🔸جستاری در جامعه شناسی 🔸

@GILsociologist 🆔

✍️عادل سجودی

یکی از موضوعات که نظر من را در سفر جذب می کند شکاف طبقاتی مردم آن شهر است. حدس می زنم شکاف طبقاتی در شهرهای صنعتی و گردشگری بیش از شهرهای است که با محصولات کشاورزی و دامداری مطرح هستند.

بر مبنا تعریف عملیاتی منظور از شکاف طبقاتی، وسعت خانه و زیباسازی آن و اثاث منزل و خودرورهای است که در محلات مختلف شهر تردد می کنند.
استان گیلان به دلیل گردشگری ،یکی از نقاط کشور است که شکاف طبقاتی در آن زیاد است.

از نظر من محرومیت در شهر های که شکاف طبقاتی در آن وجود دارد صرفا به بعد اقتصادی محدود نمی شود بلکه شامل ابعاد فرهنگی ، اجتماعی ، روانی ، زیست محیطی می شود.

مثلاً میزان تراکم خانه و کوچه ها باریک در مناطق پایین بیشتر است یا اینکه در اثر باران شدید خانه های مناطق پایین شهر آسیب پذیر اند و بخش اعظمی از منطقه زیر آب می رود( زیست محیطی). از منظر اجتماعی میزان درگیری، نزاع ، توزیع مواد مخدر ، سرقت و... مناطق پایین بیشتر است.

پی نوشت:تصویر مربوط به یکی از مرفه ترین مناطق رشت است که هتل ۵ستاره کادوس در آنجا قرار دارد.

🔸جستاری در جامعه شناسی 🔸

@GILsociologist 🆔

در همان جلد "روش در روش" و سپس جلد دوم، یعنی "ضد روش"، به هویت فلسفی و پارادایمی روش‏های کیفی پرداخته‏ام؛ آنجا توضیح داده‏ام که برای فهم جایگاه نظریه در پژوهش باید به بنیان‏های پارادایمی دو هستی شناسی پارمنیدسی و هراکلیتوسی ("بودن" در برابر "شدن") و دو رویکرد برآمده از آن یعنی فلسفه "قاره‏ای" و "تحلیلی" و یا مباحث کانت در خصوص "امر پیشینی" و "امر پسینی" رجوع کنیم. اگر روش‏های کمی درصدد نظریه آزمایی به اتکای روش قیاسی  - فرضیه‏ای هستند، روش‏های کیفی به نظریه‏سازی، الگویابی و فهم استقرایی و مشاهده‏ای از جهان اجتماعی می‏پردازند. در نهایت حتی روش‏های قیاسی نیز خود ذاتاً استقرایی و در حوزه علوم احتماعی "استفهامی" و "پس‏کاوانه" هسند. نظریه در روش کیفی نقش لنز، عینک و راهنمای پژوهش را دارد. به قول دیوید فترمن، "محقق با ذهن باز وارد میدان می‏شود نه با کله پوک"؛ بنابراین وجود و حضور نظریه لازم است اما نه برای تئوری سازی و فرضیه آزمایی قیاسی، بلکه برای تدوین و صورتبندی سؤالات پژوهش، مکان‏یابی موضوع در ادبیات کلان پژوهش و نیز "حساسیت نظری"؛ اما محقق نباید هرگز خود را به مفاهیم نظری محدود سازد زیرا واقعیت همواره فراتر و پیچیده‏تر از فرضیه، سؤال یا موضوع تحقیق است؛ واقعیت حتی فراتر از امکانات زبانی است. خلاقیت، انباشت نظری، مشارکت و جرح و تعدیل مفاهیم نظری یا نظریه در فرآیند "بازاندیشانه" تحقیق از مشخصه‏های روش کیفی است. روش‏های کیفی نگران تعمیم داده‏ها یا روایی نیستند، بلکه هدفشان اعتبار و دقت برای تدوین قوانین "ایدئوگرافیک" هستند، نه الگوهای "نوموتتیک". بنابرین نظریه حضور دارد اما نه برای "تحمیل" مفاهیم بلکه برای کمک به "تکوین" و "ظهور" مفاهیم مندرج در واقعیت، آنطور که خودشان ظاهر می‏شوند. نظریه در خدمت حساسیت نظری است و نه جهت دادن به آنچه "باید یا نباید" دیده شود. من این مباحث را هم در کتابهای "ضد روش" و "فرا روش" (یا روش‏های ترکیبی) و هم در کتاب "سیاست‏های روش" به تفصیل توضیح داده‏ام.
بنابراین پاسخ من به جناب محدثی آن است که داعیه ایشان نه تنها نادرست و غیرعلمی است، بلکه از فهم غلط و سطحی ایشان و فقدان دانش لازم در فلسفه علوم اجتماعی نشأت می‏گیرد، مشکلی که کتاب روش در روش را مخصوصاً در پاسخ به آن نوشته بودم! توصیه من به ایشان آن است آثار بنده را دقیق‏تر بخوانند و به جای رویکرد تواب محور و پرخاشگرانه، نقد و نظرشان را در جای درست و فضای مناسب مطرح کنند تا پاسخ درست هم بگیرند، نه در فضاهای زودگذر رسانه‌های اجتماعی که چون ریگ بیابان با بادی ناپدید می‏شوند؛ بحث روش در فلسفه علوم اجتماعی فراتر از آن است که بتوان با چند لایک و تحسین و مخالفت این و آن حل و فصل شود. در نهایت، آثار بنده نیز وحی منزل نیستند؛ اگر ایشان دست به قلم شوند و روش در علوم اجتماعی را که به گفته ایشان، من از ریل خارج کرده ام، به راه راست هدایت کنند، من نخستین کسی خواهم بود که به ایشان ایمان خواهم آورد.
ایام به کام
دکتر احمد محمدپور

۱۵ فوریه ۲۰۲۵
ماساچوست، آمریکا

ص ۲

*** پاسخی بسیار کوتاه به ادعاهای بی اساس آقای دکتر حسن محدثی گیلوایی

آقای دکتر، مخاطب هم وظایفی دارد!

در طول چند روز اخیر برخی دوستان دور و نزدیک مطالبی را از آقای دکتر حسن محدثی گیلوایی در مورد جایگاه نظریه در روش تحقیق کیفی برایم فرستادند که ایشان در گروه تلگرامی خود، من را خطاب قرار داده بودند؛ ایشان که ظاهراً در حین گفتگو با دانشجویان و یا جلسات پایان نامه و غیره از دانشجویان شنیده بودند که داشتن چهارچوب نظری در پژوهش کیفی لازم نیست؛ از این موضوع عصبانی بودند و فکر می‌کردند من در آثارم مروج "عدم کاربرد نظریه در تحقیقات کیفی" هستم. به همین دلیل نوشته بودند محمدپور باید به خاطر جاانداختن این مسئله "عذرخواهی" کند! با دیدن ادعاهای ایشان بسیار هیجان زده شدم که من یکه و تنها توانسته‏ام علوم اجتماعی در ایران را از ریل خارج کنم! خودم هم نمی دانستم دو دهه بعد از برکناریم از دانشگاه بوعلی سینا توسط محمدعلی زلفی گل، رئیس دانشگاه وقت و سپس رئیس بنیاد نخبگان و وزیر علوم، هنوز رد پایم آنقدر تر و تازه است. هرچند واقعاً برای من جای خوشحالی دارد!
ابتدا به اصرار برخی دوستان پاسخی محترمانه برایشان نوشتم؛ سپس با دیدن پستهای بعدیشان، ایشان را شایسته پاسخ ندیدم؛ پاسخم را حذف کرده و اغماض کردم. لیکن این نوشته کوتاه را خطاب به مخاطبان و عزیزان علاقمند به کارهایم می‏نویسم.
من مجموعه سه جلدی روش شناسی (روش در روش، ضد روش، و فرا روش) را در سالهای 1388-89 به نگارش در آوردم – آثاری که محصول بیش از یک دهه کار پژوهشی و میدانی در ایران و به ویژه کردستان بودند. دو سال بعد پایان نامه کارشاسی ارشدم در باب اتنوگرافی زادگاهم شهر سردشت و سپس رساله دکترایم درباره هورامان به روش نظریه زمینه ای را نیز منتشر کردم که امروز الگویی کلاسیک در کاربرد این روش پژوهشی برای دانشجویان عزیز است. نوشته های من درباره روش با چاپ دو کتاب دیگر تحت عناون سیاست های روش (نشر ققنوس) و تاریخ به روایت فلسفه (نشر لوگوس) پایان یافتند. ناگفته نماند که ویراست جدید آثار بنده سالهاست توسط نشر وزین لوگوس منتشر می‏شوند.
روش تحقیق در ایران مانند علوم اجتماعی و به ویژه جامعه‏شناسی دهه‏ها تحت تاثیر رویکرد پوزیتویسم (اثباتگرایی) و نگاه مکانیکی به انسان، واقعیت، جامعه و فرهنگ بوده است. این البته ویژگی علوم اجتماعی در اکثر کشورها تا دهه 1970 است که با چرخش نظری و ظهور یا بسط پارادایم های برساختی، تفسیری، انتقادی، فمنیستی، و پست مدرن، تقریباً پایان پذیرفت، یا هژمونی آن دیگر از بین رفت؛ اما در ایران حتی همان اثبات‏گرایی نیز به درستی فهم نشد. اثبات‏گرایی با استدلال یا شاید بهتر باشد بگوییم بازی با مدل‏سازیهای آماری عجیب و گاه غیرضروری اشتباه گرفته شد، از همین رو فهم بسیار اشتباهی از پوزیتیویسم رواج یافت؛ نسلی از دانشجویان در ایران آموزش دیدند که در پژوهش‌هایشان، ابتدا در مورد داده‏ها، نتیجه و سرانجام تحقیق‏شان تصمیم می گرفتند و سپس دست به تعیین موضوع و روش و نظریه می‏زدند. بخش نظری تحقیق که غالباً بیش از یک سوم حجم رساله را شامل می‏شد همچون زائده‏ای بر آن آویزان می‏شد  که بود و نبودش هیچ توفیری در اعتبار و درستی تحقیق‏شان نمی‏کرد؛ گو آنکه رویکرد پوزیتیویستی قرار است با نگاهی قیاسی - فرضی به جهان نگاه کند و فرضیات را به محک واقعیت به آزمون بگذارد. اما نگاهی به اکثر کارهای کمی - دستکم در آن دوره که بنده در ایران حضور داشتم - نشان ازآن داشت یا دارد که  نظریه هیچ نسبتی با تعیین و صورتبندی موضوع، استدلال نظری، فرضیه سازی و از همه مهمتر، تحلیل و استنباط پایانی، ندارد.
مجموعه سه‏جلدی روش پاسخی بود به مسائل و معضلاتی از این دست و تاکید بر این‌که پارادایم اثبات‏گرایی بسیار فراتر از چند معادله رگرسیونی، تحلیل واریانس یا مدل‏سازی لیزرل برای فهم موضوعات اجتماعی است؛ در اهمیت رویکرد اثباتی و فلسفه تحلیلی همین بس که روشنگری، دولت‏های رفاه، و دمکراسی مدرن تا حد زیادی برآمده و نتیجه این نگاه به جهان هستند. در این زمینه هم در جلد اول سه‏گانه روش یعنی "روش در روش: درباره ساخت معرفت در علوم انسانی" و هم در کتاب احتمالا کمتر دیده شده "روش تحقیق معاصر در علوم انسانی: مباحثی در سیاست‏های روش" صحبت کرده و به تفصیل به آرای متفکرانی چون کارناپ، فرگه و راسل پرداخته ام.

ص ۱

?جستاری در جامعه شناسی ?

@GILsociologist ?

✅ فضای مجازی و نوشتن

✍️علی احمد باوندپور

والتر بنیامین متفکر و فیلسوف آلمانی مقاله ای دارد با عنوان اثر هنری در دوره بازتولید مکانیکی
او معتقد است پیشرفت تکنولوژی که امکان تکثیر اثر هنری را فراهم آورده است خصلت یگانه ، راز آمیز و جاودانیِ این آثار را از بین برده است. فراهم شدن امکان تکثیر و رواج نسخه های بدلی نه تنها باعث از بین رفتن هاله و ارزش آیینی اثر هنری می شود بلکه حتی درک و دریافت هنرمند و مخاطب را هم از هنر دگرگون می کند.
نگاه بنیامین به این وضعیت اما چندان منفی نیست؛ به زعم وی در چنین وضعیتی هنر از انزوای اریستوکراتیک خارج می شود، در دسترس توده مردم قرار می گیرد و همگان امکان داوری درباره آن را پیدا می کنند.
چنین به نظر می رسد که تکنولوژی مجازی هم چنین کاری با هنر نویسندگی و نوشتن کرده است و سبب از بین رفتن هاله آن شده است.
بنیامین هاله اثر را دارای سه ساحت می دانست؛ اثر خصلتی یگانه دارد، با ما فاصله دارد و ابدی بنظر می رسد.
به مدد تکنولوژی گوشی های هوشمند و نرم افزارهای متنوع ارتباطی، اکنون نوشتن به امری همگانی تبدیل شده است. این عمومیت یافتنِ نوشتن خاصیت قدسی ، رازآمیز و منحصر به فرد آن را رو به زوال برده است، حس احترام آمیزی را که قبلا بر می انگیخت کم و کمتر کرده است و نوشته به امری موقتی گذرا و ناپایدار تبدیل شده است.

غالبِ نویسندگان غیر مجازی بهره بیشتری از سواد نوشتن داشتند،اسلوب و قواعد نوشتن را رعایت میکردند و وسواس رعایت فرم و دغدغه محتوا را داشتند.
اکنون وضع به کلی متفاوت شده است تقریبا همه می نویسند، اکثر افراد جرات نوشتن پیدا کرده اند، اما فقط می نویسند، مهم نیست چه و چگونه می نویسند. اغلب نوشته ها بی عمق، سطحی، فاقد فرم و محتوای در خور توجه اند.
غالب آنچه که نوشته میشود به زبان محاوره ای است که بیشتر از گفتار و زبان روزمره تبعیت میکند؛ صحبت های عادی روزانه است که به مدد تکنولوژی به نوشته تبدیل می شود.
اما این تمام مساله نیست. مساله مهم تر غلبه یافتن مجازی نویس ها و مجازی خوان هاست و جذب مخاطبان و خوانندگان کتاب و آثار فاخر به فضای مجازی و مشغول شدن آنها به این موقعیت تصنعی است.
اکنون نویسندگان و روزنامه نگاران تنهاتر و بی مخاطب تر از همیشه اند.
به تیراژ فروش روزنامه ها و بستن انتشاراتی ها نگاه کنید تا متوجه تهدیدی که از جانب فضای مجازی متوجه این هنر شده است بشوید.

شرق دور

?جستاری در جامعه شناسی ?

@GILsociologist ?

?جستاری در جامعه شناسی ?

@GILsociologist ?

https://magiran.com/R500838

لیست مقالات بنده در magiran. چند مقاله به روز رسانی نشده

?جستاری در جامعه شناسی ?

@GILsociologist ?

✅نویسنده :عادل سجودی ( دانش آموخته دکتری جامعه شناسی)

✅فراتحلیل رسانه و مصرف گرایی تازه ترین مقاله ای است که درسال ۱۴۰۳ در دو فصلنامه علمی مطالعات بین رشته ای رسانه و فرهنگ( امتیاز ب وزارت علوم ) چاپ شده است. مصرف یک موضوع بین رشته ای شامل مردم شناسی، اقتصاد، جامعه شناسی، ارتباطات و....است.

✅در نتیجه گیری این مقاله این جمله را نوشتم «من مصرف می کنم، پس هستم».

✅مصرف نمایشی، مصرفی است که خود واقعی فرد مغضوب می شود و نبرد بر سر نشانه هایی نمادین سرمایه داری رخ می دهد.

✅افرادی که اتومبیل گران قیمت سوار می شوند اما در تامین هزینه های جاری اتومبیل شان مستأصل هستند. در این مقاله به این حوزه نپرداخته ام اما موضوع جالبی است. شکافی که بین عینیت و ذهنیت افراد در زندگی شان رخ می دهد.

لینک نمایه مقاله در دو فصلنامه رسانه و فرهنگ???

https://mediastudy.ihcs.ac.ir/article_9512.html

?جستاری در جامعه شناسی ?

@GILsociologist ?

?جستاری در جامعه شناسی ?

@GILsociologist ?

? جوانانی که  نه درس می‌خوانند، نه به‌ دنبال شغل‌اند و نه مهارتی می‌آموزند!

?️جوانانی که نه درس می‌خوانند، نه به‌ دنبال شغل‌اند و نه مهارتی می‌آموزند، طی سال‌های اخیر به‌دلیل افزایش جهانی جمعیتشان با عنوان «نیت‌ها» (NEET) مشهور شده‌اند.

?️نیت در تعریف جهانی به جوانانی گفته می‌شود که نه در فهرست آماری مشغول به تحصیل قرار دارند و نه در آمار شاغلان و مهارت‌آموزان جامعه محاسبه می‌شوند.

?️ایران طی سال‌های اخیر با رشد چشمگیر این گروه از جوانان، رتبه‌ بالایی در آمارهای جهانی کسب کرده است و همین امر نگرانی جامعه‌شناسان را در پی داشته است.

?️اگرچه در جوامع مختلف بازه سنی نیت‌ها متغیر است، اما در نمودارهای جهانی به‌طور معمول افرادی نیت خوانده می‌شوند که در محدوده سنی ۱۶ تا ۲۴ قرار دارند که نه تمایلی به تحصیل دارند و نه علاقه‌ای به یافتن شغل مناسب برای خود. این موضوع تامین هزینه‌های زندگی آنها را به عهده والدین می‌گذارد.

?️آنچه این پدیده را در ایران مورد توجه قرار داده افزایش آماری آن طی سال‌های اخیر است. براساس برخی آمارها در سال ۱۳۹۷ دست‌کم ۳۰ درصد از جوانان ۱۵ تا ۲۴ساله در این گروه قرار داشتند.آمار منتشرشده نشان می‌دهد که ایران پس از برخی کشورهای آفریقایی بالاترین آمار نیت‌ها را دارد.

?️نرخ ۳۰ درصدی نیت‌ها در ایران از آن نظر قابل تامل است که در جوامع توسعه‌یافته این عدد تنها ۲ تا ۱۰ درصد جوانان ۱۶ تا ۲۴ را دربر می‌گیرد.
نرخ نیت‌ها در میان مردان ایرانی در سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۰ حدود ۱۵ تا ۱۷ درصد و در میان زنان از ۴۷ درصد در سال ۱۳۹۴ به ۳۹ درصد در سال ۱۴۰۰ رسیده است.

?️مطابق آمارها، در سال ۱۳۹۴ از ۵.۷ میلیون زن در گروه سنی ۱۵ تا ۲۵ سال، تعداد ۲.۷ میلیون نفر آنان نه مشغول تحصیل بودند و نه به دنبال شغل یا مهارت‌آموزی. این آمار در سال ۱۴۰۰ به یک میلیون و ۹۸۵ هزار نفر رسیده است.

?️سهم ۱۳.۲ درصدی جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله از پنجره جمعیتی ایران باعث می‌شود افزایش این پدیده موجب تشدید برخی بحران‌های اجتماعی همانند احساس بی‌آیندگی، تجرد قطعی، رخوت اجتماعی و افسردگی شود...

? داریوش معمار

نقد نظام آموزشی

?جستاری در جامعه شناسی ?

@GILsociologist ?
➖️➖️➖️➖️➖️

?جستاری در جامعه شناسی ?

@GILsociologist ?

✅ فایل کامل مقاله

✅ عنوان مقاله: فراتحلیل مطالعات رابطه سرمایه فرهنگی و مدارای اجتماعی در ایران

✅ دوفصلنامه: دین و ارتباطات( رتبه ب وزارت علوم و تحقیقات)

✅ نویسندگان: عادل سجودی ،محسن نیازی ، سحر نقی پور

✅ تابستان ۱۴۰۳

✅ لینک نمایه مقاله در دوفصلنامه

https://rc.isu.ac.ir/article_77384.html

?جستاری در جامعه شناسی ?

@GILsociologist ?

?جستاری در جامعه شناسی ?

@GILsociologist ?

✅ عنوان مقاله :بررسی عوامل موثر بر گرایش جوانان به سفره خانه های سنتی به مثابه اوقات فراغت در شهر رشت

✅ نام نشریه:دوفصلنامه امنیت و ارتباطات اجتماعی( امتیاز ب وزارت علوم و تحقیقات)

نویسنده: عادل سجودی( دانش آموخته دکتری جامعه شناسی)

?جستاری در جامعه شناسی ?

@GILsociologist ?