روایت آزاده ثبوت از جنبش‌های فمینیستی در فلسطین و مساله استعمار

گزارش:شورانگیز دادشی
کانون زنان ایرانی

در طول تاریخ مبارزات آزادی‌بخش فلسطین، زنان فلسطینی شیوه‌های متنوعی از مبارزه، مقاومت و تاب‌آوری را در پاسخ به شرایط در حال تحول فلسطین شکل داده‌اند. مبارزه آنها هم شامل اقدامات مستقیم گروهی، کنشگری سیاسی و هم تلاش برای حفظ قاطعانه زندگی روزمره در میانه اشغال، استعمار شهرک‌نشینان، آوارگی و خشونت بوده است. زنان فلسطینی در خلال یک قرن گذشته با تکیه بر ماهیت سیال مبارزه و مقاومت در برابر خشونت، همواره به دنبال راه‌های معتبر و قابل دوام برای مبارزه، مقاومت و تحمل چالش‌ها هم در درون جامعه و هم در مبارزه با دشمن بوده و هستند.
این بخشی از سخنان دکتر آزاده ثبوت،‌ مدرس و محقق پسادکتری (در دانشگاه کوینز بلفاست) در موسسه فرهنگی و هنری شک است. این جلسه با حضور جمعی از علاقمندان در اوایل تیرماه  امسال در تهران برگزار شد.ثبوت در زمینه عدالت انتقالی، هنر، جنبش‌های اجتماعی و شهری و مبارزات جنسیتی و سیاست رادیکال در فلسطین و کشورهای جنوب غرب آسیا مطالعه و تحقیق می‌کند، در کمپ‌های فلسطینیان در لبنان کار میدانی-پژوهشی انجام داده و با نسل‌های مختلف آوارگان و پناهندگان که در اردوگاه‌ها زندگی می‌کنند کار تاریخ شفاهی انجام داده و با نهادهای بین‌المللی با محوریت فلسطین همکاری کرده است.
جنبش زنان فلسطین در خلال یک قرن گذشته، نه تنها در برابر اشغالگران و استعمارگران مبارزه کرده و می‌کند بلکه در درون جامعه فلسطینیان نیز با تمرکز بر دگرگونی ساختار مردسالارانه و روابط قدرت با استفاده از تاکتیک‌هایی مانند آموزش، افزایش آگاهی عمومی، اصلاحات اجتماعی و مشارکت اجتماعی-سیاسی برای ایجاد تغییرات دگرگون‌کننده در جامعه فلسطین می‌کوشد،
می‌کند.

ماتیل مغنم، حقوق‌دان، فمینیست و مورخ برجسته مسیحی فلسطینی در آن زمان، واکنش بریتانیا به قیام را در کتاب خود به نام «زن عرب و مسئله فلسطین» که در سال ۱۹۳۷ منتشر شد، این‌گونه توصیف می‌کند: «صدها مرد به زندان فرستاده شدند، صدها خانه به‌طور بی‌رحمانه ویران شدند. صدها کودک یتیم شدند…» در آن کتاب کمیساریای عالی بریتانیا، «بی‌رحم و تشنه به خون» توصیف شده است».
در آن سال‌ها، در سراسر فلسطین، پیشگامان برجسته فمینیست برای مبارزه با استعمار به سازماندهی مشغول بودند. یکی از برجسته‌ترین فمینیست‌های فلسطینی، سادیج بهاء نصار سردبیر و نویسنده روزنامه الکَرْمِل بود که در سال ۱۹۰۸ در حیفا تأسیس شد. الکرمل یک روزنامه تاریخی بود که کمک زیادی به شکل‌گیری آگاهی ملی فلسطینی‌ها کرد و نقش اساسی در متحد کردن فلسطینی‌ها در برابر استعمار و صهیونیسم داشت. در اوایل دهه ۱۹۲۰، نصار بخشی از روزنامه را به بحث درباره مسائل زنان و دیگر مسائل مهم اجتماعی اختصاص داد. مقالات او بر مبارزه انقلابی زنان فلسطینی علیه استعمار متمرکز بود و از بحث در مورد برابری بین دو جنس تا افزایش فعالیت سیاسی و مبارزات ملی‌گرایانه در برابر تجاوزات استعماری را شامل می‌شد. در ۱۹۳۰، نصار با مریم الخلیلی «اتحادیه زنان عرب حیفا» را تأسیس کرد که یک اتحادیه مبارزه ضداستعماری برای آزادی فلسطین بود.
سال ۱۹۳۶ بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین شورش فلسطینیان علیه حکومت بریتانیا آغاز می‌شود. تا انتفاضه اول در اواخر دهه ۱۹۸۰ هیچ مقاومتی در این مقیاس در فلسطین شکل نگرفته بود. مقامات بریتانیا از روند اعتراضات نگران شدند و بیست هزار سرباز را برای سرکوب شورش‌ها وارد کردند. فلسطینی‌ها شیوه‌های بسیاری برای مقاومت در این دوره ابداع کردند. در ابتدا، یک کمیته عالی توسط برخی نخبگان و صاحبان قدرت و اعتبار محلی در فلسطین به منظور توقف مهاجرت صهیونیست‌ها از طریق مذاکره و چانه‌زنی، محدود کردن انتقال زمین و وادار ساختن بریتانیا به ایجاد یک مجلس منتخب دموکراتیک ایجاد شد. همزمان به مدت شش ماه اعتصابات به طول انجامید که در تاریخ مبارزات مدنی و سیاسی در جنوب‌غرب آسیا در نوع خود بی‌نظیر بود. زندگی اقتصادی در بیشتر مناطق فلسطین متوقف شد. اعتراضات با نافرمانی مدنی و در مواردی حمله به شهرک‌نشینان و اموال آنها همراه شد.
زنان عرب نیز در طول شورش بزرگ، سهم گسترده‌ای در تلاش‌های مقاومت داشتند. برای نمونه، در سال ۱۹۳۸ گزارش شد که یک زن دروزی اهل لبنان به نام حنیه بنت ابواحمد در مرز در حال تلاش برای قاچاق اسلحه به فلسطین دستگیر شد. در سال ۱۹۳۸، نصار به دلیل تامین سلاح برای شورشیان فلسطینی توسط انگلیسی‌ها دستگیر شد و تقریباً یک سال در زندان بود. متن کامل گزارش کانون زنان ایرانی را از ارایه آزاده ثبوت، پژوهشگر حوزه مطالعات فلسطین را در لینک زیر بخوانید:

https://ir-women.com/19667

کانون زنان ایرانی

روایت آزاده ثبوت از جنبش‌های فمینیستی در فلسطین و مساله استعمار |

ساندرا، زنی ۴۰ ساله، نویسنده‌ای موفق است که به همراه شوهرش ساموئل در یک کلبۀ دورافتاده در فرانسه زندگی می‌کنند. در سکانس آغازین، دختری دانشجو را می‌بینیم که به خانۀ ساندرا و ساموئل آمده و برای تحقیقات پایان‌نامه‌اش می‌خواهد مصاحبه‌ای با ساندرا دربارۀ کتاب‌هایش ترتیب دهد. ژوستین تریه، کارگردان فیلم، در همان افتتاحیه، همانند تیتراژ، بذر اضطراب را با هوشمندی در دل مخاطب می‌کارد. در طول گفت‌وگو و در میانۀ دیالوگ‌های دختر دانشجو و ساندرا، دو یا سه بار به طبقۀ بالا و اتفاق به ظاهر بی‌ربطی پرتاب می‌شویم: در بالا، دنیل مشغول شستن سگ خود است و می‌خواهد او را برای هواخوری بیرون ببرد. بعد از چند ثانیه دوباره به میانۀ گفت‌وگوی دو زن برمی‌گردیم، بدون آنکه جمله‌های قبلی را کامل شنیده باشیم. فیلمساز در اینجا، با پرش‌های تدوینی خود، این کُد را به مخاطب می‌دهد که محتوای این گفت‌وگو اهمیت چندانی ندارد. انگار در زیر پوست این خنده‌ها، اتفاقی دیگر در حال وقوع است...
ادامه این مطلب را در سایت «زنان امروز» بخوانید:
http://zananemrooz.com/article/وقتی-متهم-زن-است/

@zanan_emrooz

فروغ سمیع نیا، فعال حقوق زنان:حالا آن روز رسیده است

کانون زنان ایرانی

یازده فعال حقوق زنان در گیلان، سال گذشته در یورش به خانه‌هایشان بازداشت شدند، یکی از این فعالان فروع سمیع نیا بود که پیش‌ازاین نیز به خاطر فعالیت‌هایش در حوزه زنان بازداشت‌شده بود. بازداشت و بازجویی‌های او با خشونت زیاد همراه بوده است.او پس از گذراندن روزهایی سخت در بازداشتگاه اطلاعات، پلیس امنیت و زندان لاکان رشت با فرار وثیقه آزاد شد و چندی بعد با حکم سنگین شش سال حبس مواجه شد که بیش از سه سال آن قابل‌اجراست.حکم فروغ و ده فعال دیگر همگی به اجرای احکام فرستاده‌شده است و اغلبشان می‌گویند حکمشان به‌زودی اجرا می‌شود.
خانم سمیع نیا، در آغاز از روز بازداشتتان بگویید؟ دقیقاً چه اتفاقی افتاد؟ چگونه بازداشت شدید؟
نسبتاً اول صبح بود، بدون اینکه در بزنند، بیشتر از هفت-هشت نفر مرد با دیلم درِخانه ام (واحد آپارتمان) را تخریب کردند و وحشیانه وارد خانه شدند. یکی از مأموران زن بود، من حتی لباس مناسب نداشتم. هیچ احضاریه‌ای برای من نیامده بود و هیچ حکمی را هم به من نشان ندادند. یک نفرشان هم دوربین بزرگی داشت و فیلم‌برداری می‌کرد. به من دست بند زدند و از همان اول شروع به کتک زدنم کردند، با خشونت پرتابم کردند گوشه مبل، چشمانم را بسته بودند، صدای فحاشی‌شان را می‌شنیدم و همین‌طور صدای به هم ریختن خانه‌ام را، هر چیزی را به طرفی پرت کردند، خیلی کتک زدند، حتی دستانم خونریزی کرد که به خاطر فشار دست بند و پرت کردنم بود.
چرا فحش می‌دادند و کتک می‌زدند؟ از شما چه می‌خواستند؟
رمز گوشی موبایلم را می‌خواستند. البته انگار یک عده آدم با عقده شخصی آمده بودند و پر از عقده نسبت به من بودند. فحش‌های رکیک جنسی می‌دادند.
بعد از بازداشت به کجا منتقل شدید؟
بازداشتگاه اطلاعات رشت.
شرایط بازداشتگاه اطلاعات چطور بود؟
بازداشتگاه اطلاعات رشت عبارت از تعدادی سلول انفرادی است. هیچ‌گونه امکانات رفاهی نبود. بعد از چند روز؛ حتی نمی‌توانستی خودت را راضی به حمام گرفتن کنی، یک سلول کوچک بسیار کثیف، گوشه سلول یک‌کاسه توالت و دستشویی بسیار کثیف، آب همیشه سرد بود.
حتی برای حمام کردن؟
بله باید با آب سرد حمام می‌کردیم آن‌هم در فضایی بسیار غیربهداشتی و کثیف، بعد از چند روز در یک لیوان یک‌بارمصرف کمی شامپو به ما دادند، آنجا بازداشتگاه مردان بود و نیازهای زنان اصلاً در آن دیده نشده بود. یعنی ما را به بازداشتگاه مردان برده بودند. به‌عنوان مثال حتی لباس و یا پد بهداشتی وجود نداشت. با همان لباسی که از خانه آمده بودم، چند روز اول زندان را گذراندم، تا اینکه خانواده موفق شد برایم لباس بیاورد. من مبتلابه دیابت هستم و به همین دلیل باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کنم اما آنجا هیچ امکانی برای رعایت کردن این رژیم وجود نداشت.
ادامه مصاحبه را در لینک زیر بخوانید:

https://ir-women.com/19658

کانون زنان ایرانی

فروغ سمیع نیا، فعال حقوق زنان:حالا آن روز رسیده است |

زنان غرب نپال چه تجربه‌ای را از سر می‌گذرانند؟
تبعید ماهیانه در دوران عادت‌ماهیانه

?️ ترجمه: مرضیه کوهستانی

«چاوپادی» یکی از سنت‌های مذهبی که قرن‌هاست در مناطق دورافتاده و نیمۀ غربی نپال رواج دارد. در این سنت، زن‌ها در زمان عادت‌ماهیانه و زایمان به‌تنهایی در جایی مانند طویله، آغل، غار٬ انبار و آلونک نگه داشته می‌شوند، چرا که معتقدند زنان در این زمان نجس هستند و با لمس هر‌چیزی این نجاست را منتقل می‌کنند و برای خانواده، همسایگان و حیوانات خانگی‌شان بدشگونی و مصیبت بار می‌آورند. گزارش‌هایی در مورد مرگ ناشی از اجرای سنت چاوپادی در نپال وجود دارد. این مرگ‌و‌میر‌ها بر اثر حملۀ حیوانات وحشی، نیش مار، بیماری، تجاوز و ناراحتی‌های روانی در زنانی رخ داده است که در زمان قاعدگی و زایمان از خانه بیرون رانده می‌شدند. گزارش‌هایی هم نشان می‌دهد نوزادانی به خاطر ذات‌الریۀ ناشی از سرمای زیاد در این پناهگاه‌ها مرده‌اند...

ادامه این مطلب را در سایت «زنان امروز» بخوانید:

http://zananemrooz.com/article/زنان-غرب-نپال-چه-تجربهای-را-از-سر-میگ/

#روز_جهانی_قاعدگی

@zanan_emrooz

آنتیگونه اسطوره‌ای است که در متون ادبی و سیاسی بارها و بارها بازخوانی شده است. کنش آنتیگونه، یعنی به‌جان‌خریدنِ مجازات مرگ در راه گرامی‌داشت شأن انسانی برادرش، به‌ویژه توجه نظریه‌پردازان فمینیست را به خود جلب کرده است. نمایشنامۀ  آنتیگونه روایت تضاد میان «قانون مستبدانه» و «تخطی اخلاق‌محور» یا، به بیان دیگر، روایت تضاد میان «امر سیاسی» و «امر اخلاقی» است. در این داستان، آنتیگونه به ‌رغم ممنوع ‌بودن ‌خاک‌سپاری جنازۀ برادرش، او را به خاک می‌سپارد ــ تخطی می‌کند و مجازات را به جان می‌خرد. نوکت سیرمان، در مقالۀ خویش با عنوان «وقتی آنتیگونه مَرد است»، کوشیده است با نظر به مبارزۀ جنبش کُرد علیه قدرت‌حاکمۀ ترکیه، خوانش فمینیستی ویژه‌ای از آنتیگونه ارائه دهد و نیز با توجه به آنتیگونه، خوانشی از جنبش کُرد ارائه کند و نشان دهد که این جنبش معاصر، که از مطالبۀ استقلال ملی به مطالبۀ فراگیرترِ نوعی دموکراسیِ زنانه‌شده تحول یافت، چه چالش‌هایی را پیش‌رویِ نظریۀ فمینیستی جریان ‌اصلی قرار می‌‌دهد.

این مقاله را در سایت زنان امروز بخوانید:

zananemrooz.com/article/وقتی-آنتیگونه-مَرد-است/

@zanan_emrooz

نمایش آنتیگونه یکی از نمایشنامه‌‌های مشهور نوشتۀ سوفوکل، نمایشنامه‌‌نویس شهیر یونان باستان، است. آنتیگونه خواهر سوگواری‌‌ است که از حق برادر مقتولش برای سوگواری و به خاک سپرده شدن می‌‌گوید. این تلاش زنانه برای سوگواری به موضوع بسیاری از متون سیاسی مدرن تبدیل می‌شود. تراژدی آنتیگونۀ سوفوکل در اندیشۀ سیاسی مدرن جایگاهی ویژه دارد، شاید به این دلیل که به متفکران مدرن امکان می‌‌دهد در موقعیت زنان با توجه به هم دولت و هم خانواده تأمل کنند.
آنتیگونه در اندیشۀ فمینیسم معاصر نیز جایگاه ویژه‌ای دارد، جایگاهی برآمده از موقعیت خاص آنتیگونه در برابر پولیس و دولت. نظریه‌‌پردازان فمینیسم با استفاده از ژست و جایگاه آنتیگونه می‌‌توانند به توضیح رابطۀ زنان با امر سیاسی بپردازند...

ادامه این مطلب را در سایت زنان امروز بخوانید:

http://zananemrooz.com/article/آنتیگونه-از-زن-سوگوار-تا-سوژۀ-سیاسی/

@zanan_emrooz

در بخش اجتماعی شماره ۴۹ می‌خوانیم:

▪️«بحران اشتغال در ایران: پروبلماتیکی زنانه» نوشتۀ سمیه قدوسی. در این مقاله از نرخ ناچیز اشتغال و مشارکت زنان در نیروی کار صحبت می‌شود که در چهار دهۀ گذشته همواره زیر ۲۰ درصد بوده و در سال‌های اخیر روند کاهنده‌ای را طی می‌کند. از جمعیت انبوه بیکاران تحصیل‌کرده زن بحث می‌شود که به رغم دستاوردهای چشمگیر تحصیلی در عرصۀ شغلی کمترین دستاوردها را کسب کردند. همچنین مروری تاریخی بر تحولات اشتغال زنان از بعد از انقلاب بدنۀ اصلی این مقاله است. 

▪️«همۀ پیچ‌ها با یک آچار باز نمی‌شوند: پیامدهای جنسیتی رسمی‌سازیِ فعالیت‌های غیررسمی» از جایاتی گوش، ترجمه و تلخیص وحید میره‌بیگی
در این مقاله گوش بحث می‌کند که اشتغال غیررسمی به لحاظ جنسیتی چه شکل و شمایلی در کشورهای جهان جنوب به خود می‌گیرد. خلاف تصور رایج که هرچه کسب‌وکارهای غیررسمی به سمت رسمی‌شدن پیش بروند، روند عادلانه‌ای را طی کردند، گوش نشان می‌دهد مداخله دولت در مشاغل غیررسمی چه خطراتی در پی دارد و به طور مشخص به سراغ چهار کشور هند، آفریقای جنوبی، تایلند، غنا و مراکش می‌رود. و تلاش می‌کند به این سؤالات پاسخ دهد که «راهبردهای رسمی‌سازی در بافتارهای متفاوت عملاً چگونه برای زنان کارگر اجرا می‌شوند؟ دام‌های سیاست‌گذاری‌ای که باید از آنها پرهیخت چه هستند و کدام راهبردها برای تضمین برابری جنسیتیِ بیشتر و توانمندسازی زنان کارگر به‌نظر مؤثرتر می‌رسند؟ با رجوع به پنج کشور متفاوتِ درحال‌توسعه در آسیا و آفریقا، این پرسش‌ها بررسی شده‌اند». 

▪️«شیءانگاری جنسی، تنهایی و تکیه‌گاهی به نام خود» به قلم آیلا عراقی. این مقاله «در تلاش است تا نابرابری در اتخاذ جایگاه شیء بین زنان و مردان، و ناممکن شدن دوستی در این نابرابری را به‌تصویر آورد. احتمالا همۀ ما این جُک تصویری را دیده‌ایم، که مردی با داشتن دو عدد «لایک» در شبکه‌های اجتماعی احساس شهرت می‌کند و زن جوان با داشتن صد عدد «لایک»، هنوز احساس می‌کند در جهان کسی از وجودش باخبر نیست. این متن در تلاش است تا شکل تنهایی این دختر را تا حدی بفهمد. یا شاید بتوان گفت توضیح مختصری است بر این‌که زن چطور ابتدا به شیء، و سپس به شیء جنسی بدل می‌شود. و در این تبدیل شدن، یا تولید شدن، «خود» را از دست می‌دهد. همان تکیه‌گاهی که برای مواجهه با تنهایی، به آن نیاز داریم»

▪️«چند روز در دامنه: گزارشی از معاشرت با چند تن از اهالی روستای لیوس» از نگین بنی عامریان. گزارشی مردم‌نگارانه از سفر به روستایی در شمال دزفول در استان خوزستان و هم‌کلام شدن با زنان لیوسی است. وضعیت مهاجرت، کسب‌و‌کار، اوقات فراغت زنان جوان و مسن در این روستا موضوعاتی‌اند که در این مقاله توصیف می‌شوند.

شماره ۴۹ مجله «زنان امروز» منتشر شد. در این شماره می‌خوانید؛

جامعه:

بحران اشتغال در ایران: پروبلماتیک زنانه
?️ سمیه قدوسی

پیامدهای جنسیتی رسمی‌سازیِ فعالیت‌های غیررسمی
همۀ پیچ‌ها با یک آچار باز نمی‌شوند!
?️ جایاتی گوش، ترجمه و تلخیص: وحید میره­‌بیگی

شیءانگاری جنسی، تنهایی و تکیه‌گاهی به ‌نام «خود»
?️ آیلا عراقی

چند روز در دامنه
معاشرت با چند تن از اهالی روستای لیوس
?️ نگین بنی­‌عامریان
__
تاریخ:
آنتیگونه‌‌ها؛ حقیقتی بی‌زمان
?️ هلن اولیایی‌نیا

دو روایت از فیگور آنتیگونه
?️ مهدی سلیمی

آنتیگونه: از زن سوگوار تا سوژۀ سیاسی
?️ مریم رضایی

وقتی آنتیگونه مَرد است
دیدگاه نوکت سیرمان دربارة فمینیسم کُرد
?️ ترجمه و تلخیص: وحید میره‌بیگی
__
هنر:

قهرمان شکست‌خورده‌ای که از بن‌بست عبور می‌کند
گفت‌وگو با مژگان ایلانلو، مستندساز، به انگیزۀ ساخت فیلم مستند هزاران زن
?️ فرشته حبیبی

وقتی متهم زن است
نگاهی به آناتومی یک سقوط، برندۀ نخل طلای جشنوارۀ کن ۲۰۲۳
?️ آرمین اعتمادی

رستگاری نسلی از مردان آزارگر
مینَوی‌سازی زنان و عقدۀ گناه مردان در جنگل پرتقال
?️ معصومه گنجه‌ای

دیگر تکرار دروغ،‌ سخت است
دربارۀ کیک محبوب من ساختۀ مریم مقدم و بهتاش صناعی‌ها
?️ مینا اکبری
__
ادبیات:

مروری بر سی‌ سال ترجمۀ ادبی در گفت‌وگو با مژده دقیقی
ترجمۀ ادبی بدون عشق پیش نمی‌رود
?️ امیلی امرایی

ای بس بهارها که بهاری نداشتیم
نگاهی به بهاریه‌سرایی در شعر زنان ایران
?️ مریم سیّدان

فمینیسم تدافعی
گریز از جنسیت زنانه در آثار نویسندگان زن
?️ مهشاد شهبازی

طعم خاک
?️ لین شَرِن شوارتز، ترجمۀ مژده دقیقی

لینک خرید این شماره:

http://store.zananemrooz.com/محصول/نسخه-چاپی-شماره-۴۹/

(سفارش‌ها بعد از تعطیلات نوروز ارسال می‌شوند)

صاحب‌امتیاز، سردبیر و‌مدیر مسئول: شهلا شرکت

دبیران:

|جامعه: آتنا کامل
|تاریخ: مریم رضایی
|هنر: فرشته حبیبی
|ادبیات: شورای نویسندگان
|ویرایش: هایده عبدالحسین‌زاده
|وب‌سایت و شبکه‌های اجتماعی: رابعه حیدرنژاد
|عکس: امیر جدیدی

روز جهانی زنان بر تمام کسانی که زیست­‌شان مقاومت است، مبارک.

بر تمام کسانی که خود را به دردسر انداختند، لجبازی کردند و خودی از آن خود ساختند؛

بر تمام کسانی که برای نزدیکی و همبستگی بیشتر جنگیدند و علیه جدایی ایستادند؛

بر تمام کسانی که بر خواست و میل­‌شان پافشاری کردند و همزمان چیزهایی را نخواستند و رد کردند؛

بر تمام کسانی که تلاش کردند تا «جهانی را که بعضی بدن‌ها را به پرسش می‌گیرد خودش به پرسش کشیده شود».

شماره ۴۹ مجله «زنان امروز،» به زودی منتشر می‌شود...

@zanan_emrooz