روی انگیزه برای ادامه دادن تأثیر می‌ذاره.

اگه نظری دارید یا گاهی مشکل تایپی‌ای چیزی از دست در رفته، می‌تونید از لینک ناشناس تو بیوی کانال اطلاع بدید.?

شبِ تنها‌یی‌ام در قصدِ جان بود
خیالش لطف‌های بی‌کران کرد

حافظ - غزل ۱۳۲ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

——‏

• شب تنهایی قصد جان مرا کرده بود، اما فکرِ یار به من لطف بسیار داشت (و مرا نجات داد).

• با توجه به بیت قبل، یار روی نهان کرده و عاشق را تنها گذاشته (= شب تنهایی،‌ در این بیت)، و این خیال اوست که به داد عاشق می‌رسد، نه خود او.

• این مضمون قبل از حافظ هم بارها استفاده شده‌است:

بیتی از امیرحسن دهلوی:

شب اندر موجِ خون بودم خیالش دستگیرم شد
بِحَمدِاللَّه در آن غرقابْ رویی آشنا دیدم

بیتی از سلمان:

از خیالت شُکرها دارم که در شب‌های هجْر
یارِ سلمان بود و اَلْحق مهربان یاریم بود

(منبع: شرح شوق، سعید حمیدیان)

دل از من برد و روی از من نهان کرد
خدا را با که این بازی توان کرد

حافظ - غزل ۱۳۲ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

——‏

‌ خدا را*: برای خدا،‌ محض خاطر خدا (قضاوت کنید)

نظرِ پاک تواند رخِ جانان دیدن
که در آیینه نظر جز به صفا نتوان کرد

حافظ - غزل ۱۳۱ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)