یاد باد آن‌که ز ما وقت سفر یاد نکرد
به وداعی دلِ غم‌دیدهٔ ما شاد نکرد

حافظ - غزل ۱۳۳ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

عدو با جانِ حافظ آن نکردی
که تیرِ چشمِ آن ابروکمان کرد

حافظ - غزل ۱۳۲ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

——‏

• عدو: دشمن

کجا گویم که با این دردِ جان‌سوز
طبیبم قصدِ جانِ ناتوان کرد

حافظ - غزل ۱۳۲ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

——‏

• طبیبم قصدِ جانِ ناتوان کرد: طبیب قصد جان ناتوانم را کرد.

• طبیبی که قصد جان بیمار را می‌کند پارادوکس این بیت است، و بر پایهٔ این مضمونِ معروف در اشعار عرفانی است که «او» عاشق را می‌کشد و هم‌زمان زندهٔ جاوید می‌سازد.

• حافظ همه گونه سخن و مضمونی درمورد طبیب دارد، از خوبی و مهربانی گرفته تا بی‌وفایی و ناتوانی از درمان.

(منبع: شرح شوق، سعید حمیدیان)

ممنون از دوستانی که با ری‌اکشن بازخورد می‌دن.

بازخورد نشونهٔ توجه به مطلبه و روی انگیزه برای ادامه دادن تأثیر می‌ذاره.

اگه نظری دارید یا گاهی مشکل تایپی‌ای چیزی از دست در رفته، می‌تونید از لینک ناشناس تو بیوی کانال اطلاع بدید.🌹

شبِ تنها‌یی‌ام در قصدِ جان بود
خیالش لطف‌های بی‌کران کرد

حافظ - غزل ۱۳۲ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

——‏

• شب تنهایی قصد جان مرا کرده بود، اما فکرِ یار به من لطف بسیار داشت (و مرا نجات داد).

• با توجه به بیت قبل، یار روی نهان کرده و عاشق را تنها گذاشته (= شب تنهایی،‌ در این بیت)، و این خیال اوست که به داد عاشق می‌رسد، نه خود او.

• این مضمون قبل از حافظ هم بارها استفاده شده‌است:

بیتی از امیرحسن دهلوی:

شب اندر موجِ خون بودم خیالش دستگیرم شد
بِحَمدِاللَّه در آن غرقابْ رویی آشنا دیدم

بیتی از سلمان:

از خیالت شُکرها دارم که در شب‌های هجْر
یارِ سلمان بود و اَلْحق مهربان یاریم بود

(منبع: شرح شوق، سعید حمیدیان)

دل از من برد و روی از من نهان کرد
خدا را با که این بازی توان کرد

حافظ - غزل ۱۳۲ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

——‏

‌ خدا را*: برای خدا،‌ محض خاطر خدا (قضاوت کنید)

نظرِ پاک تواند رخِ جانان دیدن
که در آیینه نظر جز به صفا نتوان کرد

حافظ - غزل ۱۳۱ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

سروبالای من آن دم که درآید به سماع
چه محل جامهٔ جان را که قبا نتوان کرد

حافظ - غزل ۱۳۱ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

——‏

• سماع: منظور رقص و پایکوبی است.

• محل: قدر و منزلت

• قبا کردن: پاره کردن،‌ دریدن (به این دلیل که قبا لباسی است جلوباز و زمانی که جامه یا پیراهنی را از جلو به دو تکه پاره کنیم، شبیه قبا می‌شود.)

(منبع: شرح شوق، سعید حمیدیان)

عارضش را به مَثَل ماهِ فلک نتوان گفت
نسبتِ دوست به هر بی‌سروپا نتوان کرد

حافظ - غزل ۱۳۱ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

——‏

• عارض: چهره

• بی‌سروپا: در شعر قدیم در موارد فراوان، چیزهای گرد را بی‌سروپا خوانده‌اند، مانند گوی، مهرهٔ نرد، خورشید و حتی خود فلک را.

معنای اصلیِ آن به همان شکل گرد این اشیا اشاره داشته‌است،‌ با این تصور که هر چیزی که سر و دست و پای آن را قطع کنند، حالتی گردگونه می‌یابد.

بعدا معنای کناییِ «رذل و بی‌مقدار» به آن اضافه شده‌است.

(منبع: شرح شوق، سعید حمیدیان)

به یادِ‌ چشم تو خود را خراب خواهم ساخت
بنای عهدِ قدیم استوار خواهم کرد

حافظ - غزل ۱۳۰ (دیوان حافظ - تصحیح راستگو)

——‏

• خراب: ایهام —> ۱. مست و لایعقل ۲. ویران

• عهد قدیم: ایهام —> ۱. پیمان قدیمی با یار ۲. رسم روزگار قدیم که در آن عاشق جان خود را بر سر عشق می‌گذاشت.

• بین خراب و استوار، تضاد زیبایی وجود دارد. با خراب کردن خود، بنای عهد قدیم را استوار می‌کند.

(منبع: شرح شوق، سعید حمیدیان)