عزیز گرانقدر دکتر شفیعی کدکنی، مهربانو دکتر ژاله آموزگار نازنین و جمعی از خوبان ادبیات در شب فراموش نشدنی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران ۴ اسفند ..‌

جشن نود سالگی دانشکده ادبیات و علوم انسانی
🍃🌹🍃🌹🍃🌹🍃🌹🍃🌹🍃

.
اگر از مشرق تا مغرب رَوی تا دوستی را زیارت کنی بهرِ خدای بسی نرفته باشی.
(نوشته بر دریا، تصحیح دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، ص۳۴۳)

https://t.me/shafiei1318

فردا (شنبه) ساعت ۴ بعد از ظهر با حضور استاد شفیعی کدکنی در دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران

ورود برای همگان آزاد است.

و نقل است که یک روز دل گم کرده بود. گفت: «ای خدای، دل به من باز ده.» ندایی شنود که «یا جُنَید ما دل بدان ربودیم تا به ما بمانی، تو باز می‌خواهی تا به غیر ما بمانی.»(ذکر جنید بغدادی: تذکرة الاولیاء، تصحیح شفیعی کدکنی، ص۴۴۰)
@golhaymarefat

نقل است که یک روز بومحمّدِ جُوینی با شیخ (ابوسعید ابوالخیر) در حمّام بود. شیخ گفت: «این حمّام چرا خوش است؟» گفت: «از آنک آدمی پاکیزه می‌گرداند و شوخ( چرک) از آدمی دور می‌کند.» شیخ گفت: «بِهْ از این باید.» گفت: «ازآنک چون تو کسی اینجا حاضر است.» گفت«پایِ من و ما از میان برگیر!» گفت: «شیخ بهْ داند.» شیخ گفت: «از آن خوش است که دو مخالف- یعنی آتش و آب- بهم ساخته‌اند و یکی شده.» بو‌محمد تعجب کرد از آن معنی لطیف. پس شیخ گفت: «از آن خوش است که از جمله‌ی مال و ملکِ دنیا بیش از سطلی و ازاری (لُنگ) با تو، بهم، نیست و آنگاه آن هر دو نیز از آنِ تو نیست!»
(چشیدن طعم وقت، از میراث عرفانی ابوسعیدابوالخیر،با مقدمه و تصحیح دکتر شفیعی کدکنی )

@golhaymarefat

با حضور دکتر شفیعی کدکنی
فردا

«فلسفه در ادبیات»

فلسفهٔ ادبیات همان فلسفه در ادبیات نیست، اگرچه پیوندهای غیر مستقیم با این مفهوم دارد. در پس جنگ و صلح تالستوی دیدگاهی درباره فلسفه تاریخ و سرنوشت بشر نهفته است؛ در رمان‌های سارتر و کامو اگزیستانسیالیسم هست؛ در شعر بلیک عرفان در برابر عقل باوری قرار می‌گیرد؛ وحدت وجود در پیش درآمد وردزورث دیده می‌شود؛ خداناباوری در کار داستایوسکی موشکافانه به بحث گذاشته می‌شود؛ مشیت الهی و آزادی اراده در بهشت گمشده میلتن مطرح است؛ خود پرستی و خودمداری در کار جورج الیوت و جورج مردیث موضوع بحث است؛ و بسیاری نمونه‌های دیگر از این دست وجود دارد. مضامین فلسفی در ادبیات دست کم به سه شکل مختلف در تأملات درباره ادبیات می‌تواند ظاهر شود.

نخست در نقدهای مستقیم می‌توان این مضامین را بیان کرد، مانند این قطعه کوتاه از یک منتقد ادبی درباره جنگ و صلح :
تالستوی در رویکرد خود همواره به دنبال حقایق ازلی و ابدی است از همین رو انسان‌هایی آفریده است که می‌کوشند سرنوشت خویش را مطابق با قوانین تخطی ناپذیر بشریت آشکار سازند... این نوعی فلسفه وحدت وجودی است و تالستوی سخت دلمشغول این اندیشه است که عالی‌ترین کوشش‌های انسان و بهترین آرزوهایش را مرگ ناکام می‌گذارد.
اظهار نظر مختصری است که دربارهٔمضامین محوری رمان ادعایی مطرح می‌کند. شناسایی و توصیف این مضامین بخشی از یک فعالیت فلسفی نیست، بلکه کوششی است برای درک رمان و اهداف آن. محتوای شناسایی شده ممکن است فلسفی باشد، اما مهارت‌های مربوط به استنباط و تشریح این محتوا بیشتر مهارت‌های نقد ادبی است، نه مهارت فلسفی. برای منتقد همین کفایت می‌کند که به مضامین اشاره کند و آن‌ها را با حوادث زمان پیوند دهد. اعتبار تفسیر منتقد بر اعتبار فلسفی خود اندیشه‌ها مبتنی نیست بلکه بر تأییدی که از جزئیات اثر دریافت می‌کند استوار است. پس در این سطح یعنی سطحی که منتقد مضامین اثر را شناسایی می‌کند تمایزی روشن هست میان فلسفه در ادبیات و فلسفهٔ ادبیات.
اما سطح دومی هست که مهارت‌های فلسفی و علایق فلسفی را به طور مستقیم در‌گیر می‌کند فیلسوفان به کاوش ادبی در اندیشه‌های فلسفی توجه می‌کنند تا بتوانند به روشن‌شدن، عمیق‌تر شدن یا تشريح موضوعی فلسفی کمک نمایند. فلاسفه‌ای که به دیدگاه‌های سارتر درباره «پوچی زندگی» یا به رابطه میان اعیان و آگاهی علاقه دارند. مطالعه رمان نخست او، تهوع، را مفید خواهند یافت. تهوع رمانی فلسفی است به این معنا که از بافتار یا متنی داستانی (و (ادبی) بهره می‌گیرد تا تحقق خیالی برداشتی را که سارتر در آثار فلسفی غیر داستانی‌اش از مفهوم آگاهی عرضه می‌کند نشان دهد. نمونه دیگر می‌تواند سهم ادعایی رمان‌های هنری جیمز در پیشبرد فلسفه اخلاق باشد ادعایی که مارتا نوسبام فیلسوف هم مطرح می‌کند: «برخی چیزها هستند که ممکن است حقیقت اخلاقی باشند و سادگی فلسفه اخلاق سنتی توان بیان آن‌ها را ندارد اما کاسه طلایی آن‌ها را بسیار عالی بیان می‌کند. اگر هدف فلسفه اخلاق را ارائه درکی از خیر بشر از طریق بررسی دقیق برداشت‌های مختلف از مفهوم خیر بدانیم آنگاه به نظر می‌رسد که این متن و دیگر متن‌های مشابه آن بخش‌های مهمی از فلسفه هستند.
از نگاه نوسبام فقط این طور نیست که رمان‌های جیمز مضامین فلسفی داشته باشند، بلکه این رمان‌ها خودشان آثار مکمل فلسفی به شمار می‌آیند. گرچه نوسبام از این گونه خوانش جیمز سفت و سخت دفاع می‌کند، اما این دیدگاه چه در مقام تفسیری از کارهای جیمز و چه به عنوان نظری کلی درباره ادبیات به مثابه فلسفه مخالفانی نیز دارد. مسلماً این کار بیشتر)استفاده از آثار ادبی در فلسفه است نه گامی جهت روشن‌تر شدن آن‌ها به عنوان اثر ادبی.
اما سطح سومی هم هست که در آن فلسفه در ادبیات با فلسفهٔ ادبیات اشتراک پیدا می‌کند این همان سطحی است که در آن اصلاً امکان استفاده از آثار داستانی برای تشریح یا تکمیل یا به چالش کشیدن اندیشه‌های فلسفی بررسی می‌شود چگونه ممکن است اثری داستانی که محصول تخیل است، محملی برای انتقال نظریات جدی باشد؟ چگونه می‌شود داستان مبنای واقعیت یا صدق باشد؟ آیا بخشی از جوهر و ذات ادبیات این است که در کنار لذتبخش بودن آموزنده» هم باشد؟ این‌ها همانگونه موضوعاتی هستند که به عمق فلسفه ادبیات راه می‌برند. چون فقط به هدف و نیت ادبیات نمی‌پردازند بلکه این پرسش را مطرح می‌کنند که ادبیات چه رابطه‌ای با انواع گفتمان‌های دیگر دارد و از چه ارزش خاصی
برخوردار است.

منبع:
#فلسفۀ_ادبیات، پیتر لامارک، ترجمۀ میثم محمد امینی، تهران، فرهنگ نشر نو، ۱۴۰۱، صص  ۲۷_۲۴
#آستانه

☘درویشی گفت: «ای شیخ! مرا می‌باید که بدانم که تو چه مَردی و چه چیزی؟» شیخ[ابوسعید ابوالخیر] گفت: «ای درویش! ما را بر کیسه بند نیست و با خلق خدای جنگ نیست.»?

(اسرارالتوحید، به کوشش شفیعی کدکنی)
@golhaymarefat

طرحی از استاد محمدرضا شفیعی کدکنی
به قلم هنرمند ارجمند آقای مصطفی شفیعی

«هنر شفیعی کدکنی در تصحیح عطار»
متن سخنرانی دکتر محمدعلی موحد / ۱۳۸۷
@shekoftandaraftab